ҚАЗАҚСТАН
РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ КОНСТИТУЦИЯЛЫҚ
ЗАҢЫ
1-тарау. Қазақстан
Республикасының Мемлекеттік Нышандары
1-бап. Қазақстан
Республикасының мемлекеттік нышандары
Мемлекеттік Ту, Мемлекеттік
Елтаңба, Мемлекеттік Гимн Қазақстан Республикасының
мемлекеттік нышандары болып табылады.
Қазақстан Республикасының
Мемлекеттік Туы - ортасында шұғылалы
күн, оның астында қалықтап ұшқан
қыран бейнеленген тік бұрышты
көгілдір түсті мата. Тудың сабының тұсында
ұлттық өрнек тік жолақ түрінде нақышталған.
Күн, оның шұғыласы, қыран және ұлттық
өрнек бейнесі алтын түстес. Тудың ені
мен ұзындығының арақатынасы - 1:2.
Қазақстан Республикасының
Мемлекеттік Елтаңбасы - дөңгелек нысанды
және көгілдір түс аясындағы шаңырақ (киіз
үйдің жоғарғы күмбез тәрізді бөлігі)
түрінде бейнеленген, шаңырақты айнала
күн сәулесіндей тарап уықтар шаншылған.
Шаңырақтың оң жағы мен сол жағында аңыздардағы
қанатты пырақтар бейнесі орналастырылған.
Жоғарғы бөлігінде - бес бұрышты көлемді
жұлдыз, ал төменгі бөлігінде «Қазақстан»
деген жазу бар. Жұлдыздың, шаңырақтың,
уықтардың, аңыздардағы қанатты пырақтардың
бейнесі, сондай-ақ «Қазақстан» деген
жазу - алтын түстес.
Қазақстан Республикасының
Мемлекеттік Гимні - осы Конституциялық
заңда көзделген жағдайларда
орындалатын музыкалық-поэтикалық
туынды.
Қазақстан Республикасының
Мемлекеттік Туы мен Мемлекеттік
Елтаңбасының эталондары Қазақстан
Республикасы Президентінің Резиденциясында
сақталады.
2-бап. Қазақстан
Республикасы мемлекеттік нышандарының
пайдаланылуын реттейтін заңнама
Қазақстан Республикасының
мемлекеттік нышандарын орналастыру
және пайдалану тәртібі Қазақстан
Республикасының Конституциясында,
осы Конституциялық заңда және Қазақстан
Республикасының өзге де нормативтік
құқықтық актілерінде айқындалады.
3-бап. Қазақстан
Республикасының мемлекеттік нышандарын
бекіту
Мыналар:
1) Қазақстан Республикасы
Мемлекеттік Туының бейнесі (осы
Конституциялық заңға 1-қосымша);
2) Қазақстан Республикасы
Мемлекеттік Елтаңбасының бейнесі
(осы Конституциялық заңға 2-қосымша);
3) Қазақстан Республикасы
Мемлекеттік Гимнінің музыкалық
редакциясы мен мәтіні (осы Конституциялық
заңға 3-қосымша) бекітілсін.
2-тарау. Қазақстан
Республикасының Мемлекеттік Туы
4-бап. Қазақстан
Республикасының Мемлекеттік Туын
пайдалану тәртібі
1. Қазақстан Республикасының
Мемлекеттік Туы мынадай орындарда
міндетті түрде көтеріледі (тігіледі,
орналастырылады):
1) Қазақстан Республикасының
Президенті Резиденциясының, Парламентінің,
Сенат пен Мәжілістің, Үкіметтің,
министрліктердің, Қазақстан Республикасы
Үкіметінің құрамына кірмейтін орталық
атқарушы органдардың, Қазақстан Республикасының
Президентіне тікелей бағынатын және
есеп беретін мемлекеттік органдардың,
олардың ведомстволары мен аумақтық бөлімшелерінің,
Конституциялық Кеңестің, Қазақстан Республикасының
Жоғарғы Соты мен жергілікті соттарының,
жергілікті өкілді және атқарушы органдардың,
жергілікті өзін-өзі басқару органдарының,
мемлекеттік ұйымдардың ғимараттарында,
сондай-ақ Қазақстан Республикасы елшіліктерінің,
халықаралық ұйымдардағы тұрақты өкілдіктерінің,
сауда өкілдіктерінің, шетелдегі басқа
да ресми мекемелерінің, шетелдегі мекемелерінің
басшылары резиденцияларының ғимараттарында
және сол мемлекеттің протоколдық практикасына
сәйкес көлік құралдарында - ұдайы;
2) Қазақстан Республикасы
Президентінің, Қазақстан Республикасы
Парламенті палаталары төрағаларының,
Премьер-Министрдің, Мемлекеттік хатшының,
Конституциялық Кеңес Төрағасының,
Қазақстан Республикасының Жоғарғы Соты
Төрағасының және жергілікті соттары
төрағаларының, Орталық сайлау комиссиясы
Төрағасының, Қазақстан Республикасының
Адам құқықтары жөнiндегi уәкiлінің, министрліктердің,
Қазақстан Республикасы Үкіметінің құрамына
кірмейтін орталық атқарушы органдардың,
Қазақстан Республикасының Президентiне
тiкелей бағынатын және есеп беретiн мемлекеттік
органдардың, олардың ведомстволары мен
аумақтық бөлімшелерінің басшыларының,
жергілікті өкілді және атқарушы органдар
басшыларының, Қазақстан Республикасының
шетелдегі мекемелері басшыларының кабинеттерінде
- ұдайы;
3) Қазақстан Республикасының
Парламенті Сенаты мен Мәжілісінің
бірлескен және бөлек отырыстары,
Қазақстан Республикасы Парламенті
палаталарының, Үкіметтің үйлестіру
және жұмыс органдарының отырыстары
өтетін залдарда, Қазақстан Республикасы
Конституциялық Кеңесінің отырыс
залдарында, Қазақстан Республикасы
Жоғарғы Сотының және жергілікті
соттарының сот мәжілісі залдарында,
орталық, жергілікті өкілді және атқарушы
органдардың, Қазақстан Республикасының
Президентіне тікелей бағынатын және
есеп беретін мемлекеттік органдардың
алқа отырысы залдарында, Қазақстан Республикасының
мемлекеттік және үкіметтік наградалары
тапсырылатын залдарда, Қазақстан Республикасының
шетелдегі мекемелерінің қабылдау залдарында,
сондай-ақ бала тууды және некені тіркейтін
үй-жайларда - ұдайы;
4) мемлекеттік органдардың
ғимараттарында алғаш ашылған
кезде, салтанатты жағдайда;
5) егер халықаралық
құқық нормалары мен Қазақстан
Республикасының халықаралық шарттарында
көзделген болса, Қазақстан Республикасы
Президентінің, Қазақстан Республикасының
Парламенті палаталары төрағаларының,
Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің
және олардың өкілетті өкілдерінің
қатысуымен халықаралық форумдар
өтетін ғимараттарда немесе үй-жайларда;
6) ресми адамдар
ретінде Қазақстан Республикасының
Президенті, Қазақстан Республикасының
Парламенті палаталарының төрағалары,
Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі
мінген теңіз кемелерінде, ішкі
жүзу кемелерінде және басқа
да қатынас құралдарында;
7) Қазақстан Республикасында
тiркелген кемелердiң бұлқынындағы
ту ретiнде - белгiленген тәртiппен;
8) Қазақстан Республикасының
әскери корабльдерi мен кемелерiнде
- әскери жарғыларға сәйкес;
9) Қазақстан Республикасы
Қарулы Күштерінің әскери құрамаларында,
бөлімдерінде, бөлімшелерінде және мекемелерінде,
басқа да әскерлері мен әскери құралымдарында
- Қазақстан Республикасының ұлттық және
мемлекеттік мерекелері күндерінде, ант
қабылдау кезiнде;
10) мемлекеттік органдар,
мемлекеттік ұйымдар, сондай-ақ
өзге де ұйымдар өткізетін
рәсімдер, салтанатты және спорттық іс-шаралар
кезінде;
11) жалпы орта, кәсіптік
бастауыш, кәсіптік орта, кәсіптік жоғары
және жоғары оқу орнынан кейінгі кәсіптік
білім беру бағдарламаларын іске асыратын
білім беру ұйымдарында - жаңа оқу жылының
ашылу және оқу жылының аяқталу рәсімдері
кезінде;
12) Қазақстан Республикасына
мемлекеттік және ресми сапарлармен келген
шет мемлекеттердің мемлекет басшыларымен,
парламенттері мен үкіметтерінің басшыларымен
кездесу кезінде.
Қарулы Күштердің әскери
құрамаларында, бөлімдерінде, бөлімшелерінде,
мекемелерінде және басқа да әскерлер
мен әскери құралымдарда Мемлекеттік
Туды пайдалану (тігу, орналастыру) тәртібі
жалпы әскери жарғыларда айқындалады.
Ғимараттарға тұрақты
тігілген Мемлекеттік Туға тәуліктің
қараңғы мезгілінде жарық түсіп тұруға
тиіс.
Мемлекеттік Ту басқа
да ғимараттарда (үй-жайларда) олардың
иелерінің еркі бойынша көтерілуі (тігілуі)
мүмкін.
2. Қазақстан Республикасы
Мемлекеттiк Туының бейнесi міндетті түрде:
1) Қазақстан Республикасы
Президентінің, Парламенттің, Үкіметтің,
министрліктердің, Қазақстан Республикасы
Үкіметінің құрамына кірмейтін
орталық атқарушы органдардың,
Қазақстан Республикасының Президентіне
тікелей бағынатын және есеп
беретiн мемлекеттiк органдардың
және олардың ведомстволары мен
аумақтық бөлімшелерінің, Қазақстан
Республикасы Конституциялық Кеңесiнiң,
Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының
және жергілікті соттарының, жергiлiктi
өкілді және атқарушы органдардың, сондай-ақ
Қазақстан Республикасының шетелдегі
мекемелерінің веб-сайттарында Қазақстан
Республикасының Үкіметі айқындайтын
тәртіппен;
2) Қазақстан Республикасының
әуе кемелерінде, сондай-ақ ғарыш
аппараттарында орналастырылады.
Мемлекеттiк Тудың бейнесi
өзге де материалдық объектілерде орналастырылуы
мүмкін.
3. Мемлекеттiк Ту оның
көлемiне қарамастан мемлекеттік стандартқа
сәйкес келуге тиiс.
Мемлекеттiк Ту мемлекеттік
стандартқа сәйкес келмеген жағдайда
ол Қазақстан Республикасының Үкіметі
айқындайтын тәртіппен ауыстырылуға және
жойылуға тиіс.
Мемлекеттiк Тудың бейнесiн
қоғамдық бірлестіктер мен басқа да ұйымдар
туларының геральдикалық негізі ретінде
пайдалануға болмайды.
Мемлекеттiк Тудың бейнесi
Қазақстан Республикасы мемлекеттік наградаларының,
Ұлттық Банк банкноттары мен монеталарының
элементі немесе геральдикалық негізі
ретінде пайдаланылуы мүмкін.
4. Ұлттық аза тұтуға
байланысты Мемлекеттiк Ту ұлттық аза
тұту мерзiмi ішінде тутұғыр биiктiгiнiң
жартысына дейiн төмен түсiрiледi.
5-бап. Қазақстан
Республикасының Мемлекеттiк Туын
және басқа да туларды Қазақстан
Республикасының аумағында бір мезгілде
пайдалану
1. Қазақстан Республикасының
Мемлекеттік Туын шет мемлекеттердің,
қоғамдық бірлестіктердің және
басқа да ұйымдардың туларымен
бір мезгілде көтергенде (тіккенде, орналастырғанда)
Қазақстан Республикасының Мемлекеттік
Туының көлемі басқа тулардың көлемінен
кіші болмауға тиіс.
Бұл ретте Қазақстан
Республикасының Мемлекеттік Туы басқа
тулардан төмен орналастырылмайды.
2. Қоғамдық бірлестіктердің
және басқа да ұйымдардың тулары
Қазақстан Республикасының Мемлекеттiк
Туымен бірдей болмауға тиіс.
3-тарау. Қазақстан
Республикасының Мемлекеттік Елтаңбасы
6-бап. Қазақстан
Республикасының Мемлекеттік Елтаңбасын
пайдалану тәртібі
1. Мемлекеттік Елтаңба
міндетті түрде:
1) Қазақстан Республикасы
Президенті Резиденциясының, Парламенттің,
Сенат пен Мәжілістің, Үкіметтің,
министрліктердің, Қазақстан Республикасы
Үкіметінің құрамына кірмейтін орталық
атқарушы органдардың, Қазақстан Республикасының
Президентіне тікелей бағынатын және
есеп беретін мемлекеттік органдардың,
олардың ведомстволары мен аумақтық бөлімшелерінің,
Қазақстан Республикасы Конституциялық
Кеңесінің, Қазақстан Республикасының
Жоғарғы Соты мен жергілікті соттарының,
Қарулы Күштердің әскери құрамаларының,
бөлімдерінің, бөлімшелері мен мекемелерінің,
басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың,
жергілікті өкілді және атқарушы органдардың
ғимараттарында, сондай-ақ Қазақстан Республикасы
елшіліктерінің, халықаралық ұйымдардағы
тұрақты өкілдіктерінің, сауда өкілдіктерінің,
шетелдегі басқа да ресми мекемелерінің,
шетелдегі мекемелері басшылары резиденцияларының
ғимараттарында - ұдайы;
2) Қазақстан Республикасы
Президентінің, Қазақстан Республикасы
Парламенті палаталары төрағаларының,
Премьер-Министрдің, Мемлекеттік хатшының,
Конституциялық Кеңес Төрағасының,
Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты
Төрағасының және жергілікті соттары
төрағаларының, Орталық сайлау комиссиясы
Төрағасының, Қазақстан Республикасының
Адам құқықтары жөнiндегi уәкiлінің, министрліктердің,
Қазақстан Республикасы Үкіметінің құрамына
кірмейтін орталық атқарушы органдардың,
Қазақстан Республикасының Президентiне
тiкелей бағынатын және есеп беретiн мемлекеттік
органдардың, олардың ведомстволары мен
аумақтық бөлімшелерінің басшыларының,
жергілікті өкілді және атқарушы органдар
басшыларының, Қазақстан Республикасының
шетелдегі мекемелері басшыларының кабинеттерінде
- ұдайы;
3) Қазақстан Республикасы
Парламентінің Сенаты мен Мәжілісінің
бірлескен және бөлек отырыстары,
Қазақстан Республикасының Парламенті
палаталарының, Үкіметтің үйлестіру
және жұмыс органдарының отырыстары
өтетін залдарда, Конституциялық
Кеңестің отырыс залдарында, Қазақстан
Республикасы Жоғарғы Сотының
және жергілікті соттарының сот
мәжілісі залдарында, орталық, жергілікті
өкілді және атқарушы органдардың, Қазақстан
Республикасының Президентіне тікелей
бағынатын және есеп беретін мемлекеттік
органдардың алқа отырыстары залдарында,
Қазақстан Республикасының мемлекеттік
және үкіметтік наградалары тапсырылатын
залдарда, Қазақстан Республикасының
шетелдегі мекемелерінің қабылдау залдарында,
сондай-ақ бала тууды және некені тіркейтін
үй-жайларда - ұдайы орналастырылады.