Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Нышандары

Қарулы Күштердің әскери құрамаларында, бөлімдерінде, бөлімшелерінде, мекемелерінде және басқа да әскерлер мен әскери құралымдарда Мемлекеттік Елтаңбаны орналастыру тәртібі жалпы әскери жарғыларда айқындалады.

2. Қазақстан Республикасының  Мемлекеттік Елтаңбасының бейнесі  міндетті түрде:

1) Қазақстан Республикасының  Президенті мен оның Әкімшілігінің,  Парламенттің, оның палаталары мен  олардың аппараттарының, Қазақстан  Республикасының Парламенті палаталары  Бюроларының, Үкіметтің және Премьер-Министр  Кеңсесінің, министрліктердің, Қазақстан  Республикасы Үкіметінің құрамына  кірмейтін орталық атқарушы органдардың,  Қазақстан Республикасының Президентіне  тікелей бағынатын және есеп беретін мемлекеттік органдардың, олардың ведомстволары мен аумақтық бөлімшелерінің, Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің, Қазақстан Республикасының Жоғарғы Соты мен жергілікті соттарының, Қарулы Күштердің әскери құрамаларының, бөлімдерінің, бөлімшелері мен мекемелерінің, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың, жергілікті өкілді, атқарушы органдардың және өзге де мемлекеттік ұйымдардың мөрлері мен құжаттарының бланкілерінде;

2) Қазақстан Республикасы  Президентінің, Қазақстан Республикасы  Парламентінің, Үкіметінің, Конституциялық Кеңесінің және Жоғарғы Сотының ресми басылымдарында;

3) Қазақстан Республикасы  Ұлттық Банкінің банкноттары  мен монеталарында, Қазақстан  Республикасының мемлекеттік бағалы қағаздарында;

4) Қазақстан Республикасының  азаматтарына берілетін жеке  куәлікте, туу туралы куәлікте, паспортта  және өзге де паспорттарда, мемлекеттік  органдар мен мемлекеттік ұйымдар  қызметкерлерінің қызметтік куәліктерінде;

5) Қазақстан Республикасының  Мемлекеттік шекарасына орнатылатын  шекара бағаналарында;

6) Қазақстан Республикасы  Президентінің, Парламенттің, Үкіметтің,  министрліктердің, Қазақстан Республикасы  Үкіметінің құрамына кірмейтін  орталық атқарушы органдардың,  Қазақстан Республикасының Президентіне  тікелей бағынатын және есеп  беретiн мемлекеттiк органдардың  және олардың ведомстволары мен  аумақтық бөлімшелерінің, Қазақстан  Республикасы Конституциялық Кеңесiнiң, Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының және жергілікті соттарының, жергiлiктi өкілді және атқарушы органдардың, сондай-ақ Қазақстан Республикасының шетелдегі мекемелерінің веб-сайттарында Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын тәртіппен орналастырылады.

Мемлекеттік Елтаңбаның бейнесі өзге де материалдық объектілерде орналастырылуы мүмкін.

3. Мемлекеттік Елтаңба  оның көлеміне қарамастан мемлекеттік  стандартқа сәйкес келуге тиіс.

Мемлекеттік Елтаңба  мемлекеттік стандартқа сәйкес келмеген жағдайда ол Қазақстан Республикасының  Үкіметі айқындайтын тәртіппен  ауыстырылуға және жойылуға тиіс.

4. Осы Конституциялық  заңда белгіленгеннен басқа жағдайларда мемлекеттік емес ұйымдардың және олардың лауазымды адамдарының бланкілерінде, мөрлерінде және басқа да реквизиттерінде Қазақстан Республикасы Мемлекеттік Елтаңбасының бейнесін пайдалануға тыйым салынады.

Мемлекеттік Елтаңбаны  қоғамдық бірлестіктер мен басқа  да ұйымдар елтаңбаларының геральдикалық  негізі ретінде пайдалануға болмайды.

Мемлекеттік Елтаңбаның бейнесі әскери немесе өзге де мемлекеттік  қызмет атқаратын адамдар үшін белгіленген  айырым белгілері мен нысанды  киім үлгілерінде, Қазақстан Республикасының  мемлекеттік наградаларының элементі немесе геральдикалық негізі ретінде, сондай-ақ спортшылардың спорттық костюмдері мен басқа да спорттық керек-жарақтарында пайдаланылуы мүмкін.

7-бап. Қазақстан  Республикасының Мемлекеттiк Елтаңбасын  және басқа да елтаңбаларды  Қазақстан Республикасының аумағында  бір мезгілде пайдалану

Қазақстан Республикасының  Мемлекеттік Елтаңбасы мен шет  мемлекеттердің елтаңбаларын немесе қоғамдық бірлестіктің, басқа да ұйымның елтаңбаларын (геральдикалық белгісін) бір мезгілде орналастырғанда Қазақстан Республикасы Мемлекеттік Елтаңбасының көлемі басқа елтаңбалардың көлемінен кіші болмауға тиіс.

Бұл ретте Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Елтаңбасы басқа елтаңбалардан (геральдикалық белгілерден) төмен орналастырылмайды.

4-тарау. Қазақстан  Республикасының Мемлекеттік Гимні

8-бап. Қазақстан  Республикасының Мемлекеттік Гимнін пайдалану тәртібі

1. Мемлекеттік Гимн:

1) Қазақстан Республикасының  Президенті қызметке кіріскен кезде - ол ант бергеннен кейін;

2) Қазақстан Республикасы  Парламенті сессияларының ашылуы  және жабылуы кезінде;

3) Қазақстан Республикасының  ұлттық және мемлекеттік мерекелеріне, сондай-ақ өзге де салтанатты  іс-шараларға арналған жиналыстар  мен мәжілістердің салтанатты ашылуы кезінде;

4) телевизия және (немесе) радио хабарларын таратуды жүзеге  асыруға лицензиясы бар бұқаралық  ақпарат құралдарының теле- және радиобағдарламалары эфирге шыққан кезде тәулік сайын, олардың хабар таратуы басталғанда және аяқталғанда;

5) Қазақстан Республикасы  халқының өміріндегі аса маңызды тарихи оқиғаларды атап өту құрметіне ескерткіштерді, монументтерді, құлпытастарды және басқа да ғимараттарды ашу кезінде;

6) Қазақстан Республикасының  мемлекеттік органдары, сондай-ақ  қоғамдық бірлестіктері мен өзге  де ұйымдары өткізетін рәсімдер, салтанатты және спорттық іс-шаралар кезінде Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Туы көтерілген кезде;

7) Қазақстан Республикасына  мемлекеттік немесе ресми сапармен  келген шет мемлекеттердің басшыларын  қарсы алу кезінде - тиісті шет мемлекеттің мемлекеттік гимні орындалғаннан кейін;

8) жалпы орта, кәсіптік бастауыш, кәсіптік орта, кәсіптік жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі кәсіптік білім беру бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдарында жаңа оқу жылының ашылу және оқу жылының аяқталу рәсімдері кезінде, сондай-ақ өзге де салтанатты іс-шаралар өткізілген кезде;

9) Қазақстан Республикасының  ұлттық (құрама) командасы қатысатын  спорттық іс-шаралар өткізілген  кезде орындалады.

2. Қарулы Күштердің әскери құрамаларында, бөлімдерінде, бөлімшелерінде, мекемелерінде және басқа да әскерлер мен әскери құралымдарда Мемлекеттік Гимнді орындау тәртібі жалпы әскери жарғыларда айқындалады.

9-бап. Қазақстан  Республикасының Мемлекеттік Гимнін орындау тәртібі

1. Мемлекеттік Гимн көпшілік алдында орындалған кезде қатысушылар оны орнынан тұрып айтады (тыңдайды), бұл ретте Қазақстан Республикасының азаматтары оң қолын жүрек тұсына қояды.

Қазақстан Республикасының  мемлекеттік органдары мен өзге де ұйымдары шет мемлекеттер аумағында  іс-шаралар өткізген кезде Мемлекеттік  Гимн осы Конституциялық заңға, сондай-ақ сол мемлекеттің заңнамасы мен  протоколдық практикасына және жергілікті салт-дәстүрге сәйкес орындалады.

Қазақстан Республикасының  Мемлекеттік Туын салтанатты жағдайда көтеру және тігу кезінде Мемлекеттік  Гимн орындалады, бұл ретте қатысушылар  жүздерін Туға қарай бұрады.

2. Мемлекеттік Гимнді  оркестр, хор, оркестр мен хор  орындайды не ол өзге де вокалдық және аспаптық түрде орындалады. Бұл ретте дыбыс жазу құралдары пайдаланылуы мүмкін.

Қазақстан Республикасының  Мемлекеттік Гимнін ықшамдап орындауға жол беріледі.

3. Мемлекеттік Гимн бекітілген мәтіні мен музыкалық редакциясына дәлме-дәл сәйкестікпен мемлекеттік тілде орындалады.

4. Қазақстан Республикасы  Мемлекеттік Гимнінің мәтіні  мен музыкалық редакциясын басқа музыкалық шығармалардың және өзге де өнер туындыларының негізі ретінде пайдалануға болмайды.

5-тарау. Мемлекеттік  органдардың құзыреті

10-бап. Қазақстан  Республикасы Үкіметінің құзыреті

Үкіметтің құзыретіне:

1) Қазақстан Республикасының  Мемлекеттік Туы мен Мемлекеттік  Елтаңбасының осы Конституциялық  заңда бекітілген мемлекеттік  стандарттарға және олардың бейнелеріне сәйкес келетін эталондарын дайындау жөніндегі жұмысты ұйымдастыру;

2) Қазақстан Республикасының  мемлекеттік стандарттарға сәйкес келмейтін Мемлекеттік Туын, Мемлекеттік Елтаңбасын ауыстыру және жою ережелерін бекіту;

3) Қазақстан Республикасының  Мемлекеттік Туын, Мемлекеттік Елтаңбасын  және олардың бейнелерін, сондай-ақ  Қазақстан Республикасы Мемлекеттік Гимнінің мәтінін орналастыру ережелерін бекіту;

4) Қазақстан Республикасының  мемлекеттік нышандары саласындағы  уәкілетті органды айқындау жатады.

11-бап. Қазақстан  Республикасының мемлекеттік нышандары

саласындағы уәкілетті  органдардың құзыреті

1. Техникалық реттеу  және метрология саласындағы  уәкілетті орган:

1) Қазақстан Республикасының  Мемлекеттік Туы мен Мемлекеттік  Елтаңбасының мемлекеттік стандарттарын  әзірлейді және бекітеді;

2) Қазақстан Республикасының  Мемлекеттік Туы мен Мемлекеттік  Елтаңбасының эталондарын әзірлейді;

3) Қазақстан Республикасының  Мемлекеттік Туын және Мемлекеттік  Елтаңбасын дайындау жөніндегі  қызметті лицензиялауды жүзеге  асырады;

4) Қазақстан Республикасының  заңнамасында белгіленген тәртіппен  лицензиаттың лицензияда көрсетілген  талаптарды сақтауын бақылауды  жүзеге асырады.

2. Қазақстан Республикасының  мемлекеттік нышандарын пайдалану  мәселелері жөніндегі уәкілетті орган:

1) Қазақстан Республикасының  мемлекеттік стандарттарға сәйкес келмейтін Мемлекеттік Туын, Мемлекеттік Елтаңбасын ауыстыру және жою ережелерін әзірлейді;

2) Қазақстан Республикасының  Мемлекеттік Туын, Мемлекеттік Елтаңбасын  және олардың бейнелерін, сондай-ақ  Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Гимнінің мәтінін орналастыру және пайдалану ережелерін әзірлейді.

12-бап. Жергілікті  атқарушы органның құзыреті

Жергілікті атқарушы орган Қазақстан Республикасы мемлекеттік  нышандарының тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктің аумағында пайдаланылуын (тігілуін, орналастырылуын ) бақылауды жүзеге асырады.

6-тарау. Қорытынды  ережелер

13-бап. Қазақстан  Республикасының мемлекеттік нышандарына  құрметпен қарауды қалыптастыру

1. Қазақстан Республикасының  азаматтары, сондай-ақ Республика  аумағында жүрген адамдар Қазақстан  Республикасының мемлекеттік нышандарын  құрметтеуге міндетті.

2. Азаматтыққа және  отансүйгіштікке, өз Отаны - Қазақстан Республикасына деген сүйіспеншілікке тәрбиелеу, Қазақстан Республикасының мемлекеттік нышандарын құрметтеуді қалыптастыру, сондай-ақ олардың мәні мен маңызын түсіндіру мақсатында оларды оқыту жалпы орта, кәсіптік бастауыш, кәсіптік орта және кәсіптік жоғары білім беру ұйымдарының негізгі жалпы білім беру бағдарламаларына енгізіледі.

Жалпы орта, кәсіптік бастауыш, кәсіптік орта және кәсіптік жоғары білім беру бағдарламаларын  іске асыратын білім беру ұйымдарында  арнайы оқшауланған көрнекті орынға ұдайы Мемлекеттік Ту тігіледі, Мемлекеттік Елтаңба не олардың бейнесі, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Мемлекеттік Гимнінің мемлекеттік тілдегі мәтіні орналастырылады.

14-бап. Қазақстан  Республикасының Мемлекеттік Туын,

Мемлекеттік Елтаңбасын дайындау

Қазақстан Республикасының  Мемлекеттік Туын, Қазақстан Республикасының  Мемлекеттік Елтаңбасын дайындау Қазақстан  Республикасының заңнамасында белгіленген  тәртіппен берілген тиісті лицензиясы болған жағдайда жүзеге асырылады.

15-бап. Қазақстан  Республикасының мемлекеттік нышандарын  пайдалануды реттейтін заңнаманы бұзғаны үшін жауаптылық

Осы Конституциялық заңның талаптарын бұза отырып, Қазақстан  Республикасының Мемлекеттік Туын, Мемлекеттік Елтаңбасын және олардың  бейнелерін пайдалану, сондай-ақ Қазақстан  Республикасының Мемлекеттік Гимнін орындау және оның мәтінін пайдалану  не Қазақстан Республикасының мемлекеттік  нышандарын қорлау Қазақстан Республикасының  заңдарында белгіленген тәртіппен  жауаптылыққа әкеп соғады.

16-бап. Осы Конституциялық  заңды қолданысқа енгізу тәртібі

1. Осы Конституциялық  заң ресми жарияланған күнінен  бастап күнтізбелік он күн  өткеннен кейін қолданысқа енгізіледі.