Жапондық менеджмент мектебі және оның ерекшеліктер

 ЖОСПАР  
Кiрiспе 2  
1-тарау. Жапондық менеджмент мектебі және оның ерекшеліктері 4 
1.1 Басқарудың жапондық типінің түрлері 4  
1.2 Жапондық менеджмент ерекшеліктері. Қызметшілерді басқару 7  
1.3 Ақаусыз өндіріс және шешім әзірлеу мен қабылдау 
1.4 Еңбек ақы және жасына қарай қызметінің жоғарылауы 
2-тарау. Менеджер тұлғасы және оның маңызы 14  
2.1 Менеджер туралы түсінік және оның маңызы 14 
2.2 Коносукэ Мацусита - жапон менеджментінің патриархы 
Қорытынды 25  
Қолданылған әдебиеттер тізімі 27  
Кiрiспе  
Қазақстан Республикасының дамуының қазіргі сатысы экономика мен қоғамды 
Қазақстанда басқару теориясы мен практикасын игеру қиыншылығы осы 
Осыған байланысты нарықты экономика өркендеген елдердің бай тәжірибесін 
Шетел ғалымдары кәсіпорынды басқару мәселелерін арнайы пәнге шығарып, 
Бұрын біз инженерлік негізгі білімін жақсы үйретіп, экономикамен 
Енді міне нарықтық экономика дамуының барысында қазір біздерге 
Менің ойымша Қазақстанда білімі мен ұйымдастыру қабілеті жоғары 
1-тарау. Жапондық менеджмент мектебі және оның ерекшеліктері  
1.1 Басқарудың жапондық типінің түрлері  
Н.С.Целищевтің пікірінше, басқарудың жапондық типінің базалық принциптерінің төрт 
Екінші топтағы принциптерді дара басшылықтан гөрі ұжымдық басшылыққа 
Үшінші топқа – фирманың жұмыс істеуін қамтамасыз ететін 
Төртінші топқа - әр түрлі фирмалармен – іскер 
Аталған принциптерді жүзеге асыру механизмінің маңызды элементтеріне мыналар 
Еңбекті ұйымдастыру.  
Өндіріс процестерін басқару және бақылау.  
Топтық жұмыстарды және корпорацияны ынталандыру.  
жалдау және еңбек жағдайы.  
Қазіргі Жапониядағы басқаруды американдық менеджиризм мен жапондық традиционализмнің 
Қазіргі кезде басқару саласындағы жапондық тәжірибеге американдықтар көбірек 
Жапонияда істі, өндірсті және басқаруды ұйымдастырудың жоғары деңгейі 
Жапон экономикасының жетістігі басқарудағы әлеуметтік – кәсіптік саланың 
Қазіргі кезде менеджерлер мәртебесі ерекше артты, менеджерлердің жеке 
Сонымен қоса Жапонияда менеджерлер тобын жинақтау практикасы көп 
Нағыз жапондық фирма пирамида түрінде ұйымдастырылған. Оның құрылымында 
Менеджер неғұрлым тәуелсіз болса, ол соғұрлым еркін әрекет 
Жапония өз экономикасын басқарудың бірегей жүйесі арқасында дамытты. 
Тұтастай алғанда экономикалық стратегия төрт негізге сүйенеді: экономикалық 
Нағыз жапондық фирмалар үш деңгейлік негізде ұйымдасқан; жапондықтардың 
Фирма басшылығы – директорлар кеңесі – басқарудың жоғары 
Жапондық корпорацияларда басқарудың ұйымдық құрылымы, әдетте, функционалдық принциппен: 
Жапондықтардың әлемдік және ұлттық тәжірибе элементтерінің ең тиімдісі 
1.2 Жапондық менеджмент ерекшеліктері. Қызметшілерді басқару  
Жапонияда сол жапондықтардың өздері айтпақшы бір-ақ байлық бар 
Басқарудың жапондық стилі – бірегей. Жапондық стильге тән 
Жапонияда тек мацусити ғана экономикалық механизмнің түйінді элементі 
Мацусита идеясы бойынша жапондық басқару жүйесінің үш түрі 
Басқарудың Мацусита стилі былайша сипатталады:  
біріншіден, бұл танысудың белсенділігі (фирмалардың барлық бөлімшелеріндегі істің 
оның стилінің екінші ерекшелігі – фирма жұмыскерлерінің кәсіптік 
Мацусити стилінің үшінші ерекшелігі:  
инициативаны батыл көтермелеу;  
ең соңында, төртінші стильдің ерекшелігі;  
мүмкін болатын шешімдердің ең таңдаулысын іздестіру мақсатында менеджерлер 
«Мацусита дэнки» компаниясында жұмыскерлерді даярлау жүйесі, біріншіден, кәсіптік 
Жапонияда корпорацияларға тән нәрсе – топтық жауапкершілік механизмін 
Басқарудың барлық құрылымында топ маңызды ұйымдық элемент болып 
Жапон кәсіпкерлері Сетоку ханзаданың конституциясында – жапондық бірінші 
Жапондық соттар азаматтық талапты мүлде аз қарайды – 
Жапонияда елдің көзінше сөгіс жариялау сирек қолданылады. өйткені, 
Жапон кәсіпорындарында жұмысшы тобында 4-6, кейде одан көп 
Өмірлік жалдау жүйесінде жұмыскерлер бір фирмада еңбек рыногына 
Жұмыскерлерді өмірлік жалдау тек ірі фирмаларға ғана тән. 
Жапон кәсіпорындарында әрбір жас менеджерге қамқоршы, яғни 
Кандидаттарда қателікке жол бермес үшін таңдау мұқият жүргізіледі. 
Келесі кезең – қабылдау емтиханы. Конвейерде немесе станокта 
Жұмысшылар кандидатурасын іріктеген, олардың жұмысқа төзімділігін, қағілездігін, көз 
Кадрлар бәрін шешеді – бұл жапондық корпорациялар үшін 
1.3 Ақаусыз өндіріс және шешім әзірлеу мен қабылдау 
Жапонияда сапаны басқару фирмадағы барлық жұмыскерлер мен бөлімше 
Өнім сапасын жақсарту жөніндегі жұмыстарды ұйымдастыруда жапондық тәжірибенің 
Осы сала бойынша теорияда жинақталған және практикада жүзеге 
Тұтынушылардың сұранысын үнемі зерттеу, тұтынушыларға құрмет көрсету, талабын 
Барлығына: ұлттық заң шығарушылардан бастап, өнімді әзірлеушілер жіберген 
Тіптен мүлтіксіз жұмыс істейтін сапаны басқару жөніндегі жүйенің 
Тікелей мастерлер мен бригадирлер арқылы жоғары сапаны қамтамасыз 
Жұмысшылардың дене және ақыл-ой мүмкіндіктерін жұмылдыруға айрықша көңіл 
Экономикалық өсудің біркелкі қарқынын қамтамасыз ету үшін жоғары 
Сыртқы рынокқа сатуға арналған өнімдерді міндетті түрде мемлекеттік 
Қазіргі Жапонияда шешім әзірлеу мен қабылдау менеджменттің маңызды 
Жапонияда шешім қабылдаудың елеулі ерекшелігі – келісу принципі. 
Мүдделі адамдардың көптеген жиналыстары және солармен жан-жақты келісуі 
1.4 Еңбек ақы және жасына қарай қызметінің жоғарылауы  
«НЭНКО СЭИДО». Ірі корпорациядағы тұрақты жұмыс істейтіндерге, фирмадағы 
Жапонияда жасының үлкендігіне қарай ақы төлеу қабылданған, оны 
Жұмысқа орналасқан жұмысшы немесе қызметші фирмамен келісім жасайды. 
Жапон менеджменттеріне тән сипат фирманың корпоративтік рухы, мұның 
«Корпоративтік рух» ұғымы ұйымдық идеал мен соның жолын 
Әрбір фирманың ерекше формасы, ұраны, кейде ән ұраны 
Фирма басшылығы қызметшілермен сенімді қарым-қатынас орнатуға ерекше көңіл 
Жұмыскерлердің фирма идеясына берілгендігінің корпоративтік рухы Жапонияда басқарудың 
2-тарау. Менеджер тұлғасы және оның маңызы  
2.1 Менеджер туралы түсінік және оның маңызы  
"Менеджер" термині кеңінен қолданылады және ол мынадай мәселелерде: 
- белгілі жұмыстарды бір бөлімше шеңберінде ұйымдастырушыға;  
- кәсіпорынды басқарушыға немесе оның бөлімшесіне басшылық етушіге;  
- кез келген жұмысты ұйымдастырушы, әкімшілік етушіге қолданылады. 
Кез келген деңгейдегі менеджерге жоғары талаптар қойылады.  
Қазіргі инженер жаңа техниканы, технологияны үйренумен қатар кәсіпорынды 
Барлық менеджерлер техникалық, коммуникалдық және аналитикалық білім мен 
Техникалық білім және басқару өнерін меңгере алу – 
Коммуникациялық өнер – бұл әрбір адаммен тіл тауып, 
Аналитикалық өнер – бұл ойлап әрбір оқиғадан кейін 
Жалпы айтқанда, менеджмент процесін үш функцияға бөлуге болады:  
а) ұйымдастыру  
б) жоспарлау  
в) басқару (нағыз менеджмент).  
Ұйымдастыру функция – бұл еңбек пен түрлі ресурстарды 
Жоспарлау және болжау – бұл алдын-ала кәсіпорынның негізгі 
Басқару функциясы – бұл ұжымға тиімді жұмыс істеткізу. 
Сонда бастық өзі жұмысты қалай істейтінді, қалай еңбекке 
Бақылау – бұл бекітілген тапсырманы қалай орындағанын тексеру. 
Ерте табылған айырмашылықты немесе қателікті көп уақыт жібермей 
Әрбір өндірісте менеджердің өз қасиеттері өте зор.  
Менеджмент әуелі менеджерге жоғары талаптарды қояды:  
Менеджер салауатты өмір сүру керек. Жақсы менеджерді дайындау 
Жыл бойы, әсіресе көктемде витаминді тамақты жеу керек. 
Менеджер жақсы қасиеттерді өзінде дамытуы керек:  
қиын жағдайдан қорықпауы керек;  
күйгелектенуден сақ болуы керек;  
өндіріс шешімін бірнеше варианттардан іздеуі керек;  
шыдамдылық болуы керек (артық сөз айтпау, ұрыспау керек, 
патриот болуы керек.  
Әрбір кезеңде кезекті мақсат қою: оқу бітіру, үйлену, 
Әрдайым үйрену. Қазіргі уақытта техника және ғылым өте 
Мәселелерді нәтижелі және тез шешу. Сол үшін мынаны 
а) Қарапайым проблема, ол үлгі шешімді талаптайды. Бұл 
б) Селективтік проблема. Мұнда шешім 2-3 варианттардан табылады. 
в) Адаптивтік проблема – селективтік секілді, бірақ жаңа 
г) Инновациялық проблема. Оны шешу үшін жаңа пікір 
Егер бастықтың творчестволық деңгейі жоғары болса, ол шешімді 
Қиын проблеманы шешкенде, мынадай сатылардан өткені жөн:  
Проблеманы немесе есепті анық түсіну,  
Керек ақпаратты алу,  
Шешімді табу,  
Жеткен қорытындысын сараптау.  
Проблеманы анық түсіну дегеніміз: оны қай түріне жататынын, 
Адаптивтік және инновациялық проблемаларды шешкенде менеджер алғы творчестволық 
Проблеманы анық атайды немесе жазады.  
Проблемаға тіке қатысы бар және басқа мамандар тәжірибесіне 
Барлығы еркін сөйлейді, өз пікірлерін айтады  
Сынауға болмайды, қайта біреудің пікірін жалғастыруға болады  
Үлкен-кіші бұл жиналыста болмауы керек  
Әрбір пікір жазылады. Бірақ фамилиялар аталмайды, авторлық құқығы 
Басқа адамға әсер ету. Сол үшін керекті қасиеттер:  
Киіну өнері. Киіну өнері әсіресе әйелдерге керек (Кемпір 
Зиялы тәсіл және жағымды мінез. Жылы амандасу, орын 
Сөйлеу әдісі. Қазақпен қазақша, орыспен орысша, жиналыста қазақша 
Алғысты болу керек. Бағыныштар, әріптестер, көмекшілер – барлығы 
Тыныш басқару. Жалпы айтқанда басқарудың 4 қалыпын айыруға 
Көндіру. «Жолдастар, мына жобаны тезірек бітірейікші, әйтпесе келіскен 
Уәделесу. «Жолдастар, мына жобаны 1-наурызға дейін тапсырсақ, сыйлық 
Талаптау. «Мына жобаны 1-наурызға дейін шығарыңдар». Кейде талап 
Қорқыту. «Мына жобаны мезгілінде шықпаса жауапты адамдар сөгіс 
Кейінгі екі тәсілдерді сирек пайдалану керек.  
Адамдарды үйретіп, команда құрып, оның еңбегін толық пайдалану. 
әріптестерге ақырын кеңес беріп, үйрену, көмекшілерге сеніп, толық 
әр адамға өзінше жол табу.  
Жұмыс істейтін ұжымды, команданы ұйымдастыру.  
Жақсы ұжымның пайдасы: пікірлер көбейеді, стресс жойылады, көмекшілік 
Шетел компанияларында көбінесе штаттарды командалық әдіспен толтырады. Команда 
Қандай тәжірибелі бастық болса да, ол көмекшілерсіз ештеңе 
Мен менеджмент пен менеджер туралы біршама ой қорыттым, 
Алғашында менеджерлердің бірі Альфред Слоун туралы жазбақ та 
2.2 Коносукэ Мацусита - жапон менеджментінің патриархы 
Қазіргі таңда әлемде үш экономикалық орталық бар екені 
Жапон бизнесінде жоғары бағдарлар негізінен компанияның ұзақ мерзімді 
Жапондықтардың жинақ ақшаларының жоғары деңгейі олардың болашақтағы үлкен 
Жапондықтар коллективтік мақсаттарға ұмтыла алады. Олар: «кез келген 
Өйтпелі экономика тұсында өмір сүріп отырған біздің көпшілігіміз 
Коносукэ Мацусита кәсіпкерлік басқару өнерін шыңдап жетілдірген жан 
Коносукэ Мацусита – саф алтын. Оның сөзі мен 
Өмір баспалдақтарын тоғыз жасында қолбалалықтан бастаған ол жылдық 
Қазіргі таңда «Мацусита дэнки» корпорациясы көпшілікке «Нэшнл», «Панасоник» 
Ол өткен өмір жолы, оқыған семинарлар мен лекциялар, 
К.Мацусита 1893 жылдың 27 - қарашасында Вакаяма қаласының 
Осылайша К.Мацусита тоғыз жасында “хибати” (аяқ қыздыратын пеш) 
Ал 1918 жылы 7-наурызда «Мацусита дэнки сэйсакусе» фирмасы 
1921 жылғы жапон елінің дағдарысына қомақты резервпен келген 
1925 жылдың 1 наурызында радио ғасыры басталғанда «Мацусита 
Ұлы депрессия жылдары Мацусита кәсіпорындарының дамуына кедергі бола 
“Табыс табанды жұмысты талап етеді. Бәрі де адамның 
Жапонияның Маньчжурияны жаулап алуы, Екінші дүниежүзілік соғысқа қатысуы 
Өз компаниясын әлемдік нарыққа 
«Мацусита» электрон компаниясы күтпеген қолайлы жағдайды білу арқасында 
Елуінші жылдардың басында ол шағын елеусіз болатын, «Тошиба» 
Осы 1952 жылы Ясухара Накагава өзінің «Накагава 
1956 жылдың 10 қаңтарында К.Мацусита өз корпорациясының 5 
Коносукэ Мацусита 1973 жылы өз компаниясының директорлар кеңесінің 
Қорытынды  
Қазіргі таңдағы нарық қарым-қатынастарына көшу кезеңіндегі қоғамымыздың қым-қуыт 
Қорытындылай келгенде, менеджер — басшы. Ол тек қана 
Менеджерге кәсіпорын иелерінің қоятын талаптары және менеджердің сол 
Әрбір кәсіпорында, фирмада, компанияда менеджерлер жұмыс істейді. Қазіргі 
Қазіргі Жапониядағы басқаруды американдық менеджиризм мен жапондық традиционализмнің 
Қазіргі кезде басқару саласындағы жапондық тәжірибеге американдықтар көбірек 
Жапонияда істі, өндірісті және басқаруды ұйымдастырудың жоғары деңгейі 
Жапон экономикасының жетістігі басқарудағы әлеуметтік-кәсіптік саланың қызметіне негізделген. 
Қазіргі кезде менеджерлер мәртебесі ерекше артты, менеджерлердің жеке 
Біз қарастырған екі ұғым (менеджер мен менеджмент) бір-бірімен 
Қолданылған әдебиеттер тізімі  
1. Майкл Мескон и др., “Основы менеджмента”, - 
2. Тейлор Фредерик Уинслоу, “Менеджмент”, - М., 1992 
3. Нәрібаев Қ, Жұмамбаев С., Менеджмент: Оқулық. - 
4. Каору И. “Японские методы управления качеством” 
5. Оучи У. Г. “Методы организации производства: 
6. Пронников В.А., Ладанов И. Д. “Управление 
7. Бердалиев К.Б. «Менеджмент». Алматы, 2004.  
8. Ахметов К.Ғ. «Менеджмент негіздері». Алматы, 1993.  
9. Есполов Т.И., Сүлейменов Ж.Ж. «Менеджмент». Алматы 
10. Е.Н. Сағындықов «Менеджмент негіздері».  
Бердалиев К.Б. «Менеджмент». Алматы, 2004. 55 б.  
Каору И. “Японские методы управления качеством” М., 1980 
Оучи У. Г. “Методы организации производства: японский и 
Пронников В.А., Ладанов И. Д. “Управление персоналом в