Мемлекеттік бюджет

3) бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті органның құзыреті шегінде мемлекеттік бюджеттің атқарылуына қызмет көрсетуді жүзеге асыратын ведомство ұсынған Қазақстан Республикасы Ұлттық қорының қолма – қол ақшасының бақылау шотындағы ақша қозғалысы туралы есептің негізінде жасайды. [2. 21б]

Бюджеттердің атқарылуы туралы айлық (жылдық) есеп бюджеттік бағдарламалар / ішкі бағдарламалар бойынша түсімдер атқарылуының және / немесе төленген міндеттемелердің деректерін пайдалана отырып жасалады.

Бюджеттердің атқарылуы туралы айлық (жылдық) есеп мемлекеттік және жергілікті бюджеттерді атқару туралы есептер үшін осы Ережелерде белгіленген мерзімде жасалады және бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті орган оны Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігіне, Қазақстан Республикасының Үкіметіне, бюджеттік жоспарлау және ішкі бақылау жөніндегі орталық уәкілетті органдарға электрондық түрде және қағаз тасушыда ілеспе хатпен, қол қоюды растамай береді.

Бюджеттің атқарылуы туралы есептілік жасалған операциялардың тұпнұсқалығын және есепке алуда оларды көрсеткен кезде қателердің болмауын білдіретін анықтық, Қазақстан Республикасының бюжет заңдарында көзделген барлық талап етілетін аппараттың көзделуін білдіретін толықтық, Салық Кодесінің және басқа нормативтік құқықтық актілердің есептілік жасау  жөніндегі ережелерінің сақталуын білдіретін сәйкестік сияқты сапалық сипаттамаларға сәйкес келуі тиіс.

Бюджеттің орындалуы туралы есептілікте алынған тауарлардың (жұмыстадың, көрсетілген қызметтердің) бюджетке түсетін түсімдері ақшалай көрсетіледі. [3. 240 – 241б]

Бюдеттің орындалуы туралы есептілік есептердің мынадай түрлерін:

1.                       мемлекеттік мекемелердің есептерін:

      мемлекеттік мекеменің балансын;

      жеке қаржыландыру жоспарларының орындалуы туралы есепті;

      тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді) өткізуден түскен ақша түсімдері мен шығыстары жоспарларының орындалуы туралы есептілік;

      демеушілік және қайырымдылық көмектен ақшаның түсуі мен жұмсалуы туралы есепті;

      бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті орган белгілейтін басқа да есептерді.

2.                       бюджеттік бағдарламалар әкімшілерінің  есептерін:

      бюджеттік бағдарламалардың іске асырылуы туралы есепті;

      бюджеттік бағдарламаларды (ішкі бағдарламаларды) қаржыландыру жоспарларының  орындалуы туралы есепті;

      тауарларды (жұмыстарды, көрсетілген қызметтерді) өткізуден түскен ақша түсімдері мен шығыстары жоспарларының орындалуы туралы есепті;

      бюджетті атқару жөніндегі және бюджеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті орган белгілеген басқа да есептерді;

3.  бюджетті атқару жөніндегі уәкілетті органның есептерін:

      мемлекеттік бюжеттің және облыс бюджетінің (бекітілген, нақтыланған, түзетілген) атқарылуы туралы есепті;

      республикалық немесе тиісті жергілікті бюджеттің (бекітілген, нақтыланған, түзетілген) атқарылуы туралы есепті;

      бюджеттік бағдарламалардың іске асырылуы туралы талдамалық есепті;

      түсімдер мен қаржыландырудың жиынтық жоспарының орындалуы туралы есепті;

      Қазақстан Республикасы Үкіметінің немесе жергілікті атқарушы органның талаптары мен міндеттемелерінің жай – күйі туралы есепті;

      түсім сомаларының бюджеттен қайтарылуы не олардың салық есебіне есептелуі туралы есепті;

      бюджетті атқару жөніндегі және бюжеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті органдар белгіленген басқа да есептерді;

4.  Қазақстан Республикасы Үкіметінің, жергілікті атқарушы органның есептерін:

      республикалық немесе тиісті жергілікті бюджеттің атқарылуы туралы жылдық есепті;

      Қазақстан Республикасы Үкіметінің Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкімен бірлесіп жасайтын Қазақстан Республикасы Ұлттық қорын қалыптастыру және пайдалану туралы жылдық есепті қамтиды. [4. 306 б]

Есептіліктің нысандарын, кезеңділігін, оны жасаудың және табыс етудің мерзімдері мен тәртібін бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті орган белгілейді.

Республикалық бюджеттің орындалуы туралы есепті жасаудың және табыс етудің тәртібін Қазақстан Республикасының Президенті айқындайды.

Бюджеттік және экономикалық жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті органдар өз құзыреті шегінде есептіліктің қосымша нысандарын және оларды жасау мен табыс ету тәртібін белгілеу құқылы.

Орталық және жергілікті мемлекеттік органдар, мемлекеттік мекемелер есептілікті жасау және табыс ету жөніндегі нормативтік құқықтық актілерді басшылыққа алуға міндетті.

Бюджетті орындау туралы орталық уәкілетті орган ай сайын есепті айдан кейінгі айдың бірінші күнгі жағдай бойынша республикалық бюджеттің орындалуы туралы есепті, сондай – ақ Бюджет Кодекстің 121 – бабының 3 тармақшасында көзделген басқа да есептерді Қазақстан Республикасының Үкіметіне, Републикалық  бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі есеп комитетіне, бюджеттік жоспарлау және ішкі бақылау жөніндегі орталық уәкілетті органға табыс етеді. [5. 312б]

Бюджетті атқару жөніндегі  орталық уәкілетті орган есепті жылдан кейінгі жылдың 1 сәуірінен кешіктірмей өткен қаржы жылындағы республикалық бюджеттің атқарылуы туралы жылдық есепті Қазақстан Республикасының Үкіметіне, бюджеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті органға және мемлекеттік қаржылық бақылау органдарына табыс етеді.

Республикалық бюджеттің орындалуы туралы жылдық есеп бекітілген, нақтыланған, түзетілген республикалық бюджетті, тіркелген міндеттемелерді, орындалмаған міндеттемелерді және республикалық бюджеттің кассалық орындалуын көрсетеді.

Қазақстан Республикасының Үкіметі жыл сайын ағымдағы жылдың 1 мамырынан кешіктірмей өткен қаржы жылындағы республикалық бюджеттің орындалуы туралы жылдық есепті қосымшаларымен бірге Қазақстан Республикасының Парламентіне және Республикалық бюджеттің орындалуын бақылау жөніндегі есеп комитетіне табыс етеді. [6. 5б]

Қазақстан Республикасының Парламенті өткен қаржы жылы ішінде  республикалық бюджеттің орындалуы туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің жылдық есебін Республикалық бюджеттің орындалуын бақылау жөніндегі есеп комитетінің республикалық бюджеттің орындалуы туралы есебін алғаннан кейін кезегімен, алдымен – Мәжілісте, содан соң Сенатта қарайды.

Республикалық бюджеттің орындалуы туралы жылдық есепті қараған кезде Қазақстан Республикасының Парламенті:

-   Қазақстан Республикасының Үкіметі республикалық бюджетті атқару туралы уәкілеттік берген адамның баяндамасын;

-   Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі  есеп комитеті төрағасының республикалық бюджеттің орындалуы туралы баяндамасын;

-   Қазақстан Республикасы Парламентінің палаталары уәкілеттік берген адамдардың республикалық бюджеттің орындалуы туралы есеп бойынша қорытындылармен қоса баяндамаларын тыңдайды.

Республикалық бюджеттің орындалуы туралы жылдық есепті Қазақстан Республикасының Парламентінде қараған кезде республикалық бюджеттік бағдарламалар әкімшілерінің республикалық бюджеттік бағдарламаларды іске асыру  туралы есептері тыңдалуы мүмкін

Есепті қаржы жылындағы республикалық бюджеттің орындалуы туралы жылдық есеп Қазақстан Республикасы Парламентінің Мәжілісі мен Сенатында қаралғаннан кейін Қазақстан Республикасы Парламенті палаталарының бірлескен отырысында бекітіледі.

Қазақстан Республикасының Парламенті есепті қаржы жылындағы республикалық бюджеттің орындалуы туралы жылдық есепті бекіткен кезде Қазақстан Республикасы Үкіметінің, орталық мемлекеттік органдардың республикалық бюджеттің орындалуы нәтижелері бойынша тиісті шаралар қабылдауы қажет екендігі туралы шешім шығаруға құқылы. [3. 242 – 243б]

Жергілікті бюджетті орындау туралы жергілікті уәкілетті органы ай сайын есепті айдан кейінгі айдың бірі күнге жағдай бойынша облыстық бюджеттің, республикалық маңызы бар қала, астана бюджетінің орындалуы туралы есепті, сондай – ақ Қазақстан Республикасының Бюджет кодекстің 121 – бабының 3 тармақшасында көзделген басқа да есептерді әкімдікке, мәслихаттың тексеру комиссиясына, облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың бюджеттік жоспарлау жөніндегі уәкілетті органына және ішкі бақылау жөніндегі орталық  уәкілетті органға табыс етеді.

Жергілікті бюджетті орындау туралы жергілікті уәкілетті органы есепті жылдан кейінгі жылғы 1 сәуірінен кешіктірмей өткен қаржы жылындағы облыстық бюджеттің, республикалық маңызы бар қаланың, астананың бюджеттік жоспарлау жөніндегі уәкілетті органына және ішкі бақылау жөніндегі орталық уәкілетті органға табыс етеді.

Жергілікті бюджеттің орындалуы туралы жылдық есеп бекітілген, нақтыланған, түзетілген жергілікті бюджетті және жергілікті бюджеттің кассалық орындалуын көрсетеді.

Өткен қаржы жылындағы жергілікті бюджеттің орындалуы туралы жылдық есепте:

      түсіндірме жазба;

      түсімдер бойынша орындалуы туралы, сондай – ақ жергілікті бюджеттік бағдарламалардың тиімділігін бағалауды қоса алғанда, олардың іске асырылуы туралы талдамалық есеп қоса тіркеледі.

Облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың әкімдігі жыл сайын ағымдағы жылдың 1 мамырынан кешіктірмей өткен қаржы жылындағы жергілікті бюджетінің орындалуы  туралы жылдық есепті қосымшаларымен қоса облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың мәслихатына табыс етеді.

Облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың жергілікті атқарушы органы ай сайын және жыл қорытындылары бойынша жергілікті бюджеттің орындалуы туралы есептерді бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті органға табыс етеді.

Мәслихат өткен қаржы жылындағы облыстық бюджеттің, республикалық маңызы бар қаланың, астананың бюджетінің орындалуы туралы облыс, республикалық маңызы бар қала, астана әкімдігінің жылдық есебін облыстық бюджеттің, республикалық маңызы бар қала, астана бюджетінің орындалуы туралы мәслихаттың тұрақты комиссияларында қарайды.

Есепті қараған кезде мәслихат:

-         жергілікті бюджетінің орындалуы туралы әкімдік уәкілеттік берген адамның баяндамасын;

-         жергілікті бюджетінің  орындалуын бақылау нәтижелері туралы мәслихаттың тексеру комиссиясы төрағасының баяндамасын;

-         жергілікті бюджетінің орындалуы туралы есеп бойынша қорытындысымен қоса мәслихат уәкілеттілік берген  адамның баяндамаларын тыңдайды.

Мәслихатта есепті қараған кезде  жергілікті бюджеттік бағдарламалардың іске асырылуы туралы есептері тыңдалуы мүмкін.

Жергілікті бюджетінің орындалуы туралы есеп мәслихатының тұрақты комиссияларында  қаралғаннан кейін, мәслихаттың сессиясында бекітіледі.

Есепті қаржы жылындағы жергілікті бюдеттің орындалуы туралы жылдық есепті бекіткен кезде мәслихат жергілікті атқарушы органдардың жергілікті бюджеттің орындалуы нәтижелері бойынша тиісті шаралар қабылдауы қажет екендігі туралы шешім шығаруға құқылы. [7. 68 – 70б]

2 Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік бюджеттің ақша қаражаттары мен касса операцияларының есебі

2.1 Қазақстан Республикасының мемлекеттік бюджеттің ақша қаражаттарының  есебі

Бұл бөлімнің шоттарында бюджеттік ұйымдар бюджеттік және бюджеттен тыс шоттардағы, кассадағы қаржылардың, сондай – ақ өзге ақшалай құжаттардың қозғалысын есептейді.

09 «Бюджет бойынша ашылған лимиттер» шоты

Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Қазынашылық департаменті Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі бекітетін республикалық бюджет шығыстарының кестесіне сәйкес, сондай – ақ қолда бар қаржылық ресурстардың шегінде ұйымдарға Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің 1995 жылғы 18 қыркүйектегі № 239 «Қаржылық жоспарларды жасау және қолма - қол ақшаның ағысын болжау жөніндегі» Нұсқаулығында айқындалған және Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің 1996 жылғы 5 маусымдағы № 130 бұйрығымен енгізілген өзгерістердің тәртібімен ұйымдарға қазынашылық рұқсаттар береді.

Республикалық бюджет бойынша шығыстарға арналған қазынашылық  рұқсаттарды ұйымдарға беру Бірыңғай қазынашылық шоттағы бос қаражаттардың қалдығын және пайдаланылмаған лимиттердің қалдығын  ескере отырып жүргізіледі.