Корпоративные финансы

Тапсырма 7.5. Сіз жабық ақционерлік компанияның қаржы директорысыз, компания дәрі-дәрмек өңдірісінің лидері. Жаңа цех құрылысын ұйымдастыру үшін сізге 64 млн у.е. тарту керек. Жобаның өтелімділік мерзімі 5 жыл. Қазіргі уақытта компанияның акционерлік капиталы, жай акция түрінде 300 млн у.е. құрайды. Меншік иесі бизнесті тікелей басқарумен айналысады. Тартылған несиелердің жалпы мөлшері қазіргі уақытқа 350 млн у.е. құрайды. Келесі капитал нарығындағы қаржыландыру баламаларынан біреуін таңдап өзініздің позициянызды түсіндірініз.

1. Компанияның акциялары пакетінің 20% ұқсас шетел нарығында жұмыс істейтін және ресей нарығына шағу мақсаты бар инвесторларға сату. Келешекте бұл жаңа дәрі-дәрмекті өңдіру бағытында ынтымақтастықты дамытуға мүмкіндік береді.
2. Шағын және орта бизнесті дамыту бағдарламасына сәйкес 5 жылға 8% жылдық есеппен несие алу (у.е)
3. Облигациялық заимдарды 3 жылға, 16% жылдық мөлшерінде купон төленуімен шығару, өтеу мерзімі 3 жылдан соң.
4. Инвестицияға қажетті сомаға IPO орналастыру (эмиссия шығындары алынған қаражат сомасының 18%)
5. Мәскеу банкінен рубьлде, 19% жылдық есеппен 2 жылға несие алу.

 

Тапсырма 7.6. «Астронавтика» компаниясының акцияларының күтелетін табыстылығы 12%, қарыздың күтелетін табыстылығы 9 %. Қарыздық жүктеме коэффициенті - 40%. Салық салудың шекті мөлшерлемесі - 25%. Компания жаңа проект құрастыруда – жаңа табылған,  жер шарынан ең алыс орналасқан галактиканы зерттеу. Осы галактика бақылау өте көп қиыншылықтармен байланысты (күшті радиосәулесін шағыстыратын квазарға жақын орналасқандықтан). Ол үшін компания көп қаражат қажет етеді, сондықтан проектің қаражат тарту саясаты өзгеріске ұшырады. Қарыздық жүктеме коэффициенті 60% дейін өсті,ал қарыздың күтелетін табыстылығы 10% өсті. Керек:

1. «Астронавтика» компаниясы үшін капиталға кеткен орташа өлшенген шығындарды проекті жүзеге асыруға дейін есептеп шығару.
2. Компания капиталының құрылымда қарыздық қаржыландыру үлесінің өсуімен байланысты, капиталға орташа өлшенген шығындарда түзетулер енгізініз.

 

ЗЕРТТЕУ ЭЛЕМЕНТТЕРІМЕН СИПАТТАЛАТЫН ПРАКТИКАЛЫҚ ТАПСЫРМАЛАР

 

Тапсырма 7.1 Аралық баспасөз басылымын, интернет-ресурсы және компаниялардың ресми сайттарын қолданып, капиталға кеткен шығындарды бағалау үшін ортақ қызмет саласынан бір ресейлік және бір шетелдік компанияны таңдап, келес сұрақтарға жауап берініз:

1. Таңдалған компаниялардағы капиталға орташа өлшенген шығындарды есептеу үшін қандай деректемелерді негіз (база) ретінде қолданасыз?
2. Қарыздық қаржыландыру деректеме үлесі қаншалықты үлкен? Компанияның ұзақ мерзімді қарыздарының құрылымы қандай? Мерзімі мен пайыз мөлшерлемесін анықтаныз ( егер мөлшерлеме қалқымалы болса онда сол кезеңдегі анықталған көрсеткіштін индикативті мөлшерлемесін пайдаланындар). Бағасы белгіленген (котируемые) қарыздық міндеттемелер бар болса оның нарықтық құның анықтаныз. Бағасы белгіленбеген міндеттемелер үшін бағасы белгіленген ұқсас (аналог) көрсеткіштерін табыныз (мерзімі бойынша ұқсас компания).
3. Компанияның артықшылығы бар акциялар бойынша шығыны қанша?
4. Компанияның меншікті капиталын негізі құраушыларына сипаттама берініз.Меншікті капиталға қажетті  табыстылығын есептеу үшін қандай модельді қолданасыз (локальді САРМ, глобальді САРМ, классикалық САМР, D-САРМ, түзетулер енгізілген САРМ) таңдауынызды түсіндірініз.

 

Меншікті капитал құнын  бағалау үшін таңдап, таңдауынызды дәлелденіңіз:

• тәуекелсіз табыстылық мөлшерлемесі;
• нарықтық тәуекел үшін сыйлықақы;
• елдің тәуекелі үшін сыйлықақы;
• басқа да құрамдас модельдер.

 

Тәукелмен байланысты сыйлықақыны  таңдағанда келесіге назар аудару керек:

• тәуекелі жоқ  құралды анықтауға;
• тәуекел үшін сыйақынын тұрақтылығына.

 

5. Компанияның салық салынуының шекті мөлшерлемесі қандай? Осы салады тіркелген салық салудың орташа мөлшерлемесіненайырмашылығы бар ма?
6. Қарастырылған компания капиталының орташа өлшенген табыстылығы қандай?

 

 

8 ТАҚЫРЫП. КОМПАНИЯ  КАПИТАЛЫНЫҢ ҚҰРЫЛЫМЫН БАСҚАРУ

 

Осы тақырыпты зерттеуден кейін келесіні білуге болады:

• Капитал құрылымының мәні мен түрлері;
• Миллер-Модильяни теориясының зекті жағдайлары;
• Капитал құрылымының альтернативті теориялық концепциялары;
• Компанияның капитал құрылымына әсер ететін факторлар;
• Капитал құрылымын басқару тәсілдері.

 

Негізгі түсініктер мен терминдер

 

1. Bankruptcy         Банкроттық
2. Business risk       Іскерлік тәуекел
3. Earnings before interest and taxes   Салық пен пайыздарды төлеуге дейінгі кіріс

 

4. Financial distress costs    Қаржылық тұрақсыздық шығындары
5. Combined leverage     Құрама (бүтіндей) тетік
6. Unlevered company     Қаржыландырудың қарыздық құралдарын қолданбайтын компания
7. Indirect bankruptcy costs    Банкроттылықтын жанама шығындары
8. Operating leverage      Операциондық тетік
9. Optimal capital structure    Оптималды капитал құрылымы
10. Debt-to-equity ratio     Меншіктік капиталға қарыздың қатынасы
11. Direct bankruptcy costs    Банкроттылықтын тікелей шығындары
12. Capital structure      Капитал құрылымы
13. Current capital structure    Ағымдағы капитал құрылымы
14. Pecking order theory     Сатыластық (иерархия) теориясы
15. Trade-off Theory      Ымыра (компромисс) теориясы
16. Miller-Modigliani Theorem   Миллер-Модильяни теоремасы
17. Financial leverage     Қаржылық тетік
18. Target capital structure    Капиталдың мақсатты құрылымы

 

КАПИТАЛ ҚҰРЫЛЫМЫН  БАСҚАРУ МАҚСАТТАРЫ:

• Тәуекел мен табыстылық арасында оңтайлы (оптималды) қатынасқа жету және акция бағасын максимизациялау;
• Ұзақ мерзімді қаржыландыру көздерін тарту бойынша шығандарды минимизациялау.

 

2

 

 

 

 

1

 

 

1. Қарыздық капиталдың өсуі меншікті капиталға келетін пайданың көрсеткішінің өсуін қамтамасыз етеді және акция бағасын өсіреді;
2. Қарыздық капиталды тарту тәукел деңгейін көтереді және акция бағасын төмендетеді.

КАПИТАЛ ҚҰРЫЛЫМЫНЫҢ  НЕГІЗГІ АНЫҚТАМАЛАРЫ

       Ағымдағы капитал құрылымы – қазіргі уақытта қолданылатын компанияның қаржыландыру көздерінің үйлесуі.

       Оптималды капитал құрылымы – компанияның нарықтық құнын максимизациялайтын қаржыландыру көздерінің тәсілдемесі.

       Капиталдың мақсатты құрылымы – уақыт аралығында өзгеруі мүмкін бұл белгілі параметрлер (ішкі және сыртқы ортаның көрсеткіштері)  қатарына байланысты және компанияның басқармасының елестеуіне.

КАПИТАЛ ҚҰРЫЛЫМЫНЫҢ  ТҰТҚАЛЫ ТЕОРИЯЛАРЫ

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

КАПИТАЛ ҚҰРЫЛЫМЫН  НЕГІЗДЕУДІҢ БІРІНШІ ТЕОРИЯЛЫҚ  ӘРЕКЕТІ

Франко Модильяни мен Мертон Миллер (1958) жылы бірінші рет капитал қүрылымын анализынағылыми тәсілді қолданды.

 

 

 

 

 

 

ММ-1 ТЕОРЕМАСЫ: БОЛЖАМДАР

1. Барлық корпорациялар тәуекел класстарына бөлінеді.
2. Келешек операциондық пайдаға қатысты инвесторлардың күтуі бір тәуекел тобындағы компаниялары үшін бірдей болып келеді.
3. Ақша қаражат ағымы мерзімсіз мәнінде болады, компанияның даму қарқыны мен операциондық пайда көрсеткіштері нольдік бола алады.
4. Мінсіз капитал нарықтары:

• Сатушы мен сатып алушылар көп;
• Ақпараттық тиімділіктіңкүшті нысаны;
• Брокерлік комиссиялық алымдар жоқ.

5. Агенттік шығандар мен банкроттық шығындары жоқ.

6. Салық салу енгізілмеген.
7. Компаниялар мен жекеменшік тұлғалар үшін займдар мөлшерлемесі тәуекелсіз.

ММ-1 ТЕОРЕМАСЫ: КОМПАНИЯ ҚҰНЫ ОНЫҢ ҚАРЖЫЛАНДЫРУ ТӘСІЛДЕРІМЕН БАЙЛАНЫСТЫ ЕМЕС

Бір тәуекел тобына жататын  кез келген екі корпорация үшін, біріншісі левередждерленбеген және құны V_U , екіншісі левередждерленген және құны V_L тең, мінсіз капитал нарығында келесі теңдікті орындайды:

V_U = V_L .

 

• Кез келген корпорацияның нарықты құны оның капитал құрылымымен байланысты емес.

 

ММ-1 ТЕОРЕМАСЫНЫҢ АРБИТРАЖДЫ ДӘЛЕЛДЕМЕСІ

     V_U < V_L . Инвестицияға келетін табысты тәуекел деңгейін ұлғайтпай арбитражды мәміле арқылы өсіруге болады.

V_U = 900;

V_L  = D_L + E_L = 400+600 = 1000.

Инвестордың қолында 1% акция бар V_L : 600 x 0,01 = 6

Арбитражды жүргізуге  болады, келесідей:

 

 

 

 

 

     Екі компанияның  нарықтық құны тең болмаған  ға дейін, арбитраджы процесс  үнемі болады.

      Егер V_U = V_L , онда V_U 1% немесе V_L 1% сатып алса онда табысы тең болады: 1000 х 0,01 = 10

      Пайда: 10 – 10 = 0.

 

 

ММ-2 ТЕОРЕМАСЫ ( ММ-1 ТЕОРЕМАСЫНЫҢ САЛДАРЫ)

 

Қаржылық тәуекелді компания акцияларының күтелетін табыстылығы  r_{e L} , бір тәуекел тобында орналасқан және қаржылық тәуекел премиялары ұқсас қаржылық тәуелсіз компания акцияларының күтелетін табыстылығына r _{e U} тең:

 

r_{e L} = r _{e U} + т2уекел премиясы = r _{e U}   + (r _{e U} - r_d ) .

 

• Компанияның қаржылық құрылымда қарыздық капитал үлесінің өсуіне байланысты компанияның акционерлік капитал құны да өседі.

 

ММ-2 ТЕОРЕМАСЫНЫҢ ИЛЛЮСТРАЦИЯСЫ

 

 Акцияның күтелетін табыстылығы r_e

 

 

1

Активтердің күтелетін табыстылығы r_a

 

Облигацияның күтелетін табыстылығы r_d

1.табыстылық

Акцияның күтелетін табыстылығы  қарыздың өсуімен берге өседі. Алайда оның өсу қарқыны бір-бірте төмендейді өйткені, займдарды арттырғанда кредиторлар компанияның іскерлік тәуекелінің бөлігін өзіне алады сондықтан қарыздық капиталдың күтелетін табыстылығы артады. Нәтижесінде қарздың үлесінін өсуі компания кұнына әсер тигізбейді.

 

«САЛЫҚ ҚАЛҚАНЫ»

 

Компания капиталының  құрамында, қарыздың болуына байланысты салықтық қорғау пайда болады. Пайыз шығындарға жатқызылады сондықтан, олар салық салынатын базаны төмендетеді.

 

Қарыз бойынша  пайыздық төлемдер

 

r _D x D,

 

мұнда, D – қарыз;

r _D – қарыздық  капитал құны.

 

Қарастырылған салықтық қорғаудың  құнын анықтайық.  Компанияның салықтық қорғау тәуекелінің деңгейі, пайыздық төлем бойынша тәуекелмен бірдей болып келеді, сондықтан дисконттау мөлшерлемесі ретінде компанияның қарызы бойынша талап етілетін табыстылығын аламыз:

 

PV _{САЛЫҚТЫҚ ҚОРҒАУДЫҢ} = T x r_D  x D / r_D = T x D.

 

 

КОРПОРАЦИЯ ПАЙДАСЫНА САЛЫНАТЫН САЛЫҚ ЖӘНЕ ММ-1 ТЕОРЕМАСЫ ( 1963)

 

    Жаңа  алғы шарт: салықтар еспке алынады

 

Бір тәуекел тобына жататын  левередждерленген корпорацияның құны левередждерленбеген корпорация құнынан жоғары болады, келтірілген салықтық қорғауды есептегенде.( T x D)

<