Кәсіпордағы бухгалерлік есеп пен аудит жұмысын ұйымдастырылуы

б) шаруашылық әрекетінің тоқталуына байланысты;

в) аудит  барысының құпиялығын сақтамаған жағдайда.

6.2. Екі  жақтың біреуі заңсыз ақша  операциясын жасаса және ол  күнге дейін түзелмесе, екі  бірдей жазбаша түрдегі келіспеушілігін  мәлімдегеннен кейін шарт күнін  жояды.

7. «Форс – мажорлық»  жағдайда

7.1. Табиғи апат, соғыс, мемлекеттік дағдарыс жағдайында «Форс – мажорлық» деп түсінуге болады. Бұндай жағдай екі жақтың еркіне байланысты емес. Сондықтан шарт талабына орындауға екі жақтың да мүмкіншілігі болмайды. Екі жақ «Форс – мажорлық» жағдай туралы бір – біріне жазбаша мәлімет беруге міндетті.

8. Басқаша жағдайда

8.1. Орындаушы  өз тарапынан шарт бойынша  аудит жүргізуге қалаған мамандарын  жинап алуға құқылы.

8.2. Аудит  қызметінің төлемі әр бір шарт  үшін екі жақтың шешімімен  анықталады. Ол құпиялықта болуы  қажет.

9. Шарттың мірзімі  және екі жақтың  мекен – жайы 

9.1 Шарт  мерзімі

Басталуы 1.06.2009 ж

Біту  мерзімі 15.07.2009 ж

9.2. Мекен  – жайы

Орындаушы: «Делойт» ЖШС

Алматы  қаласы, Абылайхан даңғылы  77

Банктегі  есебі 170568908 «Ұлттық банк»

Тапсырушы: «ҚазАвтоКөлік» АҚ

Алматы  қаласы, Абай даңғылы 13

Банктегі  есебі 190454667«Халық банк» 

9.3. Шартта  тіркелген құжаттар:

1) Аудиттің  қызметкерлеріне төлем жасауды  анықтайды

Шарт  екі дана етіп анықталады

Екі жақтың қолы қойылып бекітіледі:

Орындаушы:                                               Тапсырушы:

«Делойт»  ЖШС нің                                 «ҚазАвтоКөлік» АҚ ның

Директоры Кунтлеуов А. ___________ Президенті Жұмағалиев А.Қ________ 

Күні 1.06.2009 ж                                            Күні 1.06.2009 ж 

     Аудиторлық  тексеруге келесі құжаттар берілді:

• «ҚазАвтоКөлік» АҚ – ның жарғысы;
• Заңды тұлғаның мемлекеттік тіркеуде тұрған куәлігі;
• Статистикалық карточкасы;
• Айналым сальдолық ведомості;
• Қосылған құн салығы төлеу куәлігі;
• Баланс шоты бойынша журнал операциялары;
• 2009 жылғы баланс.

    Аудитордың  мақсаты – ұсынылған құжат бойынша, 2009 жылғы мәлімет бойынша тексеріс жүргізу.

    Аудит мына заңдарға, стандарттарға сәйкес жүргізілді:

1. Аудиторлық қызмет туралы ҚР – ның заңы. 2004 жыл.
2. «Бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру туралы» ҚР – ның заңы.   2004 жыл.
3. Салық кодексі. Алматы 2010 жыл.
4. ҚР – ның Аудиторлық этикасының кодексі.
5. Қазақстандағы халықаралық аудит стандарты. Алматы 2006 жыл.

    Аудиторлық  тексеруді Халықаралық аудит  стандартының талабына сай жүргізілген. Ондағы анықталған мақсат бойынша қаржы есебінің дұрыстығын, айтарлықтай кемшілігінің жоқ екендігін анықтап, бухгалтерлік есеп көрсеткіштерін негізге ала отырып, аудиторлық қорытынды мазмұнын анықтау. Сол үшін суюъектінің шаруашылық барысының тапсырушы шартында көрсетілген объектілері текскрілді. Нақты айтқанда, банк операциясы, касса операциясы, өндіріс процесі, дайын өнім сату және қызмет көрсету әрекеттері, еңбек ақы, төлем есебі, негізгі құралдар мен материалдық емес активтер, несие алу және оны төлеу операциялары тексерілді.

     Түсіндірме 1. Жалпы мәліметтер

    «ҚазАвтоКөлік»  АҚ заңды тұлға болып табылады. Бұл компания ақпараттық қызмет көрсету, табыс алу мақсатында құрылды. Акционерлік  қоғамының қызметінің түрі – ақпараттық жұмыс, қызмет көрсету.

    Бухгалтерлік есеп пен қаржылық мәліметердің толық берілуіне мына тұлғалар жауапты:

• «ҚазАвтоКөлік» АҚ – ның презиенті Жұмағалиев Асқар Қуанышұлы 
• Бас қаржы директоры А.А.Нұрқатов
• Бас бухгалтер - БЕжЕД директоры Г.Ж.Байшұмырова

                        Түсіндірме 2. Қызметтің үздіксіз принципі

    Қызмет  үздіксіз жүргізіледі.

                        Түсіндірме 3. Есеп саясаттың негіздері

    ҚР-ның  бухгалтерлік есеп стандарттарының  есеп саясатына байланысты  «ҚазАвтоКөлік» АҚ – да заң бұзушылық табылмады.

                        Түсіндірме 4. Меншікті капитал  аудиті

    «ҚазАвтоКөлік»  АҚ – ның капиталы – 199 164 269 мың теңге. Соның ішінде қосымша төленген капитал сомасы жоқ, Үлестірілмеген пайда (өтелмеген залал) - 163 384 264 мың теңге.

                        Түсіндірме 5. Касса аудиті (таңдалған)

    Әкімшілік ғимараттының 1- ші қабатында касса  орналасқан. Ғимаратты күзетуші жергілікті болып табылады. Ақша қаражаттарының қозғалысы операцияларына кассир Жанатова Л.К. жауапты. Әкімшілік арқылы Жанатова Л.К. – мен материалдық жауапкершілік туралы келісім – шарт  жасалған. Инвентаризация жүргізілді, тексеріс кезінде кассир Жанатова Л.К. ның қатысуымен жұмыс атқарылды. 2009 жылғы мәлемет бойынша кассада 560 000 теңге болды. 2009 жылдары кассада ешқандай ауытқулар байқалмады. Тексеру барысында артықшылық және кешілік болған жоқ.

    Кассалық  кітап пен кіріс және шығыс  құжаттарын тіркеу кітабы нөмірленген, тігілген, басшы мен бас бхгалтердің қолдары, мөрлері қойылған. Кассалық чекте барлық реквизиттер толық көрсетілген. Кассалық  есепті мүмкіндігінше ай сайын бірнеше рет жүргізіп отырған. 

     Түсіндірме 6. Банктік шоттардағы қолма – қол есеп айырысу аудиті (таңдалған)

    Ақшалай операциялар есеп айырысу және валюталық  шоттарда ҚР– ның ұлттық бухгалтерлік стандарттарына байланысты жүргізіледі. Шетел валютасы бойынша курстық  айырма, соммалық айырма ҚР – ның  Ұлттық Банкісінің курсы бойынша 31.12.2004 ж., биржалық курс ҚР – ның Қаржы министрлігінің бұйрығы № 512 25.10.2002 ж. басталды

  Түсіндірме 7. Дебитрлық және кредиторлық қарыздардың аудиті (таңдалған)

    Дебиторлық  қарыз – 18 336 827 мың теңге, кредиторлық қарыз – 2009 жылғы – 30 321 273 мың теңге. Дебиторлық және кредиторлық қарыздар уақытысында төленіп отырған, олардың мерзімін ұзарту болмаған.

  Түсіндірме 8. Негізгі құралдардың және материалдық емес активтердің аудиті (таңдалған)

    Негізгі құралдар есебі ХҚЕС және салық есебіне  сәйкес жүргізілген. Амортизациялық аударым бекітілген норма бойынша тікелей әдіспен жүргізілген. Негізгі құралдарды жөндеуге кеткен шығындарды акт құжаты арқылы есептен шығарған. Негізгі құралдар 2009 жылы 169 577 853 мың теңгені құрады. 
 
 

  Түсіндірме 9. Тауарлы – материалдық қорлардың аудиті (таңдалған)

    Тауарлы – материалдық қорлардың есебі  орташа есептелген құн әдісі бойынша  жүргізіледі. Сатып алынған материалар, отын, құрал жабдықтар кәсіпорынның орталық қоймасына кірістеледі.

    Онда  қоймалық карточка есебі ұйымдастырылады. Тауарлы – материалдық қорлардың түсуі, кіру актісі арқылы ұйымдастырылады. Тауарлы – материалдық қорларды алуға сеніхат құжаты негізінде тіркеу журналы жасалған. Басшының шешімі бойынша тапсырыс арқылы тауарлы – материалдық қорлардың  түгендеу жылына бір рет жүргізіледі. Дайын өнім қойма арқылы алынады. Ай сайын қоймада дайын өнім түгенделеді.

     Түсіндірме 10. Бюджетпен есеп айырысу (таңдалған)

    Бұл компанияны тексеру барысында 2009 жылғы  мәліметінде мынадай капитал  мен міндеттемелер анықталған:

• Үлестірілмеген пайда (өтелмеген залал) - 163 384 264 мың теңге.
• Ақша қаражаты – 23 612 567 мың теңге
• Негізгі құралдар –169 577 853 мың теңге
• Капитал – 199 164 269 мың теңге
• Дебиторлық қарыз – 18 336 827 мың теңге

    кредиторлық қарыз – 30 321 273 мың теңге Тексеру барысында ешқанай ауытқулар анықталмаған. Субъектінің шаруашылық барысының тапсырушысы шартында көрсетілген объектілері тексерілді. Нақты айтқанда, жалпы мәлеметтер, үздіксіз қызметті қадағалау, есеп саясаттың негіздері, меншікті капитал аудиті, касса аудиті (таңдалған), банктік шоттардағы қолма – қол есеп айырысу аудиті (таңдалған), дебитрлық және кредиторлық қарыздардың аудиті (таңдалған), негізгі құралдардың және материалдық емес активтердің аудиті (таңдалған), тауарлы – материалдық қорлардың аудиті (таңдалған), бюджетпен есеп айырысу (таңдалған) тексерілді. Тапсырушының қаржылық есебі 30.06.2009 жыл аралығындағы барлық бөлімдердің қаржылық жағдайын толық дұрыс көрсеткен. Аудит ҚР-ның халықаралық бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру стандарттарына сәйкес жүргізілді. 
 
 
 
 
 
 

     ҚОРЫТЫНДЫ 

     Нарықтық  заманда ұйым тұрақты қызмет атқару үшін бәсекеге тұра алатын өнім шығаруы  керек. Бұл өте қиынға соғады, себебі қазіргі заманда ғылыми техникалық прогресстің даму деңгейі өте  жоғары.

     Техника мен технологияны жаңартып отыру  үлкен қаржыны талап етеді. Бұған ұйымдардың қаржылары жете бермейді. Сондықтан ұйымдар банктерден несие алады немесе инвестиция тартады. Ұйымдардың инвестицияны сырттан да тартуына құқ берілген. Сырттан инвестицияның келуіне Қазақстан Республикасында жағымды жағдайлар жасалған. Олар Қазақстан Республикасының тиісті нормативтік құжаттардың қабылдануы, инвестицияның келуінің  жолындағы қажетсіз кедергілердің алынуы, бухгалтерлік есеп жүргізудің халықаралық стандарттарға көшуі, Типтік шоттар жоспарын енгізуі және тағыда басқа.

     Жалпы қорыта келе диплом жұмысын орындау  үшін материалдары пайдаланылған “ҚазАвтоКөлік” Акционерлік Қоғамы №4 филиалындағы бухгалтерлік есеп жұмысы, соның ішінде ұзақ мерзімді активтерді есептеу дұрыс  жолға қойылған деп айтуға болмайды. Өйткені 2007-жылғы 28-ақпандағы №234-III Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңның 1-тарау, 2-бабында ірі кәсіпорындар қаржылық есептілігін халықаралық қаржылық есептілік стандартына сәйкес жүргізуге тиіс деп белгіленіп көрсетілген болса “ҚазАвтоКөлік” Акционерлік Қоғамының №4 филиалы бұл заңға әзірге назар аудара қоймаған. Яғни акционерлік қоғамның бухгалтер лік есеп жұмысы әзірге Қазақстандық бухгалтерлік есеп стандарттарына (күші жойылған) сәйкес жүргізілуде. Сонымен қатар Қазақстан республикасы қаржы министірінің 23-мамыр 2007-жылығы №185 бұйрығымен бекітілген Бухгалтер лік есептің тип тік шоттар жоспарында әзірге пайдаланбай отыр.

     “ҚазАвтоКөлік”  Акционерлік Қоғамы №4 филиалы да негізгі құралдарын жаңарту мақсатында несие алған. Осы акционерлік қоғамның  2006 жылы негізгі құралдарының баланстық құны 241649619 теңге құраса, 2007 жылы 248965010 теңге құрап, 7315391 теңгеге өскен, өнім өткізуден түскен табыс 2006 жылы 299862200 теңге құраса, 2007 жылы 382993311 теңге құрап,  83131111 теңгеге  немес 27,32 % - ға өскен. Бұл мәліметтерге қарай отырып “ҚазАвтоКөлік” Акционерлік Қоғамының №4 филиалы атқарған жұмыстары, көрсеткен қызеттері өте жоғары дәрежеде адепте айтуға болады. Дегенмен, кәсіпорын басшылары бүгінгі күнгі алынып отырған табыс көзін ғана ойлап отырғанға ұқсайды.

     Бұл кәсіпорынның атқарушы директоры мен  акционерлердің арасында байланыстың  болмағандығын немесе акционерлердің бұл ұйым туралы ұзақ уақытқа жоспар жасап осы қоғамның алдағы уақытта  өз пайдасын жоғарылатып және өнімнің сапасын жоғарылату үшін стратегиялық жоспар жасамағандығын байқатады. Сонымен қатар кәсіпорын басшыларының бухгалтерлік есепке деген немқұрайлы көзқарасын көруімізге болады. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 

1. “Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік” деп. Аталатын 2007- жылдың 28-ақпанындағы №234-III Қазақстан Республикасының Заңы;

2. Қазақстан  Республикасы Президентінің “Қазақстан  Республикасындағы аудиторлық қызмет  туралы” 2006 жыл;