Қаржылық есеп беру және оларды құрастыру принциптері

 

    Кез –келген ұйымның  қызметінің тиімділігі негізі болып табылатын нақты бір жүйеге келтірілген бухгалтерлік есеп және бақылау болып табылады.

    Меншік түрлеріне  қарамай – ақ кез – келген  компанияның қаржылық және заңдылық  негізін, оның мемлекеттік органдармен және бекітілген нормалармен және тәртіппен сәйкестілігін растайтын бухгалтерлік есеп керек.

    Шағын және  орташа кәсіпкерлікті дамытуға  мемлекеттік тұрғыдан көп көңіл  бөлінуіне байланысты елімізде  күннен күнге бухгалтер және  аудитор мамандарына деген сұраныс артуда. Сонымен қатар қазіргі кезде халықаралық стандартқа көшу барысында бухгалтерлік есеп және аудит жұмысына қойылатын талап өте күрделі. Ол шетел тәжірибесін тиімді қолдану, бухгалтеллік есепті жаңа талаптарға сай жеделдетіп, бір жүйеге келтіру болып табылады.

    Экономиканың  қай саласында болмасын шаруашылық  субьектілері мен еңбек ұжымдары  шикізат пен материалдарды ұқыпты  жұмсауға, өндіріс қалдықтарын азайтуға, ысырапты жоюға, өзінің өндіріп  шығаратын өнімін халықаралық  рынокта бәсекелестікке жарамды етіп шығаруға, өндірісін ұлғайтуға, өнімнің өзіндік құнын азайтуға мүдделі. Бұл орайда шаруашылық субьектілерінің материалдық құндылқтарын, ақша қаражаттарын, сондай – ақ басқа да ресурстарын тиімсіз жұмсауға қарсы күресте бухгалтерлік есептің, аудиттің және талдаудың маңызы мен мәнін айрықша атап өтуге болады.

    «Келешек» компаниясында бухгалтерлік есептің, аудиттің, қаржылық талдаудың негізгі ақпараттық базасы болатын бухгалтерлік балансы № 30 БЕС- ның қағидасына сәйкес құрастырылады және ашып көрсетіледі.

    Компанияның  бухгалтерлік балансы оның активінің,  меншікті катиталы мен міндеттемелері  мәліметтерін көрсетеді.

    Кіріс пен  шығыс есебі № 30 БЕС, ақша  қозғалысы есебі № 4 және №30 БЕС стандарттары негізінде түсініктеме  хатта ашып көрсетіледі.

    Меншікті капиталдағы  өзгерісі есебі қаржылық есептеме  қолданушыларына компанияның қаржылық  жағдайы өзгерістеріне нақты  мәлімет береді.

    «Келешек» компаниясының қаржылық есеп беруі кәсіпорының толық атын құрылтайшы құжаттармен сәйкес көрсетеді, сонымен бірге заңды мекен – жайы, қызмет түрі, басқару ұйымы  анықталынады, оларға отчет ұлттық валютада жүргізіледі. Қаржылық есептеме Қазақстан Республикасының валютасымен құрастырылады, өлшем бірлігі  мың  теңгемен бекітіледі. Жылдық қаржылық есеп беру уақыты 1 қаңтардан 31 желтоқсанға дейін болып табылады.

    Қаржылық есептеме  директордың  және бас бухгалтедің  қолдарымен расталынады. қаржылық  есептеме Қазақстан Республикасының  заңдылықтары талаптары бойынша  бухгалтерлік есеп және қаржылық  есеп беру заңына сәйкес басқа да материалдармен толықтырылуы мүмкін. 

    Қорытындыда  «Келешек» компаниясының қызметінің жағымды және жағымсыз нәтижелеріне сипаттама беруге болады. 2004 жылы «Келешек» компаниясының өнімді өткізуден түскен табысы 504197292 теңгеге азайған. Сонымен бірге, өнімнің өзіндік құнының өсуі де бар.    Таза табыс шығындар көбейгенмен өткен жылға қарағанда 953371 теңгеге өскен.

    Негізгі құралдардың  айналымдылығы 6,69-ға, ағымдағы активтердің айналымдылығы 0,07-ге азайған.  Істегі капиталдың, перманенттік капиталдың айналымдылығының, іскерлік белсенділік индексінің төмендегенін нәтижелерін көріп, кәсіпорынынң іскерлік белсенділігінің төмендегенін байқауға болады.

    Төлем қабілеттілік коэффициенті жоғарлағанмен халықаралық тәжірибе талабына жауап бере алмайды.

    «Келешек» ЖШС-нің қаржылық жағдайын талдай келе, келесі ұсыныстарды беруге болады:

- бухгалтерлік есепте  өзгерістер, жаңа енгізулерге байланысты  кәсіпорынның жұмысының тиімділігін  арттыру үшін персоналдарды аттестациялау;

- кәсіпорынның негізгі құралдарының пайдалану тиімділігі төмендегеніне байланысты қызметке қатыспайтын негізгі құралдарды сату, техникалық жағдайы нашарларды күрделі жөндеуден өткізу, ұзақ мерзімді  жалға беріп, қосымша табыс алу;

- дебиторлық борыштардың  жыл соңында көбеюіне байланысты компанияда баға саясатын қайта қарастыру, оның ішінде тауарларды сатуда шегерімдер жасау, тапсырыс берушілерге тауарларды сатуда алдын – ала 50% төлем жасату жолдары;

- қоймадағы тауарларға  түгелдеу жүргізіп, сұранысы жоқ  тауарларды анықтау.

    Дипломдық жұмыс бухгалтерлік есепті және талдауды жүргізуді дамытуға, оны толық көрсетуге және қаржылық қызметтің ағымдағы жағдайларын шешуге көмектеседі. Өз кезегінде бұлар «Келешек» компаниясының жұмысын оңтайландыруға, оның бәсеке қабілеттілігін және табыстылығын жоғарлатуға әкеледі. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

 

1. Нұрсұлтан Назарбаев. Қазақстан экономикалық, әлеуметтік және саяси жедел жаңару долында. Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстан халқына жолдауы.
2. Қазақстан Республикасының «Бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру» заңы. 24.06.2002ж.
3. Бухгалтерлік есеп стандарттары. ҚР Ұлттық комиссиясы.-Алматы, 1996
4. Қаржылық есептеменің халықаралық стандарттары.-Алматы: Раритет, 2003
5. Қазақстандағы аудиттің халықаралық стандарттары.-Алматы: Раритет, 2002
6. Абленов Д.О. Основы аудита. Учебное пособие. – Алматы: Экономика, 2003
7. Баканов М.И., Шеремет А.Д. Терия экономического анализа. Учебник. 4-е изд.-М: Финансы и статистика, 2001 г
8. Бернстайн Л.А. Анализ финансовой отчетности: теория, практика и интерпретация: пер. с англ./научн.ред.недевода чл.-корр. РАН И.И. Елисеева. Гл. редактор серии проф. Я.В. Соколов – М.: Финансы и статистика, 1996 .
9. Бочаров В.В. Финансовый анализ. – СПб: Пинтер, 2001 – 240с.
10. Вакуленко Т.Г., Фомина Л.Ф. Анализ бухгалтерской (финансовой) отчетности для принятия управленческих решений – СПб.: Издательский дом Герда: 2001.
11. Герасименко Г.П. и др. Управленческий, финансовый и инвестиционный анализ: Практикум,- Ростов на Дону: Издательский центр “Март”, 2002.
12. Дүйсенбаев К.Ш., Төлегенов Е.Т., Жұмағалиева Ж.Г.  Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау. Оқу құралы. – Алматы: Экономика, 2001
13. Дюсембаев К.Ш., Егембердиева С.К., Дюсембаева З.К.  Анализ финансового положения предприятии. Алматы: Экономика, 1999
14. Ержанов М.С. Аудит – 1 – Алматы: издательство «Бастау» , 2005
15. Журавлев В.В., Савруков Н.Т. Анализ хозяйственной деятельности предприятий. конспект лекций.- СПБ. Политехника,2001.
16. Каньковская А.Р., Тарушкин А.Б. Экономический анализ. Учебно-методическое пособие.- Москва-Санкт-Петербург, 2003.
17. Кеулімжаев Қ.К,,Әжібаева З.Н.,Құдайбергенов Н.А., Жантаева А.Э. Қаржылық есеп. Оқу құралы. – Алматы: Экономика, 2001
18. Ковалев А.И., Привалов В.П. Анализ финансового состояния предприятия. – М: Центр экономики и маркетинга, 2000    
19. Ковалев В.В., Волкова О.Н. Анализ хозяйственной деятельности предприятия.-М: ПБОЮЛ М.А. Захаров, 2001г.
20. Ковалев В.В. Сборник задач по финансовому анализу: Учебное пособие.- М: Финансы и статистка, 2000.
21. Любушин Н.П., Лещева В.В., Дъякова В.Г. Анализ финансово-экономической деятельности предприятия: учебное пособие для вузов. Под редакцией проф. Н.П. Любушина.-М:ЮНИТИ-Д,2001.
22. Назарова В.Л. Бухгалтерский учет. Учебное пособие. – Алматы: Экономика, 2005
23. Нитецкий В.В., Гаврилов А.А. Финансовый анализ в аудите: теория и практика: учебное пособие – М.: Дело, 2001с.
24. Радостовец В.К., Радостовец В.В., Шмидт О.И. Кәсіпорындағы бузгалтерлік есеп. Алматы: Центраудит – Казахстан, 2002
25. Савицская Г.В. Анализ хозяйственной деятельности. Учебное пособие. Москва: Инфра – М, 2005
26. Сейдахметова Ф.С. Современный бухгалтерский учет. Учебное пособие. Алматы: Экономика, 2000
27. Тоқсанбай С.Р. Толық экономикалық орысша – қазақша сөздік. – Алматы: Сөздік – Словарь, 1999
28. Тулешова Г.К. Финансовый учет и отчетность в соответствии с международными стандартами (часть 1). Алматы, 2004
29. Экономический анализ: ситуации, тесты, примеры, задачи, выбор, оптимальных решений, финансовое прогнозирование: учебное пособие/под.ред. М.Н. Баканова, А.Д. Шеремета – М.: Финансы и статистика, 2000 – 656с.