ҚЕХС 40 – инвестициялық меншік стандарты

  84. 27-29-тармақтарда баяндалған активтерді айырбастау операцияларының нәтижесінде сатып алынған инвестициялық жылжымайтын мүліктің бастапқы бағалауға қатысты талаптар болашақ операцияларға ғана перспективалы түрде қолданылуы тиіс.  
 
 

  3.1 ҚЕХС 40  күшіне  ену талаптары 

  85. Ұйым осы Стандартты 2005 жылғы 1 қаңтардан немесе осы күннен кейін басталатын жылдық кезеңдер үшін қолдануы тиіс. Мерзімінен бұрын қолдану мақұлданады. Егер ұйым осы Стандартты 2005 жылғы 1 қаңтарға дейін басталатын кезеңдерге қатысты қолданса, ол осы фактіні ашып көрсетуі керек.

  85А  1 Қаржылық есептіліктерді ұсыну (IAS) (2007 жылғы редакция) ХҚЕС бойынша ХҚЕС-тарында қолданылған терминологияға түзету енгізілді. Сонымен бірге 62 тармаққа түзетулер енгізілді. Ұйым осы түзетулерді жылдық кезеңдер үшін 2009 жылдың 1 қаңтарынан немесе осы күннен кейін бастап қолдануы тиіс. Егер ұйым 1 (IAS) (2007 жылғы редакция) ХҚЕС-ын ертерек мерзімде қолданса, осы түзетулер сол ертерек мерзім ішінде қолданылуы тиіс.

  85В 2008 жылдың мамырында шығарылған ХҚЕС-тарына жетілдірулер бойынша 8, 9, 48, 53, 54 және 57 тармақтарына түзетулер енгізілді. 22 тармақ алынып тасталды және 53А және 53В тармақтары қосылды. Осы түзетулерді ұйым 2009 жылдың 1 қаңтарынан немесе бұдан кейінгі күннен бастап проспективті түрде жылдық кезеңдер үшін қолдануы тиіс. Ұйымға түзетулерді, егер құрылысы жүріп жатқан инвестициялық жылжымайтын мүліктердің әділ құны сол күндері анықталған болса, құрылысы жүріп жатқан инвестициялық жылжымайтын мүлікке 2009 жылдың 1 қаңтарына дейінгі кез келген күннен бастап қолдануға рұқсат етіледі. Бұдан ертерек қолданысқа рұқсат етіледі. Егер ұйым түзетулерді ертерек мерзім ішінде қолданса, бұл деректі ашып көрсетуі тиіс және бір уақытта 16 Жылжымайтын мүлік, үйлер мен жабдықтар ХҚЕС-ының 5 және 81Е тармақтарына енгізілген түзетулерді қолдануы тиіс.  
 
 
 
 

  3.2 «Сарыарқа» әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациясы» ұлттық

  компаниясы» АҚ инвестициялық жобаларды іске асыру 

  «Сарыарқа»  әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациясы»  ұлттық компаниясы» АҚ-ның (бұдан  әрі - Компания) стратегиялық мақсаты - тауарлар мен қызметтер шығару, сонымен  бірге пайдалы қазбаларды өндіру мен қайта өңдеу жөніндегі  жұмыс істеп тұрған кәсіпорындарды кеңейтуге, қайта жаңартуға және техникалық қайта жарақтандыруға, сондай-ақ жаңаларын құруға бағытталған өзін ақтайтын және тиімді инвестициялық  жобаларды қаржыландыру жолымен  мемлекеттік активтерді тиімді басқаруды  арттыру болып табылады.

  Компанияның 2008 жылға арналған мақсаты активтерді заңды тұлғалардың жарғылық капиталына үлес ретінде тиімді пайдалану жолымен  Компанияның шығынсыздығына қол  жеткізу болып табылады.

  Көрсетілген мақсатқа қол жеткізу үшін мынадай  міндеттерді шешу көзделеді:

  компанияның бизнес-жоспарының шығыс бөлігін  әзірлеу;

  компания  активтерін есептей отырып кіріс  көздерін айқындау;

  еншілес компаниялардың стратегиялары мен  бизнес-жоспарларын әзірлеу;

  компанияны  және оның еншілес құрылымдарын корпоративтік басқару жүйесін жасау;

  компанияның шоғырландырылған бизнес-жоспарларын  әзірлеу;

  компанияның инвестициялық жобаларға қатысу шарттарын әзірлеу;

  қолда бар активтерді пайдалана отырып инвестициялық жобаларды іске асыру;

  компанияның жиынтық кірісін алу.

  2008 жылы Компания жарғылық капиталды  республикалық бюджет қаражаты  есебінен 3 000 млн. теңге мөлшерінде  ұлғайтуды жоспарлап отыр, соның  ішінде:

  2 000 млн. теңге Астана қаласында  «Жаңа өнеркәсіп аймағының (индустриялық парк) инфрақұрылымын салуға»;

  1 000 млн. теңге жеке отандық және  шетелдік капиталдың қатысуымен  біріккен инвестициялық жобаларды іске асыруға.

  Компания 2008-2010 жылдар кезеңінде жер қойнауын пайдалану жөніндегі инвестициялық  жобаларға қатысуы үшін 20 кен орны объектісі бойынша жер қойнауын пайдалану құқығын алуды жоспарлауда.

  Компанияның кірістері 2008 жылы - 2 137,85 млн. теңгеге, 2009 жылы - 2 807,72 млн. теңгеге және 2010 жылы - 3 429,36 млн. теңгеге жоспарлануда.

  Шығыстар 2008, 2009 және 2010 жылдары тиісінше 254,99 млн. теңге, 270,29 млн. теңге және 286,51 млн. теңге деңгейінде жоспарланды.

  2008 жылдың қорытындылары бойынша  Компания 1 318 млн. теңге мөлшерінде  таза кіріс алуды жоспарлап отыр, соның 50%-н республикалық бюджетке аудару жоспарлануда.

  2009 және 2010 жылдары таза кіріс жылдар бойынша тиісінше 1 772,00 млн. теңге және 2 200,00 млн. теңге көлемінде жоспарланды, оның 50%-ы акциялардың мемлекеттік пакеттеріне дивиденд ретінде төленетін болады.  
 

Инвестициялар (млн. теңге)
Компаниялардың  атауы	2006 ж. факт	2007 ж. бағалау	2008 ж. болжам	2009 ж. болжам	2010 ж. болжам
«KEGOC»  АҚ	7120,60	13838,80	32178,60	23304,90	10500,00
«ҚазМұнайГаз» АҚ	150370, 00	239891, 09	228403, 19	157791, 56	157791, 56
«Қазатомөнеркәсіп» АҚ	28208,50	162655, 40	70770,60	51941,90	20696,40
«Қазақтелеком»  АҚ	38807,70	56271,50	36586,62	38726,06	59577,00
«Қазпочта»  АҚ	2114,10	5069,32	2858,70	2752,00	1627,50
«Қазақстан  темір жолы» АҚ	76523,00	140980, 00	82170,00	82765,00	86590,00
«Ұлттық ақпараттық технологиялар»  АҚ	35,14	120,00	100,00	80,00	100,00
«Азық-түлік корпорациясы» АҚ	5273,63	1010,50	30027,24	26801,33	318,33
«Қазақпарат»  АҚ	-	-	-	-	-
«Қазақстан инжинирингі»  ҰК» АҚ	343,20	170,00	258,00	320,00	350,00
«Қазақстан  Ғарыш Сапары» ҰК»  АҚ	287,88	473,90	19051,56	13335,03	3915,06
«Kazsatnet»  ҰК» АҚ	1425,00	4880,68	8590,99	8717,22	8318,73
«Сарыарқа»  ӘКК» АҚ	-	8000,00	3000,00	600,00	743,00
Жиыны	310508, 75	633361, 19	513995, 50	407135, 00

 
 

  
 
 
 
 
 

  Қорытынды 

  Зерттеу жұмысының І – бөлімі «ҚЕХС 40  –  инвестициялық меншік стандартының теориясы» деп аталады, онда мынадай мәселелер қарастырылды:

  - ҚЕХС 40  –  инвестициялық меншік  стандартының орындалуы.

  - Инвестициялық меншік түсінігі.

  - Инвестициялық меншік ретіндегі  активтердің жіктелінуі.

   - ҚЕХС 40 – инвестициялық меншік стандартын қолдану кезіндегі анықтамалар.

     Осы Стандарт, басқалармен қатар, қаржылық жал ретінде ескерілетін жалдау шарты бойынша инвестициялық жылжымайтын мүлікке жалгердің қаржы есептілігінде бағалауға және операциялық жалдау шарты бойынша жалгерге берілген жылжымайтын мүлікке инвестицияларды жалға берушінің қаржы есептілігінде бағалауға қолданылады. Инвестициялық жылжымайтын мүлік мынадай кезде ғана активтердің құрамында тану керек:

  (а)   инвестициялық жылжымайтын мүлік байланысты болашақ экономикалық пайдалардың ұйымға келіп түсу мүмкіндігі бар; және

  (b)  инвестициялық жылжымайтын мүліктің құнын сенімді түрде бағалауға болады.

  Курстық жұмыстың ІІ – бөлімі «II бөлім. Инвестициялық меншікті тану және шығынын есепке алу әдістері» деп аталады, ол келесі бөлімшелерден тұрады:

  - Инвестициялық меншікті тану  кезіндегі бағалау;

    -Шығындар  бойынша есепке алу  әдістері;

   Инвестициялық жылжымайтын мүлікті сатып алуға шығатын нақты шығындардың құрамына сатып алу бағасы мен кез келген тікелей шығындар кіреді. Тікелей шығындар, мысалы, білікті заң қызметін көрсету құнын, меншік құқығын беруге салынатын салықтарды және операция бойынша өзге де шығындарды қамтиды. Есеп саясаты, бухгалтерлік есеп бағалаулардағы өзгерістер және қателіктер (IAS) ХҚЕС есеп саясатын өз бетінше өзгерту, осы өзгеріс нәтижесінде ұйымның қаржы есептіліктері операциялардың, басқа оқиғалар және шарттардың ұйымның қаржылық жағдайына, қаржылық көрсеткіштеріне немесе ақша қозғалыстарына әсері туралы сенімді және анағұрлым орынды ақпаратты қамтамасыз ететін болса ғана, жасалуы тиіс екендігін баяндайды.

  Курстық жұмыстың соңғы бөлімінде келесідей  мәселелер келтірілді:

  -ҚЕХС 40  қолдану кезіндегі ақпараттардың  мазмұнын ашып көрсету талаптары;

  -ҚЕХС 40  күшіне ену талаптары;

  - «Сарыарқа» әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациясы» ұлттық компаниясы» АҚ инвестициялық жобаларды іске асыру;

  17 (IAS) ХҚЕС сәйкес инвестициялық жылжымайтын мүлік иесі операциялық жасалған жалдау шарттары туралы ақпаратты жалға берушінің ашып көрсетуге қойылатын талаптарына сәйкес ашып көрсетеді инвестициялық жылжымайтын мүлік қаржылық және операциялық жалдау шартының талаптары бойынша иелік ететін ұйым жасалған жалдау шарты туралы ақпаратты жалға алушының ақпаратты ашып көрсетуге қоятын талаптарына сәйкес – қаржылық жалдау үшін және жалға берушінің – операциялық жалгерлік үшін қойылатын талаптарына сәйкес ашып көрсетеді.

  1 Қаржылық есептіліктерді ұсыну (IAS) (2007 жылғы редакция) ХҚЕС бойынша ХҚЕС-тарында қолданылған терминологияға түзету енгізілді. Сонымен бірге 62 тармаққа түзетулер енгізілді. Ұйым осы түзетулерді жылдық кезеңдер үшін 2009 жылдың 1 қаңтарынан немесе осы күннен кейін бастап қолдануы тиіс. Егер ұйым 1 (IAS) (2007 жылғы редакция) ХҚЕС-ын ертерек мерзімде қолданса, осы түзетулер сол ертерек мерзім ішінде қолданылуы тиіс. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Қолданылған әдебиеттер тізімі: 

1. ҚР «Бухгалтерлік есеп жэне қаржылық есептілік туралы»

заңы, 28 ақпан 2007 ж.

2. Халықаралық қаржылық есеп стандарттары. ХҚЕС ресми

толық аудармасы, 2007ж. 1қаңтарындағы жағдай бойынша. М: Аскери, 2007 ж.

3. Қаржылық есептілікті ХҚЕС сәйкес құрастырушы ұйымдарға арналған бухгалтерлік есептің жұмыс жоспарын дайындау бойынша нұсқау. «БИКО» баспа үйі, Алматы қаласы, 2009 ж.