Корпоративтік салықтық жоспарлау

Төлеушілер

1. Мемлекеттік мекемелерді қоспағанда, Қазақстан Республикасының резидент заңды тұлғалары, сондай-ақ Қазақстан Республикасында қызметін тұрақты мекеме арқылы жүзеге асыратын немесе Қазақстан Республикасындағы көздерден табыстар алатын резидент емес заңды тұлғалар корпоративтік табыс салығын төлеушілер болып табылады.

2. Оңайлатылған декларация негізінде арнаулы салық режимін қолданатын заңды тұлғалар осы Кодекстің 61-тарауына сәйкес, көрсетілген режим шеңберінде салық салынатын табыстар бойынша корпоративтік табыс салығын есептейді және төлейді.

3. Ойын бизнесі салығын, тіркелген салықты төлеушілер осы Кодекстің 411, 420-баптарында көрсетілген қызмет түрлерін жүзеге асырудан түсетін табыстар бойынша корпоративтік табыс салығын төлеушілер болып табылмайды. [2]

Корпоративтік табыс салығы бойынша салық есептілігін белгілеу ерекшеліктері

1. Уәкілетті орган корпоративтік табыс салығы бойынша декларацияның нысандарын салық төлеушілердің мынадай санаттарының әрқайсысы үшін:

1) сақтандыру, қайта сақтандыру ұйымдары, өзара сақтандыру қоғамдары;

2) коммерциялық емес ұйымдар;

3) әлеуметтік саладағы қызметті жүзеге асыратын ұйымдар;

4) жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшарттар бойынша немесе өнімді бөлу туралы келісімшарттар бойынша қызметті жүзеге асыратын жер қойнауын пайдаланушылар;

5) өздеріне декларацияны жасау және табыс ету жөніндегі міндет белгіленген, осы тармақта көрсетілмеген корпоративтік табыс салығын басқа да төлеушілер үшін жеке-жеке осы декларацияға қосымшалармен қоса бекітеді.

2. Корпоративтік табыс салығы бойынша декларация салық төлеушілердің жылдық жиынтық табысқа енгізілген табыстардың корпоративтік табыс салығын, шегерімге жатқызылған шығыстарды, олардың түзетілімдерін, салық салынатын табысты (залалды), салық салынатын табысты азайтатын табыстар мен шығыстарды, шеккен залалдарды, салық кезеңі үшін есептелген салық сомасын және салық кезеңі үшін есептелген салық сомасын азайтатын салықтар сомасын декларациялауына арналған.

Корпоративтік табыс салығы бойынша декларацияға қосымшалар салықтық бақылау мақсатына орай салық қызметі органдары пайдаланатын салық міндеттемесін есептеу туралы ақпаратты егжей-тегжейлі көрсетуге арналған.

Корпоративтік табыс салығы бойынша декларацияға қосымшалардың нысандары мынадай:

1) құн өсімінен түсетін табыстар (залалдар) жөніндегі;

2) күмәнді міндеттемелер, күмәнді талаптар бойынша табыстар мен шығыстар, міндеттемелерді және талаптарды есептен шығару, оның ішінде кредиторлар мен дебиторлар бойынша есептен шығару жөніндегі;

3) сыйақылар бойынша табыстар мен шығыстар жөніндегі ақпаратты қамтуы мүмкін. Сыйақылар бойынша шығыстар жөніндегі осы қосымшаның нысаны сыйақы алушылар бойынша белгіленуі мүмкін;

4) өткізілген тауарлар, орындалған жұмыстар, көрсетілген қызметтер бойынша шығыстар жөніндегі ақпаратты қамтуы мүмкін. Осы қосымшаның нысаны қосылған құн салығын төлеушілер болып табылмайтын тұлғалар үшін өнім берушілер бойынша белгіленуі мүмкін;

5) свопты қоспағанда, туынды қаржы құралдары бойынша табыстар (залалдар) жөніндегі ақпаратты қамтуы мүмкін. Осы қосымшаның нысаны келісімшарт жасаушы агенттер бойынша белгіленуі мүмкін;

6) резидент еместің басқару және жалпы әкімшілік шығыстары жөніндегі;

7) инвестициялық салық преференциялары жөніндегі;

8) салық салынатын табысты азайтатын табыстар мен шығыстар жөніндегі ақпаратты қамтуы мүмкін. Осы қосымшаның нысаны өтеусіз берілген мүлікті, демеушілік көмекті алушылар бойынша белгіленуі мүмкін;

9) амортизациялық аударымдар, жөндеуге жұмсалатын шығыстар және тіркелген активтер бойынша басқа да шегерімдер жөніндегі;

10) шетелдік көздерден алынатын табыстар жөніндегі, жеңілдікті салық салынатын елдерде тіркелген немесе орналасқан компаниялар пайдасының немесе пайдасының бір бөлігінің сомалары жөніндегі, сондай-ақ төленген шетелдік салық және есепке жатқызылу сомасы жөніндегі ақпаратты қамтуы мүмкін. Осы қосымшаның нысаны осындай табыстар алынған тұлғалар бойынша белгіленуі мүмкін;

11) алынған стандартты салық жеңілдіктері бойынша салық міндеттемесін есептеу жөніндегі;

12) халықаралық шарттарға сәйкес салық салудан босатылуға жататын табыстар жөніндегі ақпаратты;

13) корпоративтік табыс салығы бойынша декларациямен табыстар мен шығыстар туралы есепті салыстыруды;

14) своп бойынша табыстар (залалдар) жөніндегі ақпаратты қамтуы мүмкін. Осы қосымшаның нысаны келісімшарт жасаушы агенттер бойынша белгіленуі мүмкін;

15) мүлікті сенімгерлікпен басқару құрылтайшылары және (немесе) сенімгерлікпен басқару туындайтын өзге жағдайларда пайда алушылар бойынша салық салу объектілері және (немесе) салық салуға байланысты объектілер, салық міндеттемесі туралы;

16) резиденттің Қазақстан Республикасының шегінен тысқары жерлерде орналасқан тұрақты мекемелері шегерімге жатқызатын, резиденттің басқарушылық және жалпы әкімшілік шығыстары жөніндегі ақпаратты қамтуы мүмкін.

Салық ставкалары

1. Егер осы баптың 2-тармағында  өзгеше көзделмесе, салық төлеушінің  осы Кодекстің 133-бабында көзделген  табыстар мен шығыстар сомасына  және осы Кодекстің 137-бабында  белгіленген тәртіппен ауыстырылатын  залалдары сомасына азайтылған  салық салынатын табысы 15 проценттік  ставка бойынша салық салуға  жатады.

2. Негізгі өндіріс құралы  жер болып табылатын салық  төлеушінің осы Кодекстің 133-бабында  көзделген табыстар мен шығыстар  сомасына және осы Кодекстің  137-бабында белгіленген тәртіппен  ауыстырылатын залалдары сомасына  азайтылған салық салынатын табысы 10 проценттік ставка бойынша салық  салуға жатады.

3. Резидент еместердің  Қазақстан Республикасындағы көздерден  алатын табыстарын қоспағанда, төлем  көзінен салық салынатын табыстар  төлем көзінен 10 проценттік ставка  бойынша салық салуға жатады.

4. Резидент еместердің  осы Кодекстің 192-бабына сәйкес  айқындалатын Қазақстан Республикасындағы  көздерден алатын, осындай резидент  еместердің тұрақты мекемесімен  байланысты емес табыстарына  осы Кодекстің 194-бабында белгіленген  ставкалар бойынша салық салынады.

5. Қазақстан Республикасында  қызметін тұрақты мекеме арқылы  жүзеге асыратын резидент емес  заңды тұлғаның таза табысы  корпоративтік табыс салығына  қоса осы Кодекстің 199-бабында  белгіленген тәртіппен 15 проценттік  ставка бойынша салық салуға  жатады. 

Салық кезеңі

1. Корпоративтік табыс  салығы үшін 1 қаңтар - 31 желтоқсан  аралығындағы күнтізбелік жыл  салық кезеңі болып табылады.

2. Егер ұйым күнтізбелік  жыл басталғаннан кейін құрылса,  оның құрылған күнінен бастап  күнтізбелік жылдың аяғына дейінгі  уақыт кезеңі ол үшін бірінші  салық кезеңі болып табылады.Бұл  ретте ұйымның әділет органында мемлекеттік тіркеуден өткен күні оның құрылған күні болып есептеледі.

3. Егер ұйым күнтізбелік  жылдың аяғына дейін таратылса,  қайта ұйымдастырылса, жыл басталғаннан  бастап тарату, қайта ұйымдастыру  аяқталған күнге дейінгі уақыт  кезеңі ол үшін соңғы салық  кезеңі болып табылады.

4. Егер күнтізбелік жыл  басталғаннан кейін құрылған  ұйым осы жылдың аяғына дейін  таратылса, қайта ұйымдастырылса, құрылған күнінен бастап тарату, қайта ұйымдастыру аяқталған  күнге дейінгі уақыт кезеңі  ол үшін салық кезеңі болып  табылады. 

Салық декларациясы

1. Қазақстан Республикасындағы  көздерден тек қана төлем көзінен  салық салуға жататын табыстар  алатын және Қазақстан Республикасында  қызметін тұрақты мекеме арқылы  жүзеге асырмайтын резидент еместі  қоспағанда, корпоративтік табыс  салығын төлеуші, егер осы бапта өзгеше белгіленбесе, корпоративтік табыс салығы бойынша декларацияны орналасқан жеріндегі салық органына есептік салық кезеңінен кейінгі жылдың 31 наурызынан кешіктірмей табыс етеді.

2. Корпоративтік табыс  салығын төлеуші корпоративтік  табыс салығы бойынша декларациямен  бір мезгілде өзі орналасқан  жердегі салық органына қаржылық  есептіліктің халықаралық стандарттарына  және бухгалтерлік есеп пен  қаржылық есептілік туралы Қазақстан  Республикасы заңнамасының талаптарына  сәйкес жасалған жылдық қаржылық  есептілікті табыс етеді.

3. Корпоративтік табыс  салығы бойынша декларация салық  салу объектілері және (немесе) салық  салумен байланысты объектілер  туралы ақпаратты ашып көрсету жөніндегі декларациядан және оған қосымшалардан тұрады.

4. Оңайлатылған  декларацияның негізінде шағын  бизнес субъектілері үшін арнаулы  салық режимін қолданатын салық  төлеуші осы Кодекстің 427-бабына  сәйкес салық салынатын табыстар  бойынша корпоративтік табыс  салығы жөніндегі декларацияны  табыс етпейді. [2]

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2 КОПОРАТИВТІК  САЛЫҚТЫҚ ЖОСПАРЛАУ

2.1 Корпоративтік салықтық жоспарлаудың теорилық негіздері

Экономикалық өсуге өту стратегиясын камтамасыз ету үшін Қазақстанда  нарықтық қарым қатынастарына жауап  беретін салық жүйесі болып табылады. Қазақстан Республикасында салықтарды басқарудағы әдістерді толық  пайдаланылуқиыншылықтары елдегі бір  салық жүйесі жеткіліксіздігінен туындайды: олар салық потенциалы және салық  менеджменті.

Жалпы мемлекеттік салықтық жоспарлаудың мақсаты: бюджет салық төлеушінің салықтың жалпы қаржы ресурстарының ішінде анықтау. Бұл ресурстарды жоспарлауда  басқару органдары мүмкіншілігінше  жоғары деңгейде алудыжасауға бағытталады.Бұл  процесс қоғам дамуына байланысты жалпы тұтынушылық өсуін есептеуге  негізделеді; қаржы есептілігін  өсі қажеттілігін А.Вагнер   негіздеген, соған байланысты заңдылық қалыптасқан, мемлекеттік щығыстарды өсу тенденциясын анықтап отырды.

Ұлттық шаруашылықты орталықтандыратын  жүйе бойынша басқару кезінде  басқару қызметінің маңызды сферасы  қатаң реттелінеді.   Ол салықты  жоспарлау және болжау, ақпаратты  талдау және қадағалау, бұл кез келген жолмен дерективті  құрылатын жоспарды орындалуды мақсат етеді.   Әкімшілік ұжымдық жүйеден нарыққа өту салық салуды басқаруына терең экономикалық мағынат беріп оған мүлдем басқа талаптар қояды.  Мамандардың пікірінше,   елдегі салықтар мен басқа да міндетті төлемдерді жинау деңгейі  тек фискалды органдардың қатаң бақылауынан емес, салық саясатынын жетілдірілуіне  нарықтық реформалар, экономикалық активті субьектілер нарықтық қатынастардың өсуіне ықпал етеді.   Бұл қарым өатынастрада басты рөл атқаратын мемлекеттің мақсаты, бір  жағынан фискалды мәселе,   екінші жағынан бюджетті қалыптастыру,   елдегі салық жүйесін басқару әлеуметтік экономикалық категорияны  басқарудың негізі болып табылады.    Салық салуды басқаруда оның әлеуметтілігі айқын көрінеді.  Салық экономикалық категория ұлттық көріністің бөлігі, мемлекеттің және өндіріс процессінің арасында   әр уақытта қарым қатынасты тудырады.

Салық құқығы және оны толықтандыратын теориялық практикаға негізделген салық менеджменті салық механизмінің барлық элементтер құрылымының   өзегі болып табылады.  Салық құқығы нормалары салық жүйесін ұйымдастырады және оны бүкіл салық механизміне таратуды көздейді. Сол сияқты барлық жағынан жетілдіру мен координациясымен жұмыс жасайтын мемлекеттік басқаруға мемлекеттік салық менеджменті түсінігі біртекті.

Корпоративтік салықтық жоспарлау  бұл мемлекеттің ерекше сфрасы, оның міндеттері:

• Кәсіпорынның орта мерзімді перспективті болжамды табысының   өсуі мен есеп айырысулар негізінде   салықтық   объектісін болжау;
• Мелекеттік әлеуметтік бағдарламал үшін  шығынсыз бизнесты ынталандыратын  жаңа салық концепциясын құру;
• Сыртқы экономикалық қызмет жүйесінде протекционистік саясатты қамту үшін салықтық негіздемелерді  құрастыру

Бұл міндеттемелердің орындалуы  отандық салық салудың   нарыққа  бейімделуін тездетеді,  бұл оның  салық қатынастарының   үлесінің халықаралық жүйесіне өтуіне мүмкіндік  береді.   Мемлекеттік салық  менеджменті   ерекше ғылыми тәжірибелік  процесс ретінде өзінің мазмұнын ұйымдастыру шарты және мақасттық нұсқалары бойынша өте сыйымды.  Ол экономиканы басқару жүйесінде алдыңғы орын алады.

Қазақстан Республикасының ұзақ мерзімді «Қазақстан - 2030» даму стратегиясының басым  бағыттарында сипатталғандай, жоғарғы  дәрежелі өркениетті нарықта  экономикалық өсудің нақты тұрақты өсу қарқынына  қол жеткізу барысында салықтық жоспарлау маңызды орынға ие. Аталмыш  басым бағыттарды жүзеге асыруды  бір жағынан салық әкімшілігін, оның ішінде салықтық жоспарлауды жетілдіру  арқылы  жүргізуге болады. Сондықтан  салықтық жоспарлауды теориялық  тұрғыдан талдау өзекті мәселелердің санатына жатады.

Жалпы алғанда салықты жоспарлау – ең аз шығынмен ең жоғарғы қаржылық нәтижеге жету үшін салық салу жүйесін ұйымдастыру.

Салықтық  жоспарлау салық салуды тиімді етуді, салық төлемдерін кемелдендірудің  жағдайлы схемаларын әзірлеуді, түрлі  басқарушылық шешімдердің салықтық салдарын уақытылы талдау үшін салық  салуды ұйымдастыруды білдіреді. Салықтық жоспарлау аясында салық төлемдерін жоспарлау кәсіпорынға қолда  бар ресурстарын тиімдірек басқаруға  мүмкіндік береді.

Салықтық  жоспарлауға негіз болып мемлекеттің  салық, бюджет, инвестициялық саясаттарының  негізгі даму бағыттарын ескеру; кәсіпорынның есеп саясатын жүргізу; заң бойынша  белгіленген барлық салық жеңілдіктерін  толық және дұрыс қолдана отырып, салық төлеушінің салық міндеттемесін орындау; салық төлеу мерзімін ұзарту, салық және инвестициялық жеңілдіктерді алу мүмкіндігін бағалау, т.б.  тәрізді факторлар танылады.