Валюталық операциялар

Оның мәні мәлімнің құрылған кезіндегі бекіткен бағам бойынша құрған мерзімнің 2-ші күнінде банк –контрагенттігімен валютаны жеткізу міндеттері бойынша  валютаны сату-сатып алуында құрылады.

«Свифт» байланыс электронды құрылының және банкаралық электронды аударымдар  жүйесінің  кезң тараулы, мыс,АҚШ-та ЧИПС, Лонданда ЧАПС және т.б. , біркүндік «бүгіннен  ертеңге дейін» немесе «ертеңнен  келесі күнге дейін» сияқты деңгейдегі орналастыру сияқты операцияларды жылдам жүзеге асыруға мүмкіндік береді.Бірақ әдеттегі валюталық базалық операциясы болып «спот»мәлімесі және базалық бағам – телеграфтық аударым бағамы деп аталатын «спот» бағамы болып табылады.Осы бағамдардың базасында валюталық  нарықта мәлімнің басқа бағамдары анықталады: жеделдетілген, валютаны жеткізу мерзімі қысқа болатын бір реттік мәлуме үшін бағамдар.

Ұзаққа қалдырылмайтын жеткізумен валюталық операциялар валюталық позицияның ең мобильды элементі болып табылады және онда тәуекел сақталады. «Спот» операциясы көмегімен банктер клиенттердің шетел валютадағы сураныстарын, капиталдың қозғалысын, соның ішінде «ыстық ақша» , басты валютадан басқа валютаға, спекулятивті және арбитражды операцияларды жүзеге асыруды қамтамасыз етеді.

Шетелдік валютамен жедел мәлумдер (форвардты, фьючерсті)-бұл бекітілген бағам бойынша мәліме құрылғаннан  кейін белгілі мерзім арқылы 2жақ  шетелдік валютаның келісілген соманы жеткізу туралы келіскен валюталық  мәліме.Бұдан жедел валюталық  оперицялардың 2 негізгі ерекшеліктері  шығады:

1. Мәліменің құрылұ уақыты мен оны орындау мерзімі  арасында қашықтық бар,яғни валютаны жеткізу. Ол мәліменің құрылу күнінің соңы ретінде анықталады()ерзімді 1-2 апта , 1,2,3,6,12 ай  5жылға  дейін немесе мерзімі ішінде
• Кезең
• Кезкелген
2. Операцияның белгілі мерзімінен кейін атқарылатынына қарамастан,валюта бағалы мәлімені құру кезінде бекітіледі.

«Спот» және форвард мәмлелері бойынша валюта бағаның айырмасы жедел мәліме бағаны төмен және сй ы (рт және репорт R) егер жоғ ары болған жадайда жеңілдік ретінді анықталады (дисконт –Dis және депорт –Д). Сый бұл мәліме бойцнша мерзім ішінде бағам нақты операыияларға қарағанда жоғары саналатын білдіреді.Дисконт бұл  форвард операциясы боәынша нақтыға қарағанда валюта бағамы төмен екендігін білдіреді . Сонымен жеңілдіктің немесе сый көлемі «спот »бағамына қарағанда тұрақты .Сондықтан банкаралық нарықта жедел мәліменің бағамын белгілеген кезінде тек тікелей белгілеу кезінде «спот » бағамына қсылуы немесе одан шығуына сәйкес болатын дисконт немесе сый анықталады.Бағамның жанама белгіленуі кезінде дисконт қосымды ,ол сый «спот» бағамынан шығады. Жедел мәліме бойынша валюта бағамы дисконт немесе сый тәсілімен емес,санды выражениядабекітілетін «аутрайт» .  бағамы деп аталады.Шет валютамен жедел мәліме келесі мақсатта атқарылады:

• Коммерциялық мақсатта валютаны айырбастау ,валюталық келістің алдын ала сатуын немесе валюталық тәуекелді сақтандыруға келешектегі төлем үшін шетелдік валютаны сатып алу
• Валюта бағамының төмендеу мүмкіндігімен байланысты шығындардан шет еліндегі тікелеі сақтандыру ;
• Бағамды айырма есебінен спекулятивті пайда табу.

  Валютамен «опцион» (лат optio , optionis – таңдау )-бұл сату-сатып алу мәлімесінде 2 жақтын біріне белгіленген сыйды төлеуге шарт кезіндегі келісілген мерзімнің аяқталуына дейінгі мәмлені құру кезіндегі бектілінген бағам бойынша анықталған валюта көлемін не сату, не сатып алу ,яғни  таңдау құқығын беретін келісім . Опцият міндеттеріндегі мәмлелер банкке үлкен тәуекел береді, сондықтан ол клиентке неғұрлым тиімсіз бағамды орнатады.Опцион бойынша комиссия көлемі жедел мәміле бойынша опционды келісімнің соңы күннің валюта бағамы есебімен анықталады. Опционды мәміілелер кмиссия көлемінен асатын бағамдық тұраңсыздық кезінде тиімді. Негізінен валюталық опцион валюталық опцион тәуекелді сақтандыру үшін қолданады.Опциондарды тек банкаралық қорықта емес , сонымен қатар биржаларға да соғады: фондық және тауарлық .

70-шы жылдардан  батыс мемлекеттерде тұрақсыз  валюталық бағама өтуімен байланысты  валюталық фьючерс кең дамыды.Бұл  –мәмілені құрған кезіндегі алдын  ала бекітілген бағам бойынша  анықталған күні (келешекте) анықталған  валютаның стандартты көлемін  сатуға немесе сатып алуға  міндеттемені білдіретін келісім.  Стандартты келісімдерде дарлық  шоттар регламенттемді : сапа, мерзім, кепіл, деп/рі төлем тәсілі.Фьючерсті  сату клирингтік ұйым арқасында  жүзеге асырылады, ол өз кезегінде 

сатып алушы үшін сатушы және сатушы үшін сатып алушы болып табылады.

Нақты және жедел операцияларды құрайтын валюталық  мәлім түрі «своп» мәлімесі . «Своп» (swap англ. – айырбас ) –бұл анықталған мүдімге біруақтылы контмәмілермен ұзаққа созылмайтын жеткізулер шартында  2 валюталық  сату мен сатып алуын құрайтын валюталық операциялар . «Своп » операциялары бойынша ктермәмілерде сый есебімен немесе валюталық бағамның қозғалысымен байланысты дисконтпен жөндейтін «спот» бағамымен жүзеге асырылады .

6.  Бұл кезде клиент маржада үнемдейді – нақты мәлім бойынша сатып алушы мен сатушының бағам арасындағы айырмашылығы . «своп» операиялары