Несие ресурстары оларды қалыптастыру мен орналастыру тәртібі

-     несиелеу жүйесі несиелеу қағидаларына негізделеді (қайтару,

төлеу және қамтамасыз ету);

• несие қабілеттілігі нақты дұрыс нәтиже береді;
• бүгінгі таңда клиенттердің мүмкіншілігі ол несиені кепілдікке алу.

     Бiз  дамыған нарықтық экокомикасы бар елдердiң қазiргi кездегi несие жүйесiн сипаттаушы кейбір маңызды мәселелерге ғана тоқталдық. Өз экономикасын нарықтық жолға қайта құрушы  Қазақстан үшін әлемдiк банк жүйесiнің қазiргi кездегi даму тенденциялары‚ үлкен қызығушылық –туғызады, өйткені нарықтық  экономикаға өту өзiндiк нарықтық несие жүйесiн құруды талап етедi. Республикамыз үшін шет ел тәжiрибесiн толығымен  меңгерген тиiмдi болады, өйткені экономика нарыққа өтудiң ең басында тұр, ал Батыс болса мұнда бұрыннан қызмет етуде, бiрақ осы тәжiрибеде барлық жағымды жайттардан алған дұрыс болады, өйткенi ол өтпелi кезек жағдайында өз қолданысын табары сөзсiз.

     Осы курстық жұмысты аяқтай  келе менің  ұсынысым келесідей:

- Жеке және заңды тұлғаларға несие берген кезде банктер пайыздық мөлшерін неғұрлым төмендетсе, соғұрлым оған деген ұсыныс туады;

- Заңды және жеке тұлғаларға берілетін ипотекалық несиені дамытуға көңіл, үлес қосу;

- Еліміздің несиенің даму заңдылықтарын халықаралық стандарттарға сәйкестендіру;

- Кәсіби коммерциялық банктерге мемлекет тарапынан ауыл шаруашылығына белгілі - бір  мөлшерде несие берумен қамтамасыз ету;

- Мемлекет тарапынан өз қаржылық деңгейімен нық тұра алмайтын ауыл шаруалығын қолдау, банктер арқылы ұзақ мерзімді несиелендіру жүйесі  ұйымдастырылса.

     Қазіргі таңда несиенің маңызы қай сала үшін болмасын өте зор және қажетті, сондықтан  да несие арқылы заңды және жеке тұлғалардың материалдық жағдайы жақсарып, мемлекеттің экономикалық дәрежесі жоғарлайды деген сенімім мол. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

      ГЛОССАРИЙ 

1. Экономика – қоғамға қажетті өмірлік игіліктерді жасау және оларды

          пайдалану жолымен адамдардың  және жалпы қоғамның  

          қажеттіліктерін қанағаттандыратын  шаруашылық жүйесі.

2. Меншік − өндіріс,бөліс,айырбас және тұтыну процесінде тарихи

          өзгерістерге ұшырап отыратын  өндірістік құрал – жабдықтар  мен

          тұтыну заттарын иемденуді сипаттайтын адамдар арасындағы 

          қатынастар жүйесі.

3. Банк – несие, есеп айырысу, касса операциялары мен басқа да

          операцияларды жүзеге асыратын  мамандырылған мекеме.

4. Салым – депозиттер,заңды және жеке тұлғалардың теңге-қаржы

          мекемелерінде сақтаулы тұрған және олардың уақытша билігнде

          болатын,бірақ иесіне қайтарылуға  тиіс немесе оның нұсқауы бойынша 

          басқа бір тұлғаға берілуге  тиіс ақшалы қаражат.

5. Баға – тауар құнының ақшалай көрінісі.

6. Ақша – тауарлы өндірісте тепе – теңділік қызмет атқаратын, осы

          өндіріске тікелей қажетті өнім  болып табылады,яғни тауарлы өндірістің 

          дамуының шартты белгісі.

7. Нарық – тауар мен ақша айналысы қатынастарының жиынтығы.

8. Табыс – кәсіпорындардың белгілі бір уақыт кезеңіндегі қызметінің

          нәтижесінде алатын ақшалай қаражаты  немесе материалдық  

          құндылықтары.

9. Несие – (латынның credere -  несие,сенім ) «кредит»деген сөз «қарыз»     несие берушінің борышқорға ақшаны не тауарды қайтарып беру шартымен немесе белгілі бір ақы төлегенде жеделдетіп қарыз беру барысында туындайтын экономикалық қатынастар жүйесі.

10. Ссуда (несие) – қарыз шартына қатысушылардың бірінің екіншісіне  қарызды қайтару, әдетте өсіміне төлеп қайтару талабымен материалдық  құндылықтар немесе ақша беруі.

11. «Инвестиция» термині латынның  investire – «жұмылдыру» сөзінен

           алынған. Инвестицияның өзіне  келетін болсақ - табыс алу мақсатында 

           елдің ішкі және сыртқы елдерге  ұзақ уақытқа мемлекеттік және

           капитал салымдарын айтамыз.

12. Пайыз – қандай да бір санның жүзден бір үлесі.

13. Чек – (ағылшын тілінен аударғанда тексеру,бақылау,кедергі жасау  деген мағынаны білдіреді) қатаң түрде белгіленген нысандағы бағалы  қағаз.Онда чек берушінің чекте көрсетілген ақшалай соманы чеу  ұстанушыға төлеу жөнінде банкке берген өкілі баяндалады.

14. Лицензия – (латынныі licentia-рұқсат,құқық) экспортты,импортты және  валюта қозғалысын бақылау мақсаттарымен экспорт-импорт  операцияларын жүзеге асыруға мемлекет беретін рұқсат. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

      ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 

1.    « ҚР-дағы банктер және банктік қызмет туралы » ҚР Заңы. 30.08.1995 ж.

2.     2002 жылғы 3-маусымдағы Ұлттық банк Басқармасының №213  

        қаулысымен бекітілген “Екінші деңгейлі банктерге арналған      

        нормативтер туралы” Ереже.

3.     ҚР Ұлттық банктің 2003-2005 жылға арналған ақша-несие саясаты.

4.     Биқанұлы М. « Ақша айналысы және несие »Алматы, « Издат Маркет »

        баспасы 2005ж.

5.     Жалпы редакциядан басқарған Ғ.С.Сейтқасымов. « Ақша, несие,     

        валюта  қатынастары » Алматы,   «Экономика » баспасы 2005ж.

6.     Көшенова Б.А. « Ақша,  несие,  банктер , валюта  қатынастары  » Алматы,  

        «Экономика » баспасы 2005ж.

7.    Мақыш С.Б.«Ақша айналысы және несие» Алматы, Қазақ университеті  

      2000 ж.

8.    Мақыш С.Б. « Ақша айналысы және несие» Алматы, «Издат Маркет»

       баспасы 2004 ж.

9.    Мақыш С.Б., Ілиясов А.Ә. « Банк ісі » Алматы,Қазақ Университеті

        2004 ж.

10.   С.Б.Мақыш « Банк ісі » Алматы, « Издат Маркет » баспасы 2007ж.

11.   Сейітқасымов Ғ.С. « Ақша Несие Банктер » Алматы, «Экономика»

        баспасы 2005 ж.

12.   Р.О.Смағұлова, Қ.Ә. Мәдіханова, Ә.Қ.Тұсаева,  Ж.Ш. Сатыбалдиева    

        «Қаржы, ақша айналысы және несие» Алматы, «Экономика» баспасы

        2008 ж.

13.   Хамитов Н.Н. « Банк ісі » Алматы,  « Экономика » баспасы 2006 ж.

14.   Мүсіров Ғ.М., « Кредит категориясына көзқарастың эволюциясы »

        Банки Казахстана .  № 10.2005ж. 
 
 
 

Тіркемелер