Тақыртыптың өзектілігі

              Тақыртыптың өзектілігі

              Барак Обаманың зерттеуінде өзекті мәселе ол 2007 жылы АҚШ – тың экономикалық дағдарыс мәселесі қаралып сол жылдардағы әлеуметтік экономикалық жағдайларын мұхиттың арғы жағында тұратын елдің экономикасын өсіруде елеулі үлес қосқан ұлы реформаторлығын ашып көрсету болатын. 2007 жылдан бастап елдің тізгінін ауыр жағдайда ұстап халыққа «жаңа бағыт саясаты» атты идеологиялық саясат елді біршама экономикасын тұрақтап алып шығуға себепші болды.    

              Жұмыстың тарихнамасы

              Қарастырылып отырған мәселе өзекті мәселе екені айта келіп оның барлық аспектілерін жазып шығарып мәселе оның реформаторлық дәрежесін айту керек болатын халыққа еркіндікпен бостандықты ай тып кеткендігін айта отырып оны кім зерттесе де оның басқан қадамы ел қамы үшін екенін  сол кездегі газет журнал басылымдар айтып жазып кеткен.

              Жұмыстың міндеттемелері мен мақсаты

              Жұмысты зерттеу барысында

а. 2007 жылғы саясат ішкі әлеуметтік жағдайы  

ә. Б.Обаманың билік басына келуі

б. Б.Обаманың жаңа  бағыт саясаты осы зерттеулермен оның жасаған іс шараларын атқаруға болады деген көптеген бағыт бағдарын ашып айт у болатын.

Кіріспе

              Барак Обаманың Америка Құрама Штаттарын 2007 жылғы экономикалық дағдарыс кезінде сайлау арқылы келіп билікке оның атымен бірге бағыт саясаты Америка Құрама Штаттарының экономикасын аяққа тұрғызуға өзінің  бастапқыда идеялық бағыты еді, соншама 30 пайызын көрсетті. Америка Құрама Штатының экономикасын тізе бүгілген жағдайынан аылып шығуда ерен еңбекті талап етеді.  Бірақ бастапқыда бәрі Барак Обаманың демократиялық партиядан екенін ескеріп халыққа  теңдік идеясында ұсынған болатын. Бұның яғни Барак Обама аяғын шалыс басуы нәтижесінде  елдің экономикасын 80 пайызға құлдыратып тастағанын көруге болады.

              Бұл құлдыратуды Барак Обама аяққа көтеру мүмкін емес жерінен экономиканың тізгінін қолға алуы оның нақтырақайтсақ экономиканы жалпы экономиканы реформалау керек екенін, жақсы түсіндіріді.

              Реформалау арқылы бір жетістікпен бір экономикалық тұрақтылыққа жететінін айты.

2007 жылы сайлаудан кейін де Барак Обама 4 рет қатарынан кейін сайлау да жеңіске жетуі осының ұлғаюы. Тарихшылармен саясаткер, экономистер Барак Обама бір ауыздан ұлы саясаткер реформатор есебінде өздеріне ерекше сый құрметпен қарайды деуге болады.

2007 жылы Америка Құрама Штаттарындағы экономикалық дағдарыстың ерекшеліктері

              2007 жылы АҚШ – тың 216 пунктінде бағалы қағаздар (акция) сатушы нүктелер өз жұмыстарын да бағаның түсімін көрсетті. 2007 – дан 2009 жылдары 34 – ші қаңтарына дейін 5761 бон өз қаржыларын,                          5  млрд.долларынан аңғарылған [1].

              2009 жылдың көктемінде барлық банктер өз қызметін көрсету жұмысын тоқтатты. Бұл экономикалық құлдырау барлық АҚШ – тың экономикалық салаларына әсер етіп атап айтқанда, сауда саттық, ауылшаруашылық т.б. Экономикалық салаларын қамтыды. Экономикалық құлдырау жылдарын 2009 жылы салыстырғанда жөндіріс көлемі 46 пайзға төмендетілген. Дайын өнімнен бұрыш алу 42  пайыз, болат алу 79 пайыз, шойын 76 пайыз,  автомобилдьдерді шығару 80 пайызды құрап, экономикалық құлдыраудың тамыры тереңге кетті. АҚШ – тың үкімет басындағылар бұл құлдыраумен күреске өздерінің бар күштерін салып жатты.

              Гувердің партиясы экономикаға жан пітіруге 8 млрд.доллар салса, ал құрылысқа 3 млрд.доллар салуды шешті. Бірақ сондада оның экономиканы тірілтігу қауқары тағы жетпеді. Одан сайын баға төмендей түсті.             

              2008 жылдың басында армия толығымен жұмыссыз қалды. Оның құрамы 17 млн.адамды құрады. Айлық  жалақы 60 пайызға дейін төмендетілді. Ең ауыр дағдарысты жұмысшы аристократиясы көрді. Кейіннен барып дәлелденген дерекетерге сүйенсек 1 млн.фермер өз жұмысын тоқтатқан [2]. Ендігі жерде үкімет өз қауқарсыздығын көрсетті, ешқандай экономикаға өңдеу жүйесін жасап шығармады, дәлірек айтсақ экономиканы көтере алмады.

              1. 2007 жылдары АҚШ – та экономикалық дағдарыс кезінден болатын. 2008 жылға дейін президенттігін басқарып келген 2008 жылы Ресупблика тарапынан сайлауда жеңіп алған болатын. Оны қолдаушылар монополистер болатын.  Оның сайыста жеңуіне АҚШ – та күлдендіру саясаты болатын.

              Сайлауда 21,4 млн.дауыс жанай аылып 2007 – 2009 жылдар аралығында президенттіке тұрды. Өзінің саясатында  Ресейдің қарсыласы ретінде көрінді. Ол көптеген Европа елдеріне көмек бере отырып өз жақтастарын тапқан болатын. Ал, Буштың басты ойлайтыны шпиондық ой болатын. Обама өзі 2008 жылы экономикалық сауда сатты министрлігін басқарып тұрған болатын. Сол кездегі миллиордер милионмен жақсы қарым қатынаста болатын. Пост министрлікті соған берген болатын. Сонан Обама жақсарту жаңартумен өнеркәсіпті тез дамытумен өнімнің өтпей қалуымен Обама Америка тарихында экономикалық өрісті өрістеуші емес өшіруші болып қалатынын көрсетті. Сол жылдардың бәрінде 2009 жылы Нью – Йорк биржасында қымбат  қағаздар (акция) бағасы тез түсіп кетті. Енді оның нелері банкторттық пен оны тезірек сатып құтылуға кірісті. Сонан барып АҚШ – та зауыт, фабрикалар жабыла бастады. Көтерілістер күшейді, жұмыссыздар  саны күн санап өсе бастады. Сонан кейін бар АҚШ экономикасын көтеру мақсаты жұмыс жоспарының ауқымды  мәселесі болып қалды. Осылайша АҚШ – та экономикалық кризистер бастаушы Барак Обама болды деуге тура келеді.

              Бұл түп тура басалмаста болып  көрінетін кризис болатын.

              Б.Обама туралы ақ үш басылымның Вашингтонн газеті «Дейли Ньюс» газетіне жариялауға тиым салған кейбір басылымдар жауапкершіліктерінде тартылды деп жазды. Бірақ оған Б.Обама өз әлсіздігін масаңдаған түрде қарастырылғанын білдірмеді дейді [3].

              Дегенмен Б.Обамаға бұл жағдайдың таңылуы дұрыс болмады дейді. Себебі, өзі оқымысты адам бола тұра оны жасау мүмкін е мес  еді. Ол кез сол кездің өз ахуалына теңелген еді. Монополистер өз орнына жетті деуге боладжы, бірақ оларда қателескендерін білмей де қалды.

              Ол кризисті  Америка аттап өтуоге болмайтынын жақсы түсінетін. Саясаткерлер пікірі жанға жағыс екенін айту керек  болатын. Бірақ АҚШ тарихында Барак Обама Американың экономикасы тарихында өшпестей тұрып қалар. Тарихи ідз  қалдырды. Ол болмаса  оны оны ойлап табу керек болатын. АҚШ экономикасын  соған келе южатқаны кезден әкеп саясаткерлері мойындаған болатын.

              2008 жылы сайлауда жеңілісіне халық таңдана да қарасты.  Бірақ ол бұндай болу керек екендігін ойламады. Ол енді 52 пайыз газет басылымдары қолдағаны таң қаларлық  еді.  2008 жылғы сайлауда Б.Обама АҚШ – тың алдағы кризистен шығу жоспарын үкіметке ұсынды.

              2. Барак Обаманың билікке келуі және «Жаңа бағыт саясаты»

              Барак Обаманың билікке келу барысы мен оның басты саяси идеясы 2007 жылғы жеңісіне себепші болған. Жаңа бағыт саясаты болатын.

              Социалистік партиядан Н.Томас өкілдер өз кандидататтығын ұсынған болатын. Солардың ішінде сыртқа сытылып шыға білген. Ол халыққа үндеуінде «жаңа бағыт саясаты» мен және жұмысшыларға жұмыс  тауып беретініне, ауылшаруашылығына, өніміне бағаның көтеруіне, фермерге қаржылай көмек беретінін уәде етті.

              Солайша АҚШ – тың тархына президент болып сахнаға шықты. Жалпы халықтың 22,8 милионы  дауыс берген. Ал Б.Обамаға15,7 милион дауыс  берген. Осындан  - ақ көруге болады.

              Ол өзі ірі кәсіпкер жіне жер иегері Дюпанов пен Астровтың тукыстары, яғни Милерді жермен  байланысып тұрған. Гарвард университетін аяқтап және Колумбиялық университеттің құқықтану факультетін бітірген. Жұмысын Қаржы және Комерциялық саясат пен де айналысты. 1989-1999 жылдары мұхиттық істер министрлігінде көмекші  болды. 2001 жылы қатты сырқат болуына қарамастан саясатпен айналысуын тоқтаптай жалғастыра берді.

              2005 жылы Нью – Йорк штатына сайлауда жеңіп шықты. Бұл жерде заң шығарушылықпен де айналысып фермерлерге көп көмектесіп тұрды. Бұның бәрі оның атақ айыройын өсуіне іс – тәжірбиесінің өсуіне соңғысы ол Пердзидентттіктен үміткерлер арасында жеңіп шығуына  себеп болды. 

              Бұл көрсеткіш екі рет емес. Төрт ретте қайталанды. Атап айтсақ 1995,1997 және 2004  жылдары АҚШ – тағы аса ірі көреген саясаткер ретінде танылып экономиканы көтеру мақсатында заңдармен бағдарламалық іс жоспарлар жасап үкіметтің жұмыс жасауына экономиканы  тіктеуге тырысып келді. Сонымен қоса капиталистер арасында ең құрметтісі болып санатында жүрді. Рузвельт орталықты тіктеген реформасыз жеңіске жетпейтінін, экономикада капиталистік қатынаста тұрақтылық жоқ екенін Рузвельт өте жақсы түсінген. Ол билікке келісімен – ақ 70 ке тарта заң актілілерін шығарған. Ол өндірістік, ауылшаруашылыққа   жан  беру мақсатындағылар болатын. Мемлекеттің монополияны басқару ісін қолына алған болатын. 1933 жылы Рузвельт заң шығару ісіне қол жеткізген болатын. Онысы НИРА атауына еге болды.

              15 ақпан күні 2003 жылдың уақытында Рузвельттің екі апталық билік кезінде шығып сөз сөйлеуінде оған қастандық жасалған болатын. Ақ үйде  сөз сөйлеуімен қатар, кейінгі сөз сөйлеу 10000 – даған халыққа сөз сөйлеу еді. Бейфронт саябағында болатын, оған бара жатып өз машинасына отырып қол бұлғап көрісіп болып Чикагоның сол кездегі мэрі А.Чермакспен бірге мінбеге шығып онымен бірге әңгімелесіп болған соң, сол уақытта қарсы беттен стол үстіне шығып қару кезенген ер кісі орта бойлы машинаны солай қаратып бағыттады да, бес рет оқ аттырып мэр А.Чермак оққа түсіп жанындағылар өлердей жараланды. Неге екені А.Чермак қатты жараланды бірақ Б.Обама ешқандай ақаусыз аман қалды. Ол атқан адам 32 жастағы жұмыссыз екен, Нью – Джерси штатының тұрғыны Джузеппе Зангара. Ол өзінің мойындауында Буш атпақшы болғанын, бірақ кейіннен Обаманы атпақшы болып қалғаны мойындаған.   Оны кейін А.Чермакты  өлтірді деген айыппен ату жазасына  кесілер электрллі орындықта жазасы өлімге кесілді. Зангараның сонғы сөзі Обаманы өлтіруге ойламағанына өкініп бара жатқаны еді деп жазады [4].

              АҚШ – тың саяси аренасында тек қана ол емес, онымен қоса В.Вильсон. Ол  әскер флотминистрлігінің орынбасары керек десеңіз демократиялық партияның вице президенттен үміткер де болатын. Бірақ жағдай оған Обаманы әкелді.

Тоталитарлыққа жақын деуші идеясымен иағы да консерватиль жақ басылымы оны Америкалық өмір салтына қарсы шығып келеді. Бұзушы тағы былай айтады «тәжірибиесіз», «керексіз», «ештең білмейтін», «өзі не қылатынын білмейтін», Уолтер Липман осылайша өз кегін мемлекеттен жатанын айтты. Оны Нью – Йорктегі газет басылымдары басып шығарған болатын.

              Ф.Пернинс сөздерін қарайтын болсақ Обама туралы жазар болсақ, одан екі кітап емес одан да көп кітап жазып шығаруға болады. Өзінің қызметі халықты еңбекпен қамту орнында отыруға Обаманың кеңесінде 12 жыл жұмыс істеп бұндай адамды кездестірменгенін айтады. Құлдыраған экономиканы көтеруге жіберген елшілер ретінде қарағандар да болды. Инагурация кезінде шығара «бақытты күндер қайта  басталды» деген өлең қолайьлы ол керек десеңіз Радинда қойылды. Халық алдында қандай міндеттер тұрғанын айта келіп бұл ұлы халық деп атағынан тартылуы.

              Жаңа бағыт саясаты барысында ірі фермерлерге қаржжылай көмек беруде. 2005 жылы 2  млрд.доллар салса онымен қоса кіші кәсіпкерлікті қолдауға сол ақшадан қарыз беру есебінде экономиканың бір тамырына қан құйғанмен бірьдей еді.

              Б.Обаманың басты наразы жұмысшылармен капиталистерде болды. Басқада жұмысқа тартуда жол құрылысы көшелер салу бұл жұмыссыздықты жоюға кейіннен басқада көмек болды. Обаманың басты жаңа бағыттағы бағыты экономикалық әлсіреген функцияларына қаржы құю болатын. 2007-2008 жылдары Монголияның сілтеуімен сотта НИРА мен ААА – ның жұмысын тақтатуы туралы сотта қаралып жаңа бағытта тұрақтылығына сай келеді. Жаңа бағыттың кемшілігі бұнда еңбекпен капиталдың біріккен тұрақталығыны сақтай алмады. 2008 жылдары Автомобиль Текстил т.б.өндіріс ошақтары ереуілге шыға бастады. Ең үлкен Сан – Франсискода болды. Көптеген сол жылғы көтеріліске 47 млн.солдат жұмылдырылды. Көтеріліске 7 млн.жұмысшы бұхара халық қатысты. 2009 жылы Вагнер заңы қабылданды, онда жұмысшылардың одан құрып айтуға тиым салды.

              2007 жылы тамызда көтерілісте АҚШ – әлеуметтік сақтандыруды және 65 – тен асқан адамдарға пенсия инвалидтерге жәрдем ақы. Ол заң яғни Вангер заңы лұлы еңбекшілер хартиясы деген атқа ие болды.

              Жұмысшылардың бірігуіне біріктіруге баса назар ацдарды. Ондағы басты себеп: АҚШ – тың экономикасын көтеруде бірлікпен тірлік керек болатын, ондағы олардың бастысы кәсіпорындарды құрумен оған кедергі келтіре отырып астыртын халықты және жұмысшыларды алдастыру керек болатын.

              Ол жылы жылдар осылардың реформалық жұмыстарын 2 – 4 жыл деп бекітіп отыру керек  болатын. 2007 жылы АҚШ та тағы сайлау болып үміткерлікке тағы да Демократиялық партия Б.Обаманы үміткерлікке ұсынды. Ал, Республикалық партия шешімін айтумен ақыр аяғы. Канзас штатының губернаторы Лэндонды үміткерлікке ұсынды. Оны Лэндонды  қолдаушылар Американ кәсіпкерлері  болатын. Комунистік партия фермерлерді өзіндік одағын құрамыз деп отырып, фермерлер арасында іріткі болып сайлауда ең төменгі бдауысқа ие болды. Жеңісті тағы да Демократиялық Б.Обама 27,4 млн.халық даусымен жеңіске жеткен болатын. Одан кейінгі көп дауыс жинаған Лэндон 16,6 млн.дауыспен президенттіктен үмітін үзді. Екінші рет оның сайлауы 2007 жылы дағдарыспен сәйкес келді. 2008 жылы тағы экономикалық дағдарыс тағы үдей түсті. Өндіріс 23 пайызға түсіп кетті. 2007 жылмен  салыстырғанда Болат өндіру 50 пайыз, дайын бұрыштар өңдеу  22 пайызға, Автомобиль шығару 52 пайызды құрап бюджетке ауыр салмақ салды. Тағы да жұмыссыздар саны көбейіп, 2008 жылы есеп бойынша 13 млн.аадамды құрады.

              Рузвельт монополистердің пікірлеріне құлақ асуды саясаттан бас тартатындығын айтты [5] және жобасы жаңа бағыт саясатынан бас тартатындығы баса айтты. 2008 жылы фашистік ықпалдың күшеюіне байланысты жағдай шиеленісе түсті. Елде фашизмді қолдаушылармен күресте комиссия құрылып халықты бірлікке шақырып жатты.