Инвестиция есебі

2.2 Инвестицияларды мүліктік түгендеу.                                            

 

   Түгендеу басқа кәсіпорындарға берілген заемдарды, басқа кәсіпорындардың жарлық капиталына салынған салымдардың үлесін, мемлекеттік және жергілікті заемдардың пайыздық облигациясын, басқа кәсіпорындардың бағалы қағазына салынған қысқа және ұзақ мерзімді инвестицияның нақты барын анықтауғак мүмкіндік береді.

    Құнды қағаздардың(акциялар, облигациялар, чектер, вексельдер, коносаменттер және заңға сәйкес бағалы қағаздар ретінде шығарылатын басқа құжаттар)  нақты барын тексергенде: құнды қағаздардың баланста есептелген құнының дұрыстығы; құнды қағаздың сақталуы (бухгалтерлік есептің мәліметтерімен оларды нақты барын салыстыру жолымен); құнды қағаздар бойынша табыстардың уақытында және олардың есепке толық алынуын анықтайды.

    Құнды қағаздарды кәсіпорында сақтаған кезде кәсіпорынның басшысы белгілеген мерзімінде тиісті түгендеуден өткізіп отырады және оны кәсіпорынның кассасындағы ақша қаражаттарын түгелдеу процесімен бірге жүргізеді.

     Құнды қағаздарды мүліктік түгелдеу жекелеген эмитенттер бойынша актіде атауын, сериясын, нөмірін, номиналдық бағасын, өтелу мерзімдерін және жалпы сомасын көрсету және басқа да көрсеткіштері бойынша жүргізіледі. Әрбір құнды қағаздың реквизиттері кәсіпорынның бухгалтерясында сақталатын тізімдердің (реестрлердің, кітаптардың) мәліметтерімен салыстырылады.

      Банкке немесе депозитарийге (құнды қағаздарды сақтайтын арнайы орын) өткізілген құнды қағаздарды мүліктік түгелдеу кезінде кәсіпорынның бухгалтерлік есебінің тиісті шоттарындағы сомасының қалдықтарын банктің немесе депозитарийдің мәліметтерімен салыстырылады. Бұл мәліметтер мүліктік түгелдеу  кезінде банктен немесе депозитарийден арнайы сұраным арқылы алынған мәліметтермен салыстырылады.

       Кәсіпорынға тиісті құнды қағаздарды мүліктік түгелдеу кезінде олардың құнын бағалау, акциясына кәсіпорын ие болып отырған акционерлік қоғамдардың, қор нарығының жағдайы және қор биржаларындағы акциялардың бағамы туралы мәліметтер ескеріледі.

      Ел ішіндегі құрылған басқа кәсіпорындардың жарғылық капиталдарына кәсіпорынның аударған ұзақ мерзімді қаржылық инвестициясының қаражаттары , сондай – ақ басқа кәсіпорындарға берілген заемдары мүліктік түгелдеу кезінде  тиісті құжаттармен куәландырылады. 

   
 
 
 
 

2.3 Инвестицияның синтетикалық есебі. 

       Қаржылық инвестицияларды ақпараттау барысында бухгалтерлік есеп шоттарының жұмыс жоспарында  І және ІІ бөлімдерінде  1100-1150, 2000 -2040 шоттар қарастырылған, және қайта бағалау немесе өзгерту барысынды жасалған өзгерістерді көрсетуге 6100,6140,6150,6160 кірістер бойынша,7300,7310,7320,7330,7340, 7410 шығыстар бойынша қолданылады.

Қаржылық инвестицияларды  кіріске алғанда  І – ІІ бөлімнің шоттары Д-леді ақша қаражаты шоттары  немесе міндеттемелер шоттары 3310 К-леді. Егер сатып алар құны номиналды құннан жоғары болса онда 1270 шоттар Д-ліп 6110,6120 шоттар К-леді, арадағы айырмашылық  7340,7470 шоттардың Д, 1110,1130,1150 К –не апарылады.

Мысалы 

Компания  облигация  сатып алды 84000тг (номиналды құны 78000).Сатып алу мерзімі  2,5 жылдан кейін түседі, жылына екі рет табыс  есептеліп отырады 20%-дан 1 қантар мен 1 шілдеде.

Сатып алу құны өз құнынан жоғары болғандықтан % есептеген  сайын оны амортизациялап отыру  керек. % -дар  өз құнына есептеліп  отырады.

Шаруашылық  операция мазмұны	Сома	Шот корресп - сы
		Д	К
1. Ағымдағы банктік шоттан төленді облигация құны	84000	1130,   2030	1030
2.Облигацияға  % есептелді	7800	1120	6150,6160
3.Айырмашылықтың  амортизациясы (6000 : 5төлемдер)	1200	7330	1130, 2020
4.Жыл  соңында шоттардың жабылуы	1200    7800	5410 6150,6160	7330    5410

 Кейінгі төлемдерде  де осындай операциялар жасалады, 1130,2020 шотпен есептер кезде номиналды  құны көрсетіледі.

5. 2,5 жылдан  кейін облигациямен есептескенде

7800     7800

7410 1030

1130,2030     6210

 Мысалы

Компания облигациялар сатып алды 91000тг. (номиналды құны 100000тг.)

Төлем мерзімі 3 жылдан кейін, жылына бір рет % есептеледі  15%.

Сатып алу құны өз құнынан төмен 9000тг.  (100000-91000), 3 жыл ішінде тозу сомасын есептеп  отырамыз (9000 : 3) 3000тг. 

Шот корреспонденциясы		Сома
Д	К
1130,2030	1030	91000
1120	6150,6160	15000
1130,2030	6160,6280	3000
6150,6160,6280	5410	18000

Кейінгі төлемдерде де осындай операциялар жасалады, 1130,2020 шотпен есептер кезде номиналды құны көрсетіледі.

 Үш жылдан  кейін есептесер кезде :

 

7410	1130,2020	100000
1030	6210	100000

Ұзақ мерзімді қаржылық инвестицияларды қайта бағалану кезде 1110-1150,2000-2040 шоттар Д-ліп 5320 К.

Ұзақ мерзімді қаржылық инвестицияларды сатыпалғаннан  кейін құны төмендеуі мүмкін, мерзімі  өтелмей жатып құны көтерлуі да мүмкін.

Мысалы:

«Түлпар» АҚ 2005ж.1.09. ұзақ мерзімді қаржылық инвестицияларды сатыпалды, сатыпалар құнмен 120 000тг.Жыл соңында олардың құны төмендеп, құны 90 000тг.құрады. Жылдағы % 10 000тг.болып отырды. Екінші жылдың  соңында ұзақ мерзімді қаржылық инвестиция құны 50 000тг. өсті. Үшінші жылдың соңында бұл инвестициялар 180 000тг. сатылды.

 

Шаруашылық  операция мазмұны	Сома	Шот корресп - сы
		Д	К
Бірінші жыл    Алынған  акцияларға	120 000	1130	1030
Құнның төмендеуіне	30 000	5320	1130
Есептелген  дивидендтерге	10 000	1120	6120
Дивидендтер банктік шотқа түсті	10 000	1030	1120
Екінші жыл
Төмендеген  құн қайта түзетілді	30 000	1130	5320
Инвестицияның қайта бағалануы	20 000	1130	5320
Есептелген  дивидендтерге	10 000	1120	6120
Дивидендтер банктік шотқа түсті	10 000	1030	1120
Үшінші жыл
Өткізілген  инвестицияның ақшасы кассаға алынды	180 000	1010	6210
Есептелген  дивидендтерге	10 000	1120	6120
Дивидендтер банктік шотқа түсті	10 000	1030	1120
Өткізілген  акциялар есептен шығарылды	140 000	7410	1130
Қайта бағаланған сома есептен шығар-ы	20 000	5320	5400
Жыл соңында жабылатын шоттар:  табыстар	30 000 180 000	6120 6210	5410 5410
шығыстар	140 000	5610	7410
Қаржылық  нәтиже	70 000	5610	5400

   Сонымен  5400 шотта қалдық 90000тг. болады (70000+20000), 20000тг. -5320шоттан барды.

Қаржылық инвестицияның  есебі № 12 журнал-ордерге тіркеледі. 
 

     III. Қорытынды

     Қазіргі заманғы нарықтық экономикада инвестициялар  есебін жүргізу қай ел үшін болмасын маңызды экономикалық мәселе екені  біз үшін белгілі. Бүгінде Қазақстан банктері өз қаржыларын көршілес елдердің рыногына салуда, зейнетақы қорлары шетелдік құнды қағаздарға лимитті арттыруға қол жеткізді.

     Жалпы инвестициялармен үйлестірілген және оралымды жұмыс жүргізу бір кезеңінің  ғана міндеті болып қалмай, үнемі тұрақты түрде атқарылатын іс-қимылдар кешеніне айналуы тиіс.

     Инвестиция экономиканы дамудың тұрақты және жоғарғы қарқынын қалыптастыруды, ғылыми-прогресстің жетістіктерін енгізуді, инфрақұрылымды дамытуды көздейтін басты фактор болып саналады. Инвестицияны дамытуда көрнекті орынды қаржыландыратын және ұзақ мерзімге несие беретін мамандандырылған инвестициялық банктер мен акционерлік қоғамдардың акцияларынан құрылған инвестициялық қорлар ерекше роль атқарады. Қазақстан Республикасының заңдары экономикалық барлық саласын инвестициялық тұрғысынан қолдауға бағытталған.

     Қорыта  келгенде инвестициялар (қаржы) есебінің мақсаты жаңа технологияларды, алдыңғы қатарлы техниканы және ноу-хауды енгізу; ішкі нарықты жоғары сапалы тауарлармен толтыру және қолайлы қызмет көрсету; отандық тауар өндірушілерді мемлекеттік қолдауды және ынталандыру; экспортқа бағытталған және импортты алмастырушы өндірістерді дамыту,

Қазақстан Республикасының  шикізат көздерін тиімді және кешенді пайдалану; қазіргі заманғы менеджмент пен маркетингтің әдістерін енгізу; жаңа жұмыс орындарын құру; жергілікті мамандардың үздіксіз оқу жүйесін енгізу, олардың біліктілік деңгейін көтеру; өндірістің жедел дамуын қамтамасыз ету; қоршаған табиғат ортасын жақсарту болып табылады. Ал «бухгалтерлік есеп» ғылымының міндеті осы экономикалық маңызға ие инвестициялардың есебін жүргізу.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

     IV. Қолданылған әдебиеттер тізімі: 

1. Бухгалтерлік  есеп шоттардың үлгілік жоспары  №185 23.05.2007 ж.
2. ҚР «Еңбек кодексі» №251 15.05.2007ж.
3. ҚР «Салық кодексі» 2008ж.
4. №1 және №2 ҰҚЕС  №217,218 21.06. 2007ж.
5. «Бухгалтерлік есепті жүргізу ережесі»  №221 22.05.2007ж.
6. Бухгалтерлік есеп шоттардың үлгілік жоспары  №185 23.05.2007 ж.
7. В.Л.Назарова «Шаруашылық жұргізуші субъектілерге бухгатерлік есеп» Алматы, Экономика 2005г.5
8. Мадиева К.С. «Бухгалтерский учет и аудит»  Караганда 2007г.
9. Мадиева К.С. «Өндіріс саласындағы бухгалтерлік есеп»
10. Китбаева К.Ә. «Бухгалтерлік есеп негіздері», Қарағанды қ. 2002ж. 
11. Жакупова О.М. «Бухгалтерлік есеп принциптері» Қарағанды қ. 2008ж.

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

                Пікір

____________________________________________________________________

                         Оқушының аты-жөні

Мамандық 0705002 «Экономика, бухгалтерлік есеп және аудит»

Бух-33к III курс оқушының курстық жұмысына пікір

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________2010ж.

Пікір беруші