Мемлекеттік ұйымдардың ревизиясы мен бақылауы

4. Барлық жүргізілген операциялардың бухгалтерлік есепте дұрыс көрсетілуін 27.01. 1998 ж. №30 Қазақстан Республикасының қаржы Министрлігінің Қазынашылық Департаментінің бұйрығымен бекітілген мемлекеттік бюджеттің есебінен құрылған ұйымдардағы бухгалтерлік есеп нұсқаулықтарына сәйкес тексеру.
5. Барлық жүргізілген операциялардың бухгалтерлік есепте дұрыс көрсетілуін 1. желтоқсан 1998 ж. №548 Қазақстан Республикасының Қаржы Министрлігінің Қазынашылық Департаментінің бұйрығымен бекітілген мемлекеттік бюджеттің есебінен құрылған ұйымдардағы бухгалтерлік есеп Нұсқаулықтарына сәйкестігін және келесілердің дәлдігін тексеру:

• №ҰШ-1 ф. активтерді қабылдау - жіберу актісін;

• №ҰШ-3 ф. бюджеттік ұйымдардағы негізгі құралдарды істен шығару актісін;
• №ҰШ-4 ф. автокөліктерді істен шығару актілерін;
• №ҰШ-6 ф. бюджеттік ұйымдардағы активтердің есебінің түгендеу карточкасьн;
• №ҰШ-8 ф. бюджеттік ұйымдардағы (жануарлар мен көп жылдық егістер үшін) активтерді есепке алу жөніндегі түгендеу карточкасьш;
• №ҰШ-9 ф. бюджеттік ұйымдардағы активтердің топ бойынша есепке алу жөніндегі түгендеу карточкасын;
• №ҰШ-10 ф. активтерді есепке алу бойынша түтендеу карточкасының тізімдерін;
• №ҰШ-13 ф. активтердің түгендеу тізімін
• №ҰШ-326 ф. №01 «Активтер» шоты бойынша айналым ведомостын;
• №438 ф. активтердің қозғалысы және шығу жөніндегі жинаушы ведомостын, №9 мемориалдық ордерін;
• №443 ф. өндірістік және шаруашылық құрал- жабдықтарды, бұйымдарды, киім, аяқ киімдерді, көрпе - жастық, іш киімдерді істен шығаруға байланысты актісін;
• №444,ф. бюджеттік ұйымдардағы кітапханалардан әдебиеттерді есептен шығару актісін;
• №МҰШ-1ф. материалдық активтерді қабылдау — жіберу актісін;
• №МҰШ-6 ф. материалдық емес активтердің есебін түгендеу карточкасын;
• №325 ф. ыдыс-аяқтың сындырылуын тіркеу журналы;
• №071, №072, №073 ф. субшоттары бойынша №402 ф. құндылықтардың қозғалысы жөніндегі құжат;
• №412 ф. пайдаланудағы құндылығы аз және тез тозатын заттарды жедел есепке алу ведомостін;
• №10 мемориалдық ордерін, №438 ф. құндылығы аз және тез тозатын заттардың қозғалысы мен есептен шығуы бойынша жинаушы ведомостын;
• сақтандырғыш қондырғы, арнайы аяқ киімдер және арнайы киімдерді есепке aлy жөніндегі жеке карточкасын;
•          №МБ-6 ф. құралдарын;
• №МБ-7 ф. сақтандырғыш қондырғыларды және арнайы киімдердің беруін есепке алу ведомостын.

 
 

Мемлекеттік мекемелердегі қаржыландыру жоспарын құрастыруға  бақылау 

   Мемлекеттік ұйымдарды қаржыландыру жөніндегі жоспардың бекітілуін және құрылуын бақылау кезінде 30.04.2003 ж. №75 «Бюджеттік бағдарламаларды басқарушылардың   бюджеттік   өтініштерді   құрудың   Ережелерінің бекітілуі туралы» бұйрығымен республикалық және жергілікті бюджетпен қаржыландырылатын мемлекеттік ұйымдардың шығындар сметасын құрудың және бекітілуінің орнатылған Ережелерінің талаптарына сәйкестігін тексеру қажет.

   Қаржыландыру жөніндегі жоспарды құрудың дұрыстығын тексеру мына сұрақтарды кіргізеді:

   І.Еңбекақыны төлеу туралы заңдылықтарының сақталуын бақылау, оның ішінде:

   а) еңбек ақының төленуін және есептелуін тексеру:

• Үкіметпен анықталған мемлекеттік ұйымдардың жұмысшыларының қызметтерінің реестріне байланысты еңбек ақы қорының дұрыстығын анықтау;
• мемлекеттік ұйымдардың жұмысшыларының жалақысын есептеу үшін қолданатын коэффиценттердің қолданылуының дұрыстығын;

— қосымша төлемдер, үстемақы мен өтемақы төлеуін;

ә) 120 жігі бойынша «Жұмыс берушілердің жарнасы» шотына:

• 121 ерекшелігі бойынша «Әлеуметтік салық» шоты бойынша - еңбекақы қорынан 21% көлемінде қарастырылады;
• 125 ерекшелігі бойынша «Автокөліктердің басшыларының азаматтық-құқықтық жауапкершілігін міндетті сақтандыруға жарна» - 31.10.1996 ж. №1319 Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысына сәйкес қаражаттар бар транспорттық қаржыдан қарастырылады;

б)130 жігі бойынша «Тауарларды сатып алу» шотына:

• 134,135,138 және 139 шоттардың есептелуінің дәлдігі бекітілген ішкі ведомстволық нормативтерден қарастырылады;
• ЖЖМ - ды сатып алуға жұмсалған шығындар 100 км жүруге жанармайдың жұмсалу мерзімі өтпеген нормасымен бекітілген жеңіл автокөліктерінің жүруіне орнатылған шектеулерінен жоспарланады және жүзеге асырылады;
• 136 және 137 ерекшелігі шоттары бойынша - іссапарда болған күндерінің санына және үйді жалдау бойынша шығындардың бекітілген нормаларына байланысты қарастырылады. Бақылау процесі кезінде өткен кезеңдегі шығындардың өзгерісі, ұйымдардың қызметінің болашақ кезеңге іссапар шығындарының өсу себептерін табу және көрсетумен бірге бақылау актісінің жоспары анықталады.

в) 140 қосымша  жігі «Қызмет көрсетулер мен жұмыс» шотында:

• әкімшілік мекемелері алып жатқан жер көлемі нормативі сақталады ма;
• 141,142, 143, 144, 145 және 146 ерекшелігі шоттары бойынша - 02.11.98ж. №1118 ҚР Үкіметінің үкімімен бекітілген нормативтерге сәйкес «Бюджеттік қаржылардан қаржыландырылатын ұйымдар бойынша электроэнергияны, жылуды, ыстық және суық су және т.б. коммуналдық қызмет көрсетулерді қолдану нормативі туралы», жылуға, және электр энергияға қосымша қосымша төлем қойылымы артқан кезде, оларды тиімсіз қолдануы кезінде немесе нормативтердің бұрыс орнатылған кездегі себептерін анықтау;

д) 400 қосымша  жігі «Капиталдық шығындар» шотына - берілген жұмыстарды өндіруде нақты қажеттіліктен жоспарлау шығады, ол өзіне келесілерді кіргізеді;

• жөндеуді жүргізу қажеттілігіне байланысты объектіні зерттеу; аланды кеңейту; жабдықты ауыстыру және т.б. жұмыстарды жүргізуге қосымша қаржыларды талап етумен бірге;
• бюджеттік хабарламаларды қорғау кезінде шешімдерді қабылдау процедурасын;

— бюджеттік бағдарламалардың төлқұжаттардағы есебі.

2. Қаржыландыру  жоспарын талдау кезінде келесілерді тексеруі қажет:

• қаржыландыру жоспарымен және өткізілген нақты шыгындармен бірге салыстырғанда кассалық шығындардың орындалуын;
• бюджеттік ерекшеліктер қиығындағы қаржыландыру жоспарының орындалуын және бюджеттік қаржыларды мақсатты қолдану;
• кредиторлық және дебиторлық берешектердің пайда болуының дәлдігі мен бар болуы;
• артық қаржы бөліну бар ма;
• қаржыландыру жоспарына кіргізілген өзгерістер мен толықтырулардың дәйектілігі;
• жоспарлы көрсеткіштер сомаларының, тәртіптерінің және кассалық шығындардың арасындағы сәйкестікті сақтау;

— қабылданған, бірақ әлі орындалмаған міндеттер болуын,

3. Материалдар бойынша алдыңғы бақылаудың бұзушылықтарын жою. 

   Бюджеттік бағдарламалардың орындауы тиімділігіне бақылау 

   Тиімділікке бақылау жүргізген кезде 6.12.2001 ж. «Бюджеттік бағдарлама туралы» Қазақстан Республикасы Заңымен, 29. 05. 2002 ж. №592 «Республикалық және жергілікті бюджеттердің жобаларын жасау тәртіптерін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметтінің Қаулысымен, бюджеттік бағдарламалардың Төлқұжаттарын республикалық бюджеттік бағдарламалардың басқарушылармен бекіту туралы және жергілікті атқарушы органдардың шешімімен бюджеттік бағдарламалардың Төлқұжаттарын бюджеттік бағдарламалардың басқарушысымен бекіту туралы ҚР Үкіметінің Қаулысымен, 30 сәуір 2003 ж. №75 « Бюджеттік бағдарламаларды басқарушылардың бюджеттік хабарламаларды құру тәртіптерін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы экономика және бюджеттік жоспарлау бұйрығын қолдану қажет.

   Бюджеттік бағдарламалардың тиімділігін бағалау келесілердің негізінде жасалады:

• бюджеттік бағдарламалардың төлқұжаттарының;
• қаржыландыру жоспарының;

— қызмет көрсетулердің, жұмыстардың орындалуын және т.б. куәландыратын құжаттардың;

• республикалық және жергілікті  бюджет  есебінен құрылған мемлекеттік ұйымдардың кредиторлык берешегі туралы есеп;
• Тауарды жеткізушілердің мемлекеттік ұйымдардың бекіткен келісімшарттарының;

— т.б. құжаттардың (таңдалған критерийлердің көрсеткіштерін көрсететін).

   Бақылау кезінде бюджеттік бағдарламалардың алдына қойылған шаралар мен мақсатқа жету қалай жүзеге асатындығын көрсету қажет (көрсетілген қызметтердің сапасы, олардың сапасымен тұрғындардың қанағатталуы, мақсатқа жетудің ең үнемді әдісін таңдау, бюджеттік қаражаттарды үнемдеу немесе артығымен жұмсау, бағдарламаның сандық көрсеткіштері).

  Бағдарламаларды орындау критерийлері келесі түрлерге бөлінеді:

   а) бағдарламаның сандық қорытындысы - бұл қандай тауарлар және қанша тауар жекізілетіні жөніндегі көрсеткіштер. Бюджеттік бағдарламаларды бағалау үшін жалпы көрсеткіштермен жай көрсеткіштердің байланысын көрсету қажет. Мысалы, «Туберкулез» бағдарламасы сандық критерий - емделген аурулар санын олардың жалпы санымен салыстырғанда, жату орындарының саны мен олардың толтырылуы және т.б.

    ә) сапа критерийі бекітілген талаптарға жауап беретін көрсетілген қызметтердің бөлігі сияқты факторларды кіргізеді. Сапа критерийі алынған қорытынды қалай бағаланатынын көрсетеді. Мысалы, қызмет көрсету, қабылдайтын адамның қанағаттануы, орындалған жұмыс сапасы, қателер, бұзушылықтар, клиенттердің арыздарының саны және т.б. Егер бұл бағдарлама сапалары критерийлердің түрлерімен өлшенетін әр түрлі жұмыстарды қарастырса, критерийлерді жұмыстардың түрлері бойынша келтіру қажет.

   Мысалы, «Қайта ұйымдастыру және банкроттық процедурасын жүргізу» бағдарламасы. Сапа критерийлері - процедураны жүргізген кезде заңдылықты сақтау деңгейі, өзінің міндеттерінің, қайта ұйымдастыруға және банкроттыққа жататын ұйымның орындауларының пайыздық мөлшері, жалпы жоспарланған көлемде ұйымдардың қайта ұйымдастыруға және банкроттыққа ұшыраған бөлігі;

   б) бағдарламаны орындаудағы қаржылық тиімділік критерийлері - көрсетілген қызметтердің, орындалған жұмыстардың бір бірлігіне келетін шығындар көлемімен өлшеу. Қаржылық тиімділік критерийі аз шығындармен қаншалықты үнемді бағдарлама орындалатыны анықталуы қажет. Бағдарламаны орындауының тиімділік критерийі бағдарламаның сандық ресурстармен және оларды өндіруге қажетті ресурстар көлемінің арасындағы байланысты орнатады. Әдетте, олар индекс, қатынас, бірліктің бағасы немесе салыстырудың т.б. формаларында келтіріледі. Мысалы, «Мамандарды орта арнайы оқу орындарында дайындау» бағдарламасы. Бағдарламаны орындаудың қаржылық тиімділігі: бір оқушыны орташа оқыту бағасы;

   в) мезгіл критерийі. Берілген критерий бағдарламадан қандай уақыт аралығында болған және болатын қорытындының немесе қандай да бір қызмет көрсетулердің немесе орындалған жұмыстардың орташа ұзақтығы қандай екенін анықтайды. Егер бағдарлама бірнеше түрлі жұмыстарды мезгілдік көрсеткіштерінің түрлерімен бірге қарастырса, онда барлық критерийлерді жұмыстардың түрлері бойынша келтіру қажет.

   Мезгілдік критерийлерді қолдануға мынадай  мысалдар келтіруге болады:

• сауалнаманың жауабын алу кезіндегі күту уақыты;
• жедел жұмыстарды қарастыру кезіндегі күту уақыты;
• алынған арыздарды өңдеу уақыты;
• қызмет көрсету үшін орташа уақыт;
• белгілі бір уақыт аралығында алынған сандық қортындылар.

   1-мысалы, «Инфекцияны алдын - ала емдеу және онымен күресу» бағдарламасы. Мезгілдік критерийі: санитарлық өңдеудің орташа ұзақтығы, бөлек аймақтарда санитарлық эпидемиологиялық жұмыстардың өткізілуін күтудің орташа ұзақтығы.

   Осы кезде мезгілдік критерийді барлық бағдарламаларға анықтаудың қажеті жоқ;

   г) нәтижелілік критерийі. Нәтижелілік критерийі - бұл бағдарлама қандай деңгейде қойылған мақсаттар мен міндеттерге жетуді көрсететін көрсеткіштер. Кейбір бағдарламалар олар жүзеге аспас бұрын бірнеше жыл қажет етеді. Осымен байланысты бұл критерий бағдарламаның жүзеге асу жылы бойынша анықталуы қажет.

   2-мысал,  «Жоғары оку орнында мамандарды дайындау бағдарламасы.

   Нәтижелілік критерийі: мемлекеттік ұйымдарды белгілі бір мамандық бойынша жоғары кәсіби мамандармен қамтамасыз ету, ұлттық экономиканың қажеттілігін қамтамасыз ету үшін белгілі бір бағыттар бойынша мамандардың санын көбейту.

   3-мысал,  «Көшелердің құрылысы» бағдарламасы».

   Нәтижелілік критерийі: елді мекендер арасында автокөліктердің өтуін көбейту, автокөліктер ағынын жаңа жолға көшіруге байланысты басқа жолдардың автокөліктермен басым болу деңгейі.

 Бағдарламаларды орындау критерийлерін анықтау кезінде келесідей талаптарды сақтаған жөн:

1) орындау критерийлері бағдарламасының мақсаты мен міндетіне бағытталуы керек;

2. критерийлерді орындау бағдарламаның белгілі бір уақыт аралығында жүзеге асуын бағалауға мүмкіндік беру керек;
3. орындау критерийлерін анықтаған кезде бағдарламаны жүзеге асыру мезетінде қол жеткізген мәліметтерді қолдану;