өнеркәсіп кәсіпорында бухгалтерлік есеп

      Бухгалтерлік  есептің мәліметтері негізінде  бүкіл шаруашылық қызметтің іс - әрекеті сипатталып, оның табысы мен  шығысы есепке алынады, қаржылық жағдайы ашып көрсетіледі.

Қазіргі заман бухгалтері – бухгалтерлік есеп ауқымында алған терең кәсіби біілмі рқылы экономикалық талдау мен аудит дағдыларын игеруі, сондай – ақ өндіріс процестерін басқара білуі тиіс.

      Жалпы бухгалтерлік есеп кәсіпорынның қызметін бейнелейді. Субьектінің меншігі  шаруашылық құралдарының және оның өндіріс  процесіндегі көздерінің қозғалысы бухгалтерлік есептің мәні болып табылады. XVIIIғ. Ортасында Англияда өндірістік шығындарды есептеу жүйесі қалыптасты. Бухгалтерлік және өндірістің табиғи – құндық есеп техникасын жете баяндаған. Дегенмен, оның есебінің мақсаты – дайындалған бұйымға кеткен шығын емес, оны қай шебер дайындағанда және қанша ақы табуға болатындығы жөніндегі қорытынды болып табылады.

    Қазақстан Республикасы егемендік алып, тәуелсіз мемлекет болғанына да, міне, он бес  жылдың жүзі болды. Осы кезең аралығында салық жүесіне көптеген өзгерістер енгізілді. Қазақстан Республикасының 35-бабында  «Заңды түрде белгіленген салықтарды, алымдарды және өзге де міндетті төлемдерді төлеу әркімнің борышы әрі міндеті болып табылады» деп көрсетілген. Салықтар мемлекеттің саяси және экономикалық қызметтерін қаржыландырудың негізгі көзі болып табылады. Көптеген мемлекеттерде заңды тұлғалардың табысына салынатын салық яғни корпорациялық салық компанияның таза пайдасынан үйлесімді салық стафкасымен алынады. Корпорациялардың пайдасына салық салудың иппутациялық жүйесі – корпорациялардың пайдасына қос салық салынуыын жою мақсатымен енгізілген.Ол Бельгияда, Ұлыбританияда,Данияда қолданылады.

      ҚР  – ның корпорациялық табыс  салығы салықтардың ішіндегі ең күрделісі  және салық сомасы жағынан ең ауқымдысы. Корпограциялық табыс салығы бюджет түсімдерінің 27,2 пайызын құрайды.Салық кодексі қабылдағанға дейін салықтың бұл түрі заңды тұлғалардың табыстарынан алынатын табыс салығы деп аталды. Кейінен атауы өзгеріп, халықаралық стандартқа сай Корпорациялық табыс салығы деп аталды.Қорыта келгенде, салықтар көптеген елдерде әр түрлі аталғанмен, кейде оларға салық салу және алыну жолдары ұқсас болып келеді.

      Салық төлеуші ретінде салық төлеу  жауапкершілігі жүктелген заңдщы және жеке тұлғалар танылса, ал салық салу обьектілері болып салық төлеушінің есепті кезеңде алған табыстары, тауарлары, мүліктері болып табылады. Салық ставкалары тұрақты және пайыз түрінде тағайындалады. Пайыздық стафкалар үйлесімді, үдемелі және кемімелі болып бөлінеді.Ал салық жеңілдіктері сол мемлекеттің қазыналық саясатының бағыттары мен бағдарламаларын ескере отырып жүзеге асырылады. Кәсіпорынның жекелеген өндірістік буындары бойынша жоспарлау және шығындарды есепке алу мақсатында өндірілетін өнімнің атқаратын қызметіне қарай барлық өндірістер негізгі және қосымша болып екіге бөлінеді. Бұдан басқа кәсіпорында қызмет көрсететін өндірістер мен кәсіпорын ұжымының тұрмыстық қажеттілігін қанағаттандыратын шаруашылықтар болады. Бұл кәсіпорындар өнімді дайындауға, сондай – ақ басқа да жұмыстарды атқаруға өз септігін тигізеді.

      Орташа  және ірі кәсіпорындарда өндіріс  шығындарын есепке алу және өнімнің  өзіндік құнын калькуляциялау үшін кәсіпорынның бухгалтериясы құрамында, біртұтас болып келетін екі бухгалтерия, яғни қаржылық және басқару бухгалтериясы болуы мүмкін.

      Сонымен, 211-214 шоттар бір күндік шоттар болып  табылады және оның қалдықтары осы  шоттар бойынша кәсіпорынның қаржылық есеп беруіне енгізу үшін арналған.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

    ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР: 

• В. Л. Назарова «Шаруашылық жүргізуші субьектілеріндегі бухгалтерлік есеп» 2005 ж.
• В. К. Радостовец, Т. Ғ. Ғабдуллин, В. В. Радостовец, О. М. Шмидт «Кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп» 2003 ж. 554- 591бет.
• А. К. Үмбетәлиев, Ғ. Е. Керімбек « Салық және салық салу» 2006 ж.
• Д. О. Абленов «Аудит негіздері » 2005 ж.