Аймақтық интеграциялық урдістері мен Қазақстан

              Қазақстан осы ұйымның келешегіне зор үміт артады. Қазақстан әр уақытта ТМД аймағындағы интеграцияның дамуын қолдап келе жатқан мемлекет және соның жолында күш–жігер, қарқынды жұмыстар жасауда. Сондықтан, Астана ЕурАзЭқ-тың әлуетін толық пайдалану мақсатында осы ұйымдағы жұмысқа басымдылық берілуі тиіс деп есептейді.

                                     Қорытынды

              Бастапқыда ТМД шеңберіндегі ынтымақтастық өте нашар болды. Бұл құбылысты түсінуімізге болады. Өйткені бұл мемлекеттер өздері жаңа қол жеткізген тәуелсіздігінен айырылып қалғысы келмеді, олар қандай да болсын құрылған бір ұйымға қауіппен қарайтын. Олар оны бұрынғы Одаққа оралу дегенмен салыстыратын.

              Бір кезде біртұтас мемлекеттің ыдырау кезеңіндегі сын-cағатта Н. Назарбаев КСРО аумағында ауқымды саяси жанжалдарға жол бермеуге бастайтын сындарлы позиция ұстағаны жалпы жұртшылыққа мәлім. Міне, сондықтан да Қазақстан Кеңестер Одағы аумағында эволюциялық даму жолын, мемлекеттік құрылысты бірте-бірте өзгертуді жақтады. Қазақстан ТМД құрылған кезеңнен бастап Достастықтың тағдыры үшін айрықша жауапкершілік танытты. ТМД елдерімен тең құқықты, өзара тиімді қарым-қатынастарды орнату және дамыту Қазақстандық сыртқы саясаттың аса маңызды міндеттерінің бірі болды.

              Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы – біртұтас одақтық мемлекеттен тәуелсіз ұлттық мемлекеттердің өзара іс-қимылының өркениетті нысанына ауыртпалықсыз өтіп, толық егеменді теңдік және халықаралық құқыққа негізделген жаңа қатынастарды қалыптастыру болды. Осы тұрғыдан мойындау керек, Достастық қажет болатын. Өзара тиімді шарттар мен саяси экономикалық және әлеуметтік проблемаларды бірлесіп шешу үшін құрылған ұйым осы салада жағымды да, жағымсыз да тәжірбие жинақтады. ТМД-ның Кеңестен кейінгі кеңістіктегі жағдайдың Югославиялық сценариймен дамуына жол бермеуінің айрықша маңызды болғаны рас, әрине, қарулы қақтығыстар, жанжалдар және қарсы тұру ТМД-ны да айналып өте алмады.

              Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы өмір сүруінің он жылдан астам тарихы Достастық проблемалары күрделі және әрқилы екенін анық көрсетуде. Көп жағдайда ТМД-ның өз ішіндегі түрлі күштер, интеграцияның қарсыластары ретінде бой көрсетті, өйткені интеграциялық үрдістер, егемендіктің бір бөлігін, экономикалық бірлестіктің тиімділігі үшін жоғарғы басқару органдарына беруді көздейді. Алайда, Достастықтың бірқатар елдерінің басшылығы әзірге мұндай іс-қимылдарға дайын емес, олардың егемендіктің өлшемдері туралы өз түсініг бар.

              Әйтседе, ешнәрсе оңайлықпен келмейтіндей ТМД интеграция жолы да кедергілер мен қиыншылықтырсыз болмайды. Өз кезегінде Қазақстан да дамудың интеграция жолын тиімді деп санайды. Қазақстан үшін басымдылық берілетін аса маңызды бағыт осы ТМД аймағы болмақ. Ең алдымен тұрақтылық болмасы экономикалық реформаларды жемісті түрде жүзеге асуы екі талай. Қазақстан қол жеткізілген уағдаластықтарды бұлжытпай іске асыруды жақтай отырып, ТМД-ға қатысушы елдердің интеграциясын тереңдету бағытын дәйекті түрде жүргізіп келеді.

                                Пайдаланылған әдебиеттер

1.      Алматинская декларация. Сборник документов под ред. К.Токаева. Алматы,1998. І том. С.103

2.      Договор об учреждении Евразийского экономического сообщества . ред. Колегия Г.А.Рапота. Первый Экономический форум. Москва, 2003. С.95

3.      Договор о создании Единого экономического пространства между Республикой Казахстан, Кыргызской Республикой и Республикой Узбекистан. Сборник документов под ред. К.Токаева. Алматы, 1998. ІІ том. С.250

4.      Соглашение о создании Содружества Независимых Государств. Сборник документов под ред. К. Токаева. Алматы, 1998. І том. С. 99

5.      Соглашение о сотрудничестве и взаимопомощи в таможенных делах. Сборник документов под ред. К. Токаева. Алматы, 1998. ІІ том. С.278

          Гаврилов В. Интеграции в СНГ и национальные интересы. Москва, 1993.

6.      Десять лет Независимости Казахстана: итоги и перспективы развития. Материалы международной научной конференции. Университет Кайнар. Алматы, 2001.

7.      Евразийское пространство интеграционный потенциал и его реализации. Ответственный редактор Тажин М.М. Алматы, 1994.

8.      Исингарин Н. Проблемы интеграции  в СНГ. Алматы, 1998.

9.      Исингарин Н. Транспорт, магистраль экономической интеграции в СНГ. Алматы, 1998.

10. Исингарин Н. Казахстан и Содружество: проблемы экономической интеграции. Алматы, 2000.

11. Козбеков У.О. Внешние экономические отношения государств в переходной период. Алматы, 1997.

12. Назарбаев Н.А На пороге XXІ века. Алматы, 1997.

13. Назарбаев Н.А. Евразийский союз идеи, практика, перспективы 1994-1997. Алматы, 1997.

14. Назарбаев Н.А. Стратегия трансформаций общества и возрождения Евразийской цивилизаций. Москва, 2000.

15. Назарбаев Н.А. 10 лет равные столетию. Алматы, 2001.

16. Назарбаев Н.А.  Сындарлы он жыл. Алматы, 2003.

17. Назарбаева Д.Н. Взаимодействие стран – членов СНГ и проблемы интеграции. Алматы, 1998.

18. Назарбаева Д.Н. Содружесво Евразия. Москва, 2003.

19. Шишков Ю.В. Теория региональной капит. интеграции. 1978.

30

[26] 

[27].

[28] 

[29] 

[30] 

[31] 

[32] 

[33] 

[34] 

[35] 

[36] 

[37] 

[38] 

[39] 

[40] 

[41] 

[42] 

[43] 

[44] 

[45] 

[46] 

[47] 

[48] 

[49] 

[50] 

[51] 

[52] 

[53] 

[54] 

[55] 

[56] 

[57] 

[58] 

[59] 

[60] 

[61] 

[62]