Қазақстан Республикасында туризмді дамыту болжамы

         

          Жоғарыдағы диаграммада 2011 жылғы Алматы қаласындағы туристердің болу ұзақтығы, жалпы алғанда – резидент еместердің  саны 164471,ТМД-дан тыс 114452, ТМД 50019, және резиденттер 292660 көрсетілген.

          Мысалы, Алматы қаласындағы 10 күндік (10 түндік) туристерді қабылдау бағдарламасы  әдетте төмендегідей болады:

          1 – ші күн

          15.00 – туристердің келуі, кездесуі, орналасуы, демалуы.

          18.00 – 20.00 мейрамханадағы кешкі ас (туристермен танысу кеші)

            2 – ші күн

          9.00 – 10.00 – таңғы ас

          10.00 – Оңтүстік Астанамен экскурсия

          13.00 – 14.00 – түскі ас

          14.00 – Қазақ Ұлттық аспаптар  музейіне экскурсия

          18.00 – 19.00 – кешкі ас

          20.00 – ойын –сауық саябақтарында болу

          3 – ші күн

          9.00 – 10.00 – таңғы ас

          10.00 – табиғи және архитектуралық экскусия

          13.00 – 14.00 – түскі ас

          14.00 – 17.00 – «Атакент» орталығына экскурсия

          18.00 – 21.00 – «Түнгі Алматы» экскурсиясы немесе кешкі қаладағы қыдырыс

          4 – ші күн

          9.00 – 10.00 – таңғы ас

          10.00 – 14.00 – тарихи – этнографиялық экскурсия «Бет – Ашар»

          13.00 – 14.00 қымызханада немесе қазақтың ұлттық мейрамханасындағы түскі ас

          16.30 – 17.30 – (немесе 21.00 – 22.00) – кешкі ас

          18.00 – Абай атындағы мемлекеттік опера және балет театрында болу

          5 – ші күн

          8.00 – 9.00 – таңғы ас

          9.00 – бір күндік тауға шығу немесе жаздың күні Қапшағай аквапаркіне бару

          17.00 – 17.30 – кешкі ас

          18.00 драма тетрында болу

          6 – шы күн

          8.00 – 9.00 – таңғы ас

          9.00 – «Тамгалы тас» тарихи экскурсия

          13.00 – 14.00 – жеңіл түскі ас

          17.00 – 18.00 Мемлекеттік орталық тарихи мемлекеттік маржаймен экскурсияның аяқталуы

          18.00 – кешкі ас

          19.00 – концертте немесе би кешіне бару

          7 – ші күн

          9.00 – 10.00 – таңғы ас

          10.00 – 13.00 – қаланың ұлттық мәдени орталықтарында болу

          13.00 – 14.00 – ұйғыр мейрамханасындағы түскі ас

          14.30 – 17.00 – Қастеев атындағы өнер мұражайында болу

          18.00 – 21.00 –словян мейрамханасындағы кешкі ас

          8 – ші күн

          9.00 – 10.00 – таңғы ас

          10.00 – саябақтарда қыдыру

          13.00 – 14.00 –түскі ас

          14.00 – 18.00 – бос уақыт

          18.00 – 22.00 – корей мейрамханасындағы кешкі ас

                 9 –шы күн

          7.00 – 19.00 – Бішкекке бір күндік экскурсия

          19.00 – 20.00 – кешкі ас

          20.00 – 21.00 – емдік – сауықтыру комплексі «Арасан»

                     10 – шы күн

          8.00 – 8.30 – таңғы ас

          8.30 – 19.30 – табиғи экскурсия «Түрген сарқырамасы»

          13.00 – 14.00 – түскі ас

          20.00 – 22.00 – қоштасу кешкі асы

          23.00 – туристердің кетуі

          Бұл бағдарлама әртүрлі экскурсиялаларды  қалайтын адамдарға арналған. Туристердің  кетуіне бір тәулік қалғанда  туристік фирма топтың қызмет  көтсетілген сомма актін жазады. Әдетте, бұл бухгалтердің жұмысы. Бұл үшін келесілер қажет болады:

• жатақханада немесе қонақүйде тұрған бағасының квитанциясы,
• тамақтану пунктінің квитанциясы;
• Тағы басқа да жиналған квитанциялар.

  Шетелдерге шығатын Қазақсатн Республикасының азаматтары үшін еске сақтау:

          Қазақстан Республликасының ШІМ (МИД) консулдық қызмет департаменті Қазақстан азаматтарына – шетелге шығу кезінде құжаттарды рәсімдеу мен шетелде келесі ережелерді ұстануға ұсынады:

          1. Төлқұжатты алу кезінде аты  – жөні, туған жылы мен жері, балалар жайлы мәліметтер (егер  де олар сізбен жүрсе), төлқұжаттың жарамдылық мерзімінің (латын транскрициясын қоса) дұрыс жазылғандығына көз жеткізу.

          2.  Егер шет мемлекет территориясына  кіруге визалар қажет болатын  болса, оны дипломатиялық өкілеттіліктен  немесе Қазақстан Республикасындағы  сәйкес келетін мемлекеттің консулдық мекемесінен жеке не болмаса өзін жақсы ұсынған туристік агенттік арқылы визаны алуға болады.

          3.  Шетел мемлекетінің визасын  алғаннан кейін, бұндағы мәліметтердің  дұрыс жазылғандығын тексеріңіз: төлқұжатыныздың нөмірін, аты – жөнінізді, туған күнінізді, виза категориясын, шетел мемлекетіне не мақсатпен баратынызды, визаның жарамдылық мерзімін.

          Визадағы жіберілген қателіктер, сіздің кінәніз болмаса да, бұл  қателер шетелге кіру және  сол жерде болған мерзімде  жағымсыз әсерін тигізеді.

          4.  Сапар кезінде төлқұжаттың, визаның және де шақыру қағазының (егер де оның берілуіне себеп болса) көшірмесін өзімен бірге алып жүргенініз дұрыс.

          5.  Кейбір мемлекеттердің заңдылығында (Шенген келісімдей мемлекеттер, Израиль, Финляндия, Эстония) сол мемлекеттерге кіру үшін медициналық сақтандыру полисін көрсеті міндетті талаптары енгізілген.

          Сонымен қатар сол территорияға  кіру үшін, егулер жасалғаны туралы  сертификатты керек ететін елдер  тобы бар. Сіз барғыныз келетін  мемлекеттің эпидемиялық жағдайымен  ертерек танысуыңыз керек.

          6.  Шетел мемлекетінің шекарасына  өткеннен бастап, сол елдің заңына бағынуыныз және қатаң назар аударуынызды, жергілікті жердің әсіресе, Азия және Африка мемлекеттерінде, салт – дәстірін құрметтеу қажет екеніне назар аударуынызды жөн көреміз.

          7.  Сізді қандай да себептерге байланыссыз ұстап қалса, не болмаса тұтқынға алған жағдайда, Сіздің сол мемлекеттегі Қазақстан Республикасының консулдық мәселесінің қызметкермен кездесуіңіз үшін құқыңыз бар екндігін есте сақтаңыз.

          Қазақстан Республикасының дипломатиялық  өкілдері немесе консулдық мекемелері жоқ елдерде, Сіз Ресей федерациясының консулдық мекемелерінен көмек сұрауыңызға болады.

          8.  Шетелде білім алу, жұмыс істеу немесе сол жерде тұрақты қоныстану мақсатымен келген азаматтар тұрақты жеріңізге жақын Қазақстан Республикасының дипломатиялық өкілдері немесе консулдық мекемелерінде тіркелу қажет.

          9.  Қазақстан Республикасынан  тыс жерде тұрақты тұратын  Қазақстан Республикасының азаматы  екендігін куәландыратын төлқұжат, төл құжаттың берілген күнінен  бастап, жарамдалық мерзімі 5 жыл екенін есінізгі саламыз.

          Қазақстан Республикасының дипломатиялық  өкілдерінде немесе консулдық  мекемелерінде жаңа төлқұжатты 1 айдан аз емес мерзімде рәсімдеу  жүргізіледі.

          10.  Шетелге жұмыс істеуге бара  жатқан азаматтар үшін, жұмысқа шақырып отырған шетел компаниялар мен делдалдық фирмалардың сенімді екеніне көз жеткізуіңізді сұраймыз. Қазақстан азаматтарының жұмыс істеу мақсатымен шетелге шығуын рәсімдеумен айналысатын, Қазақстан республикасының барлық компанияларының арнай сәйкес рұқсат қағазлары болуы тиіс.

          11.  Халықаралық эксперт мәліметтері  бойынша, әр жыл сайын Орта  және Шығыс Еуропа және ТМД  мемлекеттерінің мыңдаған азаматтры,  әртүрлі мақсаттарымен шетелге  шығу нәтижесінде алданып, не  болмаса жезөкшелікпен айналысуға, немесе басқа да формадағы қолданысқа күштеп жұмысқа салады.

          Қазақстандағы туризімнің тарихи  ағылшарттары біздің эрамызға  дейінгі ІІІ мыңжылдыта қалыптаа  бастаған Ұлы Жібек жолының  қалыптасуы мен дамуы болып  табылады.

Кеңес Одағының тұсында Қазақстандағы туризм басқа да экономика салалары сияқты орталықта қатаң бақыланып, тәріптеліп отырды. Бір қатар сәулет,архиологиялық, мәдени ескерткіштері мен табиғи көрнікті жерлерінің тарихи мәнініе іс-жүзінде жарнама жасалынбады және сұраны болмады. Туризм идеологиялық қызметті атқарған мәдени-ағарту жұмысы жүйесінің элеметтерінің бірі болып саналады және оның басым рольіне қарамастан, қалдық қағидаты бойынша қаржыландырылады.

Қазақстан 1991 жылы желтоқсанның 16 – да өз тәуелсіздігін алып, Ресейдің бодандық құрсауынан шыққаннан кейін елімізде туристік қызметті реттеу мен халқымыздың тарихи және мәдени мұраларын қайта өркендету үшін негіз қаланды.

Бүгіні күні біздің мемлекетімізде туризімді дамыту “Туризм туралы”  Қазақстан Республикасының 1992 жылғы 3 шілдедегі №1508-ХІІ Заңмен, Қазақстан Республикасы Презитентінің “Түркі тілдес мемлекеттер басшыларының Ташкент декларациясын іске асыру туралы, Ұлы Жібек Жолының Қазақстан Республикасындағы туристік инфроқұрылымы дамыту жөніндегі ЮНЕСКО және Бүкіләлемдік Туристік Ұйымның жобасы туралы” 1997 жылғы 30 сәуірдегі №3476 және “Жібек жолының тарихи орталықтарын қайта өркендету, Түркі тілдес мемлекеттердің мәдени мұрасын сақтау мен сабақтастыра дамыту, туризм инфроқұрылым жасау” Қазақстан Республикасының мемлекеттік бағдарламасы туралы 1998жылғы 27 ақпандағы №3859 жарлықтарымен қамтамасыз етіледі.

Бұл заң қаулы-жырлықтар  Тәуелсіздіктің алғашық жылдарында қабылданғандықтан негізіне оларда алдымен Қазақстандағы ішкі туризімді  дамыту мәселелері, сырттан туристердің өзіне еліктіретін еліміздің тарихи-мәдени мұраларын жаңғыртып, қалпына келтіру жолдары, Ұлы Жбек жолының Қазақстан территориясындағы бөлігін қайта жандандыру мәселелері қарастырылған.

Олардан кейінгі нақты  іс шаралар белгіленген құжат  Қазақстан Республикасы үкіметінің 2000 жылғы 29- делтоқсандағы “Туристік саланы дамытудың бірінші кезектегі шаралары туралы” №1947 Қаулысы (оған 2001 жылғы 24 мамырдағы №708, 2001 жылғы 26 қарашадағы №15-14 қаулылары мен өзгертулер және толықтырулы енгізілген). Осы қаулыны толықырақ қарастыралық.

9-Кесте. Туритік фирма қызметкерлерінің жалақы көрсеткіші

№	Аты, жөні	Айлық жалақы	Жылдық жалақы
1	Ауызбаева Г.С.	85.000	1.020.000
2	Абдрахманова А.К.	50.000	600.000
3	Нусупова Г.Е.	40.000	480.000
Барлығы		175.000	2.100.000

 

10-Кесте. Туристік фирманың қаржылық – экономикалық көсеткіштері

 

№	Экономикалық- техникалық көрсеткіштердің атауы	Бірлік өлшем	Көрсеткіш
1	Реализацияның жылдық көлемі	Мың теңге	7000000
2	Реализацияның жылдық өлшемі (салықты қоспағанда)	Мың теңге	5200000
3	Негізгі персонал саны	Адам	2
4	Негізгі персоналдың жылдық жалақы көлемі	Мың теңге	2.100.000
5	Рентабелділік	%
6	Жылдық баланстық табыс	Мың теңге	20000000
7	Жылдық таза табыс	Мың теңге	18000000

         

          Саяхаттаушы тұлғалар санаты  ретінде материалды игіліктерімен қызметтерді өндірушілерден айырмашылығы келіп-кетушілер ұлттық өнімді түтынушылар болып табылады. Туристермен экскурсанттар жолсапарға жүмсайтын ақша құралдарымен тұтынушы болады.

Саяхатқа жұмсалатын шығындар жайлы ақпараттар өте аз. Бірақ Ұлыбританияда олардың ағылшынның орташа жылдық отбасылық бюджетінің 19% - ын құрап, тамақ пен тұрғын үйге кететін шығындардан кейінгі орында тұратын белгілі. Германияда бұл көрсеткіш  16%-ға тең, Франция мен АҚШ-та12%. Орташа америкалық отбасы саяхатқа 1 жылда 4000-ға жуық америка долларын жұмсайды. Дәл осы соманы олар медицинаға немесе тамақ, сусын, темекіге құртады және киімге жұмсалатын шығындары бұдан екі есе аз болады.