Қазақстандағы кәсіпкерлік

екіншіден, технология трансфертін, “ноу-хау”, алдыңғы қатарлы  басқару әдістерін және маркетингі, және мемлекеттің сыртқы қарызын  өтеуді кқамтамасыз етеді.

       1995 жылы еліміздің салық жүйесін  реформалау жылы болып табылады, яғни жаңа салық кодексінің  және салықтық тәжірибелерді  жүргізу болып есептеледі. Республикадағы  жүргізілген салықтық реформалардың  негізгі идеясы: бюджет пайдасын  қалыптастыру, экономикалық бейтараптықты,  және салық жүйесінің қарапайымдылығы  мен әділдігін іске асыру. Салық  кодексінде салық негізінің кеңеюін  анықтайтын, саклық пайызын тұрақтандыру  және өз табысын адамдардан  салықты төмен дәрежедә алу  прнциптері қарастырылады.

       Шетел қатысуы мен 100%-ды шетел  капиталы барлық заңды тұлғаларды  тіркеу туралы процедурасын жеңілдету  және жетілдіру мақсатында, Қазақстан  Республикасының Президенті мен  1995 жылы заң күші бар “Заңды  тұлғаларды мемлекеттік тіркеу  туралы” заң күші бар Жарлығына  қол қойды. Осы заңға сәйкес барлық заңды тұлғаларды тіркеу ҚР-ның Юстиция министірлігі және оның аймақтық органдары арқылы жүзеге асырылады. Заңды тұлғалардың тізімге алынуы 15 күн аралығымен қажетті құжаттар және құрылтайлық құжаттар арқылы шектеледі.

       Заңды түрде қорғаумен қоса, шетел  инвесторларына қосымша кепілдік  беруді мемлекетаралық инвестицияны  қорғау, және ынталандыру келісім-шарты  қамтамасыз етеді. Тәуелсіздік  алағалы бері еліміз мұндай  келісім шартын 23 елмен жасады. Қазіргі  кезде 21 елмен келісім-шарт жобасы  талқылануда.

      “Қолайлы экономикалық ахуал”  қалыптастыру көптеген факторлардан  тәуелді болып келеді. Халықаралық  салық және инвестиция жөніндегі 

орталық сарапшыларының жүргізген “ҚР-дағы инвестициялық  ахуал” бағдарламасы нәтижесі бойынша, еліміздегі инвестициялық ахуалдың болашағы зор. Бірақ, қазіргі таңда  тұрақсыз деген тұжырымға келеді. Инвестициялардан түсетін пайданың мүмкіндігіне қарамастан, анықталмағандық  Қазақстанға шетел инвестиция ағымын тежеуші фактор болып отыр. Сонымен  бірге салық жүйесінің даму дәрежесінің  төмендігі, кеден режимінің тиімділігі, әкімшілік органдарының көпсандылығы және валюталық режим салынған капитал  ресурстарының өзін-өзі өтеуі  үшін нақтылы жағдайды туғызбай отыр.

        Қазіргі кезеңде, жаңа салық  кодексінің, “Валюталық реттеу туралы”, 1997 жылғы 10 сәуіріндегі “Сыртқы  қарыз және сыртқы қарызды  басқару туралы”, 1997 жылғы 28 ақпандағы  “Тікелей инвестицияларын мемлекеттік  қолдау туралы”, 1997 жылғы 5 наурыздағы  № 77-1 “Құнды қағаз нарығы туралы”, 1997 жылғы 6 наурыздағы № 82-1 “Инвестициялық  қорлар туралы” Заңдардың қабылдануы  елімізде экономикалық ақаулының  біршама алға қадам басқандығын  көрсетеді. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

ҚОРЫТЫНДЫ 

     Қазақстанда құрылған кәсіпкерлік субъектілерінің басым бөлігі сауда саласында қызмет жасайды. Өйткені сауда немесе коммерциялық бизнес басқа бизнес түрлеріне қарағанда жақсы дамыған. Бұнның дәлелі, Қазақстан қалаларындағы әр түрлі дүкендер мен базарлар саны. Ұзақ мерзімде кәсіпорындар тек саудамен ғана емес, экономиканың әр саласында жұмыс істеуі қажет. Сол үшін мемлекеттік органдар кәсіпкерлік субъектілеріне жан-жақты көмек көрсетуі қажет.

    Жалпы кәсіпкерліктің экономикалық белсенділігі мен әлеуметтік бағдар ұстауының кепілі оның өздігінен қоғамның орташа топтарына жататындығы емес, оның дәулеті мен тұрмысының нақты шынайы меншікке негізделуі болып табылады. Қазір уақытта шағын кәсіпорындар жұмыс істеп тұрған барлық шаруашылық жүргізуші субъектілердің 80 пайызын құрайды. Сонымен бірге кәсіпкерлікті дамытуға бағытталған шешімдерді орындауда іркіліс байқалады. Бұл жерде басты себеп – бюрократиялық қысымдар. Осындай және басқа да себептерге байланысты кәсіпкерлер бөлігі жасырын салаға өтіп жатыр. Осы жағдайда ескеретін жәйт, кәсіпкерлердің құқығын қорғайтын жүйе жасау, тексеруші органдардың және рұқсат беруші құжаттардың санын азайту. Кәсіпкерлердің жетпіс пайызы оларды қолдайтын аймақтық бағдарлама туралы хабары жоқ. Мұның өзі әкімдер жұмысы формальді сипатта жүретінін көрсетеді. Кәсіпкерліктің күрделі мәселелерінің бірі – несиелік ресурстарды алудың қиындығы. Себебі несие алу үшін кепілге қоятын мүлік, бизнес-жоспар жоқ. Осы себептен банктерде шағын және орта кәсіпкерлікті қаржыландыруға асықпайды.

     Тұрақты экономикалық жүйеде кәсіпкерлік: динамикалық түрде дамуы мүмкін, тұтынушылардың сұранысының өзгеруіне бейімделеді, бәсекелес нарықтық қатынастарға ықпал етеді, экономиканың құрылымдық қайта құрылуына әсер етеді, жаңа жұмыс орындарын ашады, жаңа кәсіпкерлік топ пен меншік иелерінің құрылуына жағдай жасайды, елдің жалпы ұлттық өнімінде үлкен үлеске ие бола алады, мемлекеттік бюджетке үлкен қаржы сомаларын береді. Заңдық құжаттарда көрсетілгендей, кәсіпкерлік - өзінің, қарызға алынған және де басқа мүліктері мен құралдар есебінен қызметке қатысушы тұлғалардың бәріне бірдей жақсы нәтиже мен табыс әкелетін ынталы шаруашылық немесе басқадай қызмет түрі. Кәсіпкерлік қызмет субъектілері болып заңды тұлғалар, Қазақстан және басқа елдердің азаматтары, шетелдік заңды тұлғалар табылады. Кәсіпкерлер өз ынтасы бойынша өз иелігіндегі мүліктерді пайдалану бойынша барлық шешімдер мен іс-әрекеттерді жүзеге асыруға құқығы бар. Кәсіпкерлер қызметінің өрісі, заңға қайшылық етпесе шектелмейді. Республикада кәсіпкерлік құрылымдар құрылған. Олар: Кәсіпкерлер Конгресі, Қазақстан өнеркәсіпшілері мен кәсіпкерлерінің Одағы, Шағын кәсіпорындар Одағы, т.б. Кәсіпкер азаматтармен, олардың еңбегін қолдану шарт бекіте алады. Бұл кезде оларды сәйкес еңбек жағдайымен, еңбек ақысымен қамтамасыз етуі тиіс, сонымен қатар басқа әлеуметтік-экономикалық кепілдіктер ұсынуы қажет.

Қазақстан Республикасы Президентінің 1996 жылғы 14 маусымындағы «Кәсіпкерлік қызмет бостандығына мемлекеттік  кепілдіктерді іске асыру жөніндегі  қосымша шаралар туралы» жарлығында кәсіпкерлік қызметте мемлекеттік  кепілдіктерді қолдау мен қорғауды қамтамасыз ету, мемлекеттік органдардың  лауазым иелерінің жеке кәсіпкерлер  мен заңды тұлғалардың қызметіне  негізсіз араласу фактілерін болғызбау  мақсаты көзделген. Кәсіпкерліктің орын алар жері – ең алдымен кәсіпорын. Қазіргі өтпелі нарық қоғамында  өнеркәсіп ошақтарын оңалту, демеу  және қаржылай сауықтыру үрдісі жүргізілуде. Ендігі кезде тұралаған кәсіпорындарды банкроттыққа ұшырату, яғни оның дерменсіздігін белгілеп, таратуға негіз салу маңызды. Кәсіпкерлікті ұйымдастырудың ең қарапайым  формасы – ол жеке іскерлік. Бұл  жағдайда кәсіпкер жеке тұлға ретінде  кәсіпорынның мәртебесін иеленбей-ақ, өздігінен іс-қимыл жасайды. Жеке кәсіпкерліктің тағы бір түрі –  жеке кәсіпорын, фирма. Бизнестің мұндай формасында мекеме құру құқы кез келген азаматта бар. Бұл үшін жеке кәсіпорынды  тіркеуден өткізіп, заңды тұлға  мәртебесін алады.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 
 

1. С.Н. нысанбаев  « Коммерциялық кәсіпкерлік қызмет»,  Алматы 2004ж

Г.С. Смағұлова  «Аймақтық экономиканы басқару  мәселелері», оқу құралы, Алматы 2005 ж.

2. С.П. мороз  «Кәсіпкерлік (шаруашылық) қызмет»,  Алматы 2009ж

3. Б.Т. Абаханов  «Бастаушы кәсіпкерлерге көмекші  құрал», Алматы 2003ж.

4.   К.Ж. Оразалин, М.М. Жантасов, «Орысша-қазақша қазіргі уақыттағы экономикалық түсіндірме сөздігі», Алматы, 2001ж.

5. www.wikipedia.ru