Ғ.Мұстафиннің
«Шығанақ» романының жазылуы. Шығармада
30-шы жылдардағы және соғыс кезіндегі
елеулі қоғамдық құбылыстардың қамтылуы.
Автордың коммунистік идеологияның әсерімен
жалған тартысқа бой ұруы. 1942 жылы М.Әуезовтың
«Абай» романының бірінші кітабының басылып
шығуы. Бұл кітапта ХІХ ғасырдағы қазақ
халқының әлеуметтік-психологиялық, мәдени
өмірінің Абайдың балалық, бозбалалық
шағымен байланыста суреттелуі. С.Мұқановтың
«ХҮІІІ-ХІХ ғасырдағы қазақ әдебиетінің
очеркі» атты еңбегінің басылуы. Бұл кезеңде
қазақ әдебиеті тарихының, жекелеген жанрлар
табиғатының кең көлемде зерттеле бастауы.
Халық
шаруашылығын қалпына келтіру және одан
әрі өркендету, елдің әл-ауқатын арттырудың
бейбіт дәуір жүктеген негізгі міндет
болғандығы. Бұл жылдары Қарағанды, Жезқазған,
Теміртау сияқты ірі өндіріс орындары
көркейтіліп, Соколов-Сарыбай комбинатының
құрылысы қолға алынды. 1954 жылдың көктемінде
қазақ даласында тың және тыңайған жерлерді
игеру жорығы басталып, молшылық қазынасын
жасау ісінің еңбек тарихында жаңа беталысқа
айналуы. Халық шаруашылығын өркендетудегі
жаңа дәуір бағдарламасының адамдардың
саяси ой-өрісін жетілдіруді талап етуі.
Соған сәйкес идеологиялық жұмысқа айрықша
мән беріліп, саяси-тәрбие ісінің тың жолға
қойылғаны.
Ұлы
Отан соғысы аяқталған соң қазақ
әдебиетінің дамудың жаңа дәуіріне
енуі. БК(б)П Орталық Комитетінің
«Звезда» және «Ленинград» журналдары
туралы (1946), «Драмалық жанрлардың репертуары
және оны жақсарту шаралары туралы» (1946),
Қазақстан К(б)П Орталық Комитетінің «Республика
партия ұйымдарындағы идеологиялық жұмыстың
жайы және оны жақсарту шаралары туралы»
(1951) қаулыларының көркемдік шеберлікті
коммунистік идеологияға бағындырып,
шындықты бұрмалап, өрісті өнерге нұқсан
келтіруі. Жазушылар съездері мен онкүндіктердің
әдебиетті өркендетуге бағытталған шаралары.
Осы жылдары поэзияға бір топ
талантты жастардың келуі. Олар:
Ғ.Қайырбеков, А.Шамкенов, Ә.Ахметов, І.Мәмбетов,
Т.Бердияров, Қ.Шаңғытбаев, З.Шүкіров, т.б.
Еңбек адамын жырлаудың бұл кезеңде ерекше
орын алғаны. Шығармашылық іздену мен
жаңа образдар табуда біраз жемісті нәтижелердің
байқалуы. Тың игеру саяси-әлеуметтік,
қоғамдық-экономикалық бетбұрыс ретінде
танылып, оған С.Мұқанов, М.Әуезов, Ғ.Мүсірепов
сынды аға қаламгерлердің, М.Иманжанов,
Б.Соқпақбаев, С.Шаймерденов, Ә.Нұршайықов
тәрізді таланты жазушылардың атсалысып,
очерк, әңгіме, пьесалар жазуы. Бұл дәуірде
халық ақындарының да белсенді еңбек етуі.
Майданнан оралғандардың бастан кешкен
ерлік хикаяларын суреттеудің жаңа кезеңінің
басталуы.Қазақ поэзиясын идеялық-көркемдік
жағынан Қ.Аманжолов, Ж.Саин, Ж.Молдағалиев,
Ә.Сәрсенбаев, Д.Әбілев, С.Мәуленов, Т.Бердияровтардың
жаңа биіктерге көтеруі.
Сын
- әдебиеттану ғылымының бір саласы.
Оның әдебиет тарихымен, әдебиет
теориясымен байланысы және айырмашылықтары.
Сынның эстетикаға, журналистикаға жақындығы.
Әдеби сынның қоғамдық ой-пікірде
алатын орны. Сыншылық өнер мен сыншының
принциптілігі. Әдебиет классиктерінің
сын туралы пікірлері. Сын тарихы. Қазақстандағы
әдеби сынның тарихына арналған еңбектер.
Қазақ әдебиетіндегі сыншылдық ойлардың
негіздері. Халықтық эстетика. Фольклор
мен халық әдебиетіндегі көркем сөздің
рөлі. Шоқан Уәлихановтың, Ыбырай Алтынсариннің
көркемдік танымы. Абайдың эстетикалық
көзқарасы. Қазақстандағы әдеби теориялық
ой-пікірлердің дамуы. А.Байтұрсынов, Қ.Жұмалиев,
Е.Ысмайыловтың бұрынғы еңбектері. Әдеби
стиль (Қ.Жұмалиев), өлең құрылысы мен өлең
сөздің теориясы (З.Ахметов), сөз өнері
(З.Қабдолов) жайлы зерттеу кітаптары.
Қазақ әдебиеттану ғылымы мен әдебиет
сынының бүгінгі күйі, проблемалары. Тәуелсіз
елдің әдебиетіне, ғылымына қойылатын
талаптар мен алдағы міндеттер.
ПАЙДАЛАНАТЫН
ӘДЕБИЕТТЕР
- Абай эциклопедиясы.
– Алматы. Атамұра, 1995.-720 б.
- Абайдың өмірі
мен творчествосы.Жинақ.-Алматы, 1954.
- Абайды оқы,
таңырқа.-Алматы.Ана тілі,1993.-160 б.
- Абай және
қазіргі заман.-Алматы: Ғылым , 1994.-336 б.
- Ахметов
З. Абайдың ақындық әлемі-Алматы:Ана тілі,1995.-272
б.
- Аймауытов
Ж. Мағжанның ақындығы туралы. Шығармалары
– А, 1989/
- Әдеби мұра
және оны зерттеу . Алматы,1959.
- Әуезов М.
Әдебиет тарихы. Алматы, 1991.
- Әуезов М.Әр
жылдар ойлары. Алматы,1959.
- Әуезов М.
Жиырма томдық шығ. жин. Алматы,1979-1985
- Әуезов М.
Абайды білмеин парыз ойлы жасқа. - Алматы,1997.
- 416 б.
- Әуезов М.Абайтану
дәрістерінің дерек көздері. - Алматы,
1997. – 448 б.
- Базарбаев
М. Әдебиет және дәуір. Алматы,1966.
- Байтұрсынов
А. Шығармалар. А, 1989.
- Бердібаев
Р. Қазақ совет әдебиетінің қалыптасуы.
Алматы, 1971.
- Бердібаев
Р. Қазақ совет әдебиетінің қалыптасуы
– А, 1971.
- Базарбаев
М. Әдебиет және дәуір – А, 1966
- Базарбаев
М., Нарымбетов Ә. Отан соғысы кезіндегі
әдебиет.-А., 1984.
- Бейімбет
Майлин творчествосы. - А, 1966
- Бердібаев
Р. Қазақ тарихи романы. – Алматы, 1979.
- Базарбаев
М,Нарымбетов Ә. Қаһарлы күндер әдебиеті
– А, 1968
- Ғабдуллин
Н. Ғабит Мүсірепов – драматург, А, 1982
- Дүйсенов
М. Ілияс Жансүгіров – А, 1965
- Дәдебаев
Ж. Қазіргі қазақ әдебиеті.-Алматы: Қазақ
университеті, 2002.
- Ергөбеков
Қ. Баянғұмыр. – А, 1991
- Елеукенов
Ш. Мағжан. Өмірі мен шығармагершілігі
– А, 1995
- Жуковский
В.А.- критик. Москва, 1985.
- Жармағамбетов
Қ. Ж.Жабаевтың өмірі мен творчествосы
– А, 1955
- Кәкішев
Т. Қазақ әдебиеті сынының тарихы. Алматы,
1996.
- Кәкішұлы
Т. Мағжан- Сәкен. Алматы, 1999.
- Кенжебаев
Б. Әдебиет белестері. Алматы, 1986
- Қабдолов
З. Екі томдық шығармалар. Алматы, 1983.
- Қаратаев
М. Туған әдебиет туралы ойлар. Алматы,
1958.
- Қирабаев
С. Талантқа құрмет. Алматы, 1988.
- Қирабаев
С. Жүсіпбек Аймауытов. А, 1993
- Қазақ әдебиетінің
тарихы. Т. III, 1 – кітап – Алматы: 1967
- Қирабаев
С. Сәкен Сейфуллин - А, 1974
- Қирабаев
С. Ұлт тәуелсіздігі және әдебиет. – Алматы,
2001.
- Қирабаев
С. Қазақ кеңес дәуірінің әдебиеті.- Алматы,2001.
- Қирабаев
С. Аймауытұлы Жүсіпбек.-Алматы,1993
- Қазақ әдебиетінің
қысқаша тарихы. І,ІІ т. - А., 2002.
- Кәкішев
Т. Мағжан-Сәкен.- Алматы,2001.
- Кенжебаев
Б. Жамбыл – қазақ халқының жыршысы –
А, 1955
- Мұқанов
С. Таңдамалы шығармалар. 16 томдық. Алматы,
1972-1980.
- Мұстафин
Ғ. Ой әуендері. Алматы, 1978.
- Мүсірепов
Г. Суреткер парызы. Алматы, 1970.
- Мырзахметов
М. М. Әуезов және абайтану проблемалары.
– А., 1982.
- Мұхаметханов
Қ. Абайдың ақын шәкірттері. – Алматы:Дәуір,
1993-224 б
- Мырзахметов
М. Абайтану тарихы.-Алматы:Ана тілі, 1994.-132
б.
- Мырзахметов
М. Әуезов және Абай.-Алматы. Қазақстан.
1997.
- Мұқанов
С. Жарық жұлдыз.- Алматы:Санат,1995.-272
б.
- Нұрғали
Р. Әуезов және алаш. Алматы, 1997.
- Майтанов
Б. Мұхтар Әуезов – суреткер. – Алматы,
1996.
- Нұртазин
Т. Жазушы және өмір. Алматы, 1960.
- Нұрғали
Р. Қазақ әдебиетінің алтын ғасыры. – Астана,
2002.
- Нұрғали
Р.Трагедия табиғаты.-Алматы,1968.
- Нұрқатов
А. Ғ. Мүсіреповтың творчестволық жолы
– А, 1962
- Негимов
С. Ақын – жыраулар поэзиясының бейнелілігі
– А, 1991
- Сағынбекұлы
Р. Жүсіпбек. – А, 1997
- Тәжібаев
Ә. Өмір және поэзия – А, 1960
- Ысмайылов
Е. Сын мен шығарма. Алматы, 1960.
- Ысқақұлы
Д. Сын өнері. Алматы, 2001.