Нидерланды мен Қазақстан қарым-қатынасы

 

Нидерланды  мемлекеті  әлемде ауыл шаруашылығы  саласы дамыған елдердің бірі саналады. Қазақстан өз тәуелсіздігін алғаннан кейінгі жылдары бұл елмен тығыз байланыс орнатып, экономикалық салада екі жақты  ынтымақтастықты дамыта түсті.

Ақмола облысының  да Нидерландымен арадағы сауда  айналымы жылдан жылға жақсарып келеді. Өткен жылдың өзінде-ақ 3 миллион  АҚШ долларын құрайтын екі жақты келісімдер жасалды. Ал, қазір Нидерланды компанияларымен бірлесіп, Шучье-Бурабай курортты аймағында  
туристік саланы дамыту бойынша жаңа инвестициялық жобалар қолға алынуда.

Сондай-ақ, Ақмола облысында Нидерланды кәсіпкерлерінің  қатысуымен бірнеше ауыл шаруашылық кәсіпорындары жұмыс істейді.

Облыс әкімі  Қайрат Қожамжаровтың Нидерланды елшісімен  кездесуі кезінде жаңа инвестициялық  жобаның таныстырылымы өтті. «Аграрлық  бизнесті ұйымдастыру» деп аталатын бұл жобаның құны – 7 миллиард 907 миллион теңге.

Жоба бастамашысы, «Құрманалиев» шаруа қожалығының  жетекшісі Қанат Құрманалиев  шет-елдік кәсіпкерлермен бірлесіп, жүзеге асырылғалы отырған бұл жобаның  бағыттары жайлы сипаттама берді. Үш арнада іске қосылатын жобада мал  бордақылау алаңы, тауарлы сүт фермасы және көкөніс өндірісі сияқты іргелі құрылыстар салу көзделіп отыр. Жобалық қуат 1500 бас етті ірі қара мал өсіруге бағытталады. Біздің өңірімізге бейімделе бастаған америкалық   ангус және герефорд түліктерін көптеп әкеліп, етті мал шаруашылығын дамыту басты мақсат болып отыр.

Жобаның таныстырылымы  кезінде голландиялық «MAS Agro» компаниясының  директоры Роберт Асшемян сөз  алып,  қазақстандық әріптестерімен көптеген жобалар бойынша жемісті  жұмыс істеп жатқанын атап көрсетті.

Ал, Америка Құрама Штаттарының Солтүстік Дакота өңірінің сауда палатасының өкілі Наталья Нестеренко жоғарыда аталған ірі қара мал тұқымын Қазақстанда өсірудің тиімділігі жайлы өз ойын білдірді. Бүгінге дейін облысқа Солтүстік Дакотадан 4 мың бастан астам ангус және герефорд тұқымды қара мал әкелінген екен.

Облыс әкімі  Қайрат Қожамжаров өз сөзінде етті мал шаруашылығын дамыту басты назарға  алынып отырғандығын атап көрсетті. Әсіресе, ол Мемлекет басшысы Н.Ә.Назарбаевтың өткен жылғы Жолдауында айтылған бұл саладағы стратегиялық бағыттарды жобалаудың маңыздылығына кеңінен тоқталды.

 

Сала/Ел	30.06.12 ж. жағдайы	сала бойынша  жиынтығына  %-бен	оның ішінде:
			тікелей инвестициялар	портфель инвестициялары**	басқа инвестициялар
А	1	2	3	4	5
БАРЛЫҒЫ	171,974	100	101,658	20,842	49,475
АУЫЛ, ОРМАН ЖӘНЕ БАЛЫҚ ШАРУАШЫЛЫҒЫ	139.6	0.1	26.5	0.1	113.0
МЕН АРАЛЫ	29.2	20.9			29.2
НИДЕРЛАНД	22.1	15.8	13.0		9.1
КАЙМАН АРАЛДАРЫ (БРИТАНДЫҚ)	14.0	10.0			14.0
ЛИВАН	10.0	7.2			10.0
БАСҚА ЕЛДЕР	64.3	46.0	13.5	0.1	50.7

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.2. Нарықтық   экономикалық  қарым – қатынасы.

Нидерландиялықтар   патшалығы  Қазақстанның  Еуропадағы    ең  белсенді  әріптестерінің  бірі   болып  табылады.  Нидерландық   компаниялар Қазақстан Республикасының   мұнай,  газ тасмалдау және   ауыл  шаруашылық   секілді   экономикалық  түрлі   салаларда   жұмыс   жасауда.  2005 жылдың   қотындысы   бойынша  Нидерланды   Қазақстан  Республикаындағы  берілген   инвестициялар   жағынан  АҚШ – тан  кейінгі  екінші  орынға   шықты  ( 10,2 млрд  доллар ).  2005  жыл  Қазақстанның  Нидерландымен  сыртқы   нарықтық   айналым 1018,3  млн долларға   жетті.  ( Қазақстандық  экспорт 877,8 млн долларды  құрады,  ал  импорт 140,5  млн доллар  болды ).  Бұл 2004  жылдың  көрсеткіштерінен  1,1  есе көп  ( Қазақстан  экспорт  464,6 млн,  импорт 179,4  млн ).

Экспортта  асыл  емес  металдар  мен  олардан   алынатын  бұйымдар,   минералды  өнімдер,    машиналар,   құрал – жабықтар  мен   механизмдер,    электрон  техникалық   жабықтар,   химиялық  өнімдер  және  т.б.   басып  озды.  Нидерландыда    жануарлар  өсіру,  өсімдіктес   өнімдер,  азықтық  өнеркәсіп   өнімдері,  Химиялық   және  онымен  байланысты   өнеркәсіп   саласының   өнімдері,  асыл  емес  металдар  мен  одан  алынатын    бұйымдар,  машиналар,   қондырғылар  мен  механизмдер,  жерүсті,  ауада  және  суда   жүзетін   транспорттар,   оптикалық  приборлармен   аппараттар,   фотографиялы   және   басқалар,   сағаттар,   музикалық  аспаптар   импорталған.

Нидерланды   Қазақстан   экономикасындағы   басты  Еуропалық   инвестор.  2005  жылы  30  мамырда  Галландиялық   инвестициялары   көлемі  10,159  млрд  долларды   құрады  ( оның  ішінде  тікелейлі 4,970  млрд,  порафельдіктер  10,6  млн,   басқасы  4,789  млрд  долларды  құрады. ),  бұл  Қазақстанға   шетелдік  инвестициялар  « Poyal  Outch  Shell » мен қатар,    келесілер болып табылды.  «FBN FMRO  Banh  N V »,   «Agip  Cfsri  an  Sea B V ». ( Қашағат кен орнында    жұмыс жұргізуде ),    «Zucarco  B V » «Каспий құбылы   конерциумға қатысады »,  сондай – ақ « Floodgfte  Hjlgin»  ( ААқ « Васильков атыны »  құрылымда 60%  акциясы бар.

 Іскерлік  қатынастың   белсендігін   Одан  әір   артыру  мақсатында  2005 жыл   сәуірде  Амстрдам   қаласындағы   « TN6  Bank »  штаб   пәрерінде   «NЭN »   НАРЫҒЫНДАҒЫ Нидерландық   орталық және  Нидерландық экономикалық  министрлігі ұйымдастырған   Қазақстан   жөніндегі бизнес – симинар   өткізілген   болатын.   Симинарға Нидерландық экономикалық   қаржы   сыйымдылықтары    секторнынрын  келтірген   57  басты     компаниялар  қатысты.  Алғаш  рет   галланды   тілінде   шығарылған  « Doing  bisness  in  Kazakhstan  2005 – 50066  Europe »  атты  бизнестің   видио – презитациясы  болып  өтті.

2005  жылы  сәуір   айында  Индустрия  мен   сауда  саттық  вице – министрі  Ж. Айтжанова мен Сауда – саттық   министрі  К. Ван Генниг   арасында,  экономика    министірлігі  мен бюжеттік   жоспарлаудың  халықаралық   экономикалық  қатынастарды    департаметтінің   халықаралық   бизнесті   дамыту   жөніндегі директоры Б.  ван Болхаус   арасында  келіс сөздер   жұргізілді. 2005 жылы Қазақстан Республикасы мен Нидерланды Корольдігі арасындағы сыртқы сауда айналымының көлемі 1 млрд. долларға жетті, 2004 жылдың ұқсас көрсеткіштерінен 1,6 есе жоғары (0,6 млрд. долл.). Қазақстаннан экспорттың көлемі – 877,8 млн. долл. (88,9% ұлғайтылуы), Нидерландтан импорттың көлемі – 140,5 млн. долл. (27,6% төмендеуі). Экспорттың көпшілігі: асыл емес металдар және олардан жасалған бұйымдар – 530 млн. долл. (82,6% ұлғайтылуы); минералды өнімдер – 313,2 млн. долл. (92% ұлғайтылуы); машиналар, құрал-жабдықтар және механизмдер, электротехникалық жабдықтар – 10,2 млн. долл. (4,1 есеге ұлғайтылуы); химиялық және онымен байланысты өнеркәсіп салаларының өнімдері – 7,5 млн. долл. (2,1 есеге).

2012 жылғы 30 маусымдағы жағдай  бойынша негізгі инвестор елдердің  Қазақстан экономикасына әкелген  шетелдік инвестициялары*
					млн.АҚШ  долл.
Сала/Ел	30.06.12 ж. жағдайы	сала бойынша  жиынтығына  %-бен	оның ішінде:
			тікелей инвестициялар	портфель инвестициялары**	басқа инвестициялар
А	1	2	3	4	5
КӨТЕРМЕ ЖӘНЕ БӨЛШЕК САУДА; АВТОМОБИЛЬДЕРДІ  ЖӘНЕ МОТОЦИКЛДЕРДІ ЖӨНДЕУ	9,672.4	5.6	3,952.9	7.4	5,712.1
НИДЕРЛАНД	1,823.7	18.9	1,101.6	2.1	720.0
РЕСЕЙ ФЕДЕРАЦИЯСЫ	1,731.1	17.9	690.3	3.4	1,037.4
БІРККЕН АРАБ ӘМІРЛІКТЕРІ	978.0	10.1	832.3		145.7
ҰЛЫБРИТАНИЯ	463.9	4.8	89.8		374.0
ҚЫТАЙ	402.9	4.2	195.1	0.0	207.8
ШВЕЙЦАРИЯ	362.4	3.7	21.6		340.8
БАСҚА ЕЛДЕР	3,910.5	40.4	1,022.2	1.9	2,886.5
КӨЛІК ЖӘНЕ ҚОЙМАЛАУ	9,662.2	5.6	369.3	590.0	8,702.9
ҚЫТАЙ	6,790.0	70.3	-68.9		6,858.9
АҚШ	723.8	7.5	71.2	589.8	62.8
НИДЕРЛАНД	437.3	4.5	34.8		402.5
ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҰЙЫМДАР	393.8	4.1	28.6		365.2
РЕСЕЙ ФЕДЕРАЦИЯСЫ	244.5	2.5	16.4	0.0	228.1
ҰЛЫБРИТАНИЯ	231.2	2.4	44.5	0.0	186.7
ШВЕЙЦАРИЯ	136.4	1.4	8.6		127.8
ВИРГИН АРАЛДАРЫ (БРИТАНДЫҚ)	128.0	1.3	75.9	0.0	52.1
БАСҚА ЕЛДЕР	577.2	6.0	158.2	0.2	418.8

 

Нидерландтан импортқа шығарылғандар: тірі жануарлар мен  мал шаруашылық өнімдері – 3,2 млн. долл. (18,5% ұлғайтылуы); өсімдік текті өнімдері – 3,7 млн. долл. (8,8% ұлғайтылуы); тамақ өнеркәсібінің өнімдері, алкологольді мен алкогольсіз сусындар және уксус, темекі – 10,7 млн. долл. (2,5 есеге ұлғайтылуы); химиялық және онымен байланысты өнеркәсіп салаларының өнімдері – 21,9 млн. долл. (17,1% ұлгайтылуы); пластмассалар және одан жасалған бұйымдар, каучук және резеңке бұйымдары – 6,8 млн. долл. (2,4 есеге төмендеуі); ағаштан немесе өзге өсімдік талшықты материалдардан шығарылатын қағаз массасы – 2,7 млн. долл. (5,4 есеге ұлғайтылуы); асыл емес металдар және олардан жасалған бұйымдар – 19,8 млн. долл.; машиналар, құрал-жабдықтар және механизмдер, электротехникалық жабдықтар – 48,9 млн. долл. (42,9% төмендеуі); жер, әуе және су көлік құралдары, олардың бөлшектері және керек-жарақтары – 6,9 млн. долл. (3,5 есеге төмендеуі); оптикалық, фотографиялық және басқа да жабдықтар мен аппараттар, сағаттар, музыка құралдары – 8,7 млн. долл. (26,4% төмендеуі).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қорытынды 

 

Қорыта  айтқанда   тағы  бір  беделді   еуропалық   мемлекет – австрияға  қатысты  айтсақ,  ол  соңғы   уақытта  Қазақстанға  үлкен  қызығушылық   танытуда. Нидерландымен    саяси  топтарында  Қазақстан  құрлымыдық   экономикалық   реформалар  тұрғысынан  ТМД- да,  ал  демографиялық  қайта  құрулар  тұрғысынан  Орта  Азияда  Жетекші  орынды  алады  деп  есептейді. Экономика  аясында  екі  жақты  байланыстарды   нығыйтудың   маңызды    қадамы   энергетика  және   минералды   ресурстарр   министірі  В.  Школниктің  2005 жылы  тамызда   Нидерландыға   іс – сапары  еді.  

Қазақстан  20 – дан  астам  австриялық  фирмалардың    өкілдіктері    тіркелген,  отызға  жуық   бірлескен   кәсіпорындар   құрылған. 

2012 ж. 28 тамыз. Ақордада  Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев Нидерланды  Королдігінің Төтенше және Өкілетті  елшісі Питер Ван Леувеннен  Сенім грамотасын қабылдады.

«Нидерланды Қазақстанның Еуропадағы ең маңызды әріптесінің бірі болып саналады. Нидерландымен  инвестиция және сауда саласында жемісті қарым-қатынастар жасап келе жатқанымызды ерекше айтқым келеді», - деп атап өтті Мемлекет басшысы.

Президент тәуелсіздік  жылдары Қазақстан экономикасына аталған елден жасалған инвестиция 40 млрд. АҚШ доллары болғанын жеткізді. Сауда айналымы шамамен 7 млрд.-қа жуықтағанын атап өтті.

Бұл өте үлкен көрсеткіш  болып саналады. Елбасы Нидерланды компанияларын Қазақстандағы жобаларға қатысуға шақырды

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Пайдаланған әдебиеттер 

 

1. Чистозвонов А. Н. Нидерландская буржуазная революция XVI века. М.: Издательство АН СССР, 1958.
2. Политические и правовые учения в Голландии и Англии в период ранних буржуазных революций
3. Серебрянный Л.Р., Нидерланды, М., 1974;
4. Бусигин А.В., Побеждающее море: о Голландии и голландцах, М., 1990.
5. Экономика и статистика 2011ж. № 2 А.Кусалиева

 

1. www.nationalbank.kz/
2. www.google.kz сайты
3. www.wikipedia.org сайты