Автор работы: r************@yandex.ru, 27 Ноября 2011 в 13:06, курсовая работа
Қазіргі таңда қоғамның салауаттылығы маңызды сипатқа ие. Бүгінгі болашақ мұғалімді дайындауда олардың салауатты өмір сүру мен денсаулық, дене мәдениеттерін өздері игермей тұрып, оларды білімді, білікті маман ретінде қалыптастыру мүмкін емес. Себебі әр болашақ маманның денсаулығы жеке байлық қана емес, ол сондай-ақ халқымыздың білім және экономикалық қуатының өсуі үшін де қажетті шарттарының бірі. Соның ішінде денсаулықтың басты шарты-мәдени орта, салауатты өмір салты.
Студенттердің жеке мінезінің қалыптасуы бойынша теориялық білімдерінің, іскерліктері мен дағдыларының терең, жүйелі және әсерлі болуы олардың педагогикалық даярлықтарының басты көрсеткіші. Оқушылардың сабақ беруге даярлық көрсеткіштері олардың білімдерінің нақты, терең, жүйелі болуы, сол білімдер арқылы оқушыларды жаттықтыру іскерліктерімен және дағдыларымен қарулануы деп түсіну керек. Педагогикалық тәжірибе кезінде істелген студенттердің жұмыстары курстық және дипломдық жұмыстарда кеңінен пайдаланылса тиімді. Жеке мінезінің қалыптасуы мамандығындағы студенттер тәжірибелік дене тәрбие сабақтарында әртүрлі жаттығуларды пайдаланып, қызықты сабақтар өткізуді және пән бойынша сыныптан тыс жұмыстардың, үйірмелердің жұмыс формаларын анықтап, олардың тақырыптарын жоспарлары мен мазмұндарын жасайды.
Ғылыми
прогресс өркен жайған қазіргі жағдайда
кәсіби лицейорындарында кәсіби лицейде
үшін оқу тәрбие жұмыстарын шығармашылықпен
жүргізе алатын мұғалім - тәрбиешілер
дайындаудың теориялық деңгейін көтерудің
маңызы ерекше. Үнемі көбейетін ақпараттар
тасқыны жағдайында жастарды жан-жақты
дамыту мұғалімнің өзінің ғылыми теориялық
білімін күнделікті көтеруді талап етеді.
Қазіргі кәсіби лицейдеке өз пәні бойынша
сабақты тартымды өткізуімен қатар, оқушыларды
ғылым мен техниканың жетістіктерімен
қызықтыра алатын мұғалім қажет. Соған
байланысты кәсіби лицейорнының студенттері
бойында өздерінің болашақ қызметіне
зерттеуші ретінде қарауға деген ұмтылысты
қалыптастырудың ерекше маңызы бар. Бұл
міндетті үйірме мен курс жұмыстарына,
студенттердің ғылыми конференцияларына
қатысу арқылы, әсіресе, педагогикалық
тәжірибесінде нәтижелі шешуге болады.
Бұлар студенттердің ғылыми-зерттеу жұмысына
араласып, өз бетімен жұмыс істеуге, дағдылануына
мүмкіндік береді. Ал мұның одан кейінгі
педагогтік қызметте ерекше маңызы бар.
2.1
Педагог құзырында
бар ықпалдар арсеналы
Қазіргі кезде кәсіби лицей орындарындағы студенттердің ғылыми - зерттеу жұмыстары олардың болашақ қызметіне байланысты және пайдасы зор. Кәсіби лицейде тәжрибесі кезіндегі ғылыми - зерттеу жұмысында қалыптасқан белгілі бір жүйенің болуы студенттің оқу тәрбие қызметіндегі белсенділігінің арта түсуіне педагогикалық тәжірибенің тиімді өтуіне игі ықпалын тигізеді. Осыны ескеріп, студенттерді ғылыми-зерттеу жұмысына қатыстыруды алдымызға міндет етіп қойып, онда мынадай мақсаттарға жету көзделеді:
1. Студенттерді оқуға, сабақ беру мен тәрбие жұмыстарын жүргізуге қызықтыру.
2. Кәсіби лицейде өз бетінше жұмыс істеуге дағдыландыру.
3. Студент - практиканттардың ғылыми - зерттеу жұмыстарына қабілеттілігі мен икемділігін арттыру.
4. Алған білімдерін тұрмыста шығармашылықпен қолдана білуге үйрету.
5. Студенттерді ғылыми - әдістемелік әдебиеттермен жұмыс істеуге үйрету, курстық және дипломдық жұмыстарын орындауға дайындау.
6. Студент - практиканттардың ғылыми - зерттеу жұмысын кәсіби лицейде сыныптан тыс тәрбие жұмысымен байланыстыру.
Бүгінгі таңда жоғары білім беру жүйесі мен құрылымы, білім берудің мазмұны, оқыту әдістері мен тәсілдері, әсіресе жеке мінезінің қалыптасуы мамандарын дайындауда жаңашылдық көзқарас, соны ізденістер мен зерттеулерді талап етуі қарастырылып отырған мәселенің өзектілігін айғақтап берді. Зерттеу жұмысының нәтижесі көрсеткендей, Республикада жоғары педагогикалық білім берудің қалыптасуында мұғалім кадрларын дайындау кеңестік жүйе кезінде қалыптасқан тәжірибенің аумағында жүргізіліп келді.
Соңғы кезде жоғары білімді реформалауда біршама шаралар қолға алынуда. Педагогикалық қызмет іс-әрекеттің басқа түрлері сияқты пәндік мазмұнмен анықталады, оған мотивация, мақсат, пәні, тәсілдер нәтиже жатады. Педагогикалық іс-әрекет пән ретінде, дамудың шарты мен негізі ретінде, оқытушылардың пәндік, әлеуметтік, мәдени тәжірибені игерулеріне бағытталған оқу іс-әрекетінің ұйымдастырылуы болып табылады.
Жеке мінезінің қалыптасуыің теориясы мен әдістемесі ғылыми және оқу пәні ретінде жетекшілік рөл атқара отырып, жеке мінезінің қалыптасуы саласындағы кәсіптік бағытты анықтайды. Сонымен бірге осы саладағы білім негізінің жүйесін құрайды. Мұғалімнің жеке мінезінің қалыптасуы теориясы мен әдістемесін жете білуі, оның педагогикалық ойлау жүйесінің дамуының басты шарты. Әртүрлі деңгейлерде жеке мінезінің қалыптасуы мәселелерін шығармашылық тұрғысынан шешуге, болып жатқан жаңалықтарды біліп отыруға, кейбір теориялық және іс-тәжірибелік жаңалыққа сын көзбен қарап қабылдауға, жеке мінезінің қалыптасуы міндеттерін шешуде қосымша өтетін ғылыми пәндердің атқарар рөлін дұрыс бағалауға, өзінің педагогикалық шығармашылық негізін жасауда жеке мінезінің қалыптасуы мәселесі бойынша жүргізілген зерттеудің маңызы зор.
Жеке мінезінің қалыптасуы жүзеге асыруға кәсіби лицейде дайындаудағы негізгі ұғымдарды анықтап, оларға берілген анықтамаларды нақтылап, жаңа түсініктер мен ұғымдардың пайда болуына негіз болды.
Болашақ жеке мінезінің қалыптасуы мұғалімін дайындау жүйесін және оны психлогиялық-педагогикалық білім алуын үйлестірудің жетекші бағыты ретінде жеке мінезінің қалыптасуы үрдісін жүзеге асырудың және түрлендірудің жолдарын түсіндіретін және көрсететін білім жүйесін қалыптастыру болып табылады.
Бұл жеке мінезінің қалыптасуы мазмұны бойынша білім беруді жүзеге асыруда дұрыс меңгеруге ықпал жасайтын жеке мінезінің қалыптасуы әдістері мен технологияларына, оларды логикалық түрде құру, ұйымдастыру тәсілдеріне ерекше көңіл бөлінуі қажеттігін көрсетеді. Оқытушы нақты оқыту ақпаратын беруші, оны студенттердің меңгеруін ұйымдастырушы және соның нәтжесін бағалаушы позициясын ұстаушы адам ретінде болмауы керек, қайта студентке көмектесетін, өзінің білім беру қызметінің субъектісі болу керек. Ол үшін оқытушы талдауға тиісті бағдарламаны меңгерудегі және бағдарламаны оқуда студенттердің өздері қабылдауына кеңесші, сарапшы болуы тиіс. Оқытушының жаңа ұстанымы үнемі студенттермен бірге кішігірім зерттеулер орындау, студенттік топтармен бірге оқу үдерісін ұйымдастырудың түрлі формаларын бірге шығармашылық тұрғыда іздестіру жаңашылдық бағытта кәсіби біліктілігін жетілдіріп отыру өзекті сипат береді деген тұжырым жасаймыз.
М.Я. Виленский пікірі бойынша, оқушылардың жеке тұлғалық мінезі– бұл жеке тұлғаның физикалық дамуы мен білімінің деңгейін, осы деңгейге жету тәсілдерін түсінуін және жеке мінезінің қалыптасуы-оқу процессінде іс-әрекетінің әр түрлі формалары мен жалпы өмірінен көрінуін сипаттайтын сапалық, жүйелілік, динамикалық білім. Оның құрылымы өзара байланысты үш бірліктен тұрады.
Оқушылардың
құндылық бағытын қалыптастыру үдерісінің
тетігін сызба түрінде
Құндылық бағыттары жеке іс-тәжірибеден өтіп, жеке тұлғаның шынайы мінез-құлық құндылығына айналған жағдайда, қалыптасу үдерісін аяқталды деп есептеуге болады (3-сурет).
3-сурет. Оқушылардың құндылық бағытын қалыптастыру сызбасы
Дене мүмкіндігі кәсіби лицейде оқушысының жеке тұлғалық дене мәдениетінің маңызды құндылығы және оған қажет қасиет ретінде жеке тұлғаның жеке мінезінің қалыптасуы-оқу процессіндетық іс-әрекеттерде жан-жақты толық дамуға ұмтылуын сипаттайтын, жеке дене қабілеттерін ашуға жағдай туғызатын қозғалысты жай-күйін анықтайды, оны жетілдіру үдерісі – көбінесе жеке тұлғаның өзіндік белсенділігімен байланысты, жеңілден қиынға дейін қозғалу тәжірибесімен сипатталады.
Кәсіби лицейде оқушыларында физикалық жетілдіру мен өзін-өзі тәрбиелеу қажеттілігін қалыптастыру оқу-тәрбие үдерісінде дене тәрбие пәні бойынша шешуші мән болып есептеледі. Ең алдымен, кәсіби лицейде оқушыларының жеке тұлғалық дене мәдениетін қалыптастыру тұжырымдамасын жүзеге асырмас бұрын, жалпы орта білім беретін кәсіби лицейде оқушыларының жеке мінезінің қалыптасуы пәнінің қазіргі жағдайын талдап алу қажет. Мамандардың жеке мінезінің қалыптасуы жөніндегі байқауларды, зерттеулерді және іс-тәжірибелерді жинақтап, қорыта талдауы кәсіби лицейде оқушыларының дене дамуы мен даярлығының қазіргі жағдайын шынайы бағалауға мүмкіндік береді.
Соңғы уақытта кәсіби лицейдетерде денсаулық көрсеткіші мен жеке мінезінің қалыптасуы ұйымдастыру және балалардаң жалпы қозғалыс белсенділігінің деңгейі арасындағы байланыс айқын көрінеді. 1-сыныпқа балалардың 10%-ы ғана дені сау болып келеді. Оқу жылдары ішінде кәсіби лицейде оқушыларының түрлі аурулармен ауыру мөлшері 5 есеге өседі.
Оқушылардың денсаулық жағдайы төмендегідей деректерді келтіреді: әр түрлі жастағы кәсіби лицейде оқушысының 70%-ның тірек қозғалыс мүшелерінің қызметі бұзылған.
30-40%-ас қорыту ағзаларының жұмысы бұзылып, 60%-жүйке, қан тамырлары тармақтарының белсенділігі төмендесе, 50% иммунитеті әлсіреген. Кәсіби лицейде оқушыларының 23%-бауыр, 15%-бүйрек ауруларымен ауырады. Кәсіби лицейде оқушылырының жеке тұлғалық дене мәдениетін қалыптастырудың қазіргі жағдайын зерттей отырып, жеке тұлғаның дене мәдениетін қалыптастырудың маңызды элементтерінің бірі болып табылатын деңгейді анықтауға тырыстық.
Кәсіби лицейде оқушыларының жеке мінезінің қалыптасуы туралы білімін, қабілетін, дағдысын қалыптастыруға ықпал ететін, педагог құзырында бар ықпалдар арсеналы болып жатқан жағдаймен сәйкестендіріп алу маңызды міндет болып табылады. Жеке мінезінің қалыптасуы басқару қымтаулы жабық ортада емес, құндылық бағыттары, мінез-құлық стреотиптері, әр түрлі іс-әрекетке белсенділігі қалыптасқан оқушылар ортасында жүреді. Сондықтан педагог осы құндылықтарды білуі тиіс.
Болашақ
жеке мінезінің қалыптасуы мұғалімдерін
оқушылардың жеке мінезінің қалыптасуы
жүйесін жүзеге асыруға дайындау мәселесі
бойынша жүргізілген зерттеулеріміз “Оқушылардың
жеке мінезінің қалыптасуы жүйесін жүзеге
асыруға мұғалімдердің дайындық моделін»
жасауға мүмкіндік берді (Сурет 4).
Сурет 4- Оқушылардың жеке мінезінің қалыптасуы жүйесін жүзеге асыруға мұғалімдердің дайындық моделі оқушылардың даярлығын қалыптастырудың жоғары, орташа, төмен деңгейлерін анықтауға мүмкіндік берді.
Жоғары деңгей: жеке мінезінің қалыптасуы теориясы мен әдістемесі жөніндегі білім мазмұны бойынша меңгерген білімі айтарлықтай терең; өз жеке басының белсенділігімен ерекшеленеді; білімін жетілдіруге ынталы; дене мүмкіндігі мен рухани жан-дүниесінің біртұтас жүйе екендігін сезіне біледі; дене жаттығуларының, қозғалыс қимылдарының т.б. дамыту, білімдік, сауықтыру міндеттерін шығармашылық тұрғыда қабілетті. Даярлықтың жоғары деңгейінің қалыптасуы, оқушылардың кәсіби қызметінің оқушыларға бағытталуымен сипатталады, олардың сабақ кезінде және сабақтан тыс уақытта оқушыларды жеке мінезінің қалыптасуы жүзеге асыру құралдарын пайдаланып, жұмыс істеудегі шығармашылыққа және өзін - өзі жетілдіруге деген тұрақты ынтасы мен, жүйелі мүддесімен сипатталады. Бұл деңгейдегі студенттердің білімдері толыққандылығымен, жүйелілігімен ерекшеленеді, олар бар білімдерін нақтылы іс жүзіндегі жағдаят пен оңай байланыстыра алады.
Орташа деңгей: жеке мінезінің қалыптасуына байланысты өзекті мәселелерді, педагогикалық жағдаяттарды, тәрбиелік шараларды көңіл-күй тұрғыда дұрыс қабылдай алады; оларға деген қызығушылығы бар, бірақ оның оқушы жеке тұлғасын қалыптастырудағы мәніне терең мән бермейді; жеке мінезінің қалыптасуы міндеттерінің әлеуметтік, педагогикалық құбылыс ретінде жете түсінбейді; білімін жетілдіруде қадағалауды, көмекті талап етеді, оның қажеттігін сезінеді. Орташа деңгейдегі студенттер сабақта және сабақтан тыс уақытта жеке мінезінің қалыптасуы жүзеге асыру жұмыстарын ұйымдастыруға ішінара қалыптасқан даярлығымен ерекшеленеді. Олар мұғалімнің кәсібіне оң қарайды, бірақ таңдауы дене шынықтыру жұмысымен емес, көбінесе өзінің оқу процессіндетық қызметін жетілдіру мақсаты мен байланысты. Бұл деңгейдегі студенттердің білімі толымсыз.Бүтіндей алғанда, білімдері жеткілікті түрде берік әрі жүйелі емес. Олардың іс - әрекеттері толық көлемінде тұжырымдалмаған, психологиялық – педагогикалық заңдылықтармен жеткілікті байланыстырылмаған, мәні мен мазмұнына сәйкес келмей жатады.
Информация о работе Кәсіби лицейдегі оқу процесі кезіндегі оқушылардың жеке мінезінің қалыптасуы