Мұғалім беделі – білім сапасының кепілі

 

 

МҰҒАЛІМ ӨЗ ҚЫЗМЕТІН БІЛУІ КЕРЕК

 

 

Екі күн ішінде көптеген ұсыныс-пікірлер айтылды. Соның ішінде еліміздің Білім және ғылым вице-министрі М.Сарыбековтің “Қазақстан Республикасындағы жоғары педагогикалық білімді жаңғырту”, Ресей Федерациясының Білім және ғылым министрі А.Фурсенконың “Қазіргі заманғы мектептік білім ТМД кеңістігіндегі біріктіретін фактор ретінде” деген баяндамаларындағы айтылған тың идеялар маған қатты ұнады. Өйткені, екеуінде де мұғалім туралы, олардың дайындығы туралы өте жақсы пікірлер қозғалды. Бүгінгі таңда мектепте мұғалімнен бала білімді болып келеді. Интернет, БАҚ дегендерден жан-жақты сусындайтын бала­лар қашанда білуге құштар келеді. Сондықтан да осы жерде мұғалімнің де әрдайым өздерін жетілдіруге асыққандары жақсы.

 

Мұғалім өз қызметін білуі керек. Құрылтайда көтерілген басты мәселе де осы болды. Білім саласы деп жатырмыз, осының бәрі мұғалімнің дайындығына тәуелді. Әр мұғалім алдында отырған балаға ұлттың болашағы, елдің ертеңі деп  қарасын. Университетке, институтқа мұғалімдік мамандыққа талапкерлерді қабылдап жатамыз. Сол талапкерлердің бала тәрбиелеуге, сабақ оқытуға қабілеті бар ма, жоқ па, бұл ескерілмейді. Мұндай жағдайда білімді мұғалім қайдан шығады? Талапкердің білімін адам арқылы емес, “өлі тест” арқылы бағалайтын болдық. Мен – мұны қолдамайтын  адаммын. Мұғалім даярлауды түбірімен  өзгертуіміз керек. Сонда ғана мұғалімнің беделі артады. Осы мамандыққа деген  ұмтылыс, яғни талапкерлер көбейеді. Қазір әр облыс өздерінше институт ашып, мұғалімдерді қайта даярлап  жатады. Соның бәрінде жұмыс сапалы жүреді дегенге мен сене қоймаймын. Мұндай институттың беделін көтеру керек. Беделі жоғын, тек ақша жасап отырғандарын жауып, ірілендіру қажет. Сөйтіп, мұғалім мамандығын жетілдіретін мықты университеттер ашып, онда мықты ғалымдар, жаңашыл ұстаздар дәріс оқуы тиіс.

 

РОБОТ ЖАСАУДАН ДА БӘСЕКЕГЕ ТҮСЕТІН КҮН АЛЫС ЕМЕС

 

Александр ЖУРБЕНКО, Семей қаласындағы  тұңғыш Президенттің интеллектуалды мектебі  физика пәнінің оқытушысы.

 

Білім беру саласындағы аса көңіл  аударатын әрі зор табыс алып келетін ол жаратылыстану пәндерін оқытуды жетілдіру болып табылады. Бүгінгі таңда жаратылыстану  ғылымдарының араласпайтын саласы мүлдем жоқ десе де болады. Сондықтан да бұл пәндерді терең оқытсақ болашақта  бәсекеге төтеп бере аламыз. Соның  ішінде кенжелеп қалған робот жасауды  қолға алу керек. Көріп отырғандарыңыздай, көрмеге қойылған 4 роботтың бәрін  өзіміз оқушылармен бірге жасап  шықтық. Робот жасау техникасының курстары тұңғыш Президенттің интеллектуалды мектебінде бесінші сыныптан бастап оқытылады. Апта сайын прак­тикалық дәрістер жүргізіледі. Осы салаға бейімделген  оқушылардың тарапынан қызығушылық  өте жоғары деңгейде. Білім беру барысында оқушылар робот құрылымдарын үйренеді. Олар қарапайым тапсырмаларды  орындай алатын роботтарды жасайды. Робот ол жай ғана темір-терсектерден жасай салған ойыншық емес, ол адам жұмысын жеңілдететін, көмекші. Роботты  бағдарлай алатын маман ол – нағыз  бәсекеге қабілетті адам. Сол себепті  де бүгінгі таңдағы көкейтесті мәселеге зор ықылас аударғанымыз жөн. Мемлекет тарапынан үлкен қолдаулар болатын  болса, робот жасаудан біз де бәсекеге түсетін боламыз.

 

БІЛІМ САПАСЫ – АДАМЗАТ  ДАМУ ПРОГРЕСІНІҢ ЕҢ ҮЗДІГІ

 

 

Нәсіпқали ДӘУЛЕТОВ, Батыс Қазақстан  облысындағы мамандандырылған дарынды  балалар мектебінің директоры, педагогика ғылымдарының кандидаты, “Құрмет” орденінің  иегері.

 

– Бұл съездің маңызы өте жоғары. Соңғы 15-20 жылда қай ұлт, қай ел, қай республика қандай жаңалықтар тапты, өздерінің ерекшеліктеріне сай  ағарту жүйесін дамытуда қандай инновациялық жаңалықтар ашылғанын естіп білдік. Заман талабы әрбір адамның, әрбір  оқушының жеке тұлға ретіндегі дамуын қамтамасыз ету. Бұл дегеніміз, білім  инновациясының негізгі қағидаты. Кеңес  мектебінде қалыптасқан ағарту жүйесіне біз үлкен жаңалықтар, табанды  реформалар жасай алмай отырмыз. Ал енді реформа жасау үшін, жаңалықтар енгізу үшін, өзге елдердің жеткен жетістіктерін  көріп талдай алуымыз керек. Әрине, бізде үлкен жаңалықтар бар. Бейінді  білім беру осы бағыттың бастамасы  болып отыр. Бейінді білім беру саласында әсіресе мамандандырылған дарынды балалар мектебі, лицей-гимназиялар  өте жоғары деңгейде тәжірибелер  жинақтады. Екінші қол жеткен жаңалығымыз, ол – әлемдік білім кеңістігіне  сәйкес келетін жаңалық – тестік модельдің біздің ағарту жүйемізге  енуі. Тестік модель өзінің оқушыға  қоятын талабы жағынан, мемлекеттік  стандарттың орындалу деңгейі қаншалықты дәрежеде жүріп жатқандығын анықтауда  үлкен рөл атқарып отыр.

 

Бір айта кететін жайт, білім сапасын  біз тек қана “Алтын белгі” немесе “грант” иегерінің санымен есептейтін болсақ, онда білім жүйесі үлкен  қателікке ұшырайды. Сапа – ең алдымен  ғылымда философиялық түсінік. Біз  сол арқылы әрбір оқушының қандай дәрежеде білім алғандығын анықтай  аламыз. Білім сапасы дегенде екі  нәрсені ескеруіміз керек. Біріншісі  әрбір баланың өз қабілетіне және қабілетінің ең жоғары деңгейіне  сәйкес білім берілуі керек. Екіншіден, ол білім қазіргі қоғамның қойып  отырған талабына жауап беретіндей болуы тиіс.

 

РОБОТ ЖАСАУ МЕН ҮШІН ҚИЫН ЕМЕС

 

Темірлан ЖҰМАНОВ, Астана қаласындағы  тұңғыш Президенттің интеллектуалды мектебінің 8-сынып оқушысы.

 

Компьютердің, соның ішінде бағдарлаудың тілін жақсы меңгерген адам үшін робот жасау қиын емес. Біздің мектепте 5 сыныпта оқитын оқушының өзі қарапайым  роботтарды емін-еркін жасап бере алады. Біз шетелдерге шығып, өзге елдердің тәжірибелеріне сүйене отырып, өзіміздің  жаңа идеяларымызды қосып, бүгінде  күрделі қимылдарды орындайтын 10-ға жуық роботты жасадық. Алғашқы кезде  роботтарды біз шетелдерден сатып  алып келіп, жетекшілерімізбен бірге  оның құрылымдық ерекшеліктеріне назар  аудара отырып, үйренуге кірістік. Көп  ұзамай өзіміз де оны жасауға бейімделдік. Роботты бағдарлау барысында  оның амалдарына аса мұқияттылықпен қараған абзал. Өйткені, роботқа  дұрыс бағдарлама енгізбесе, ол адамның  өміріне қауіпті қимылдарды да орындауы ықтимал.

 

ҰЛТТЫҚ ЖОБА – ӘР ЕЛДІҢ  МАҚТАНЫШЫ БОЛУЫ ТИІС

 

 

Александр АЛЕСИMНОК, Беларусь Республикасы.

 

Әр елдің білім беру кеңістігінде өзіндік ұлттық жобалары болады. Ұлттық жобаны қалыптастыруда екі басты  факторды ескеруіміз керек. Біріншіден, әр елдің өндірі­­сінің, шаруашылығының, менталитетінің ерекшеліктеріне сәйкес оқу-ағарту жүйесі болады. Яғни, білім  беруде әр ұлт өзінің ерекшеліктерін ескере отырып білім сапасын жетілдіруі керек. Ал екіншісі, дүниежүзілік деңгейде экономиканың, инфрақұрылымдық жүйелердің дамуына жауап бере алатындай  білім беруіміз керек. Сонымен қатар, білім берудегі аса көңіл аударатын  нәрсе, ол ұстаздардың әлеуметтік жағдайы. Қоғамда ұстаз мәртебесін қалай  биіктете аламыз деген сұрақ төңірегінде  ойланатын болсақ, ең біріншіден, оқытушыларды толық кәсібилік тұрғыдан да, әлеуметтік жағынан да қолдап, жалақыларын мейлінше жоғарылату керек. Мәселен, көптеген батыс  елдерінде мұғалімнің жалақылары шенеунік­тердің, тіпті министрлердің табыстарынан да жоғары. Мінеки, олардың еңбектеріне  осылайша ілтипат көрсетілетін болса, сонда ғана ұстаздардың жауапкершілігі артады, оқушыларға үлкен талап қоя  біледі.

 

Кіріспе

 

Қазақстан Республикасының білім  беруді 2010 жылға  дейін дамытудың  Мемлекеттік бағдарламасында ақпараттық және коммуникативтік технологияны білім беру жүйесін жеделдетіп дамытуға қолдану негізгі міндеттердің бірі ретінде анықталады.

         Ақпараттық-комуникациялық  технологияны бәсекеге қабілетті  ұлттық білім беру жүйесін  дамытуға және оның мүмкіндіктерін  әлемдік білімдік ортаға енудегі  сабақтастыққа қолдану негізгі  мәнге ие болып отыр.

         Білім беруді  ақпараттандыру, білім салаларының  барлық қызметіне ақпараттық  технологияны енгізу және ұлттық  модельді қалыптастыру қазақстандық  білім беруді сапалы деңгейге  көтерудің алғы шарты.

         Аталған  бағыттарды дамыту үшін құқықтық-нормативтік,  материялдық-техникалық, ғылыми-әдістемелік  және ақпаратттық жағынан қамсыздандыру  педагог мамандарды даярлаудың  негізгі бағыттарының біріне  айналып отыр.

         Білім беруді  қайта құру мұғалімінен үлкен  дайындықты талап етеді. Олай  болса, олардың тұлғалық қасиеттері  мен мамандық құзырлықтарына  жоғарғы талап қойылады. Қазіргі  уақытта мұғалім білім беру  жүйесіндегі кез келген қайта  құруларды педагогикалық процестің  негізгі субъектісіне айналып  отыр.

         Қазіргі  мектепке шығармашылық ізденіс  қабілеті дамыған, жаңа педагогикалық  технологияларды жете меңгерген  мамандық шеберлігі қалыптасқан  мұғалім қажет. Бір уақытта  педагог, психолог және оқу-процесін  ұйымдастырушы технолог бола  білуі керек. Сонымен қатар  оқушының шектеусіз қабілетін  дамыта алатындай білім берудің  әлемдік кеңістігін құруға қабілетті  бола білуі шарт. Бұдан мұғалімнің  мамандық шеберлігі анықталады.

         Басқаша  айтқанда, білім беруді ақпараттандыру  процесі мұғалімнің дайындық  деңгейі мен мамандық сапасына  үлкен талап қояды. Ол мұғалімнің  өзін-өзі дамуына, өзіндік білім  алуына және шығармашылық түрде  өздігінен қызметтерін іске асыруға  мүмкіндік береді. Сондықтан мұғалімдерді  жаңа ақпараттық технологияны  өз қызметтеріне еркін пайдалана  білуіне және оқыту құралы  ретінде пайдалану бағыттары  бойынша білімдерін көтеру және  қайта даярлау курстарының мазмұнын  өзгертіп, жасақтау қажеттілігі  туындады. Педагог мамандардың біліктілігін  көтеру және қайта даярлауда  ақпаратттық әлемде оқу-тәрбие  процесін ұйымдастырудың негізгі  құралдарын, жаңа әдістер мен  формаларды кез келген уақытта  таба білуіне мүмкіндік туғызу. Мұндай жағдайда педагог мамандар  өзін-өзі дамытуына және өздігінен  білім алуына мүмкіндік алады.  Бұл жағдайда дамытудың өзектілігі  – жаңа ақпараттық коммуникациялық  технологияны оқу-тәрбие процесіне  жан-жақты, әрі еркін пайдалана  білуге үйрету дайындау кезеңдерінің  сапалығымен анықталады.

 Ақпараттық – коммуникациялық  технологияның оқыту процесіне  қолданудың дидактикалық мүмкіндіктері

Қазіргі заман талабына сай адамдардың мәлімет алмасуына, қарым-қатынасына ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың кеңінен қолданысқа еніп, жылдам дамып  келе жатқан кезеңінде ақпараттық қоғамды  қалыптастыру қажетті шартқа айналып  отыр. Осы орайда келешек қоғамымыздың мүшелері – жастардың бойында  ақпараттық мәдениетті қалыптастыру қоғамның алдында тұрған ең басты міндет. 

Ақпараттық мәдениетті, сауатты  адам-ақпараттың қажет кезін сезіну, оны тауып алуға, бағалауға және тиімді қолдануға қабілетті, ақпарат  сақталатын дәстүрлі және автоматтандырылған құралдарын пайдалана білуі керек.

Адамзаттың қолы жеткен ең үлкен  табыстарының бірі – осы ақпарат. Бірақ оны шектен тыс ашық қолдана  берсе, жастар санасын улайтын да нәрсеге айналып кетуі мүмкін. Бұл ақпараттың пассивті түрде пайдаланатын бөлігінің артуына байланысты болып  отыр. Интернеттің кең таралуына орай ақпарат таратудың бақылауға көнбейтін кері процесінің күнен-күнге артып бара жатқаны байқалады.

Жаңа мыңжылдық – бұл күнтізбедегі жаңа уақыт өткелі емес. Ол- өткенді  таразылап , өмірдің мәнін жаңаша түсінуге, болашақты барынша жете дұрыс анықтайтын уақыт. Әсіресе, бүгін  біз өз күшімізді жарқын болашаққа  жұмсауымыз керек. Қоғамның қарқынды дамуы, көбіне оның білімімен және мәдениетімен анықталады. Сондықтан, біздің  ойымызша, білім жүйесін құру, қоғамды мына күнде дамып отырған әлемге дайындау – бүгінгі күннің ең негізгі және өзекті мәселесі.

Біріккен ұлттар ұйымының шешімімен  «ХХІ ғасыр – ақпараттандыру ғасыры»  деп   аталады. Қазақстан Республикасы да ғылыми-техникалық прогрестің негізгі  белгісі – қоғамды ақпараттандыру болатын жаңа кезеңіне енді. Қоғамды  ақпараттандыру – экономиканың, ғылымның, мәдениеттің дамуының негізгі шарттарының  бірі. Осы мәселені шешудегі басты  рөл мектепке жүктеледі.

Қазіргі таңда әлеуметтік жағынан  қорғанған адам – ол технология ауысуына және нарық талабына сай  терең білімді, әрі жан-жақты адам. Қазіргі білім жүйесінің ерекшілігі – тек біліммен қаруландырып қана қоймай, өздігінен білім алуды  дамыта отырып, үздіксіз өз бетінше  өрлеуіне қажеттілік тудыру. Қорытындысында білім беру – адамға үздіксіз оқуға, білім алуға жан-жақты білім  қызметін ұсынатын әлеуметтік институт болуы керек.

Елімізде білім берудің жаңа жүйесі жасалып, оның мазмұнының түбегейлі  өзгеруі, оның дүниежүзілік білім кеңістігіне  енуі бүкіл оқу-әдістемелік жүйеге, мұғалімдер алдына жаңа талаптар мен  міндеттер қойып отыр.

Бұдан шығатыны, ХХІ ғасырдың алғашқы  жылдарының негізгі проблемаларының  бірі – «Білім-бүкіл өміріңе» қағидасынан  «Білім бүкіл өмір бойына» қағидасына қте алатын білім жүйесінің ұйымдық  құрылымдарын іздеу болып табылады.

Информатика пәнін оқытудың тиімділігін  арттырудың жолдары өте көп. Соның  бір жолы ретінде оқытудың жаңа технологиясын  енгізуді атап өтуге болады.

 

 

Мұғалімнің ақпараттық –  коммуникациялық құзырлылығы мен  ақпараттық мәдениетін қалыптастыру

 

 Мұғалiмнің ақпараттық - коммуникациялық  құзырлылығы мен ақпараттық мәдениетiн  қалыпастыру қазiргi таңда үздiксiз  педагогикалық бiлiм беру жүйесiндегi ең көкейтестi мәселелердiң бiрiне  айналып отыр. Қарастырылып отырған  мәселе "Жаңа ақпараттық - коммуникациялық  технологиялар" ұғымының пайда  болуымен және бiлiм беру саласында  компьютердiң қолданыла бастауымен  тығыз байланысты.

Жаңа ақпараттық технологиялар    дегенiмiз - бiлiм беру iсiнде ақпараттарды даярлап, оны бiлiм алушыға беру процесi. Бұл  процестi icкe асырудан негiзгi құрал компьютeр болып табылады. Компьютер - бiлiм беру iсiндегi бұрын  шешiмiн таппай келген жаңа, тың дидактикалық мүмкіндіктерді шешуге мүмкiндiк беретiн  зор құрал. Бiрақ әлі күнге  деЙін бiз осы зор құралдың шексiз мүмкiндiктерiнің оннан  бiрiн де пайдалана алмай отырмыз. Себеп не? Басты себеп – мұғалімнің ақпараттық коммуникациялық құзырлылығы  мен ақпараттық мәдениетiнің қалыптаспауына немесе төмендiгiнде. Соңғы жылдарда бiлiм беру жүйесiне енген «құзырлылық» немесе "құзiреттiлiк" ұғымы жеке қасиеттерi мен бiлiм, бiлiк, дағды, ic тәжiрибесi, түсiнiгiнің бiрлiгiн сипаттайды.