Біріккен Ұлттар Ұйымының

Қостанай  мемлекеттік педагогикалық институты 
 

Тарих және өнер факультеті 
 

Дүние жүзілік  тарихы кафедрасы 
 
 
 

Курстық жұмыс 
 

БІРІККЕН  ҰЛТТАР ҰЙЫМЫНЫҢ ТАРИХЫ 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Орындаған: Хасенова А.Г.

                                                                                           Тексерген: аға оқытушы

Балғабаева  Г.З. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Қостанай 2010

Жоспар:

Кіріспе.................................................................................................................................3

1. Біріккен Ұлттар Ұйымының тарихы
0. 1.1 Біріккен Ұлттар Ұйымының құрылу тарихы, мақсаты, құрылымы................6
0. 1.2. Біріккен Ұлттар Ұйымының ұйымдары..........................................................10
2. Біріккен Ұлттар Ұйымының тізбектелген шекарасы..............................................16
3. Қазақстан мен Біріккен Ұлттар Ұйымы...................................................................21

Қорытынды.......................................................................................................................25

Пайдаланған әдебиеттер..................................................................................................27   
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

      Кіріспе. 

      Тақырыптың  өзектілігі: Әлем тарихында жаңа мыңжылдықтың басталуы, әлем түрліше өзгерітерге толы, бірақ та бүгінгі таңда әлем шеңберінде өте көптеген қайшылықтар шиеленісіп жатыр. Осы қайшылықтар арқылы әлемнің күрт өзгерісін көруімізге болады. Сондықтан да осы қайшылықтар арқылы әлем жер шарын біз түрліше сипаттауымызға болады. Мысалы, қайшылықтың бір түрін сипаттасақ: Югославия, Иран, Түркия, Қазақстан және де тағы басқа елдермен байланыс шиеленістерін айтуымызға болады. Қазақстанның БҰҰ-на енуі арқылы Қазақстанда түрліше өзгерістер қалыптасқан. Осы мүшеге енуі арқылы қазақстанда әртүрлі келісім, шарттар, басқа елдер арасымен қатар жүргізлуде. Шын мәнінде тәуелсіз ел болып, өз рухани дүниемізге өзіміз ие болу құқына жетіп отырмыз. Сондықтан да БҰҰ-ның атқаратын рөлі өте күрделі. Сонымен бірге халықаралық қатынастың іскерлігі жөнінде оның құрылу тарих белсенділігінің ең басты өзекті мәселенің бірі болып табылады.

      БҰҰ-ның кеңес кезіндегі ғалымдар БҰҰ–ды «жүйеаралық» деп анықтаған, бірақта бұған мемлекеттер енген, әртүрлі әлеуметтік формацияға қатысты, БҰҰ-ы қазіргі уақытта халықаралық қатынастың қазіргі кезңіндегі бөлігі болып табылады. БҰҰ құрылу әсерінен әртүрлі болғандықтан, әртүрлі мемлекеттер арасындағы әлеуметтік жүйелік, антигитлерлік коалиция кезеңінде мемлекеттің бейбітшілік ұйымы, қазіргі уақытқа дейінгі Уставтың маңызымен қалады, деп айтуға болады. Әр халықтық және де таптық халықаралық қатынастың атогенезімі бейбітшілік тұрғыда таптық көзқараспен сипатталады. Қазіргі кездегі қарама-қайшылықтың тууы, әскери техниканың дамуы қарқыны ол тек әскери-күш әдісінің, шешілуімен ғана емес көптеген мәселелер де жататын еді. БҰҰ спецификасы тәуелсіз мемлекеттер теңдігі мен принципінде, құрылған немесе жай сөзбен айтқанда мына принципке жүгінсек "бір ел -бір аш" бұл шешім ешқашанда адектативті шындық күш бейбітшілік қатынасқа дұрыс шешімге жатпайды деуге болады. БҰҰ-ның әсері әрі белгілері қайраткері толық және де үлкен-кіші елдер енуімен, сондықтан да мемлекеттер БҰҰ-ның мүшелігінің қарастырылады. БҰҰ-ның қалыптасуы өзінің ішкі-саяси бағдарламамен қалыптасқан, бірақ та соның ішіндегі Батыс БҰҰ-ның теориясы әртүрлі тұңғиықтар осы сұраққа байланысты ат салысады. Көптеген ғалымдардың үсынысымен БҰҰ-ды "ол өз тұрғысынан ғана қарастырылады" деп есептейді, функциясы және де әлемге әсерін елеулі түрі, бүл әртүрлі келісім басшылық аренасы болып табылады.

      Ал, екінші топ батыс зерттеушілердің  ұсыныс-шешімдері мынандай: БҰҰ-ның белсенді рөлін әрбір мемлекеттік саяси курстың гармонизация орталығы деп есептейді. Осы топтың пікіріне жүгінсек: зерттеушілердің көбі негізгі рализмімен ерекшеленеді. Халықаралық қатынастың рөлі БҰҰ-да шартты түрде қалыптасқан, көптеген пайдалы: минимум - мемлекеттің саяси түсіну позициясы және максимум — қайшылық сөздің келісу қызығы болып танылады. Анализге жүгінсек: БҰҰ-ның қызметкерлері керекті екі байланыс арқылы: өзара қалыптасу жағдайымен қызықтырады. Біріншіде: БҰҰ-ның шешімі және іс-қимыл әрекеті қажетті түрде мемлекеттер енуі, олар өздерін тегін ретінде санайды, ал жедел өндірістікпен қалыптасады.

      Екінші  жағынан қарағанда: бұл өте қиын туынды "кері байланыс" тізіледі, БҰҰ-ның ең негізгі белгісі ретінде мемлекет мүшелерінің ішкі-саяси позициясының күші ретінде енуі еді. Осы кезеңде БҰҰ-ның орнату күші империализмнің көмегімен орнатылған еді, отарлы державалар мысалы, ешқашанда олар БҰҰ-ның жағынан түзу бағытқа түскен емес, "ерекше заңға" мемлекеттің отарлануына және өзінің саясатын ұлт-азаттық қозғалысқа санкциялаумен төндіреді. Сонымен қатар, ғылыми зерттеулерден қарастырғанда БҰҰ-ның жағдайы оның дипломатиясы әсіресе 90-жылдары өзінше тарихи сынауы халықаралық қатынаста ерекше сиппаталды. Ең негізгі спецификасы бұл кезеңнің мына тұрғыда қарастырылады: халықаралық қатынастың мүшелерінің қызығу балансінің ізденісімен негізделеді, көлемді түрде компромистік қайшылықтың туымен ұлғаяды және БҰҰ-ның белгілері халықаралық механизмнің тұрғысынан қарастырылады. Осы компромистік негізіндегі іс-әрекеттері жаңа компромисті концепциялық ойлаумен байланысады, және де осы қазіргі глобалды мәселелердің негізгі шешімін қолдануға әрекеттеседі. Осылайша қарапайым терминді сөзді "орналастыру " немесе "қатынас" мағына білдіреді. Осы көптеген жылдар бойы кеңес зерттеушілері халықаралық қатынастың теориясының проблемасымен ерекше сынға алған, соның ішінде өзінше теориялық түсінік құрылысының аппаратының талаптануымен ерекше көңіл бөлген.

      Осы зерттеушілік әдіске жүгіне отырып, саяси  күштің түсіну арақашықтығы ерекше, әсіресе  қатынасы ерекше динамикалыққа жатады. Халықаралық жүйеаралық ұйымдар халықаралық қатынастың қазіргі бөлігі болады, сол себепті БҰҰ-на да жоғарғы қисынды түрде ойлауының пайдалануы болады. Орналастыру күші, ерекше түсінік ол БҰҰ-ның мемлекеттерімен дамуымен байланыстылығы, екі әртүрлі әлеуметтік жүйенің тануымен. Сонымен қатар БҰҰ-да ерекше үш негізі мемлекеттер күші әлемдік социализм жүйесінде дамыған, соның ішінде капиталистік елдер мен тәуелсіз мемлекеттер құрамдас бөлігі өте көп деп айтуға болады. Үлкен топтың дамуы, мемлекеттердің дамуымен БҰҰ-да үлкен белсенді түрлері бар, отарлық империялар талқандалып, көлемді түрде сол имперализм жүйесі осыған қарамастан, көбінесе босанған елдер отарлық емес эксплуатация көлеміне енеді. Сонымен қарапайым сөзбен айтқанда, қатынас күші тәжірибеде көптеген нұсқау көрсетеді, ортақ БҰҰ-ның орналастыру саяси күші ол негізгі спецификалық формаға үйлестіріледі. «Орналастыру» және «қатынас» күші ерекше рольдарды ойнайды, сол себепті жан-жақты БҰҰ-ы әртүрлі кезең іс-қимылына халықаралық ұйымның спецификалық формасына жатқызады.

      Курстық жұмыстың мақсаты  мен міндеттері

      - БҰҰ-ның тарихын ғылыми тұрғыда талдап, саралау.

      - БҰҰ-ның құрылу тарихын қарастыру.

      - Қазақстан Республикасы БҰҰ-ның арасындағы қарым-қатынастарды қарастыру.

      - Бүгінгі таңдағы БҰҰ-ның іс-әрекеттерін талдау.

      Осы мақсатқа жету үшін мен өз жұмысымда мынандай мәселелерді қарастырдым:

      1. БҰҰ-ның соғыстан кейінгі халықаралық  бейбітшілік ұйымына, 1945 жылдың құрылуына және әрбір ел достастығына тоқталу. Сонымен әр мемлекеттің бейбітшілік қайнары екеніне көз жеткізу.

      2. БҰҰ-ның әрбір тарихының сын көздерін талқылау. Әрі де оның ғылыми көзқарасын түзеу.

3. Бүгінгі жағдайдағы ішкі саяси жақтарын өте күрделі мәселенің бірі болғандықтан оны ашық көзбен айқын дәріптеу.
4. Тәуелсіз еліміз Қазақстанның БҰҰ-мен арасындағы қарым-қатынастарын саралау.

      Жұмыстын  кұрылымы: курстық жұмысым кіріспеден, әр қайсысы екі бөлімнен құралған екі тараудан, қорытындыдан, пайдаланған әдебиеттер тізімінен тұрады. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

1. Біріккен  Ұлттар Ұйымының тарихы.
1. . Біріккен Ұлттар Ұйымының құрылу тарихы, мақсаты, құрылымы.

      Біріккен  Ұлттар Ұйымы құрылмастан бұрын, 1942 жылдың 1 қаңтарында, Вашингтонда 2626 мемлекет өкілдері жиналып декларация қабылданды. 1943 жылы Мәскеуде КСРО, АҚШ, Англия және Қытай сыртқы істер министрінің жалпы кеңесі қауіпсіздік туралы декларация қабылданды. Мұнда бейбітшілік, қауіпсіздікті қолдап отыру үшін халықаралық ұйым құру қажеттігі көрсетілді [1].

      1945 жылы Сан-Францискода болған конференцияда  Біріккен Ұлттар Ұйымы құрылды. Оның уставы ізгі мақсаттарды көздеді: халықтардың бейбітшілігі мен қауіпсіздігін қолдау, агрессиялық актіге жол бермеу, мемлекеттер арасындағы дау-жанжалдарды бейбіт жолмен шешу және барлық елдердің бейбіт ынтымақтасуына көмектесу.

      1945 жылы Европадағы соғыстың аяғына қарай, Тынық мұхитта соғыс әлі жүріп жатқан кезде дүниежүзінің соғыстан кейінгі құрылымы туралы шешім қабылданды. 5 елдің өкілдері Сан-Францискоға (Калифорния) Біріккен Ұлттар Ұйымын (ООН) құру конференциясына жиналды. 1945 жылда тарихта әлемдік жаңа кезеңдік сипатпен ерекшеленеді.

      "Біріккен  ұлттар" - аталуы себебі АҚШ-тың  президентінің Франклин Д.Рузвельттің  ұсынысымен аталды. Біріншіде мұны екінші дүниежүзілік соғыс    кезеңіндегі "Декларация объединении наций" шешімі 1942 жылдың 1 қаңтарында аталды, содан кейін 26 мемлекет басшылығымен бірігіп өздерінің басшылықтары атынан "а" еліне біріккен күресті ашуды ары қарай алып кетуін қадағалады [2].

      1945 жылдың 24 қазанында радифицистік  грамотаны КСРО-ға, Ұлыбритания,  Қытай, АҚШ, Францияға атанды, сонымен бірге Біріккен Ұлттар Ұйымы Уставындағы күштің конференциясына енуі. Осы күнді 24 қазанда жыл сайын Біріккен Ұлттар Ұйымының күні болып есептелген [3].

      Бұл кезде Біріккен Ұлттар Ұйымының уставы бекітілді, ол Ұлттар Лигасы уставын еске түсіретін еді. Жаңа ұйымның құжатында мемлекеттер арасында достық қатынастарды дамыту; экономикалық-әлеуметтік және гуманитарлық сипаттағы проблемаларды шешуде халықаралық ынтымақтастықты жүзеге асыру; дүниежүзіндегі аштық пен қайыршылық, аурулармен күрес шараларын үйлестіру көрсетілген. Біріккен Ұлттар Ұйымы барлық мүшелерінің теңдігі, дау-таластарды бейбіт шешу, күш қолдану қаупінен сақтану принципіне негізделген. Солай бола тұрса да Біріккен Ұлттар Ұйымы мемлекеттердің ішкі ісіне қол сұқпайды. Егер де өз кезінде АҚШ Ұлттар Лигасына қатысудан бас тартса, енді сенат 98 дауыспен Біріккен Ұлттар Ұйымы хартиясын тез ратификациялады. Бұл АҚШ-тың сыртқы саясатында белең алған оқшауланудың аяқталғандығын, дүниежүзіне Құрама Штаттардың халықаралық қатынастарда жетекші роль атқаруға ниеттенгендігін көрсетті.

      Біріккен  Ұлттар Ұйымы жоғарғы органы болып, сессиясы жылына бір рет болатын Бас Ассамблея мен Қауіпсіздік Кеңесінен, сол кезде 11-дің - 5-і тұрақты (АҚШ, Ұлыбритания, Франция, КСРО, Қытай) және Бас Ассамблея екі жылға сайлап, 6-ы ауысып отыратын мүше мемлекеттерден тұрды. Қазіргі кезде БҰҰ-ның 189 мүшесі бар. Оның ішінде Қазақстан Республикасы болғандығы қуантады. Уставқа сай Қауіпсіздік Кеңесі бейбітшілікті сақтау міндетін тікелей атқаратын үнемі әрекет ететін орган болып табылады. Өзінің өкілеттілігіне сай Қауіпсіздік Кеңесінің агрессорларға санкция салуға, блокада енгізуге және оларға қарсы күш қолдануға құқы бар. Барлық мәселелерді шешуде Қауіпсіздік Кеңесінің тұрақты мүшелерінін бірауыздылығы қажет. Бас Ассамблея Экономикалық және Әлеуметтік Кеңес, Қамқорлық жөніндегі кеңес, Халықаралық Сот, Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысы бастаған Секретариат сайлайды. Кейінірек Біріккен Ұлттар Ұйымы эгидасымен әр түрлі арнайы ұйымдар құрылды. Сонын бірі - ЮНЕСКО (Білім, ғылым, мәдениет бойынша Біріккен Ұлттар Ұйымы). Оның уставына алғашқыда 50 мемлекет қол қойды Оның ішінде КСРО-нан Біріккен Ұлттар Ұйымы мүшелері статусын алған Украина мен Белоруссия да кірді.

      Устав бойынша Біріккен Ұлттар Ұйымының басты органдары Бас Ассамблея мен Қауіпсіздік Кеңесі болып табылады. Бас Ассамблея Біріккен Ұлттар Ұйымы мүшелерінің жалпы жиналысы болып есептеледі және халықаралық маңызды мәселелерді қарау үшін жылына кемінде бір рет сессияға жиналады. Қауіпсіздік Кеңесі 11 мүшеден тұрады, оның алтауы екі жылға сайланады, ал КСРО, АҚШ, Англия, Франция және Қытай Кеңестің тұрақты мүшелері болып есептеледі. Шешім тұрақты мүшелер бір ауыз болған жағдайда ғана көпшілік дауыспен (7-ден кем болмауға тиіс) қабылданады. Уставтың бұл ережесінің ерекше маңызы бар, өйткені бұл әлем тағдыры ең алдымен өздерінің қолдарында тұрған ұлы державаларды келісілген шешім іздеуге мәжбүр етеді. Қауіпсіздік Кеңесі дүниеге төнген қандай да болмасын қауіпке жол бермеуге міндетті.

      Сан-Францискода  болған конференция Германия және оның бұрынғы одақтастары бейбітшілік сүйгіш демократиялық мемлекеттерге айналғанға дейін және бұл елдермен бітім договоры жасалғанға шейін олар Біріккен Ұлттар Ұйымына қабылданбасын деген шешімге келді. Біріккен Ұлттар Ұйымының резиденциясы Нью-Йорк болып белгіленді.

      Біріккен  Ұлттар Ұйымының құрылуы халықаралық  зор маңызы бар оқиға болды, ал оның жарғысы халықтардың тілек-мүддесіне сай келді.

      Біріккен  Ұлттар Ұйымы өз қызметінде келесі төрт мақсатты көздейді: