Акпарат негиздери

4.2 Информатика

4.2.1 Жалпы ереже

«Информатика» пәні бойынша стандарт «ҚР Білім  туралы Заңы» және ҚР жалпы орта білімнің Мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты бойынша жасалды. Ол 12 жылдық оқу үлгісіне көшуге байланысты информатика бойынша   білім  саласында біріккен мемлекеттік  саясатты жүргізуге мүмкіндік береді.

Информатика құрылымды оқытады және информацияның  жалпы қасиеттері шынайы әлемнің  маңызды құрамы сияқты болып табылады. Сонымен қатар информатика –  бұл, компьютерлік желілердің көмегімен  ерекшеленіп, информацияларды жіберу, сақтау, өзгерту және қолданумен байланысты қызметтің дамыған, ғылымиланған саласы.

Информатика қоршаған ортаны тануда жүйелік-информациялық  амалды жүзеге асыратын ғылыми мағлұматтың  табиғат пен қоғамдағы информациялық  процестер жөніндегі маңызды  саласының бірі бола бастады.

 

«Информатика» пәні оқушыда әлемнің информациялық  бейнесі, сонымен қатар қызметтің  өзекті тәсілдері жинақталған ғылыми мағлұматтар жүйесінің құрылымдалуына мүмкіндік бере отырып, жалпы білім  беру қызметін орындайды. Білім саласының  тәрбиелік қызметі оқушыда информациялық  қоғам жағдайында сәйкес қызметтер  мен тәртіптер тәсілдерін құруда, адамгершілік, гуманистік принциптерге негізделген этикалық түсініктердің, көзқарастар мен сенімдердің  жасалуынан тұрады.

Информатика орасан даму күшіне ие. Ол оқушының шығармашылық қабілетін дамыта отырып, ойлаудың операциялық-алгоритмдік және мазмұндық  –логикалық түрлерінің құрылуына мүмкіндік  беретін, негізгі пәндердің бірі болып табылады.

«Информатика» оқушыда білім, икемділік және дағды  жиынтығын қалыптастыра отырып, компьютерді  оқу құралы ретінде кеңінен пайдалануды  қамтамасыз ететін қызмет ету функциясын атқарады.

Информациялық құрауыштар болашақта қызметтің  қай саласында жұмыс істеу  керек болса да басты технологиялық  дайындық ретінде санала бастады. Бұл  информатиканы өмір мен қоғам  сұраныстарына жақындататын қазіргі  заманғы мектеп жасайтын, мектеп дайындығының аздаған инновациялық және қажетті  пәндерінің бірі етеді. Бұдан басқа, информатика пәні информатика сабақтарында пәндер мағлұматтарын өңдеу негізінде  әр түрлі мектеп пәндерін біріктіруші  басты тәжірибенің шынайы зертханасы, оқытуды ұйымдастыру түрлері  мен тәсілдерінің жаңашылдығы болып  табылады.

 

«Информатика» пәнін оқыту мақсаттары

 

• оқушыға информациялық процестер  туралы мағлұматтар негізі және олардың  әлемнің қазіргі заманғы ғылыми бейнесін құрылымдаудағы рөлінің түсінікті  және берік меңгерілуін қамтамасыз ету;
• қазіргі заманғы қоғам дамуындағы информациялық технологиялар және компьютерлік техникалардың маңызы және рөлі жөніндегі түсініктерді құрау;
• оқушыға компьютерді өзінің оқуында, содан кейін кәсіптік қызметінде  саналы және ұтымды пайдалануға дағдыландыру.

Оқушының  психололгиялық-жас шамасы ерекшеліктерінен шыға отырып, «Информатиканың» пәндік саладағы міндеттері мен мақсаттарын  жүзеге асыру үшін, Мемлекеттік стандарт информатиканы оқытудың бірнеше  кезеңдерін ерекшелеп көрсетеді: бастауыш, негізгі орта және жалпы орта білім  деңгейлерінде жүзеге асырылатын бастапқы (пропедевтикалық), базалық және бағыттық (кәсіпалды). 

 

Бастапқы  кезеңнің мақсаты – төменгі сынып  оқушыларының ойлау мен көңіл  бөлудің неғұрлым маңызды құрамдарын дамыту, оқу іс-әрекетінде информатиканы  оқу мен жаңа информациялық технологияларды  қолдануға дайындау.

 

• жаңа информациялық технологияларды  қолдануда психологиялық (тұлғалық-уәждік, зияткерлік, операциялық) дайындықтарды  қалыптастыру;
• жинақтау мүмкіндігі, түйсіну, икемділік, беріктік және дербестік сияқты ойлаудың неғұрлым маңызды құрамдарына жағдай жасау;
• алғашқы қарым-қатынас дағдыларын қалыптастыру;
• іс-әрекет құрылымдарын құрастыра білуді және бұл үшін мағлұматтар жасауды қалыптастыру;
• қабылдау, еске сақтау, шығармашылық елестердің дамуына жағдай жасау;
• информатикамен тығыз байланысты білім саласында оқушының ой-өрісін кеңейту;
• компьютермен жұмыс істеу элементтерін үйрету, балада компьютердің мүмкіндіктерін игеруде сенімділік сезімінің дамуына жағдай туғызу;
• компьютерге және информациялық жүйелерге адамгершілік-жауапкершілік қарым-қатынас жасауға тәрбиелу.

жағдай  жасау.

 

 

4.2.2 «Информатика»  пәні бойынша жоспарланған оқыту  нәтижелері

 

- ақпараттың түрлері мен қасиеттерін  біледі;

- ақпарат тасығыштардың міндеттерін  ажыратады;

- ақпаратты қорғау құралдарының  міндеттерін біледі;

- ақпараттың берілу тәсілдерін  меңгереді;

- өңдеу ұғымын түсінеді;

- ақпаратты өңдеу іс-әрекетін  жоспарлай алады;

- практикалық есептерді жоспарлау  тәсілдерін меңгереді.

• мәтіндік, сандық, графиктік, дыбыстық ақпараттарды өңдеу туралы түсінігі болады;
• ақпараттарды іздеу, сақтау, беру туралы түсінігі болады;
• компьютерге ақпаратты енгізу тәсілдерін біледі;
• компьютерден ақпаратты шығарады;
• компьютерде ақпаратты сақтай алады;
• бағдарламаны жұмысқа қоса алады;
• мәтіндік, графиктік редакторлармен жұмыс жасау біледі;
• калькулятор редакторын пайдалана алады.

-     басқа оқу пәндерінде компьютерді  қолдана алады;

• қоғамды ақпараттандыру туралы түсінігі қалыптасады;
• ақпараттық мәдениет туралы ұғымы болады;
• қазіргі ақпараттық және коммуникациалық технологиялар туралы түсінігі болады;

-    іс-әрекеттік және өзіндік-бағытталған  талаптарды орындайды;

-     интеллектуальдық және практикалық  іс-әрекеттерді меңгереді;

-   күнделікті  өмірге қажетті білім мен біліктілікті  меңгереді.

 

4.2.3 «Информатика» пәнінің базалық мазмұны

 

Ақпарат

Ақпарат және оның қасиеттері: мағынасы, сипаттауы, бағалауы. Ақпаратты түрлендірудегі және жаңа ақпарат құрудағы адамның рөлі. Ақпарат түрлері: мәтіндік, сандық, бейне, дыбыстық. Ақпаратты ұйымдастыру тәсілдері: кесте, сүлбі, каталог және басқалар.

Компьютер

Дербес  компьютер. Күнделікті өмірде оның рөлі. Негізгі құрылғылар. Дербес компьютердің пернетақтасымен танысу. Дербес компьютердің пернетақтасынан берілген үлгі бойынша  өзің туралы ақпараттар жиынын жазу. Компьютер  – алгоритм орындаушы. Компьютердің негізгі құралдары. Компьютерде  ақпарат ұйымдастыру. Компьютердің түсінетін негізгі бұйрықтары.

Құрылғылар  және ақпараттармен жұмыс жасайтын құралдар

Техникалық  құралдар көмегімен ақпартатты өңдеу, жіберу және сақтау. Мәтіндік, сандық, бейне, дыбыстық ақпараттарды өңдеу  технологиялары. Өңдеу құрылғылары. Мәтіндік редактор. Графиктік редактор. Калькулятор.

Адамның ақпараттық іс-әрекеті

Адамның ақпараттық іс-әрекеті туралы түсінік. Қоғамға қажетті ақпаратты ұйымдастыру. Адамның ақпараттық мәдениеті.

 

ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫ

 

ИНФОРМАТИКА

 

3 - 4 сыныптар

        Информатиканы оқыту математика, ана тілі, сурет, еңбек, ән, қоршаған орта  сияқты пәндермен интеграцияланған жеке пән шеңберінде өткізіледі.

Информатиканы оқыту үрдісінде оның әдістері мен  құралдары тілдің, математиканың, музыканың  және әдебиеттің түсініктерімен табиғи байланыста болады, яғни балалардың жалпы  білім беретін пәндерден алған  білімдерін оқу мен бекітуде нақты  материалдардың шектесуін көрсетеді. Бағдарламаның негізгі құрылымдарының бірі интегративті жобалар болып табылады, оның барысында к «Математика және информатика» білім беру саласына кіретін оқу пәнінің нысаны -информатика. Ұсынылып отырған «Информатика» оқу пәнінің нысандары ақпарат, ақпараттық ресурстар, ақпараттандыру құралдары мен ақпараттық технологиялар жатады.

«Информатика» оқу пәні, өзінің мазмұнына ақпарат, түрлі табиғат жүйесіндегі ақпараттық үрдістер, ақпараттандыру құралдары және ақпараттық технологиялар туралы білімдер негізін құрайтын бастауыш мектептің жаңа пәндерінің бірі.

  Оқу пәні ретіндегі информатиканың білім мазмұнында басқа да білім салаларына тән мағлұматтардың кездесуі мүмкін болғандықтан, басқа пәндермен пәнаралық байланыс тән.

Информатика курсы бастауыш білім берудің екінші циклынан бастап оқытылады да, негізгі мектепте информатиканы оқытуға дайындық ретінде қарастырылады. Информатиканы оқыту тәрбие құралы ретінде ҚР ББ МБС-ндағы оқытудың екінші жылынан кейінгі екінші циклындағы (3-4 сыныптар) базалық, түйінді және пәндік құзіреттіліктерге сәйкес күтілетін нәтижелерге жетуге бағытталады. Осыған орай бастауыш мектепте информатиканы оқытудың мақсаты мен міндеттері айқындалады.

 «Информатика» оқу пәнінің жалпы мақсаттары ұсынылған базалық, түйінді және пәндік құзіреттілік түрлерімен бірлікте қарастырылады:

• бастауыш білім алушыларының назарын және ойлау қабілетін дамыту;
• информатиканың негізі мен ақпараттық технологияларды оқу іс-әрекетінде қолдану;
• жалпы оқу біліктері ретінде оқу-компьютерлік біліктің негізін қалыптастыру.

Оқыту пәнінің мақсаттарына сәйкес «Информатика» оқу пәнінің міндеттері төмендегіше анықталады:

• білім алушыларға ақпараттың негізгі қасиеттерімен таныстыру, оларды ақпаратты ұйымдастыру жолдары мен алдыға қойылған мақсатты шешуде оқу іс-әрекетін жоспарлай білуге үйрету;
• білім алушыларға компьютер және қазіргі ақпараттық, коммуникациялық технологиялар туралы, қазіргі ақпараттық қоғам туралы, жеке тұлға мен  мемлекеттің ақпараттық қауіпсіздігі туралы алғашқы түсінік беру;
• бастауыш мектептің басқа пәндерін оқытуда қолданатын білім алушыларға компьютерді қолданудың алғашқы білігін қалыптастыру.

Оқу пәні мазмұнын іріктеуді реттейтін  дидактикалық негіздер үздіксіз білім берудің дидактикалық, әрекетшілдік негіздегі, пәнаралық интеграция, түсініктілік, сабақтастық, тұлғалық жетістіктерді ескеру, шығармашылық, 3-4 сынып оқушыларының жас мүмкіндіктерімен өзара байланысы ұстанымдарының негізінде жүзеге асады.

«Информатика» пәнінің мазмұнын іріктеу іс-әрекеттік, денсаулық сақтау, жеке тұлғаға бағытталған  және құзыреттілікке негізделген. Нәтижеге бағытталған құзыреттілік Қазақстан Республикасы мемлекеттік жалпыға міндетті бастауыш білім беру стандартында көрсетілгендей білім алушыларды құзыреттілікке жетуге бағдарлайды.

Білім мазмұнын іріктеуге Қазақстан Республикасы мемлекеттік жалпыға міндетті бастауыш білім беру стандартыда анықталғандай базалық, пәндік, түйінді құзыреттер негіз болады. «Информатика» оқу пәні білім алушыларға компьютерді қолдану білігін және басқада ақпараттық технологияларды қолдану мен ақпаратты-әлеуметтік білімді береді және осы алған білімдерін әр түрлі пәндерді оқуда қолдана алуға мүмкіндік жасайды.

Информатика оқу пәнінің мазмұндық  желілері төмендегідей беріледі: 

• ақпарат желісінде білім алушылар ақиқаттың бір көрінісі ретінде ақпараттың жалпы қасиеттерімен, табиғаттағы және қоғамдағы ақпараттық үрдістердің өзара қатынасымен танысады
• модельдеу түсінігін ақпараттық үрдістерді сипаттаудың бір түрі ретінде қарастырады.
• аппаратты және программалық жабдықтау: компьютердің негізгі және қосымша құрылғыларымен танысады.
• ақпараттық технологиялар желісі әртүрлі ақпараттарды сақтау, өңдеу және қолдану мүмкіндіктерін одан әрі жетілдіруге бағытталған.
• алгоритм: алгоритм түсінігі, алгоритмнің қасиеттері мен алгоритмнің берілуі туралы білімдері негізін құрайды.
• телекоммуникация: Интернет, электронды поштамен жұмыс істеудің негіздерімен танысады.

Бұл мазмұндық  желілер әр сыныпта оқытылады. Әрбір  мазмұндық желідегі тақырыптар бойынша  білімдер спиарльді бейнелі толықтырылып және кеңейтіліп отырады. Әрбір тақырыптағы мәліметтер келесі тақырып мазмұнын игеруге негіз болады.

Пән бойынша оқу жүктемесі ҚР МЖБС (Астана, 2008) базистік оқу жоспарына сәйкес (Қосымша Б, Оқыту қазақ тілінде жүргізілетін орта білім беру ұйымдарының типтік оқу жоспары. Бастауыш білім беру) сәйкес 3 сыныпта информатиканы оқытуға аптасына 1 сағат, 4 сыныпта аптасына 1 сағат бөлінген:

3-сыныпта аптасына 1 сағат, жылына оқу аптасы – 32, барлығы – 32 сағат;

4-сыныпта аптасына 1 сағат, жылына оқу аптасы – 32, барлығы ― 32 сағат.

Оқу пәні  мазмұнының вариативті бөлігі информатика пәні бойынша білім алушылар мен олардың ата-аналарының қызығушылығы мен қажеттіліктерін қанағаттандыруға,  оқу-компьютерлік біліктерінің негізін қалыптастыруға бағытталған арнайы оқыту және ойын оқу бағдарламалары.

 

 

ІІ. білім беруден күтілетін нәтижелер

 

Оқу пәнінің күтілетін  нәтижелері ұзақтығы 2 жылдық оқытудың әрбір 2- циклына арнап бекітілген білім беру мақсаттарының жүйесіне сәйкес құрылады.

Бастауыш білім  берудің әрбір циклі оқушылардың  белгілі бір деңгейдегі оқу жетістіктерін  меңгеруі үшін білім беруді ұйымдастыруға  бағытталған: