Программистер Delphi

.7  Мәтінді шығару

Графикалық объекттің бетіне мәтін  шығару үшін TextOut әдісі қолданылады. Осы әдістің шақыру нұсқауы жалпы  жағдайда мынадай түрде болады:

Объект. Canvas. TextOut(x , y , Текст);

Мұндағы x , y – шығатын мәтіннің координат нүктелері;

Текст – айнымалы немесе символдық типті тұрақты  (шығарылатын мәтін).

TextOut әдісімен шығарылатын мәтін облысының оң жақ шекара координаттарын,

PenPos  қәсиетін пайдаланып алуға болады,

мысалы:       TextOut(PenPos.x , PenPos.y , ‘Руб’);

Деректер базасының қолданбасын  құруда қолданылатын компоненттерді қарастырайық.  

Деректер базасымен жұмыс істегенде  қолданылатын компоненттер Data Access, Data Control, Midas, Decision Cube, Rave және InterBase парақтарында орналасады.

Data Access парағында деректерге қатынауды ұйымдастыратын визуалды емес компоненттер орналасады:

DataSource – деректердің басы

Table – ДБ кестесіне негізделген деректер жинағы

Query – SQL – сұранысқа негізделген деректер жинағы

StoredProc – серверде сақталатын процедураны шақыру

DataBase – ДБ қосылу 

Session – ДБ жұмысының ағымды сеансы

BatchMove – топ жазбалармен операцияларды орындау

Update – деректер жиынтығын модификациялау

NestedTable -  қойылған кесте

 

Data Controls парағында деректерді басқаратын визуалды компоненттер орналасады:

  DBGrid – кесте

  DBNavigator – навигациялық интерфейс

  DBText – жазба

  DBEdit – бірқатарлы редактор

  DBMemo – көпқатарлы редактор

  DBImage – графиктік көрініс

  DBListBox – қарапайым тізім

  DBComboBox – комбинацияланған тізім

  DBCheckBox – тәуелсіз ауыстырғыш

  DBRadioGroup – тәуелді ауыстырғыш топтары 

  DBLookupListBox – басқа өріс деректерінің қарапайым тізімі

  DBLookupComboBox – басқа өріс деректерінің комбинацияланған тізімі

  DBRichEdit – толық функционалды тестілік редактор 

  DBCtrlGrid – модификацияланған кесте

DBChart – диаграммма

 

Midas парағында қашық деректер базасын басқаратын визуалды  компоненттер орналасады :

ClientDataSet – клиенттік деректер жинағы

DCOMConnection – көпқолданбалы режимде қашық сервермен қосылу

SocketConnection -  Windows сокеті арқылы қашық сервермен қосылу              

DataSetProvider – деректер жиынының провайдері

SimpleObjectBroker – қарапайым объект брокері

WebConnection – Web-сервермен қосылу

CorbaConnection – Corba-клиенттің қосылуы

 

Decision Cube парағында шешімді қабылдайтын жүйені қалыптастыратын компоненттер орналасады:

DecisionCube – көпшекті деректер кубы

DecisionQuery – көпшекті деректерді қамтитын жиынтық

DecisionSource – көпшекті деректердің бастамасы

DecisionPivot – көпшекті деректердің көпөлшемді проекциясы

DecisionGrid – көпшекті деректердің кестесі

 DecisionGraph – көпөлшемді деректердің графиктік ұсынысы

 

Rave парағында есеп берудің ретіне арналған визуалды компоненттер орналасады :

   RvProject – проектің басты компоненті, Rave – пен байланысты қамтамасыз етеді

RvSystem – уневирсалды компонент, есеп беруді қарауды және баспаға шығаруды қамтамассыз етеді

RvNDRWriter – есеп беруді арнайы форматтағы файлға жазады және оны көруге мүмкіндік береді, баспаға шығарады 

RvCustomConnection – мәліметтері жоқ есеп берумен байланыстырады

RvDataSetConnection – мәліметтермен байланыстырады

RvTableConnection – Table компаненті бар мәліметтермен байланыстырады

TRvQueryConnection – Query компоненті бар мәліметтермен байланыстырады

RvRenderPreview–RvNDRWriter арқылы құрылған файлдағы мәліметтерді экранда мүмкіндік береді

RvRenderPrinter–RvNDRWriter арқылы құрылған файлдағы мәліметтерді баспа құрылғысына жібереді

RvRenderPDF – есеп беруді PDF форматына ауыстырады

RvRenderRTF – есеп беруді RTF форматына ауыстырады

RvRenderHTML – есеп беруді HTML форматына ауыстырады

RvRenderText – есеп беруді мәтіндік файлға ауыстырады

 

InterBase парағында InterBase серверімен жұмыс істеуге арналған компоненттер орналасады :

IBTable – Table дерегінің жинағы

IBQuery – Query дерегінің жинағы

IBStoredProc– InterBase серверінде сақталатын процедураны       шақырады

IBDatabase – деректер базасымен қосылу

IBTransaction – транзакция

IBUpdateSQL – деректер жиынтығын модификациялау

IBDataSet – деректердің бастамасы

IBSQL – SQL- сұранысты орындау

IBDatabaseInfo – деректер базасы туралы ақпарат

IBSQLMonitor – SQL- сұраныс орындалуының мониторы

IBEvents –  сервер оқиғасы

 

InterBase парағының көп компоненттері Data Access компоненттеріне ұқсас болып келеді, айырмашылығы InterBase компоненттері,  тек InterBase серверімен жұмыс істеуге арналған. Data Access парағының компоненттері әмбебап болып келеді.

1.2.    Компоненттер тақтасы

Компонентгер    тақтасы     қосымшаға     қатысатын    компонентгерді мүмкіндігін береді. Компонентгер - бүл Delphi - қосымшаны жинауға қажетті "қүрылыс блокхары" Компоненттер пиктограмма түрінде тақтада орналасқа: Delphi  ~ ді  іске қосканда Standard беті белсенді болъш тұрады.  Беттерд

орналасу тәртібін өзгерту, атын өзгерту, жою, пиктограмма косу немесе кейб пиктограммаларды  басқа бетке жылжыту үшш  Palette Properties диалогтЫ терезесі қолданылады. Ол диалогтык терезені ашу үшін Component / Configui Palette командасын немесе компоненттер политрасьшың кез - келген жері

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Delphi тілінің негізгі компоненттері

 

Мақсаты: Delphi7 программалау ортасынмен және программалаудың негізгі түсініктерімен танысу, компоненттердің қасиеттері мен оқиғаларын басқаруды үйрену.

 

Қарапайым программаларды құру

 

І. Терезе тақырыбы және фондық түсі бар қарапайым Windows-қосымшасын жасау 

Delphi7 программалау ортасын іске  қосыңыз: Пуск/Программы/Borland Delphi7/ Delphi7

Форма терезесінің тақырыбын өзгерту  керек: Form1-ден Привет сөзіне. Объектілер инспекторы (Object Inspector) терезесінің Properties (қасиет) бөлімінде Caption қасиеті үшін Привет сөзін енгізіңіз.

 Форма түсін өзгерту үшін  объектілер инспекторы терезесінде Color қасиетінің мәнін clAqua деп өзгертіңіз.

 Қосымшаны орындаңыз: Run мәзірінен  Run командасын орындаңыз немесе F9 батырмасын басыңыз.

 Ашылған қосымша терезесінің  өлшемін өзгертіп  көріңіз.

 Орап қою, бастапқы қалпына  келтіру батырмаларымен жұмыс  істеңіз.

 Қосымша терезесін жабыңыз.

 Форма мен проектіні дискіде  сақтаңыз: File/Save All командасын орындаңыз да өзіңіздің бумаңызда Prog1.pas және  Prog1.dpr.

 

ІІ. "Моя первая программа!" мәтіні және мәтін шрифтінің өлшемі мен  мәтіннің орналасуын өзгертетін батырмалары  бар Windows қосымшасын жасау.

Формаға «Standard» беттінен Label объектісін орналастырыңыз.

Label1 объектісін форманың қажетті жеріне жылжытыңыз.

Label1:объектісінің қасиетін өзгертіңіз. Object Inspector терезесінде объект қасиеттері  үшін келесі мәндерді орнатыңыз:

Объект	Свойство	Значение
Label1	Caption	Моя первая программа!
	Font	12 p., қызыл
	Alignment	taCenter
	Color	сары (Yellow)
	AutoSize	False

 

Программаны орындаңыз:Run/Run немесе F9.

Форма мен проектіні сақтаңыз.

Form1 терезесіне Button (командалық батырма) объектісін орнатып, оның өлшемін өзгертіңіз.

Button1 объектісінің Caption қасиеті үшін"Увеличение" мәнін енгізіңіз.

Button1 объектісінің Click оқиғасы үшін  программалық код тжазыңыз:

Формадағы Button1 объектісін екі рет  шертіп, программалық код терезесінде Begin және End сөздерінің арасына келесі кодты жазыңыз:

Label1.Font.Size :=  Label1.Font.Size+2;

Программаны орындаңыз. "Увеличение" батырмасын басқанда мәтін қандай өзгеріске ұшырайтынына назар аударыңыз.

Форма мен проектіні дискіде  сақтаңыз: File/Save.

Мәтіннің шрифтін кішірейтетін "командалық батырма"  объектісін жасаңыз.

Мәтінді жылжыту үшін "командалық батырма" объектісін жасаңыз:

Label1.Left:=Label1.Left+10;

Label1.Top :=Label1.Top +10;

Мәтінді жасыру үшін "командалық батырма" объектісін жасаңыз: Label1.visible:=false;

Программаны жабу үшін "командалық батырма" объектісін жасаңыз: Close;

Форма мен проектіні дискіде  сақтаңыз.

RGB ФОРМАТЫНДАҒЫ ТҮСТЕР жобасы

Мақсаты: ScrollBar, Panel компоненттерімен таныстыру. Түс құраушыларының

мәндердің ауыстыру үшін TColorRef функциясын қолдану

.

Программаны құру жоспары:

1. Жаңа проект құрыңыз. 

2. Суретте көрсетілген  компоненттерді  формаға орналастырыңыз.

3. ScrollBar айналдыру жолағы горизонтальді  (үнсіз келісім бойынша) және  вертикальді бола алады. Оның  түрі Kind қасиетімен анықталады. Осы программада вертикальді айналдыру жолағы қолданылады.

4. Программа  коды және проектіні  сақтаңыз

Unit3.pas и Pr3.dpr.

Объект	Object Inspector терезесінің бөлімі	Қасиеті/ Оқиғасы	Мәні/Әрекеті
ScrollBar1	Properties	Name	Айналдыру жолағының атын RedBar деп өзгертіңіз.
		Max	255 –  RGB градацияларының саны
		Position	122 - бастапқы мәні

Жоғарыдағы әдіспен ScrollBar2 және ScrollBar3 мәндерін орнатып, компоненттердің  атын GreenBar және BlueBar деп өзгертіңіз.

6. Формадағы барлық Label компоненттері  үшін Caption қасиетінің мәнін ' ' деп  өзгертіңіз.

7. Келесі әрекеттерді орындаңыз

Объект	Object Inspector терезесінің бөлімі	Қасиеті/ Оқиғасы	Мәні/Әрекеті
RedBar	Events	OnChange	Panel1.Color:=TColorRef(RGB(RedBar.Position,0,0)); Label1.Caption:=IntToStr(RedBar.Position); Panel4.Color:=TColorRef(RGB(RedBar.Position, Greenbar.Position, BlueBar.Position));

Жоғарыдағы әдіспен ScrollBar2 және ScrollBar3 үшін OnChange оқиғасын мәнін жазыңыз, бірақ  RGB и IntToStr.

Түсініктеме:

ScrollBar1 жолағы жылжығанда, Panel1 түсі  өзгеріп, түстің сандық мәнін  Label компоненті көрсетеді. Сонымен  қатар Panel4 компонентінің түсі  де өзгереді.

8. Проектіні сақтап, орындаңыз.

Компоненттерің негізгі  қасиеттері

 

Мақсаты – компоненттердің қасиеттері мен оқиғаларын басқаруды үйрену.

Қарапайым программаларды құру

 

І. Әртүрлі жылдамдықпен жұмыс  істейтін сағат жасау

 

 

Delphi программалау ортасын ашыңыз.

 Form1 формасына Label (Standard парағы) және Timer (System парағы) компоненттерін орналастырыңыз.

3.Объектілердің келесі қасиеттерін  орнатыңыз

4.TClock.Timer1Timer процедурасы үшін уақыттың  жаңару кодын жазыңыз:

Label1.Caption:=TimeToStr(Time);

5.Формаға GroupBox және RadioButton компоненттерін  орналастырып, келесі қасиеттерді  көрсетіңіз:

GroupBox1  Caption  Скорость

Объект	Свойство	Значение
Form1 Label1 Label1 Label1 Label1	Name Caption Color Font.Size Font.Color	Clock 00:00:00 clYellow 24 Красный

 

              RadioButton1          Caption  Медленно

RadioButton2          Caption  Умеренно

RadioButton3          Caption  Быстро

6. TForm1.RadioButton3Click процедурасына келесі кодты жазыңыз:

Timer1.Interval := 1000;

 Келесі процедуралар үшін  де кодтарды жазыңыз:

TForm1.RadioButton1Click (3000)    және TForm1.RadioButton2Click (2000)

Егер экранда  Форма  көрінбесе, онда оны келесі командаларды орындап  шығаруға болады:

Бас менюден View-Object  командасын  орындау арқылы;

Shift+F7 функциональды клавишаларын басу арқылы;

Project  терезесіндегі сәйкес батырманы  басу арқылы

Visual Basic ортасының Комоненттер   панелінде  келесі элементтер  орналасқан:

Pointer – панельдегі екпінді күйде тұрған компонент батырмасының түрін кәдімгі режимге ауыстыру үшін қолданылатын көрсеткіш.

Label – текстік және сандық шамаларды шығару үшін қолданылатын компонент.

Frame – формаға ішіне әртүрлі компоненттерді топтастырып орналастыру үшін қолданылатын компонент.

CheckBox – формаға жанында жалаушасы бар жазу шығаратын компонент.

ComboBox – формаға бірнеше қатарлардан тұратын жазулар құрастыруға болатын өріс шығару үшін қолданылатын компонент.

HscrollBar – формаға жатық айналдыру белдеушесін шығаратын компонент

Timer – формаға уақыт-өлшеуіш шығаратын компонент

DirListBox – формаға таңдалған дискінің құрамына кіретін каталогтар тізімін шығаратын компонент.

Shape – формаға әртүрлі геометриялық фигуралар шығаратын компонент

Image-формаға әртүрлі типті бейнелік файлдардан суреттер шығаратын компонент.

OLE - Visual Basic ортасын Windows операциялық жүйесіне орнатылған басқа қолданбалы программаларымен байланыстыратын компонент.

PictureBox –формаға графиктік өріс шығаратын компонент.

TextBox – формаға текстік және сандық шамаларды енгізу және шығару үшін қолданылатын компонент.

CommandButton – формаға командалық батырма орналастыру үшін қолданылатын компонент.

OptionButton – формаға жанында ауыстырып қосқышы бар жазу шығаратын компонент

ListBox – формаға бірнеше қатарлардан тұратн жазулар тізімін шығаратын компонент

VscrollBar – формаға тік айналдыру белдеушесін шығаратын компонент

DriveListBox – формаға компьютерге орнатылған дискілер тізімін шығаратын компонент

FileListBox – формаға таңдалған каталогта орналасқан файлдар тізімін шығаратын компонент

Line – формаға сызық салу үшін қолданылатын компонент

Data – формаға белгілі бір объектілерді деректер қоры сақталған mdb-типті файлдармен

Бас мәзірден View-Properties Windows  командасын орындау арқылы;

Құрал-саймандар панелінен сәйкес батырманы шерту арқылы;

F4 функциональды клавишын басу ақылы;

Форма және онда орнатылған компоненттер объектілер деп аталады. Олардың  әрқайсысының өзіне тән қасиеттері, әдістері және оқиғалары болады.