Ауызша санау

 

 

 

 

 

Кіріспе

 

Менің курстық жұмысым  С++ тілінде диаграмма тұрғызу  мысалын келтіру. Жалпы диаграмма – деректерді графикалық бейнелеудің ыңғайлы сайманы. Диаграммалар өзінің көрнекілігімен деректерді дұрыс бағалауға мүмкіндік береді.

Қазіргі кезде мәліметтердің  көптігінен оны жинақтап, сұрыптап және оны графиктік түрде бейнелеу зама ағымының талабының бірі болып  отыр. Ол үшін өте оңай шешім –  диаграммалар бар. Диаграмманың бірнеше түрлері бар. Атап айтар болсақ гистограмма, сызықтық, дөңгелек, нүктелік, аймақтық, сақиналық, жапырақшалық, кеңістіктегі, көпіршік, қаржылық, цилиндрлік, конустық және пирамидалық түрлері бар. Менің кусртық жұмысымда осы тізімнің ішінен ең алғашқысы, яғни гистограмма түріндегі диаграмманы таңдадым. Таңдаған себебім:

Диаграмманың ұарапайымдылығы

Мәліметті ажыратудағы ыңғайлылығы

Мен бұл курстық жұмысты  орындау үшін Си тілін таңдадым. Си тілінің қарапайымдылығы мен  программа құрудағы ыңғайлылығы  менің жұмысымды жеңілдетті.

Қазіргі кездегі программалау тілінің арасында ең көп тараған тілдердің бірі Си универсалды программалау тілі. Бірақ оны системалық программаларда, транслятор, операциялық системаларды жазуда қолдану жақсы жетістіктер береді. Си программалау тілін 1972 жылы Bell laboratories фирмасының қызметкері

Денис Ритчи ойлап  тапты. Тіл системалық программаларға арналған деп саналғанымен оның мүмкіндігінің  өте үлкен болғандықтан оны қолданады, программаларды жазуға да пайдалануға  болады.

Си тілінде жазылған программаның архитиктуралары әр түрлі  компьютерлердің  бірінен бірін ауыстыруға бір операциялық системаның екінші операторлық системаға ауыстыруға жеңіл.

Сонымен қатар Си тіліндегі  программалардың орындалу жылдамдығы ассемблер тіліндегі программалардан  кем емес. Си тілінің компиляторы  қазіргі кездегі барлық операциялық жүйеде жұмыс істей береді. Unix, MSDOS, WINDOWS.

Turbo C  – қазіргі  таңда көп қолданылып жүрген  жоғары деңгейлі программалау  жүйесінің бірі. Оның логикалық  құрылымы әр түрлі есептерді  дәл шешуге көмегін тигізеді.

Turbo C  тілін оқытып – үйретуден бастап, программалаудың қыр-сырын меңгертудің маңызы зор. Кез келген тілді үйрену оның алфавитінен басталады. Turbo C  программалау тілінің де басқа тілдер сияқты, өз алфавиті бар. Программаның элементтерін жазуда қолдануға болатын символдар жиынтығын тілдін алфавиті дейміз.

Турбо C-дегі графикалық программалау негізінен кірісуден  бұрын, графикалық шығарудың не екенін біліп алу керек. Ақпаратты шығауға  арналған құрылғының ішінде программаның жұмысының нәтижесін шығару құрылғысы  компьютердің мониторы екендігі белгілі.

Монитор сырт пішіні жағынан  теледидарға ұқас болғанымен оның өзінің ерекшеліктері бар. Бұлар: теледидарда  бір ғана жалғыз жұмыс режимі болса, компьютерлік мониторда олар екеу. Олар: текстік және графиктік режимдер. Компьютерлік дәуір арасында графика немесе бүтін суреттер экранға (принтерден) шығарудағы өте кең таралған тәсіл.

 

 

Графика бұл –

Кескіндерді енгізу, бейнелеу және шығару құралдары мен жүйелері. Компьютерде мәтіндік мәліметтер мен  графикалық бейнелер біріктірілетін визуальды ұсынудың жалпылама тәсілі;

Алфавиттік – цифрлық  символдардан өзгеше нүкте, сызықша  немесе төртбұрыштар көмегімен экранға  шығарылатын ақпарат;

Программалаудың кескіндерді  құру және түрлендіру жүйелерін жобалаумен байланысты саласы.

 

 

 

 

1 С++ ПРОГРАММАЛАУ ТІЛІ

 

1. Тілдің алфавиті

 

Латын алфавитінің әріптері.

1.А,В…Z,a,b,c…z;

2.0…9;

3.”, , {}, (), [], +,-,/,%,\,,’,.,:,<=,>=,>,<,=,-,!,&,*,#,~Ù,

4. Өрнектеуге болмайтын  символдар: бос орын: табуляция,  жаңа жолға көшу.

5. Коментария жазу  үшін орыс альфавиті қолданылады.

 

Идентификаторлар. Тілдің ең негізгі түсіністерінің бірі- идентификатор. Ол объектінің атауы ретінде қолданылады. (функцияның, айнымалының, константалардың)

Идентифатор төмендегі  ережеге сай таңдалуы қажет:

Олар латын әріптерінің  х немесе астын сызу басталуы қажет .

Оның ішінде латын  әрпі және астын сызу белгілері қолданылуы мүмкін. Бөтен таңбаларды қолдануға  болмайды.

Си тілінде кіші және үлкен латын әріптері өзгеше деп  саналады.

Идентификатордың ұзындығы әр программаның жүйесінде әр түрлі ANSI стандарты бойынша 32 таңбадан аспауы керек . Си ++ те шектеуі жоқ.

Объектілердің идентификаторы тілдің, түйінді сөздерінің стандартты функциядан және библиотека аттарынан  өзгеше болуы қажет.

Си программалау  тілінде  түсініктемеге көп көңіл қойылады. Ол программаны теруді жеңілдетеді. Каментарий мына /* және / таңбалармен шектеледі. / *Бұл түсініктеме */ Си++те мынадай тәсілі бар // мына таңбадан кейін тұрған символдың бәрін сол қатер аяғына дейін түсініктеме деп түсінеді.

          Программалау ортасы – IDE–біріктірілген программалау ортасы – құралдар жиынтығынан тұрады. Ол құралдар: программаны жазуға, өңдеуге, компиляциялауға, құрастыруға (компановка) және жөндеуге (отладка) арналған.

Сонымен қатар, ортада мынадай  қосымша мүмкіндіктері арастырылған:

Монитор экранында бірнеше терезені бейнелеп және оның өлшемін қажетінше өзгертіп, орнынан жылжытып қарауға болады;

«Мышь» манипуляторын  қолдану;

Диалогтар блогы бар;

Текст фрагментін өшіру  және орналастыру мүмкіндігі бар;

Басқа программаларды шақырып  қолдану мүмкіндігі;

Редакторда макротіл қолданылады.

IDE ортасының негізгі  3 компоненті бар: С/С ++тілдерінің  кең тарағаны turbo C++ (Borland фирмасынан  шыққан) ортасына қатысты сипаттау  беріледі:

- Экранның жоғарғы  бөліміндегі менюлер жолы;

- Экранның ортасындағы  жұмысшы алаңы;

- Экранның төменгі  бөлігінде қалыпты-күй жолы.

Менюлер жолы:

Менюден кейбір элементті  таңдағанда диалогты блоктар экранға  шығарылады. Менюлер жолы менюдегі барлық командаларды қолдану жолын  алады. Ондағы қажетті менюді мышпен шерту немесе F10 тетігін басып қажетіне жылжып бару арқылы екпінді етуге болады. Екпінді менюден басқару тетіктері мен Enter пернесін басу арқылы команда таңдалады.

Команда таңдалғанда  ішкі меню (команда қасында үшбұрышты  символ болса) немесе диалогты блок (команда  қасында көп нүкте тұрса) ашылуы мүмкін, ал команда қасында ештеңе болмаса ол тікелей орындала бастайды.

Диалогты блокта параметрлерді  анықтау мынадай негізгі басқару  құралдарының: таңдау көрсеткіштері, күйін  ауыстырғыштар, әрекеттер түймесі, енгізу блогы, тізімдер блогы арқылы жүзеге асырылады.

Жүйеде меню екі түрде  қатысуы мүмкін: толық немесе азайтылған. Мұның қажетін орындау үшін:

Options\Full Menus командасы  қолданылады, сәйкесінше OFF немесе ON күйлері орнатылады.

Жүйеде кез-келген әрекет нақты бір терезеде орындалады. Бір уақытта бір терезе екпінді бола алады, бірақ бірнеше терезе ашық болуы мүмкін. Терезенің бірнеше түрі бар, оның әрқайсысының мынадай элементтері болады:

- тақырыптар жолы;

- терезені жабу маркері;

- айналдырғыш сызғыш;

- терезе өлшемін өзгерту бұрышы;

- экранға терезені  толығымен ашу маркері;

- терезе мөлшері (1-ден  9-ға дейін).

Қалыпты күй жолы:

Экранның төменгі бөлігінде  орналасқан. Төмендегідей  функцияларды атқарады:

Екпінді терезедегі орындалып  отырған әрекетке байланысты қолдануға  болатын негізгі пернелер туралы мәлімет беріп отырады;

Нақты көрсетіліп тұрған әрекетті орындау үшін менюден команданы  таңдаудың орнына  перне белгісіне  тышқан сілтеуішін қойып, сосын  шерту  арқылы жеңілдету  мүмкіндігі бар.

Программада қандай әрекет орындалып отырғандын хабарлайды.

Менюден таңдалған команда  немесе диалогты блок элементтері туралы қосымша бір жолдық кеңестер мен  ұсыныстар береді.

File\Save As... екпінді терезедегі  файлды басқа атпен сақтауға  мүмкіндік береді.

File\Change Dir жұмысшы каталогты  өзгерту, яғни атауы мен жолын көрсетуге мүмкіндік береді. Жұмысшы каталог дегеніміз - Turbo C++ файлды сақтағанда немесе іздегенде қарайтын каталогы.

File\Print  Turbo C++ - дегі  екпінді терезенің мазмұнын баспаға шығарады.

Get Info блогының мәндері кестесі.

 

2. Көп файлдық проекттерді басқару

 

Қазіргі программалау технологиясы бойынша бір тұтас программалық жабдық – паралель дайындалған бірнеше  программалық файлдардан тұрады. Сондықтан  бірнеше файлдан проект құру мүмкіндігі болуы керек. Бұл үшін С ++ ортаснда қосалқы проектілер менеджері (ПМ)  қолданылады. ПМ құрылатын проектіні құрайтын файлдарды анықтайды және проект рекомпиляцияланғанда проект файлында сақталған информацияны жаңартады. Проект файлында мынадай информациялар сақталады:

- проектке енетін барлық файл аттары;

- олардың дискідегі маршруттар;

- алдымен компиляцияланатын файлдармен  олардың басқа файлдармен байланысы;

- программаның әрбір бөлігінің  құрылуы барысында қажетті компиляторлар  түрлері мен командалық жолдарының  параметрлері анықталады;

- нәтижелік программа қайда орналастырылатыны;

- соңғы рет компиляцияланғанда  анықталған код өлшемі, мәліметтер  өлшемі мен жолдар саны.

 

Проект құру үшін мынадай әректтер орындалады:

Проект файл атын таңдау, ол үшін: Project / Open Project командасы орындалады;

Проектіге құрамына енетін файл аттарын қосу, яғни Project / Add Item командаLast step time    - Өңдеу барысындағы соңғы қадамның орындалған уақыты

File\DOS Shell  Turbo C++ ортасынан уақытша шығып DOS командаларын орындауға мүміндік береді. Turbo C++ ортасына оралу үшін клавиатурадан EXIT командасын енгізіп  Enter басу керек.

Берілген команданы  орындау барысында жады мөлшері  жетпей қалса, онда Run\Program Reset (Ctrl-F2) командасының көмегімен өңдеуді тоқтату қажет.

File\Quit командасы  Turbo C++ жүйесінен шығып, оны жадыдан өшіріп, басқару билігін  DOS ОЖ-не береді. Егер терезелерде сақталмаған өзгертулер жасалған болса, оларды сақтау туралы сұранымдар жасалады.

Edit(Alt-E) менюі:

Редактор терезелеріндегі  текстке өзгертулер, енгізулер, өшірулер жүргізеді. Сонымен қатар текстік буфер мазмұнын қарауға да болады. Тексті белгілеу дегеніміз - оны өзге түске бояу.  Ол үшін:

1)  Shift пернесін стрелкалармен  бірге басу;

2)  Ctrl-K B пернелерін  қатар басу арқылы белгіленетін  текст блогының басын көрсету,  сосын курсорды белгіленетін блок соңына қойып Ctrl-K K басу керек.

3) Жолды белгілеу үшін Ctrl-K L басу қажет.

Фрагмент белгіленген  соң ғана Edit менюіндегі командалар қолданылады және Clipboard буферін пайдаланады.

Restore Line командасы соңғы  орындалған команданы кері қайтарады.

Cut (Shift-Del) командасы белгіленген  фрагментті құжат текстінен өшіреді  де оны буферге орналастырады.

Copy (Ctrl-Ins) командасы белгіленген фрагменттің көшірмесін буферге орналастырады. Оны   Paste командасының көмегімен басқа текстке қоюға болады. Сол секілді Help терезесінен  фрагмент алуға болады.

Paste (Shift-Ins) командасы буфердегі тексті жұмысшы терезенің курсоры тұрған жеріне орналастырады.

Show Clipboard командасы  басқа терезелерден көшірілген және өшірілген текст фрагменттері орналасқан Clipboard терезесін ашады.

Clear (Ctrl-Del) командасы тексттегі белгіленген фрагментті өшіреді.

Search (Alt-S) менюі:

Search менюі  тексті  іздеу, функцияны сипаттау және  файлдағы қате жіберілген орында  іздеу әрекеттерін орындайды.

Search\Find (Ctrl Q F) командасы Find диалогты блогын ашады, мұнда іздеу үлгілерін және параметрлерін беруге болады.

Replace (Ctrl Q A):

Search Replace командасы текстегі  ізделінді фрагментті және оның  орынына қойылуға тиіс фрагментті  көрсетуге мүмкіндік беретін  диалогты терезені ашады.

Search\Again (Ctrl L) командасы Find немесе Replace командаларының соңғы әрекетін қайталайды. Мұнда соңғы орнатылған параметрлері қолданылады.

Run (Alt-R) менюі:

Бұл меню командалары  программаны орындайды және өңдеу  сеансын инициялизациялайды, аяқтайды.

Run(Ctrl-F9)

Run командасы Run Arguments командасы  көмегімен берілген аргументтерді  пайдаланып программаны орындайды.