Ет өндірісі аппараттары

КІРІСПЕ

 

Қазақстан жеделдете  жан-жақты жаңғырта жаңарту жолын таңдап алып отыр. Біз осы заманғы әлемде Қазақстанға және қазақстандықтарға лайықты орын, бүкіл ел халқының әл-ауқатының өсуі мен тұрмыс деңгейінің елеулі жақсаруын қамтамасыз ету үшін сыртқы рыноктарға шығып, сенімді орнығуға міндеттіміз.

Үкімет ұлттық тауарлар мен қызмет көрсетудің бәсекеге қабілеттілігін қолдауға бағытталған нақты бағдарламалар  қабылдауы қажет. Жеке меншік бизнесті қолдаудың және оның тауарлары мен  қызметінің әлемдік рыноктарға жылжытатын мамандандырылған құрылымдар болуы шарт, мұндай ұйымдардың әлемдік тәжрибесін зерделеп, оны еліміздің жағдайына бейімдеуіміз керек.

Бұл жолда Қазақстан мен өңірдің нақты жағдайын ескеріп, әрі әлемнің озық мемлекеттерінің жетістіктерін өзімізде іске асыра отырып, біздің:

Біріншіден, қандай да бір табыстарға қолымыз жетіп үлгерген секторларды жаңғырта жаңарту қарқынын жеделдете түсуіміз қажет;

Екіншіден, жаңғырта жаңартуды ешқандай алалаусыз Қазақстан экономикасы мен әлеуметтік өмірінің барлық салаларына тарату керек.

Шағын кәсіпкерлікті дамыту қоры халықтың кәсіпкерлік әлеуеті мен бастамшылығын  іске асыруға тырысқан түрлі топтар үшін қаржы ресурстары үшін сараптама  жасаудың нақты қайнарына айналуға тиіс. Қордың өкілдік желісін кеңейту, өңірлердегі кәсіпкерлікті қолдауға бағытталған жұмысты күшейту  қажет деп Қазақстан Республикасының Президенті өзінің жолдауында ауылшаруашылық өнімдерінің сапасын жоғарылатуға және оның Бүкіл Әлемдік Сауда ұйымының талаптарына сай келуге жеткізетін мақсаттары туралы айтты. Сондықтан да өндірушілер ауылшаруашылық өндірісін модернизациялау және дайын өнімнің сапасын жоғарылату керек.  

Қазіргі кезде елімізде көптеген тамақ өнімдерін өндіретін  шағын және орта кәсіпорындар ашылуда. Сонымен қатар ауылды жерлерде шағын  кәсіпорындар ашу, бұл ауыл тұрғындарын өздерінің шикі заттарын өңдеп дайын өнім алумен қатар, жұмыспен қамтамасыз етеді.  Шағын және орта кәсіпорын ашу кезінде өндірілетін өнімнің жоғары сапалы болуына және шикі затты толық пайдаланып қалдықсыз өнім өндіру мақсатын көздейді.  Шикізатты қалдықсыз өндіріп, өндірілген өнімнің жоғары сапалы болуы жаңадан ашылған кәсіпорындар үшін бәсекеге төтеп бере алуына және өндірісін ары қарай жетілдіруіне мүмкіндік туғызады.

Ет өндірісінің басты  міндеттері болып өнім сапасын жоғарлату, ресурс және энергия үнемдейтін технологияларымен техникалық жабдықтарды жасау өндірістің санитарлы-гигиеналық, қауіпсіздік техникасы жағдайын жақсарту, біртіндеп колмен жасалатын тиеп-түсіру жұмыстарындағы ауыр жұмыстарды қысқарту, сонымен қатар, жақсы конструктивті материалдарды қолдану техникалық жабдықтауды жүргізу, өнім мен шикізатты өндіруді кешенді жүргізуді қамтамасыз ететін құралдар негізінде кәсіпорынды жабдықтау болып табылады.

 Ет өнімдері үлкен сұранысқа ие, соның ішінде шұшық өнімдері ерекше орын алады. Бұл шұжық өнімдерін өндіретін шағын цехтардың керектігін аңғартады. Бірақ та елімізде шұжық өндірісі дайын шұжық өнімдерімен толық қамтымайды. Экономикалық тұрғыдан қарастырсақ тек қана шұжық өнімдері емес басқа да тамақ өнімдері әлі де шет мемлекеттерден әкелуде. Бұл өзімізде тамақ өнімдерін өндіретін кәсіпорынның аз, әліде болса қажет екендігін көрсетеді.

 

 

 

 

 

 

 

СЕМЕЙ ЕТ-КОНСЕРВІ КОМБИНАТЫНЫҢ ТАРИХЫ

 

М.И.Калинин атында - ҚазССР Мемлекетік агрөнеркәсіптік комитетіне қарасты кәсіпорын 1934 жылы Семей мал сою пунктінің негізінде құрылған. Комбинаттың құрылысы жүріп жатқан жылдары мұнда Коммунистік партия мен Совет мемлекетінің көрнекті қайраткерлері С.М.Киров, М.И.Калинин, А.И.Микоян болды. Олар кәсіпорынның қалыптасуына көмегін тигізді. Құрамына қой етін тоңазытатын Үржар қасапханасы кіреді. Комбинат 300-ден астам (тағамдық, мед., тех. өнімдер, сүйектен, мүйізден жасалынған бұйымдар) өнім түрлерін шығарады. Оның сойыс малын ұстайтын базасы, мал сою, консерв, колбаса-кулинарлық, тоңазытқыш, медициналық аппараттар, техникалық фабрикаттар заводы және 18 қосымша цехы бар. Олар осы заманғы технологиялық жабдықтармен жарақтанған. Соңғы 30 жыл ішінде қосымша: №2 медициналық препараттар заводы, қосалқы трансформатор станциясы, консерв қоймасы, тоңазытқыш, тері тұздайтын, қаңылтыр, литография, жұмыртқа ұнтағын жасайтын цехтар салынып, компрессорлық цех кеңейтілді.

Ұлы Отан соғысы жылдары (1941-45) кәсіпорын майдан мен тылға 103 мың тоннадан астам ет, 21 мың  тонна колбаса өнімдерін, 100 млн. шартты консерв банкасын, 18,3 мың тонна азық концентраттарын жөнелтті. 1984 жылы комбинатта 50,1 мың тонна ет пен 1 категориялы өкпе-бауыр, ішек-қарын, 10,0 мың тонна колбаса өнімдері, 3,3 мың тонна жартылай ет фабрикаттары, 5 мың тонна құрғақ мал азығы, 65,0 млн. сомның шартты консерв банкасы, 6,86 млн. сомның медициналық және техникалық өнімдері өндірілді. Сойылатын мал Семей, Павлодар, Талдықорған, Шығыс Қазақстан облыстарынан, РСФСР-ден жеткізіледі. Комбинат республикада ет өнеркәсібі бойынша өндірілетін товарлы өнім көлемінің 11,8%-ін береді. Жалпы ет өнімін шығару жөнінен Одақта 3-орын алады. Кәсіпорында 28-ден астам ұлт өкілдері еңбек етеді. 91 адамы СССР ордендеріне және медальдарына ие болған (1984).

Дайын өнімдері еліміздің, республикамыздың қалаларына, сондай-ақ Венгрияға, Кубаға, Польшаға, Чехословакияға т.б. шет елдерге жіберіледі. Комбинат Еңбек Қызыл Ту орденімен наградталған (1944).

«СЕМЕЙ ЕТКОМБИНАТЫ» ЖШС ЖАҢА КЕЗЕҢДЕ

 

2009 жылдың 5 қарашасында  Семей ет комбинатының іске  қосылғанына 75 жыл болды.

Қазіргі күні жаңа жабдықтарды енгізумен, технология үдерістерінің автоматтандырылуына және жұмыс орындарын ұйымдастырудың жетілдірілуіне байланысты кәсіпорынның техникалық деңгейі көтерілді. Өндірістік цехтар қайта құрылып, шұжықтарды қамдау, буып-түю үшін әлемдік көшбасшылар шығарған жаңа жабдықтар орнатылды. «Семей еткомбинаты» ЖШС 200 жуық ет өнімі атауларының алуан түрімен және дәмділік қасиетімен ерекшеленеді. Бұл ет, ішек-қарын, жоғары сапалы шұжық өнімдері, деликатестер, сүрлер, ет консервілері, құрғақ мал азығы.

2003 жылы «Семей ет  комбинаты» деген Жауапкершілігі  Шектелген Серіктестік құрылды.  «Мұнда ет өнімдерін шығару  және өңдеу бойынша жаңа технологиялық  жүйе, яғни, құны 215 млн. теңге тұратын  «Шаллер» Австрия фирмасының  қазіргі заманғы жабдығы орнатылды. Бұл жаңа технологиялармен комбинат әлі де биіктерге жетпек.

Қазіргі күні «Семей еткомбинаты» ЖШС мал өңдеуде, ет, шұжық және консерві өнімдерін шығарудағы арнайы кәсіпорын болып саналады. Комбинаттың  өндіріс алаңында қолайлы көлік  және темір жолдары бар. Шикізат дайындайтын жерлерге көліктің тура жетуі шығынды аз жұмсауға мүмкіндік жасап отыр. Бір ауысымда 35 мың ет консерві өнімін, ал шұжық, тартылған ет, тұшпараны 10 тоннаға дейін шығарады. Бір тәулікте 24 тоннаға дейін өнім шығарып, сатуға мүмкіншілік бар.

«Семей еткомбинаты» ЖШС «Халал» өнімін шығаруға және сатуға сертификат алды. Бұл өндіріс  үшін соятын және шұжық өнімдерін  өндіретін жаңа цех ашылды. Бұған  дейін «Халал» өнімдері Шығыс  Қазақстанға басқа аймақтардан  әкелінетін.

 

 

 

Шұжық өндіру жабдықтары.

ЕТТАРТҚЫШТАР

 

Ет өндiрiсiнде ет кескiш  машиналарын - өнiмдердiң ұсақталған бөлiктерiнiң дәрежесiне қарап, оларды iрi, орташа және ұсақ кесетiн машиналар  деп бөледi. Осыған сәйкес ет кескiштер орта және ұсақ кескiштерге жатады.

Қолдану аймағы бойынша ет кескiш машиналар қалыпты және қатырылған кұйдегi еттi, ферменттi майлы шикiзаттарды және т.б. өнiмдердi ұсақтау ұшiн қолданады.

Кескiш механизмге шикiзатты  тасымалдау әдiсi бойынша:

- механизацияланған көтергiшпен;

- деңгейлерiнiң әртүрлiгi бойынша шикiзатты өздiгiнен тасымалдау.

Цилиндрлерiнiң орналасуы  бойынша келесi түрлерге бөлiнедi:

- көлденең цилиндрлi

- қиғаш цилиндрлi

Цилиндрлердiң iшкi қабаттарында тiк немесе спираль тәрiздi кедiр-бұдыр  қабырғалары бар. Олардың болуы  өнiмнiң өс бойынша орналасуын қамтиды. Шнек пен қабырғалар арасындағы саңылау  2 мм-ден үлкен болмауы керек.

Пiшiнi бойынша шнектер  конусты және цилиндрлi болып бөлiнедi. Өндiрiсте цилиндрлi шнектер көп тараған.

Орамдарының ойылғанына қарап келесi тұрлерге бөлiнедi:

-тұрақты адымды шнектер;

-басы аз адымды, ал  аяғына қарай жай азаятын адымды  шнектер.

 

Ет кескiш машиналарының  негiзгi сипаттамасы торлардың диаметрi болып келедi.

Машиналардағы пышақтар формасы бойынша: крест тәрiздi немесе көп қырлы  болып бөлiнедi.

Көп қырлы пышақтардың кемшiлiгi: қырларының көптiгiнен араларында бос аудан азаяды да, ол жерден ет аз өтедi, яғни көп шығарылуына керi әсер етедi. Ал араларын үлкен қылып ашу ұшiн, пышақты қырларын жiңiшке қылып жасайды, олардың төзiмдiлiгiн көтеру ұшiн қырларының ұшына қатаңдық сақинасын кигiзедi.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ФАРШАРАЛАСТЫРҒЫШТАР

 

Араластыру процестің  жүру сапасы - араластырудың тиімділікпен қолданылуында және оның жүруі үшін қойылған мақсаттың орындалуында, сонымен  қатар араластыру сапасы араластырғыш құрылғылар мен  аппараттың құрылысына және араласатын сұйыққа берiлетiн энергия шамасына байланысты болады.

Фаршараластырғыштар екіге  бөлінеді:

• барабанды,
• қалақшалы

 

Фаршараластырғыш келесідей негізгі жұмысшы органдардан тұрады: тұрқыдан, араластырғыш астаудан, қақпақтан, араластырғыш шнектер мен жетектен. Тұрқы пісіріліп қосылған қаңқадан тұрады, барлық жағынан облицовалық қаңылтырлы темірмен қапталған. Қаңқа ішінде араластырғыш шнектер орналасқан және жетектер буынтықты және цилиндрлі тісті берілістерден тұрады, бұларға айналыс сыналы белдік арқылы электрқозғалтқыштан беріледі. Тұрқыға арластырығыш астау бекітілген, оның ішінде екі араластырғыш шнек орналасқан. Фаршараластырғыштың шнекттері жетекші және жетектегі  шнектер болып бөлінеді. Оларға айналыс электрқозғалтқыштан сыналы белдік арқылы буынтықты беріліске беріліп одан жетекші шнектен жетектелуші шнекке цилиндрлі тісті берілістер көмегімен бір-біріне беру арқылы жүзеге асырылады. Қаңқаның басқа бүйір қабырғасында фаршты түсіріуге арналған люк орналасқан, ол фарш түсіруге арналған. Люктың шетшеті нығыз жабылуы үшін резеңке салынған және ол арнайы тұтқа арқылы бекітіледі. Араластырғыш астауды үстінен қақпақ арқылы жабады. Араластырғыш астау және қақпақ  9Т18НХ маркалы болаттан дайындалған. Фаршараластырғыш басқару пульт көмегімен жүзеге асырлады. Фарш машинананың араластырығыш астауына қолмен немесе  арнайы құрал жабдықтардың көмегімен арнайы компоненттерді қоса отырып жүктеледі. Араласқан фарш люкті ашу арқылы түсіріліп алынады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ЖҰҚА ҰСАҚТАУ МАШИНАЛАРЫ

 

Бұл куттерлерде алдын-ала  волчокта ұсақталған өнiммен қатар, мұздатылған iрi ұлкен кесектi өнiмдi алдын-ала  және соңғы ұсақтап, араластыруға болады. Оларды пiсiрiлген, қақталған шұжық  өнiмдерiнiң өндiрiсiнде фаршты дайындау ұшiн қолданады.

Ет және ет өнiмдерiн  жұқа ұсақтау үшiн толассыз әрекеттi машиналар қолданылады. Мерзiмдi әрекеттi машиналарға қарағанда олардың  келесi артықшылықтары бар: жоғары өнiмдiлiктi, ағынды жұйеге қосу мұмкiндiгi бар, жоғары дәрежелi ұсақтау қабiлетiлiгi және т.б.

Машина – паштет, крем, сосиски, сарделка, шұжық, тұшпара және басқа өнiмдер өндiрiсiнде алдын-ала  тор тесiктерiнiң  диаметрi 3 мм волчокта ұсақталған ет және ет өнiмдерiн ұсақтауға  арналған. Машина тамақ өнiмдерiн  дайындау жұйесiмен қатар, асханаларда, ресторандарда, қоғамдық тамақтандыру орындарында және фермерлiк шаруашылықтарда қолданылады. Бұл машина:

• шикiзаттың бiртектiлiгiнiң және дисперстiлiгiнiң жоғары болуын;
• ұсақтау дәрежесiн реттеу мұмкiншiлiгiн;
• шикiзатты толық ұсақтауды;      қамтамасыз ете алады.

Машинаның құрылғысына: қаңқа, белдемше, пышақты головканың тұрығы, ротор, бұрандалы сақина және түсiргiш гусак. Қаңқа жоғарғы жағында электр қозғалтқыш және ұсақтағыштың жұмысшы бөлiгi орналасатын плитасы арасында орналасқан фланец болып табылады. Белдемшенiң ұстiңгi бөлiгiнде пышақты головканың тұрығын бекiтуге және бұруға арналған құрылғы орналасқан. Белдемшенiң цилиндрлi бетiнде қақпақпен жабылатын терезе бар. Ол ұсақтағыш муфтасына қызмет көрсетуге арналған. Пышақты головканың тұрығы негiзгi жұмысшы орган болып табылады. Оның iшiнде – шикiзатты ұсақтап, тұсiргiш канал және гусак арқылы қабылдағыш ыдысқа тұсiруге болады.

 

Пышақты головканың ұстiңгi бөлiгiнде бұрандалы сақинаға арналған бҰранда, ал бұйiр бетiнде гусакты бекiтуге арналған фланецтi тұсiргiш канал орналасқан. Пышақты головканың тұрығында – шкаласы 0-ден 1 мм дейiн, бөлгiш өлшемдерi 0,055 мм сызғыш орнатылған.

Осы шкалаға байланысты бұрандалы сақина бұрылған кезде қозғалмалы және қозғалмайтын сақина тәрiздi тiстi пышақтардың арасындағы саңылауды өзгертуге болады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ШПРИЦТЕР

 

Ет өнеркәсiбiнде дозалап  толтыратын машиналар көп қолданылады. Қысым әсерiмен қабықшаны механикалы жолмен толтыратын машиналар тобына шприцтердi жатқызады. Шприцтер шұжық  қабықшасын тартылған етпен, сонымен қатар сүт өнеркәсiбiнде балқытылған сырды жасанды қабықшамен толтыруда қолданылады.