Карбон қышқылдары

 

    Бар нәрсеге  білім қолды жеткізер.

 

Бар ізгілік тек білімнен алынар,

 

Білімнен аспанға жол  салынар.

 

                                              (Ж.Баласұғын) 

 

1.Ұйымдастыру.Оқушылармен  амандасу ,сыныптағы оқушыларды  түгендеу.

 

 

 

2.Өткен сабақты қайталау.Сыныптағы  оқушылар 3 топқа бөлінеді.

 

Үй тапсырмасы «Көмірсутектердің  табиғатта кездесуі,мұнай,тас көмір,мұнайға  серіктес газдар» тақырыбын мазмұндау.Онымен бірге қосымша тапсырма сұрақтары  қойылады.

 

1-топқа сұрақ. 

 

1)Мұнайға жалпы сипаттама  беру.

 

2)Мұнайды қайда қолдануға  болады?

 

2-топқа сұрақ. 

 

1)Бензин дегеніміз не  және қолданылуы?

 

2)Лигроин мен мазутты  қайда қолданады? 

 

3-топқа сұрақ. 

 

1)Бензиннің детонацияға  төзімділігі дегеніміз? 

 

2)Мұнай қай жерлерде  өндіріледі?

 

Бұл сұрақтарға оқушылар жауап  береді.Карточкалармен жұмыс жасалынады.

 

Осыдан кейін «Атырау», «Мұнай» атты сөзтуым шешіледі.Осымен

 

үй тапсырмасы тексеріліп,жаңа сабақ түсіндіріледі.

 

3.Жаңа сабақты түсіндіру. 

 

Карбон  қышқылдар дегеніміз  құрамында функциональды тобы бар  қосылыстарды атайды.Жалпы формуласы- CnH2nO2.

 

Карбоксил тобында оттегінің  электр терістілігі жоғары болғандықтан П байланыс электрон бұлты оттегіне қарай ығысады.Көміртек атомы 

 

гидроксил тобының оттегі атомының ажырамаған электрон жұбының  бұлтын өзіне қарай тартады.Формулалар бойынша карбон қышқылдарының гомологтық  қатарын таныстыру.Органикалық қышқылдардың бірінші өкілі- құмырсқа қышқылы  Н-СООН.

 

Құмырсқа қышқылы өткір  иісті,түссіз сұйықтық, суда жақсы ериді,қайнау температурасы 101С,теріге тисе күйдіреді.

 

 

 

 

 

Алынуы:Тақтадағы дайын  реакцияларды түсіндіру.

 

1.СН3ОН→Н-СООН+Н2 

 

Сірке қышқылы өткір иісті,суда жақсы еритін ,түссіз сұйықтық.+16,6 С 

 

температурада мұз сияқты болып қатып қалады.3-9% сірке қышқылын

 

тағамдарға,70-80 % сірке эссенциясы деп аталады.

 

Химиялық қасиеттері:

 

1.2СН3СООН+Мg→(СН3СОО)2Мg+Н2 

 

2.СН3СООН+МgО→(СН3СОО)Mg+Н2О 

 

3.СН3СООН+NaOH→CH3COONa+H2O

 

 

 

Жоғары молекулалы май  қышқылдары.

 

С17Н35СООН- стеарин                С15Н31СООН-пальмитин 

 

С17Н33СООН-олеин 

 

Келесі тақтадағы сурет  бойынша жұмыс жасаймыз.Суретте  терінің бетінен 

 

кір затты тазарту үлгісі.Май  қышқылдарының Na тұздыры қатты,ал K

 

тұздары  сұйық сабындар.Кермек суда кір ашылмайды.

 

Карбон қышқылдарының  номенклатурасумен жұмыс істелінеді.

 

М: СН3-СН2-СН-СООН 2-метил бутан  қышқылы 

 

                                       метил этил сірке қышқылы 

 

Карбон қышқылдарының  ең басты ерекшеліктері минералды  қышқыл

 

және спирттермен әрекеттесіп  этирификация деп аталынатын реакция 

 

түзеді.Карбон қышқылдары бір  негізді және екі негізді болып  бөлінеді.

 

Тәжірбие:Сынауықтағы сірке  қышқылына фенофталеин мен метилоранж

 

индикаторларының  ерітінді құйылады.Метилоранж сарғылт түсті,ал

 

қышқылға қосқанда қызыл  түс береді.

 

4.Жаңа сабақты бекіту.

 

Карбон қышқылдарының  гомологтық қатары бойынша пысықтау.

 

Формулалармен жұмыс істеу.Сабақты  бекітуге карбон қышықылдарының пластелиннен моделдері жасалынады.Кейбір қышқылдардың молекулалық массаларын есептеу:Сірке  қышқылы,пропион қышқылы, май қышқылы.

 

 

 

Есептер жинағынан есептер  шығару.

 

 

 

5.Үй тапсырмасы.

 

§56 мазмұндау Есеп №10

 

Оқушыларды қатысып отырғандарына  қарай бағалау.

 

Сабақты қорытындылау.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

№3 Красный Яр орта мектебі.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Тақырыбы:  Карбон қышқылдары,

 

                 алынуы , қасиеттері 

 

 

 

 

 

 

 

                                               Өткізген: Қажығалиев Е.А.