Биология сабағында ойын элементтері арқылы оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттыру

12. Ойын нәтижесі, өз жетістіктері, әсерлері, алған білімі, дағдысы  жөнінде оқушылар ата-аналарымен, өзге балалармен, мұғалімдермен  көбірек әңгімелеседі, кітапханада  өз бетімен іздене білуге, қажетті  материалдарды іріктей білуге  үйренеді.

 Сонымен биология сабағындағы  ойынның ерекше екендігіне көз  жеткізе отырып, мынандай қорытындыға  келдім:

1. Биология сабағындағы  ойын технологиясының пайдасы  қазіргі кездегі биологияны терең  меңгеруге, жаңа тәсілдерді қолдануға  мүмкіндік береді.

2. Қызықты тапсырмалар  мен зертханалық жұмыстар түрлері  білімді меңгерумен қатар, оқушылардың  танымдық, интеллектуалдық, шығармашылық  қабілеттерін арттырады.

3. Оқушылардың ойлау қабілетін  күшейтеді, күрделендіреді. Соның  әсерінен ойлау жүйесін дамытады.

4. Оқушылардың алған білімдерін  тереңдетеді, сабақтың сапасын  жақсартады.

5. Оқушылардың пәнге деген  қызығушылығы, сүйіспеншілігі артады.

 

Қосымша

 

«Қарлы кесек» оқыта үйрену сабағы

 

Сабақтың тақырыбы: «Гүлдің  құрылысы»(өткен сабақты қайталау)

 Сабақтың мақсаты: Ойын  технологиялары арқылы пәнге  деген қызығушылығын, белсенділігін  арттыру.

 Білімділік: Өсімдіктердің  көбею мүшесі, гүлдің құрылысы  туралы таныстырып және гүл  бөліктерінің атқаратын қызметі  туралы ұғымдар қалыптастыру: ойынның  түрлерін пайдалана отырып оқушының  ойлау қабілетін, белсенділік  және есте сақтау шапшаңдық  қабілеттерін дамыту: оларға гүлдің  құрылысын, гүл бөліктерінңі қызметін  түсіндіре отырып, гүл серіктердің  бөліктерін айыра білкге, солар  арқылы өсімдіктерді анықтауға  үйрету

 Дамытушылық: Өз ойларын  ашық айтуға, білімдерін жан-жақты  дамыта отыруға дағдыландыру.

 Тәрбиелік: Оқушыларды  еңбекке, адамгершілікке, өз достарына  көмектесуге тәрбиелеу.

 Сабақтың типі: бекіту  сабағы

 Сабақтың түрі: Ойын  сабағы

 Сабақтың көрнекілігі:

1. Бағыттаушы парақтар

2. Қатысушылардың нөмері  жазылған жетондар

3. Үстелдерді белгілеуге  арналған сілтемелер

4. жалпы бағалау парағы

 Гүл құрылысының сызба  нұсқасы өсімдіктің көбеюіне  арналған кеспелер, кеспеқағаздар,сөз  жұмдақтар, «өсімдік көбеюі» кубигі , трек — сызбалар, кеппе шөп  қолданылады.

 Ойын түріндегі бұл  аралас сабақта ауызша баяндау,  көрнекіліктерді демонстрациялау,  ойын элементтері орын алады.

 Сабақтың барысы:

 І. Ұйымдастыру кезеңі

 ІІ. Сабақтың мақсатын  қою.

 ІІІ. «Қарлы кесек»  оқыта үйрену ойыны

 Ойынның барысы:

 Сынып үш үстелдің  тапсырмаларын орындайды. Әр оқушы  өзінің тапсырмаларын алады.

 І үстел. І тапсырма

1. Гүлдің дәл ортасында  орналасқан?

2.Өркеннің түрі өзгерген  жапырағы?

3.Тозаң ұясы бар.

4.Гүлсеріктің ішкі бөлігі

5.Үлпекке айналған?

6.Бунақденелілер қоректенеді

7. Шірне бөлінеді.

8. Жабысқақ сұйықтық бөледі.

9. Ұшы үлмекке айналған.

10. Екі қабат қабықшасы  бар жасушалар жетіледі.

11. Хош иісті.

12. Мойны бар

 

2 үстел. ІІ тапсырма

2 үстелде жәшік болады. Сол жәшіктен оқушылар сұрақты  алып, 1 мин ішінде жауап беру  керек.

1. Өсімдіктің өсімді (вигетативті)  мүшелерін атаңыз.

2. Кеппешөктен, суреттен  өсімдік мүшелерін көрсетіп атаңыз.

3. Мүше дегеніміз не?

4. Өсімдік мүшелері неше  топқа бөлінеді?

5. Өсімдік біртұтас организм  екенін дәлелдеңіз.

6. Фотосинтез дегеніміз  не?

 

3 үстел ІІІ тапсырма.

3 үстелде парақшаларда  салынған суреттер беріледі, сол  суреттер арқылы түсіндіру.

1- сурет 3-сурет

2- сурет 4-сурет

 Оқушылар орындарынан  тұрып, әрқайсысы өзінің бағалау  парағы бойынша жаңа орынға  отырады. Үстелдің сілтеуішін  өзгертеміз: яғни А әрпінің орнын  №1 деп өзгертеміз. Алдымен жетонында  «А» әрпі бар ойыншы, содан  кейін кезегімен «Ә», «Б» әрпі  бар оқушылар сөйлейді. Жаңа топ  өздеріне берілген тапсырмаларды  3 минут айтады. Осы уақытта тақтада  №2 үстелдің оқушылары өздерінің  тапсырмаларын орындайды. Оқушылардың  жауаптары бағалау парағына қойылып  отырады. Қорытындылау. Балдарды  қою. Бағалау парағындағы балдарды  есептеу.

 Үйге тапсырма беру.

 

Сабақтың тақырыбы: Тұқым. Тұқым құрылысы.

 Сабақтың мақсаты: Тұқым  құрылысы, дамуы және қос жарнақты, дара жарнақты тұқымдардың құрылысы  ерекшеліктері жөнінде жалпы  мағлұмат беру.

 Сабақтың білімділік  мәні: Оқушыларға тұқымның құрылысы  туралы мағлұмат бере отырып, зертханалық жұмыстар арқылы  негізгі ұғымдарды қалыптастыру.

 Сабақтың дамытушылық  мәні: Оқушылардың белсенділігін  арттыру, ойлау қабілетін, шапшаңдылығын  дамыту, өз бетімен жұмыс істеп,  талаптануын арттыру.

 Сабақтың тәрбиелік  мәні: Оқушылардың ақыл-ойын, ғылыми  дүние танымын қалыптастыру, экологиялық  тәрбие беру.

 Сабақтың міндеті: Табиғатта  өсімдіктердің тұқым арқылы таралатынын,  қос жарнақты және дара жарнақты  тұқымдардың ерекшеліктері, тұқым  жарнақтың маңызы жөніндегі теориялық  білімін практикада пайдалануды  іске асыру.

 Сабақтың көрнекі құралдары:  Алдын-ала суға жібітілген тұқымдар (үрмебұршақ пен бидай, сызбанұсқа, тұқым құрылысы-аппликация, тест, биологиялық  есеп.

 Сабақтың түрі: Интерактивті  сабақ,

 Биологиялық ойын .

 

Сабақтың типі: Жаңа білімді  меңгеру.

 Сабақтың әдісі: Ұжымдық  ойлау әрекеті және ойын технологиясы, тірек-сызба, сұрақ-жауап, оқулықпен  жұмыс.

 Сабақтың пән-аралық  байланысы: Математика, экология, биология.

 Сабақтың құрылымы:

I. Ұйымдастыру кезеңі

II. Өткен сабақты сұрау  (тест, биологиялық ойын).

III. Жаңа сабақ

IV. Бекіту жұмыстары (сызба), қорытынды.

V. Бағалау.

VI. Рефлексия

VII. Үйге тапсырма

 І. Сыныпты түгендеу.

 Оқушыларды 4 топқа бөлу. Топ жетекшілерін сайлау. Топ  жетекшілері жауап беріп отырған  оқушыны белгілеп отырады. Әр  топқа ұжымдық ойлау әрекетінің  ережесі таратылады.

 Ұжымдық ойлау әрекетінің  ережесі:

I. Тыңда және басқаны  түсіне біл.

II. Сұрақтың мазмұнын түсін,  қайшылықты тап.

III. Оған дәлелді жауап  құрастыр.

IV. Дауысыңды көтермей, заңдар  мен ғылыми фактілерге сүйене  отырып, өз көзқарасыңды қорғай  біл.

V. Қателесуің мүмкін-бұл  заңдылық, маңыздысы оны байқап, кемшілікті түзеу.

VI. Кім өз көзқарасын  ғылыми тұрғыдан дәлелдесе, сол  әділ.

 

ІІ. Өткен сабақты сұрау. Биологиялық ойын. «Кім шапшаң?».

 «Экологиялық соқпақ»  бөлімі. Бұл соқпақта үш кедергі  бар. Әр біреуінде екі сұрақтан  жасырынған.

1. «Қышқылды жаңбыр» кедергісі:

 а). Жемістер қалай бөлінеді?

 ә). Шырынды жемістер  неге бөлінеді?

2. «Ядролық сынақ аймағы»  бөгеті:

 а). Құрғақ жемістер  неге бөлінеді?

 ә). Тозаңдану дегеніміз  не?

3. «Бетін мұнай жапқан  теңіз» бөгеті:

 а). Ұрықтану дегеніміз  не?

 ә). Айқас тозаңдану  дегеніміз не?

 «Сәйкестік тесті» (5 мин). «Кім жүйрік?»

 Жұптық жұмыс (қатар  отырған екі бала бір-бірінің  жұмысын тексереді).

 І. Шырынды жемістердің  сәйкесін тап.

1. Жидек а). Мандарин

2. Жидек тәрізді ә). Өрік

3. Сүйекті б). Қызанақ

 ІІ. Мына құрғақ жемістерге  анықтама бер.

1. Бұршаққап а). Бір тұқымды  жеміс

2. Бұршаққын ә). Бір ұялы  тұқым саны

 біреу немесе бірнешеу

3. Дәнек б). Қос ұялы

 ІІІ. Мына құрғақ  жемістерге анықтама бер

1. Қанатты жеміс а). Жеміс  серігі тұқымымен

 бірікпеген

2. Тұқымша ә). Жеміс қабы  ағаштанып

 қатайып кетеді.

3. Жаңғақ б). Серігінің  біраз бөлігі

 жұқарып, қанатқа

 айналған тұқымша.

IV. Құрғақ жемістерге қайсысы  жатады?

1. Бұршаққап а). Меңдуана.

2. Бұршаққын ә). Асбұршақ

3. Қауашақ б). Орамжапырақ.

V. Құрғақ жемістерге қайсысы  жатады?

1. Қанатты жеміс а) Бидай.

2. Дәнек ә). Күнбағыс

3. Тұқымша б). Үйеңкі

 

«Тапқыр болсаң, тауып көр».

 Дұрыс жауабын тап.

1 топ

 Қауашақты құрғақ жемісті  өсімдік;

 а).Картоп ә). Күнбағыс

 б). Көкнәр б). Бұршақ

 Ұрықтану-

 а).Тозаңданудың алдында  болады.

 ә). Тозаңданудан кейін  жүреді.

 б). Тозаңданумен қатар  жүреді.

 

2 топ

 Мақта жемісі:

 а). Жидек ә). Жаңғақ

 б). Дәнек в).Қауашақ

 Ұрықтану дегеніміз-

 а). Тозаңның аналық  аузына түсуі:

 ә). Тозаңның өнуі:

 б). Тозаң түтікшесінің  тұқым бүршігіне жетуі:

 в). Тозаң түтікшесіндегі  жасушаның жұмыртқажасушаға қосылуы.

 

3 топ

 Орамжапырақ жемісі:

 а). Қанатты ә). Тұқымша

 б). Қауашақ в). Бұршаққын

 Бір гүлде аталық  пен аналық болса:

 а). Бір үйлі ә). Қосжынысты

 б). Даражынысты в). Екі  үйлі

 

4 топ

 Бақбақ жемісі:

 а). Дәнек ә). Жидек

 б). Қауашақ в). Тұқымша

 Гүлдің көбеюге қатысатын  мүшесі:

 а). Аналық ә). Күлте

 б). Аталық в). Тостағанша

 

III – жаңа сабақ.

 Жұмбақ.

 Біреуін бердім, онын  тердім (тұқым)

 

Сабақтың тақырыбы: Тұқым. Тұқым құрылысы.

 Тұқым – тұқым бүршігінен  дамитын көбею мүшесі.

 

.

IV. Сабақты бекіту. Қорытынды.

 Қос жарнақты тұқымның  құрылысы.

 

Қабығы Екі жарнағы  Ұрығы

 

алғашқы тамырша алғашқы  сабақша бүршікше

 

Дара жарнақты тұқымның құрылысы

 

қабығы бір жарнақ эндосперм  ұрық

(қауызы)

 

Қорытынды

V. Бағалау.

VI. Рефлексия.

VII. Үйге тапсырма

 Әдебиеттер тізімі:

 Негізгі әдебиет:

1. Педагогикалық ізденіс. /Құраст. И.Н. Баженова. – Алматы: Рауан, 1990 – 574 б.

2. Булашбаева А. Жаңа  технологиялар әдістері. Биология  және салауаттық негізі. 2006. №6, 39-40 б.

3. Бозбаева Г. Әдіс тәсілдерінің  тиімділігі. Биология және салауаттылық  негіз. 2006. №5, 48 — 51 б.

4. Булашбаева А. Жаңа  технологиялар әдістері. Биология  және салауаттылық негіз. 2006. №6, 39 — 40 б.

5. Исманбетова М. Модульді  оқыту. Биология және салауаттылық  негіздер. 2006. №3, 30 – 34 б.

6. Кеңесбаев С.М. Жоғарғы  педагогикалық білім беруге болашақ  мұғалімдерді жаңа ақпараттың  технолгияны пайдасына білуге  даярлаудың педагогикалық негіздері.  Автореферат канд. дисс., Түркістан  2006.

7. Меңжанова А.К. Педагогикалық  пәндерді оқыту әдістемесі. 1996ж. 160 б.

8. Г. Жүнісқызы. Биология  оқыту әдістемесі. Биология және  салауаттылық негіз. 2003. №4, 9 – 17 б.

9. Қуанбаев Б. Оқытудың  педагогикалық жүйесін технологиялық  негізде жетілдірудің дидактикалық  негіздері. Автореферат канд. дисс. 2006.

10. Жылыбаев Ж. О. Педагогические  условия формировние здорового  образа жини учащеихся иннавационных  школ. Автореферат канд. дисс. Астана 2004.

11. Түркіменбаев Ә.Б. Қоғамдық  – гиманитарлық бағыттағы мектептерде  жататылыстану пәндерін интерграциялап  оқыту процесінің педагогикалық  шарттары. Қазақстан мектебі. 2005. №7 9 – 12 б. Берген Д. Игра как средство обучения и развития: справочник по теории и практики: Портамут – штат Нью – Гемшир., Хинеманн паблишерс 1988 (перевод с англ.)

12. Барбара Шварц. Обучение  с помощью игры. – Вашингтон, 1997. (перевод с англ.)

13. Жикалкина Т.К. Биологиядан  ойындар мен қызықты тапсырмалар.  – Алматы: Рауан, 1992. – 64 б.

14. Абдуллаева ұ.,Тіленбаева  М. ұлттық ойындар арқылы еңбекке  тәрбиелеу // Бастауыш мектеп. –  2005. – №9.- 28-30 б.

15. Сағындықов Е. Ұлттық  ойындарды оқу–тәрбие процесінде  пайдалану. – Алматы: Рауан, 1993. –  76 б.

16.Анисимова В.С. т.б.  Адам анатомиясы бойынша оқушылардың  өздігінен істейтін жұмысы. Алматы  «Мектеп», 1980ж

17.Биология және салауаттылық  негізі журналы №1-4. 2003 ж.

18.Жөкебайқызы С. Тәнтану.  Алматы «Рауан», 1998ж.

19. Энц.словарь юного биолога.  Москва «Педагогика» 1986 г.

20.Юсопова М.М.. Адам анатомиясының  практикумы. Алматы «Мектеп», 1979 ж.

21.Энц.словарь юного биолога.  Москва «Педагогика» 1986 г.

22.Жеке тұлғаға бағытталған  сабаққа қойылатын талаптар // Қазақстан  тарихы әдістемелік журнал-2008 18-24б

23.Мұқаметқали М. «Мұғалімдерді  кәсіби педагогикалық инновациялық  іс-әрекетке даярлау жолдары»  Өскемен 2004

24.Жарықбаев Қ. Жүсіпбек  Аймауытұлының психологиялық көзқарастары.- Алматы, 2000

25. Мұқанов М. Ақыл- ой  өрісі.- Алматы, 1980.