Мемлекет нысанының режимдері

                        Мемлекет нысаны

Кіріспе.........................................................................................1

І-тарау.Мемлекет нысанының түсінігі,мазмұны  және мемлекетті басқару  нысаны...........................................................................................2-5

1.1.Монархиялық басқару нысаны.............................................................6-8

1.2.Республикалық басқару нысаны .........................................................9-10 

ІІ-тарау.Мемлекеттік  әкімшілік-құрылым  нысаны.............................11

2.1.Тұтас мемлекеттер..............................................................................11

2.2.Федерация..........................................................................................11

2.3.Конфедерация....................................................................................12 

ІІІ-тарау.Мемлекет нысанының режимдері..........................................13

3.1.Саяси режим......................................................................................13-14

3.2.Авторитарлық режим......................................................................15-16

3.3.Тотаритарлық режим.......................................................................16-17 

Қорытынды.

Пайдаланған әдебиеттер. 
 
 
 
 
 
 

                                КІРІСПЕ

   Курстық жұмыстың басты мақсаты «МЕМЛЕКЕТ НЫСАНЫН» толықтай мәнін,мазмұнын,түсінігін ашу.Бұл жайында бірінші тарауда қарастырылған және де мемлекет нысанымен бірге Монархиялық басқару нысанын,Республикалық басқару нысанын қоса қарастырамыз.

   Ал үшінші тарауда Мемлекеттің  әкімшілік-құрылым нысанының мазмұнын,оған жататын тұтас мемлекеттер,Федерация және Конфедерацияның түсінігі айқындалған.

  Сонымен  қатар,үшінші тарауда мемлекет  нысанының режимдері:

-Саяси режим

-Авторитарлық  режим

-Тоталитарлық  режим

түрлерін  толықтай ашып көрсетілген.

  Онда  мына мәлеметтерге: Саяси режим – саяси өкіметті іске асыруға арналған құралдардың, жолдардың және әдістердің жиынтығы. Берілген кейіптегі мемлекеттің негізіндегі болатын әртүрлі өзгерістер, ең алдымен оның режимінде көрініп, мемлекеттік құрылым нысанына және мемлекеттік басқару нысанына тікелей ықпал жасайды;

      Авторитарлық режим – қоғамның  мемлекеттік-саяси құрылымы, онда  саяси билік халықтың аз қатынасуымен  адаммен (таппен, партиямен, бетке  ұстар адаммен) жүргізіледі. Бұл  режимнің ең басты сипатына  авторитаризм (соөыр бағыныштылыққа  негізделген) жатады, яғни билік  пен басқарудың әдісі, қоғамдық  қатынастың бір түрі ретінде  көрінеді (мысалы, Испанияда Франко, Чилиде Пиночета басқарған кезеңдер  де болды;

  Тотаритарлық  режим, қоғамдық өмірдің барлық  саласына бірдей лекеттің абсолютті  түрде бақылау жасайтындығымен,  адамның толық жағдайда саяси  билікке және үстем идеологияға  бағынуымен сипатталады (таза фашистік кейіптегі мемлекет) толықтай тоқталамыз.  
 

                                    1

I-тарау. Мемлекет нысанының түсінігі, мазмұны және мемлекетті                                  

                                  басқару нысаны.

   Мемлекеттің сыртқы нысаны мен ішкі мазмұнының диалектикалық бірлігі байқалады. Мемлекеттің нысаны қоғамның экономикалық, мәдени, рухани мазмұнына байланысты. Демократиялы мемлекеттер туралы айтатын болсақ, олар тек қана республика немесе шектелген монархия түрінде өмір сүреді. Ал шығыс мемлекеттерде көбінесе монархиялық басқару болғаны жақсы мәлім. Қытай, Үндістан, Египет, Англия, АҚШ мемлекеттерінің философтары, Аристотель, Монтескье, Локк, Вашигтон, Де Голль мемлекеттің нысанына көп көңіл бөлген. Мемлекеттің мазмұны оның нысанынан бөлінбейді, олар бір-бірімен тығыз байланыста дамиды.

   Тәуелсіз Қазақстанда екі жылдан  кейін 1993 жылғы Конституцияның  орнына екінші 1995 жылғы Конституция  алынды.Бұл соңғы Конституция  мемлекеттің сыртқы нысанын өзгертіп, Қазақстанда президенттік республиканың  саяси режимі құрылды. 

   Мемлекеттік тарихи даму процесінде оның нысанына бірнеше жағдайлар әсер етеді. Бірінші жағдайға географиялық, климат, тарихи факторлар жатады. Егер мемлекет континентте қалыптасса немесе оның шекарасы теңізге, мұхитқа шықса, бұл екі жағдайда мемлекеттің нысаны екі түрлі болады. Аралда орналасқан мемлекеттердің континенттік мемлекеттермен салыстырғанда демократиялық режимдері күштілеу екені байқалады. Шығыс мемлекеттерде бірінші ірі цивилизациялардың дамуы Ұлы өзендермен байланысты болды: Қытайда-Хуанхэ, Египетте-Ніл, Вавилонда-Тигр және Ефрат, Үндістанда-Ганг. Шығыс мемлекеттерде-монархия, Еуропада-шектелген монархия немесе республика құрылған. Ежелгі демократиялық республикалар Жерорта теңізінің жағасында орналасқан. Ол мемлекеттер шапшаң, жақсы дамығаны белгілі. Қазақстанның географиялық жағдайы екі бірдей – Ресей және Қытай сияқты ірі мемлекеттермен көршілес болуы, теңізге қашықтығы және ашық тікелей жолдың жоқтығы мемлекеттің дамуына едәуір нұқсан келтіріп отыр.  
 
 

                                              2

   Мемлекеттің құрылысына экономикалық және саяси жағдайлар әсерін тигізеді. Мысалы, Үндістанның мемлекет құрылысы туралы қатаң қағида болған: патшаның әділетті болуы, жеке меншікті бұзбайтын, брахмандарды сыйлайтын және олардың айтқан ақылдарын тыңдауы міндетті болған. Бұл туралы Ману заңдарында айтылған. Ресейдің феодалдық мемлекетінде халық жиналысының, соттың, рулық қауымның рөлдері көпке дейін сақталып келді. Саяси жағдай, топтардың арасындағы қарым-қатынастар шиелініскен жағдайларда демократиялық басқару туралы айту қиын. Дағдарыс кезінде көбіне мемлекетті басқару бір адамның қолында болады: Наполеон, Рузвельт, Гитлер, Пиночет. Ал мемлекеттің экономикасы жақсы дамыған кезде, жағдай тыныш уақытта демократиялық әдістер жақсы қолданатыны мәлім (Греция, Рим, Швейцария, Бельгия).

    Мемлекеттің құрылымына қоғамның  ұлттық құрамы, тарихи әдет-ғұрыптары  немесе ерекше тарихи жағдайлары  да әсерін тигізеді. Ресей, Үндістан,Америка, Мексика мемлекеттері көп ұлттық мемлекеттерге жатады, сондықтан олардың мемлекеттік құрылымдары – Федерация. Ал Жапония, Германия, Польша бір ұлттық мемлекеттер, бірақ біреулері тұтас мемлекет, екіншілері, мысалы, Германия – федерация. Бұл жағдайды анықтау үшін Германияның мемлекеттік процесін және тарихын жақсы  білуі керек. XIX ғасырда Пруссия мен Австрияның гегемония үшін күресі Пруссияның жеңісімен аяқталды. Бірақ феодализм кезеңінен Германияның капитализмге көшкенімен буржуазиялық мемлекеттің қалыптасуы аяқталған жоқ. Сондықтан, қазірде немістер бірнеше тәуелді мемлекеттерде тұрады: ФРГ, Швейцария, Австрия – олар федерацияға жатады.

   Қазақстан жерінде көне дәуірден  қазақтың арғы атасы түріктер, бергі атасы қыпшақтар өмір  сүрген. XV ғасырда Қазақ хандығы  құрылып, өзінің тәуелсіз мемлекеті  болған. Қазақстан көп ұлттық  республикаға айналуы XX ғасырда  болды. Сондықтан, Қазақстан Республикасының  қазіргі Конституциясы біртұтас, бөлінбейтін мемлекет болып жарияланды.

   Мемлекеттің нысанына – халықаралық  жағдай, мемлекеттердің арасындағы  қарым-қатынастар және абыройы  күшті адамдардың істері де  әсер етеді. Отарлық мемлекеттердің  басқару нысанына бұрынғы метрополия  мемлекеттердің нысаны үлгі болатыны  мәлім. Дамыған елдердің саяси  мемлекеттік құрылысы, олардың демократиялық  іс-әрекеттері дамушы елдерге  көп әсер етуі объективті процесс.  Мысалы, Ұлыбритания бүкіл

                                                3

Еуропа  континентіне, Жапония және Скандинавия  мемлекеттеріне өзінің шектелген Конституциялық монархиясын үлгі ретінде сыйлағаны белгілі. Ал АҚШ өзінің көрші мемлекеттеріне және посттоталитарлық мемлекеттерге президенттік республикасының әсерін тигізді. Федерациядағы Де Голль құрған парламенттік республикада кейбір мемлекеттерге әсерін тигізді.

    Республиканың мемлекеттік құрылысына  саяси күшті адамдардың қызметі  және жүргізген саясаты әсерін  тигізеді:Гитлер, Рузвельт, Шыңғыс хан,  Абылай, Петр I, ата түрік және  басқаларын еске алсақ дұрыс  болады. Марксизм – ленинизм саясаты  бір континенттің мемлекеттеріне 70 жылдан аса үлгі болды. Тек  қана Еуразия емес, Куба, Вьетнам,  Корея, Африканың мемлекеттерінің  тарихына ықпал жасағаны мәлім.

    Мемлекеттің дамуына діни факторлары  да әсерін тигізеді. Мұсылман, католик,  христиан, буддистік мемлекеттердің  өздеріне тән нышандары бар.  Сонымен, мемлекеттің сырқы формасын  анықтау үшін көп фактілерді  тереі зерттеу керек. 

   Оқу әдебиетінде мемлекеттің  нысаны көбіне үшке бөлінеді  – басқару нысаны, мемлекеттің  құрылымының  нысаны және саяси  режим. Ал негізінде мемлекеттің  нысаны тарихи кезеңмен және  әрбір мемлекеттің ерекшеліктерімен  байланысты екені мәлім. Сондықтан,  мемлекеттің әрбір нысанының  көп варианттары бар. Мемлекеттердің  дамыған кезінде осы үш элементтерінің  біреуі  бірінші орынға шығады. Қазіргі Ресейде мемлекеттің  екінші элементі – Ресей Федерациясының  негізгі принциптерін сақтау  үшін Шешен Республикасымен соғыс  әдісін қолданғаны белгілі. Бұл  Ресей Федерациясының мықтылығын көрсету, негізгі принциптерін сақтау үшін істелген саясат. Бұл мемлекеттің құрылым нысанын бірінші орынға қойып отыр. АҚШ 1860-1864 жылдары Солтүстік пен Оңтүстіктің арасындағы соғыс кезінде Федерацияны сақтау мақсаты мелекеттің негізгі нысаны болды. Фашистік режим құрылған кезде мемлекет нысанының саяси режимі бірінші орынға шығады. Бейбітшілік кезде экономикалық дамуы жоғары демократиялық мемлекеттерде басқару нысаны мемлекеттің сыртқы жағдайын белгілейді.  
 

        

                                              4

   Мемлекет нысаны – бұл қоғамның  басқару, мемлекеттік құрылым  және саяси режим нысандарынан  құралған құрылымдық ұйымдастырылуы.

   Басқару нысаны – бұл мемлекеттік  биліктің жоғары органдарының  өкілеттіктерінің өзара қатынасы, олардың құрамы мен құрылу  тәртібі. Басқару нысаны жоғары  билікті жалғыз адамның немесе  сайланбалы алқалық органның  жүзеге асыруына байланысты ерекшеленеді. Осыған сәйкес, басқарудың негізгі  түрлері болып монархия мен  республика болып табылады.

    Монархия – бұл жоғары мемлекеттік  биліктің бір тұлғада ғана, монархта, болуымен сипатталатын басқару  нысаны. Монарх билікті мұрагерлік  бойынша өмір бойы иеленеді.

   Егер монарх мемлекеттік биліктің  жалғыз органы болып табылса,  бұл монархия шектелмеген деп  аталады, ал жоғарғы билік монарх  пен басқа бір органның арасында  бөлінсе, бұл монархия шектелген  деп аталады. Шектелген монархиялар, өз кезегінде, өкілдік және парламентарлық болып екіге бөлінеді. Өкілдік монархияда монарх атқарушылық билікті жүзеге асыра алады, ол үкіметті құру, министрлерді тағайындау, вето және парламентті тарату құқықтарын иеленеді. Ал парламентарлық монархияда монархтың құқықтық жағдайы әлдеқайда шектелген болады, монарх тағайындаған министрлер парламенттің сенімсіздік вотумына тәуелді болады және монарх заңға көзделген жекеленген жағдайларда ғана парламентті тарата  алады.

    Республика – жоғары мемлекеттік билік белгілі бір мерзімге сайланатын сайланбалы органға тиесілі басқару нысаны. Халықтың қай бөлігінің мемлекеттік биліктің жоғары органдарын сайлауға қатыса алатынына байланысты республика аристократиялық және демократиялық болып екіге бөлінеді. Демократиялық мемлекеттер, өз кезегінде, төмендегідей түрлерге бөлінеді:

1. Парламенттік, бұл мемлекетте саяси өмірдегі шешуші рөл парламент сайлаған үкіметке тиесілі болады;
2. Президенттік, бұл мемлекетте сайланған ел басшы үкіметтің де басшысы болып табылады, сол себепті, ол үкімет мүшелерін тағайындайды және оларды қызметінен босатады;
3. Аралас, бұл мемлекетте үкіметті президент пен парламент бірлесе отырып құрайды.

                                           5

     1.1.Монархиялық басқару нысаны.

   Мемлекеттің басқару нысанына оның жоғары, орталық және жергілікті  органдарының құрылуы, олардың қарым-қатынастары қандай принциппен қалыптасты, халық оларды сайлауына қандай түрде қатысады деген сұрақтарға жауап береді. Мемлекет нысандарының арасында басқару формасы маңызды элемент болып саналады.Басқару нысаны монархия және республика болып екі түрге бөлінеді.