Каспий теңізінің құқықтық мәртебесі

19-бап. Мониторинг      

1. Уағдаласушы Тараптар Каспий  теңізі теңіз ортасының жай-күйі  мониторингінің тиісті дербес  және/немесе бірлескен бағдарламаларын  құру және жүзеге асыру үшін  күш-жігер жұмсайды.  
      2. Уағдаласушы Тараптар Каспий теңізінде мониторингі жүзеге асырылатын ластағыш заттардың шығарындылары және шоғырындылары үшін тізбесі мен параметрлерін келіседі.  
      3. Уағдаласушы Тараптар Каспий теңізі теңіз ортасының жай-күйін және Каспий теңізі теңіз ортасының ластануын болдырмау, азайту және бақылау үшін қабылданатын шаралардың тиімділігін бағалауды дербес және/немесе бірлесіп жүйелі түрде жүзеге асырады.  
      4. Уағдаласушы Тараптар мониторинг бағдарламаларын, өлшеу жүйелерін, талдау әдістерін, деректерді өңдеу және деректердің сапасын бағалау әдістерін дайындау мен қолдану ережелерін үйлестіруге күш-жігер жұмсайды.  
      5. Уағдаласушы Тараптар шешім қабылдау үшін негіз және мамандар, әкімшілер және халық үшін ақпарат пен білімнің жалпы көзі болып табылатын орталықтандырылған деректер базасын әзірлейді.       

20-бап. Ғылыми зерттеулер және  әзірлемелер      

 Уағдаласушы  Тараптар ғылыми зерттеулер жүргізудің  және Каспий теңізі теңіз ортасының  ластануын болдырмаудың, азайтудың  және бақылаудың тиімді әдістерін  әзірлеу саласында ынтымақтастықты  жүзеге асырады және осы мақсатта  Уағдаласушы Тараптар, атап айтқанда, мыналарға:  
      (а) улы зиянды заттарды бағалау әдістерін әзірлеуге және олардың Каспий теңізінің экожүйесіне әсер ету процесін зерделеуге;  
      (b) қолда бар ең озық технологияларды әзірлеуге және қолдануға;  
      (с) ластануға ықпал ететін заттарды айналымнан шығаруға және/немесе ауыстыруға;  
      (d) қауіпті заттардан аластаудың экологиялық негізделген немесе қауіпсіз әдістерін әзірлеуге;  
      (е) дренаж жұмыстары мен ағындыларды реттеу жөніндегі жұмыстарды жүргізудің экологиялық негізделген немесе қауіпсіз әдістерін әзірлеуге;  
      (f) келтірілген ластанудың залалын бағалауға;  
      (g) теңіз деңгейінің ауытқуы мен мұндай ауытқудың теңіз және жағалау бойының экожүйесіне ықпалын қоса алғанда, Каспий теңізі экожүйесінің гидрологиялық режимі мен серпіні туралы білімді жетілдіруге;  
      (h) Каспий теңізіндегі радиациялық және радиоактивті деңгейді зерделеуге бағытталған арнайы ғылыми бағдарламалардың қажетіне қарай әзірлеу немесе интенсификациялау бойынша күш жұмсайды.       

21-бап. Ақпарат алмасу және  оған қол жеткізу      

1. Уағдаласушы Тараптар осы Конвенцияның  ережелеріне сәйкес тікелей немесе  Хатшылық арқылы тұрақты негізде  пікір алмасады.  
      2. Уағдаласушы Тараптар өздерінің заңнамасына сәйкес және жұртшылықтың теңіз ортасы туралы ақпаратқа қол жеткізуі туралы халықаралық келісімдердің ережелерін ескере отырып, ластануды болдырмау, азайту және бақылау жөнінде көзделген немесе жоспарланған шаралармен Каспий теңізі теңіз ортасының жай-күйі туралы ақпаратқа қол жеткізуді қамтамасыз етуге ұмтылады.       

VI. ҰЙЫМДЫҚ ҚҰРЫЛЫМДАР       

22-бап. Уағдаласушы Тараптардың  Конференциясы      

1. Осымен Уағдаласушы  Тараптардың Конференциясы құрылады.  
      2. Уағдаласушы Тараптардың Конференциясы әрбір Уағдаласушы Тараптың бір дауысқа ие бір өкілінен тұрады. Әр өкілдің бір немесе одан көп кеңесшісі болуы мүмкін.  
      3. Уағдаласушы Тараптар Конференциясының бірінші сессиясы осы Конвенция күшіне енген күнінен кейін он екі айдан кешіктірілмей шақырылады. Уағдаласушы Тараптар Конференциясының сессиясынан кейін тұрақты негізде Уағдаласушы Тараптар Конференциясының бірінші сессиясында белгіленген кезеңділікпен өткізіледі.  
      4. Уағдаласушы Тараптар Конференциясының кезектен тыс сессиясы қажет болған кезде Уағдаласушы Тараптардың кем дегенде екеуі осы талапты қолдаған ретте Уағдаласушы Тараптар Конференциясының шешімі бойынша немесе кез келген Уағдаласушы Тараптардың жазбаша талабы бойынша өткізіледі.  
      5. Уағдаласушы Тараптар Конференциясының сессиясы ағылшын әліпбиінің тәртібімен кезек бойынша Уағдаласушы Тараптар аумағында немесе Хатшылық орналасқан жерде өткізіледі.  
      6. Уағдаласушы Тараптар Конференциясының Төрағасы лауазымын ағылшын әліпбиінің тәртібімен Уағдаласушы Тараптың әрқайсысы кезек бойынша атқарады. Егер, Төрағаның лауазымы босаса, Конференцияда төрағалық етуші Уағдаласушы Тарап осындай Уағдаласушы Тараптың өкілеттік мерзімі аяқталғанға дейін осы лауазымда қалатын заңды мұрагерін тағайындайды.  
      7. Уағдаласушы Тараптар Конференциясының жұмыс тілі ағылшын және Уағдаласушы Тараптардың мемлекеттік тілдері болып табылады. Осы Конвенцияның Хатшылығы БҰҰ-ның ресми тілдерінде Конвенция органдарының жұмысын қамтамасыз етеді.  
      8. Уағдаласушы Тараптар Конференциясының барлық шешімдері бір ауыздан қабылданады.  
      9. Уағдаласушы Тараптар Конференциясы өзінің бірінші сессиясында, мыналар:  
      (а) Конвенцияның қажет болатын басқа да органдарын құру;  
      (b) оның орналасқан жері мен персоналын қабылдауды қоса алғанда, осы Конвенция Хатшылығының ұйымдастыру мәселелері;  
      (с) Хатшылықтың және оның көмекші органдарының рәсімдеу ережелері мен қаржылық ережелері бойынша шешімдер қабылдайды.  
      10. Уағдаласушы Тараптар Конференциясының функциялары:  
      (а) осы Конвенция ережелерінің, оның хаттамаларының және Іс-әрекет жоспарының орындалуын бақылау;  
      (b) осы Конвенция мен оның хаттамаларына жүйелі түрде шолу жасау;  
      (с) осы Конвенция мен оның хаттамаларына қосымша хаттамаларды немесе түзетулерді қарау мен қабылдау және қажет болған кезде осы Конвенция мен оның хаттамаларына қосымшаларды және осындай қосымшаларға түзетулер қабылдау;  
      (d) Уағдаласушы Тараптар ұсынған есептерді алу мен қарау, сондай-ақ Каспий теңізі теңіз ортасының жай-күйін, атап айтқанда, Уағдаласушы Тараптар және кез келген құзырлы халықаралық ұйымдар ұсынған есептер негізінде ластанудың жай-күйі мен оның әсеріне шолу жасау және бағалау;  
      (е) осы Конвенцияға байланысты мәселелер бойынша Хатшылық дайындаған есептерді қарау;  
      (f) осы Конвенцияның мақсаттарына қол жеткізу үшін қажет болған жағдайда тиісті халықаралық ұйымдар мен ғылыми институттардың техникалық және қаржылық қызмет көрсетуі үшін өтініш білдіру;  
      (g) осы Конвенцияны және оның хаттамаларын орындау үшін қажет болуы мүмкін көмекші органдарды құру;  
      (h) Уағдаласушы Тараптардың тең өкілдіктерін ескере отырып, қажетіне орай, осы Конвенцияның Атқарушы Хатшысын және басқа да қажетті персоналын тағайындау;  
      (і) осы Конвенцияның мақсаттарына қол жеткізу үшін талап етілуі мүмкін кез келген басқа функцияларды орындау болып табылады.       

23-бап. Конвенцияның Хатшылығы       

1. Осымен Конвенцияның  Хатшылығы тағайындалады.  
      2. Хатшылық Конвенцияның Атқарушы Хатшысынан және төменде көрсетілген функцияларды орындау үшін қажетті персоналдан тұрады.  
      3. Атқарушы Хатшы осы Конвенция Хатшылығының бас әкімшілік тұлғасы болып табылады және ол қабылдаған рәсімдеу ережелері мен қаржы ережелеріне сәйкес Тараптар Конференциясы анықтаған осы Конвенция Хатшылығының жұмысын басқару үшін қажетті функцияларды орындайды.  
      4. Хатшылықтың функциялары:  
      (а) Тараптар Конференциясының сессияларын және оның көмекші органдарының отырыстарын ұйымдастыру және өткізу;  
      (b) Уағдаласушы Тараптарға баяндамаларды, хабарламаларды және басқа да алынған ақпараттарды дайындау және беру;  
      (с) Уағдаласушы Тараптардан алынған ақпараттар мен сұрау салуларды қарау және осы Конвенцияның және оның хаттамаларының орындалуына байланысты мәселелер бойынша олармен консультация өткізу;  
      (d) осы Конвенцияның және оның хаттамаларының орындалуына байланысты мәселелер бойынша есептер дайындау және тарату;  
      (е) Каспий теңізінің теңіз ортасын қорғауға қатысты деректер қорын құру мен жүргізу және Уағдаласушы Тараптардың заңдары мен халықаралық құқық актілері туралы ақпараттандыру;  
      (f) кез келген Уағдаласушы Тараптың өтініші бойынша осы Конвенцияны және оның хаттамаларын тиімді орындау үшін техникалық жәрдем көрсетуді қамтамасыз ету және консультациялар беруді ұйымдастыру;  
      (g) осы Конвенцияның хаттамаларына сәйкес белгіленуі мүмкін басқа да функцияларды жүзеге асыру;  
      (h) өңірлік және халықаралық ұйымдармен және бағдарламалармен тиісті түрде ынтымақтасу;  
      (і) осы Конвенцияның ережелерін орындау үшін Тараптардың Конференциясы анықтауы мүмкін басқа да функцияларды орындау болып табылады.       

VII. ХАТТАМАЛАР МЕН ҚОСЫМШАЛАР        

24-бап. Хаттамаларды қабылдау       

1. Кез келген Уағдаласушы Тарап  осы Конвенцияға хаттамаларды  қабылдау туралы ұсыныстар енгізуі  мүмкін. Мұндай хаттамалар Тараптар  Конференциясының шешімімен бір  ауыздан қабылданады. Хаттамалар  егер, хаттамалардың өзінде өзгеше  тәртіп көзделмесе, олардың заңнамасына  сәйкес Уағдаласушы Тараптар  оларды ратификациялағаннан, қабылдағаннан  немесе бекіткеннен кейін күшіне  енеді. Хаттамалар осы Конвенцияның  ажырамас бөлігін құрайды.  
      2. Кез келген ұсынылған хаттаманың мәтінін Уағдаласушы Тараптың Хатшылығы хаттаманы қабылдау ұсынылатын Тараптар Конференциясының сессиясы ашылуына дейін ең аз дегенде алты ай ішінде беріледі.       

25-бап. Қосымшалар мен түзетулерді  қабылдау      

1. Осы Конвенцияның немесе кез  келген оның хаттамасының қосымшасы  осы Конвенцияның немесе оның  хаттамасының ажырамас бөлігі  болып табылады. Егер, анық өзгеше  жағдайлар көзделмесе, осы Конвенцияға  немесе оның хаттамасына жасалған  сілтеме бір мезгілде оның  кез келген қосымшасына жасалған  сілтемені білдіреді. Мұндай қосымшалар  рәсімдік, ғылыми, техникалық және  әкімшілік мәселелермен шектеледі.  
      2. Осы Конвенцияның немесе кез келген оның хаттамасының қосымшасы осы Конвенцияның 24-бабында баяндалған рәсімге сәйкес ұсынылады және қабылданады.  
      3. Осы Конвенцияның немесе оның кез келген хаттамасының қосымшаларына ұсыныстарды, түзетулерді қабылдау мен күшіне енуі осы Конвенцияның немесе оның кез келген хаттамасының қосымшаларына ұсыныстарды, қабылдау мен күшіне енуі үшін белгіленген рәсімдермен реттеледі.  
      4. Егер, осы Конвенцияның қосымшасына немесе қосымшаға түзету енгізу осы Конвенцияның немесе кез келген оның хаттамасына түзету енгізумен байланысты болса, онда мұндай қосымша немесе түзету осы Конвенцияға немесе оның тиісті хаттамасына енгізілген түзету күшіне енгеннен кейін ғана күшіне енеді.       

VIII. ЖҮЗЕГЕ АСЫРЫЛУЫ МЕН САҚТАЛУЫ        

26-бап. Конвенцияның жүзеге асырылуы       

1. Әрбір Уағдаласушы Тарап оның  аумағында және оның юрисдикциясымен  осы Конвенцияның ережелерін  орындауды үйлестіретін ұлттық  органды анықтайды.  
      2. Осы Конвенцияның ережелері Уағдаласушы Тараптардың осы Конвенцияда белгіленгеннен барынша қатаң шараларды дербес және/немесе бірлесіп қабылдау және жүзеге асыру құқығына ықпал етпейді.       

27-бап. Есептер      

  Әрбір ұлттық орган осы Конвенцияның  Хатшылығына Конвенцияның ережелерін  және оның хаттамалары мен  қосымшаларын Тараптардың Конференциясы  анықтаған нысанда және кезеңділікте  орындау үшін қабылданған шаралар  туралы есептерді ұсынады. Осы Конвенцияның Хатшылығы алынған есептерді барлық Уағдаласушы Тараптарға жібереді.       

28-бап. Сақтау      

  Уағдаласушы Тараптар осы Конвенцияның  ережелерін немесе оның хаттамаларын  әрбір Уағдаласушы Тараптың сақтауын  қамтамасыз ету рәсімдерін әзірлеуде  ынтымақтасады.       

29-бап. Материалдық жауапкершілік  және залал  
                үшін өтемақы      

  Уағдаласушы Тараптар халықаралық  құқықтың тиісті қағидаттары  мен нормаларын назарға ала  отырып, осы Конвенция ережелері  мен оның хаттамаларының бұзылуы  нәтижесінде Каспий теңізінің  теңіз ортасына келтірілген залал  үшін материалдық жауапкершілікке  және өтемақыға қатысты ережелер  мен рәсімдерді әзірлеу жөнінде  күш-жігер жұмсайды.       

30-бап. Дауларды реттеу      

  Осы Конвенцияны қолдануға немесе  түсіндіруге қатысты даулар Уағдаласушы  Тараптардың қалауы бойынша консультациялар,  келіссөздер жолымен немесе басқа  да бейбіт жолмен шешіледі.       

IX. ҚОРЫТЫНДЫ БАПТАР       

31-бап. Қол қою, ратификация,  қабылдау, бекіту және  
                қосылу      

1. Осы Конвенция Тегеран қаласында  2003 жылдың 4 қарашасынан бастап 2004 жылдың 3 қарашасына дейін тек Каспий  өңірі мемлекеттерінің қол қоюы  үшін ғана ашық.  
      2. Конвенция кез келген Каспий өңірі мемлекеттерінің ратификациялауына, қабылдауына немесе бекітуіне жатады. Ол кез келген Каспий өңірі мемлекеттерінің қол қоюы үшін оның жабылатын күнінен бастап қосылуы үшін ашық болады.  
      3. Ратификациялау, қабылдау туралы, бекіту туралы немесе оған қосылу туралы құжаттар Депозитарийге сақтауға тапсырылады.       

32-бап. Ескертпелер      

  Осы Конвенцияға ешқандай ескертпе  жасауға жол берілмейді.       

33-бап. Күшіне енуі      

  Осы Конвенция оған барлық  Каспий өңірі мемлекеттерінің  оны ратификациялау, қабылдау туралы, бекіту туралы немесе оған  қосылу туралы құжаттарды сақтауға  тапсырғаннан кейін тоқсаныншы  күні күшіне енеді.       

34-бап. Конвенцияға немесе хаттамаларға  тузетулер      

1. Кез келген Уағдаласушы Тарап  осы Конвенцияға немесе кез  келген хаттамаға түзетулер енгізуді  ұсынуы мүмкін. Мұндай түзетулер  Тараптар Конференциясының сессиясында  бір ауыздан жасалған шешім  арқылы қабылданады.  
      2. Осы Конвенцияға немесе кез келген хаттамаға түзетулер осы Конвенцияның күшіне енуі үшін көзделген рәсімдерге сәйкес күшіне енеді.       

35-бап. Депозитарий      

  Иран Ислам Республикасы осы  Конвенцияның Депозитарийі болып  табылады.       

36-бап. Мәтіндердің теңтүпнұсқалылығы       

  Осы Конвенцияның әзірбайжанша, қазақша, орысша, түркменше, парсыша  және ағылшынша мәтіндерінің  теңтүпнұсқалары теңдес болып  табылады, Депозитарийге сақтауға  тапсырылады. Осы Конвенцияны  немесе оның хаттамаларын түсіндіру  немесе қолдану туралы даулы  жағдайларда ағылшын тіліндегі  мәтін пайдаланылады.       

37-бап. Каспий теңізінің құқықтық  мәртебесі  
                жөніндегі келіссөздерге қатынасы      

  Осы Конвенцияның ешқандай ережесі  Каспий теңізінің құқықтық мәртебесі  жөніндегі келіссөздердің нәтижесін  айқындап беру ретінде түсіндірілмейді.