Кытай конституциясы

      60-ші бап. Бүкілқытайлық Ұлттық Өкілдер Жиналысының төрағасы Бүкілқытайлық Ұлттық Өкілдер Жиналысының Тұрақты Комитетінің жұмыс жүруін қадағалайды, Бүкілқытайлық Ұлттық Өкілдер Жиналысының Тұрақты Комитетінің шақыруларын өткізеді, Төраға орынбасарлары мен секретариат Басшысы Төрағаға көмектеседі.

      Төраға, Төраға орынбасарлары мен секретариат Басшысы Төраға Кеңесін құрайды, Бүкілқытайлық Ұлттық Өкілдер Жиналысының Тұрақты Комитеті жүргізген маңызды жұмыстармен айналысады.

      61-ші бап. Бүкілқытайлық Ұлттық Өкілдер Жиналысының Тұрақты Комитеті Бүкілқытайлық Ұлттық Өкілдер Жиналысының алдында жауап береді.

      62-ші бап. Бүкілқытайлық Ұлттық Өкілдер Жиналысы ұлттар мәселесі бойынша Комиссияны, заң қабылдайтын Комиссияны, Финанс-экономикалық Комиссияны, білім беру, ғылым, мәдениет пен денсаулық сақтау ісі жөнінде Комиссияны, шетелдік істер жөніндегі Комиссияны және де арнайы басқа Комиссияларды құруға толық құқығы бар. Бүкілқытайлық Ұлттық Өкілдер Жиналысының сессиясы кезінде арнайы құрылған Комиссиялар — Бүкілқытайлық Ұлттық Өкілдер Жиналысының Тұрақты Комитетінің алдында жауап береді.

      63-ші бап. Бүкілқытайлық Ұлттық Өкілдер Жиналысы мен Бүкілқытайлық Ұлттық Өкілдер Жиналысының Тұрақты Комитеті керек жағдайда белгілі істерді тергеу үшін арнайы Комиссияларды құра алады, комиссиялардың баяндамалары арқылы шешім шығарады.

      Тергеу  жүрген кезде, комиссияға тиісті барлық мемлекеттік мекемелер, қоғамдық ұйымдар мен халық керекті мағлұматтарды беру керек.

      64-ші бап. Бүкілқытайлық Ұлттық Өкілдер Жиналысының депутаттары мен Бүкілқытайлық Ұлттық Өкілдер Жиналысының Тұрақты Комитет мүшелері заңға тиісті керекті түзетулерді енгізуге құқылы.

      65-ші бап. Бүкілқытайлық Ұлттық Өкілдер Жиналысының сессиясы кезінде Бүкілқытайлық Ұлттық Өкілдер Жиналысының депутаттары мен Бүкілқытайлық Ұлттық Өкілдер Жиналысының Тұрақты Комитетінің мүшелері, Бүкілқытайлық Ұлттық Өкілдер Жиналысының Тұрақты Комитетінің отырыстары кезінде Мемлекеттік Кеңеске, министрліктерге, Мемлекеттік Кеңес басқармаларына заң бойынша сұрауларды ұсынуға құқықтары бар.

      66-ші бап.  Бүкілқытайлық Ұлттық Өкілдер Жиналысының депутаттары жауапкершілікке Бүкілқытайлық Ұлттық Өкілдер Жиналысының президиумсыз тартылмайды, Бүкілқытайлық Ұлттық  Өкілдер Жиналысының сессиясы кезінде — Бүкілқытайлық Ұлттық Өкілдер Жиналысының Тұрақты Комитетінің шешімінсіз.

      67-ші бап. Бүкілқытайлық Ұлттық Өкілдер Жиналысының депутаттары Бүкілқытайлық Ұлттық Өкілдер Жиналысы түрлі отырыстарында айтылған сөздері мен сайлауы үшін заңға тартылмайды.

      68-ші бап. Бүкілқытайлық Ұлттық Өкілдер Жиналысының депутаттары Конституция мен заңды мүлтіксіз қорғау керек, мемлекеттік құпияны қызмет ету және қоғамдық әрекеттер кезінде сақтау керек, Конституция мен заңдардың жүзеге асырылуын орындау керек.

      Бүкілқытайлық Ұлттық Өкілдер Жиналысының депутаттары  оларды сайланған басқармалар мен  халықпен тығыз қатынаста болу керек, халықтың көпшілігі айтқан сөздерін ескеріп, оларды орындап, бар күшімен халыққа еңбек ету керек.

      69-ші бап. Бүкілқытайлық Ұлттық Өкілдер Жиналысының депутаттары оларды сайланған басқармалармен басқарылады. Депутаттарды сайланған басқармалар оларды өз орындарынан алып тастауға құқылы.

      70-ші бап. Бүкілқытайлық Ұлттық Өкілдер Жиналысы мен Бүкілқытайлық Ұлттық Өкілдер Жиналысының Тұрақты Комитетінің жұмыс тәртібі заң бойынша белгіленеді.  

3.2. Қытай Халық Республикасының Төрағасы 

         71-ші бап. Қытай Халық Республикасының Төрағасы мен оның орынбасары Бүкілқытайлық Ұлттық Өкілдер Жиналысы сайлау өткізген кезде ғана тағайындалады.  

         Қытай Халық Республикасының  әр азаматы 45 жасқа келгеннен бастап, сайлауға және сайлануға құқығы бар, Қытай Халық Республикасының Төрағасы мен оның орынбасары орнына сайлануы мүмкін.

         Қытай Халық Республикасының  Төрағасы мен оның орынбасарының  билік ету мерзімі Бүкілқытайлық  Ұлттық Өкілдер Жиналысы мерзімімен тең. Қытай Халық Республикасының  Төрағасы мен оның орынбасары өз қызметтеріне екі мерзім уақытына ғана сайлана алады.

         72-ші бап. Қытай Халық Республикасының Төрағасы  Бүкілқытайлық Ұлттық Өкілдер Жиналысы мен Бүкілқытайлық Ұлттық Өкілдер Жиналысының Тұрақты Комитеті шешімі арқылы заңдарды жариялайды, Мемлекеттік Кеңес Премьерін, оның орынбасарын, министрлерді, комитет төрағаларын, секретариат Басшыларын тағайындайды және ауыстырады, мемлекеттік атақтарды тағайындайды, Тұтқындарға кешірім жасау туралы үкімдер қабылдайды, қауіпті жағдайда кезінде, соғысты жариялауға құқығы бар, мобилизациялау туралы шешім қабылдайды.

         73-ші бап. Қытай Халық Республикасының Төрағасы Қытай Халық Республикасының өкілеттігін іс-жүзіне асырады, шетел мемлекеттердің дипломатиялық өкілдерін қабылдайды, Бүкілқытайлық Ұлттық Өкілдер Жиналысының Тұрақты Комитеті шешімі бойынша шетел мемлекеттерге толық өкілеттерді жібереді, шетел мемлекеттермен қажетті шарттарға және келісімшарттарға қол қойып, ратификациялайды.

         74-ші бап. Қытай Халық Республикасы Төрағасының орынбасары Төрағаның жұмыс істеуіне жәрдем береді. 

         Қытай Халық Республикасы Төрағасының орынбасары Төрағаның ұсынуымен Төраға өкілеттігін жүзеге асыра алалы.

         75-ші бап. Қытай Халық Республикасының Төрағасы мен оның орынбасары өздерінің өкілеттіктерін кейінгі шақыруда Бүкілқытайлық Ұлттық Өкілдер Жиналысы шешімімен сайланған жаңа Қытай Халық Республикасының  Төрағасы мен оның орынбасары қызметіне кіріскенге дейін іске асырады.

         76-ші бап. Қытай Халық Республикасының  Төрағасы лауазымынан босатылғанда, оның орнына Қытай Халық Республикасының Төраға орынбасары отырады.

         Қытай Халық Республикасы Төрағасының орынбасары лауазымынан  босатылғанда, Бүкілқытайлық Ұлттық Өкілдер Жиналысы қосымша сайлау өткізеді.

         Қытай Халық Республикасының  Төрағасы мен оның орынбасары қызметінен босатылғанда, Бүкілқытайлық Ұлттық Өкілдер Жиналысы қосымша сайлау өткізеді, қосымша сайлау өткізгенге дейін, Төраға міндетін Бүкілқытайлық Ұлттық Өкілдер Жиналысының Тұрақты Комитетінің Төрағасы уақытша атқарады. 

3. Мемлекеттік Кеңес 

 

      77-ші бап. Қытай Халық Республикасының Мемлекеттік Кеңесі Орталық Халық Үкіметі болып табылады, мемлекеттік биліктің жоғарғы атқару органы, Жоғарғы мемлекеттік әкімшілік органы саналады.

      78-ші бап.  Мемлекеттік Кеңес келесі мүшелерден түрады:

      Премьер,

      Премьер орынбасары,

      Мемлекеттік Кеңес мүшелері,

      Министрлер,

      Комитет төрағалары,

      Секретариат Басшысы.

      Мемлекеттік Кеңес Премьердің жауапкершілік жүйесін қолдайды. Министрліктер және комитеттер Министрлер мен Комитет төрағаларының жауапкершілік жүйесін қолдайды.

      Мемлекеттік Кеңес ұйымы заңмен анықталған.

         79-ші бап. Мемлекеттік Кеңестің билік ету мерзімі Бүкілқытайлық Ұлттық Өкілдер Жиналысы мерзімімен тең. 

         Премьер, Премьер  орынбасары, Мемлекеттік Кеңес мүшелері қызметтеріне екі мерзім уақытына ғана сайлана алады.

      80-ші  бап. Премьер Мемлекеттік Кеңестің жұмыс жүруін бақылайды. Премьер орынбасары, Мемлекеттік Кеңес мүшелері Премьердің жұмыс істеуіне көмектеседі.

      81-ші  бап. Мемлекеттік Кеңес келесі міндеттерді жүзеге асыруға құқылы:

1. Конституция және заңға сәйкес әкімшілік шараларды анықтайды, әкімшілік-құқықтық актілерді қабылдайды, қаулыларды шығарады;
2. Бүкілқытайлық Ұлттық Өкілдер Жиналысы мен Бүкілқытайлық Ұлттық Өкілдер Жиналысының Тұрақты Комитетінің қарауларына ескертулер енгізеді;
3. Министрлер мен Комитеттердің басты мақсаттарын бекітеді, олардың біртұтас жұмыс істеуін қадағалайды, мемлекеттік қоғамдық- әкімшілік шараларды өткізеді;
4. Экономикалық және әлеуметтік даму жоспарын бекітеді, әрі қарай дамыта түседі;
5. Білім беру, ғылыми, мәдени, қоғамдық шараларды ұйымдастырады;
6. Қоғамдық тәртіп пен азаматтық кеңес, басқа басқармалардың жұмыс істеуін қадағалайды;
7. Шетел мемлекеттерімен жасалынған келісімшарттармен айналысады;
8. Қорғау саласымен айналысады;
9. Ұлттардың мәселесімен айналысады, оларға тең құқықтық еркіндіктер беруін қамтамасыз етеді;
10. Министрлер мен Комитеттер шығарған қаулыларды өзгертеді;
11. Провинциялар, автономиялық аудандар, орталық басқару қалалардың әкімшілік бөлінуін белгілейді,
12. Әкімшілік қызметкерлерді тағайындайды, орныннан алып тастайды.

      82-ші  бап. Министрлер мен Комитет төрағалары тиісті мекемелердің жұмыс істеуіне жауапкершілікпен қарайды, Министрлер мен Комитеттердің коллегиялық отырыстарын шақырып жүргізеді, басшы қызметкерлердің кеңесінде басты мәселелер талқыланады, кейбір сұрақтар шешіледі.

      Барлық  Министрлер мен Комитеттер заңдар мен  әкімшілік-құқықтық актілерге сәйкес, Мемлекеттік Кеңестің қаулылар мен бұйрықтарын ескере отырып, өз басқармалар төңірегінде бұйрықтар, ережелер, қаулылар шығарады.

         83-ші  бап. Мемлекеттік Кеңес Бүкілқытайлық Ұлттық Өкілдер Жиналысы алдында жауапты, ал Бүкілқытайлық Ұлттық Өкілдер Жиналысының сессиясы кезінде Бүкілқытайлық Ұлттық Өкілдер Жиналысының Тұрақты Комитетінің алдына жауап береді. 
 

4. Орталық әскери Кеңес

 

84-ші  бап. ҚХР Орталық әскери кеңесі мемлекеттің барлық қарулы күштерін басқарады.Орталық әскери кеңс келесі тұлғалардан тұрады:

Орынбасар;

Орынбасар төрағасы; 

   85-ші  бап: Орталық іскери кеңстің өкілеттік мерзімі Бүкілқытайлық Ұлттық Өкілдер Жиналысы мерзімімен тең. 

   86-шы  бап: Орталық әскери кеңестің төрағасы ұлттық өкілдердің бүкілқытайлық жиналысынң және бүкілқытайлық жиналыстың тұрақты комитетінің өкілдренің алдында жауапты. 

   3.5 Ұлттық өкілдердің  жергілікті жиналыстары  және жергілікті  ұлттық үкімет 

   87-ші бап:  
 
 
 

3.6 Халықтық сот және халықтық прокуратура 

      94-ші  бап. Халықтық сот Қытай Халық Республикасының  мемлекттік сот басқармасы болады.

      95-ші  бап. Халықтық соттағы барлық қарастырылатын істер ашық түрде жүзеге асырылады, заңға тиесілі істерден басқа. Жазаланатын адамға көмек беру рұқсат етілген.  

      96-ші  бап. Халықтық соттар заңға тиісті кейбір істерді өздері дербес шешеді, ешқандай қоғамдық ұйымдар, әкімшілік басқармалар араласпайды. 

      97-ші бап. Жоғарғы Халықтық сот ең жоғарғы басқарма болып табылады.

      Жоғарғы Халықтық сот арнайы Халықтық сот  істерін қадағаласа, жоғары тұрған сот басқармасы одан төмен сот басқармасын қадағалап отырады.

      98-ші бап. Жоғарғы Халықтық сот Бүкілқытайлық Ұлттық Өкілдер Жиналысы мен Бүкілқытайлық Ұлттық Өкілдер Жиналысының Тұрақты Комитеті алдында жауапты.