Кластерлік модельдер

     К д.және к.б ара қат.₂₀₀₉=16268/30524=0,53≤2

     К д.және к.б ара қат.₂₀₁₀=1258/102849=0,01≤2

     Кәсіпорынның  кредиторлық борышы дебиторлық борышпен қамтамасыз етілмеген, коэффициенттер нормаға сай келмейді.

     «Бобровка +» ЖШС кәсіпорынның мәліметтері негізінде баланс активінің өтімділік дәрежесі және оның пассивінің мерзімінің шұғылдығы бойынша баптарының тобы.

     Кесте 5.

     «Бобровка +» ЖШС кәсіпорынның корпорациясының  баланс өтімділігі 
 

 
 

     Жалпы баланс өтімділігі мына формуламен анықталады: 

1) Кж.ө.= (А1+0,5А2+0,3А3)/(П1+0,5П2+0,3П3) ≥ 0,9      (12)

     Кж.ө.₂₀₀₈=(133+0,5*3065+0,3*8720) / (8008+0,5*6504+0,3 * 18102 ) = 0,26 ≥ 0,9  

     Кж.ө.₂₀₀₉=(1969+0,5*17831+0,3*9384) / ( 57323+0,5*0+0,3*13282 ) = 0,26 ≥0,9  

     Кж.ө.₂₀₁₀=(255+0,5*1409+0,3*8898) / (57068+0,5*18536+0,3*28447) = 0,49 ≥ 0,9  

     Кәсіпорынның  жалпы баланс өтімділігі  2009 жылы нормаға жуықтау болды, 2010 жылы бұл көрсеткіш төмен болды.

     2) Абсолютті өтімділік коэффициенті  

     Кабс.ө.=(АҚ+ҚҚ)/АМ ≥ 0,2 - 0,5      (13) 

мұндағы, АҚ- ақша қаражаттары;

            ҚҚ- құнды қағаздар.

     К абс.ө.₂₀₀₈=133/14720=0,0001

     К абс.ө.₂₀₀₉=1969/17242=0,11

     К абс.ө.₂₀₁₀=255/74402=0,001

     Ағымдағы  міндеттемелердің аз бөлігінің өтімділігі көрсетілген. 3 жылда нормаға сай келмейді.

     3) Аралық өтеу коэффициенті.  

     К аралық өтеу = (АҚ+ҚҚ+ДБ)/АМ ≥ 1       (14) 

мұндағы, ДБ- дебиторлық берешек.

     К аралық өтеу ₂₀₀₈= (133+2423)/ 14720=0,17≥ 1

     К аралық өтеу ₂₀₀₉ = (1969+16268)/ 17242=1,06≥ 1

     К аралық өтеу₂₀₁₀= (255+8898)/ 74402=0,12≥ 1

 

     Сурет 6. «Бобровка +» ЖШС-інің 2008-2010 ж.ж аралық өтеу коэффициентінің динамикасы

     Баланстың аралық өтеу коэфициенті 2009 жылы ғана нормаға сай, ал қалған жылдары нормаға сай емес және төмен мөлшерде, бұл кәсіпорынның ақша қаражаттары мен дебиторлық берешегінің төмендеуімен байланысты.

     4) Ағымдағы өтімділік коэффициенті (жалпы өтеу коэффициенті)  

     Каө = АА/АМ≥2          (15) 

мұндағы, АА- ағымдағы активтер;

            АМ-ағымдағы міндеттемелер.

     Каө ₂₀₀₈  = 13058/14720 = 0,89 < 2                   

     Каө ₂₀₀₉  = 29184/17242=1,69 < 2

     Каө ₂₀₁₀  = 10562/74402= 0,14 < 2

     Берілген  шектеу кәсіпорынның өтімді құралдарға тиімді қажеттілік деңгейі ағымдағы міндеттемелерден  2 есе асуы қажет екендігін көрсетеді.   

     Жалпы алғанда соңғы екі өтімділік  коэффициенттерінің шамалары талап  етілген шектеуге жауап бермейді, жыл соңында олардың мәндері  азайып отыр. Сондықтан алдағы уақытта  бұл құбылыстың қайталанбасы үшін, оның себептерін анықтаған жөн.  

     Кәсіпорынның 3 жылға  кіріс  және шығыс есебі  төменгі 4 кестеде көрсетілген.  

     Кесте 6.

     «Бобровка +»ЖШС кәсіпорынның кіріс және шығыс  есебі

     мың. тг

 
     

1. Активтердің табыстылығы = Таза табыс/ Активтер сомасы.         (16)

 

          Активтердің табыстылығы ₂₀₀₈= 12217/54488=0,22               

     Активтердің табыстылығы ₂₀₀₉=8359/57761=0,14

     Активтердің табыстылығы ₂₀₁₀=30781/156953=0,19

     Кәсіпорынның  активтерінің табыстылығы 2008 жылы -0,22 болса, 2010 жылы бұл 0,19 азайған.  

     

2. Меншікті капитал табыстылығы= Таза табыс/ Капитал сомасы      (17)

 

     Меншікті  капитал табыстылығы ₂₀₀₈=12217/21666=0,56  

     Меншікті  капитал табыстылығы ₂₀₀₉=8359/27237=0,31

     Меншікті  капитал табыстылығы ₂₀₁₀=30781/54104=0,57 

 
 

Сурет 7. «Бобровка +» ЖШС-інің 2008-2010 ж.ж меншікті капитал табыстылығының динамикасы 

     Кәсіпорынның  меншіктік капитал табыстылығы 2008 жылы 0,56 құраса, 2010 жылы ол 0,57 болды, яғни капиталға салған әр бір теңгеден 57 тиын  табыс алады. 

     Сату  табысының коэффициенті=Жалпы табыс/ Өнімді өткізуден түскен түсім             (18) 

     Сату  табысының коэффициенті₂₀₀₈= 13379/30251=0,44             

     Сату  табысының коэффициенті₂₀₀₉=7697/42409=0,18

     Сату  табысының коэффициенті₂₀₁₀=20837/45730=0,46

     Кәсіпорынның  сату табысы 2008 жылы 0,44, ал 2010 жылы 0,18 құрайды, әр бір сатылған өнімнің 1 теңгесінен кәсіпорын 46 тиын табыс алады.

     Кәсіпорынныңның қаржылық тұрақтылығы 2008 жылға қарағанда 2009 жылы және 2010 жылы төмендеген, себебі кәсіпорынның ұзақ мерзімді активтері мен капитал мөлшері өзгеріске ұшыраған.

     Маневрлік және инвестициялық коэффициенттері  нормаға сай. Қаржылық тұрақтылық коэффициенті 0,75 қауіпті мәннен төмен, бұл кәсіпорын үшін жағымсыз жағдай.

     Кәсіпорынның  сату табыстылығы мен активтердің  табыстылығының кемуі 2008 жылға қарағанда 2010 жылы төмендеген, ал меншіктік капитал табыстылығы керісінше 2008 жылға қарағанда өскен.

     1) Капиталдың жалпы айналымдылық коэффициенті.  

     К⁰_А= D^N /А_к            (19) 

мұндағы, D^N – өнімді сату мен көрсетілген қызметтен түскен түсім

                 А_к – авансталған капитал

     К⁰_{А 2008} = 30251/54488=0,56

     К⁰_{А 2009} =42409/57761=0,73

     К⁰_{А 2010} =45730/156953=0,29

     Капиталдың  жалпы айнылымы 2008 жылы 0,56, ал 2010 жылы 0,29 азайған. Көрсеткіш соңғы жылдары кәсіпорынның жалпы капиталын (барлық ресурстарды) пайдалану тиімділігінің төмендегенін көрсетеді. Егер  2008 жылда кәсіпорында активтердің әрбір ақша бірлігіне 56 тиын, ал 2010 жылы 29 тиын келтірді. Ол 2008 жылмен салыстырғанда 2 есе аз.

     2) Негізгі құралдардың айналымдылығы. 

     К⁰_С= D^N/ Н_к          (20) 

     К⁰_{С 2008}=30251/32580=0,93

     К⁰_{С 2009}=42409/28578=1,48

     К⁰_{С 2010}=45730/126467=0,36

     Көрсеткіш соңғы жылдары кәсіпорынның негізгі құралдардың пайдалану тиімділігінің төмендегенін көрсетеді. Егер 2008 жылы кәсіпорында негізгі құралдардың әрбір бірлігі  93 тиын келтірсе, 2010 жылы 36 тиын келтірді.

     3) Меншікті капиталдың айналымдылық коэффициенті. 

     К⁰_С= D^N/ С_к           (21) 

мұндағы, С_к  - баланс бойынша меншікті капиталдың кезеңдегі шамасы.

     К⁰_{С 2008}=30251/21666=1,4

     К⁰_{С 2009}=42409/27237=1,56

     К⁰_{С 2010}=45730/54104=0,85

     Көрсеткіш соңғы жылдары кәсіпорынның меншікті капиталдың пайдалану тиімділігінің  артқанын көрсетеді. Егер 2008 жылы кәсіпорында меншікті капиталдың әрбір ақша бірлігі 1 теңге 4 тиын, ал 2009 жылы 1 теңге 56 тиын, 2010 жылы 85 тиын келтірді.

     4) Ағымдағы активтер немесе айналым капиталының айналымдылық коэффициенті.  

     К⁰_та=  D^N / Т^А_С           (22)