Конақ үй кешенінің менеджменті

 

Жоспар 

Кіріспе  

Негізгі бөлім 

    а) Жалпы менеджмент ұғымы

    ә) Басқару функциялары

    б) Қонақ үй менеджменті 

Қорытынды 

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

 

    «Менеджмент» ағылшын сөзі, оның түп төркіні гректің «манус», яғни «қол, күш» деген сөзінен шығып, алғашқы кезде мал бағу саласында, дәлірек айтқанда, ат тізгінін ұстау, меңгеру шеберліген білдірген. Кейіннен бұл атақ адам қызметінің саласына ауысып, адамдарды басқарудың және ұйымдастырудың ғылыми, практикалық мәнін білдіретін болды.

   Менеджмент-бұл  нарық жағдайында,ы кәсірорынның ұтымды шаруашылық нәтижелерге жету үшін менеджменттің әлеуметтік-экономикалық механизмінің түрлі принциптерін мен қызметтерінғ әдістерін қолдану негізінде қол жеткізуге бағытталған кәсіби қызметтің ерекше түрі.

   Менеджмент-бұл  өндірісті басқару, меңгеру және ұйымдастыру, өндірістің тиімділігін көтеру және пайданы арттыру мақсатында әзірленіп қолданылатын басқарудың принциптерінің, әдістерінің, құралдарының және нысандарының жиынтығы.

     Ағылшынның «менеджмент» термині қазақ тіліне аударғанда тура мағынасы жоқ. Оны "басқару" деп, ал менеджерді "басқарушы" деп аударып кеткен.

     Ағылшын тіліндегі Оксфордт сөздігінде бұл ұғымға мынандай түсінік беріледі:

1. Адамдармен қарым-қатынас жасау әдісі, үлгісі;
2. Билік және басқару өнері;
3. Шеберліктің ерекше түрі және әкімшілік дағды
4. Басқару органы, әкімшілік бөлігі;

   Менеджмент  негіздері курсы бойынша студенттерге арналған американдық оқулықта төмендегідей анықтама берліген:

   Менеджмент-бұл  ұйым мақсаттарына жету үшін адамның  материалдық және қаржылық ресурстарды ұтымдылау пайдалану процесі.

     Менеджмент – шаруашылық істі міндетті басқару. Ол кәсіби істің өзіндік түрі болып табылады. Менеджмент объектісінің сапасы болып шаруашылық іс және кәсіпорын толығымен немесе оның нақты сферасы табылады.

     Менеджер – арнайы дайындалған кәсіби басқарушы. Ол қандайда бір саланың маманы емес, ал ерекше кәсіпке қатысты болып табылады. Ол нарық талаптарындағы ұйым қызметінің белгілі түрлеріне байланысты шешім қабылдаушы және тұрғылықты басқару қызметімен айналысатын адам. Менеджер еңбегінің мәні оның басшылық функциясын реализдеумен анықталады. Сонымен қатар оның алдында басқару жүйесін бірыңғай толықтыру, оның звеняларының іс-әректерін координаттау мақсаты тұрады. Менеджердің маңызды міндеті басқару жүйесінің келісімділігі мен бірлігін толықтай қамтамасыз ету болып табылады.

    Белорусь  ғалымы Н.И. Кабушкиннің ойынша менеджмент-бұл  адамның еңбегін, мінез-құлық мотивін  және ой-әрісін қолдана отырып, жеңе білу, қойылған мақсаттарға жете білу туралы ғылым мен өнер.

    А.А. Радугиннің менеджмент түсінігінің негұрлым қысқаша сипаттамасын қолданады. Оның пікірінше, менеджмент-бұл әрі өнер, әрі ғылым.

    Менеджмент-бұл  өндірісті басқару, меңгеру және ұйымдастыру, өндірістің тиімділігін  көтеру және пайданы арттыру мақсатында әзірленіп қолданылатын басқарудың принциптерінің, әдістерінің, құралдарының және нысандарының жиынтығы. Мұндай сипаттаманы Вачугов Д.Д жетекшілік еткен ғалымдар тобы Основы менеджмента деген кітапта береді.

    Менеджмент  теориясын алғашқы жасаушылардың  бірі Ф. Тейлордың пікірінше, менеджмент – ережелер мен принциптерге негізделген шынайы ғылым деп есептеді.

    Менеджмент  ұғымына Э. Петерсон мен Э. Плоумен  кеңірек түсінік берілді. Олар батыстағы  іскерлік әлімге Бизнес пен менеджментті ұйымдастыру кітабының авторы ретінде  танымал. Олар былай деп жазады: Кең мағынада, әлеуметтік тұрғыдан қарағанда, менеджмент дегеніміз адамдарға тән үрдістерді топты қалыптастыру нәтижесінде өрістейтін техника немесе тәсіл.

    Белгілі бір әлеуметтік топтарға сәйкес келетін  менеджменттің негізгі алты түрі тармақталады:

• Үкімет. Менеджмент ұғымы үкімет қызметіне қолданылғанымен, Петерсон мен Плоуменнің пікірінше, оның қызметі барлық жағынан алғанда менеджменттің жалпы анықтамасына сәйкес келеді.
• Мемлекеттік менеджмент. Көп мемлекеттік мекемелерді ұйымдастыру және сондағы қызметкерлерге билік жүргізуді жүзеге асыру.
• Әскери менеджмент. Мемлекеттік менеджменттің ерекше түрі. Құраулы Күштерді ұйымдастыру және оларға жетекшілік теу.
• Құрама одақтық немсе клубтық менеджмент. Мемелекеттік мекемелердегі секілді, мұнда қызметкерлер тобының іс-әрекетін ұйымдастырып, оларға басшылық ету қажет.
• Бизнес менеджмент. Үкіметтіктен  және мемлекеттіктен өзгеше келетін менеджменттің ерекше түрі.
• Мемлекеттік меншіктегі менеджмент. Бизнес –менеджменттің арнайы түрі. Жеке меншік іскерлік кәсіпорын қызметімен қоса, мұнда менеджмент сипатына мемлекеттік және әлеуметтік проблемалар мен ой-пікірлер де ықпал етеді.

    Менеджмент экономикалық, әлеуметтік-психологиялық, құқықтық және ұйымдық-техникалық бағыттарда іске асырылады.

    Экономикалық  бағыттың мазмұны өндірістік процестерді басқару болып табылады. Менеджердің қызметі азырақ шығында алға қойылған мақсатқа жету үшін еңбек және материалдық ресурстарды координациалауда анықталады.

    Менеджменттің әлеуметтік-психологиялық бағыты –  бұл барлық дәрежедегі менеджерлерінің прерогативасы. Менеджерлердің төменгі және орта деңгейлеріндегі басқарудың күші ұжым мен бөлім қызметкерлерінің арасындағы достық өндірістік қарым-қатынасты құруға бағытталған. Басқарудың жоғары деңгейінде әлеуметтік-психология функцияны басқарушылар мен бағынушылардың арасындағы қатынасы реттеу үшін беделін, дәрежесін, билігін қолданатын бір қатар тұлғалар іске асырады.

    Әлеуметтік-психологиялық  бағыт сонымен қатар қоғамның әлеуметтік қарым-қатынастарды дамыту деңгейінде базаланады. (білім деңгейі, мәдениет, салт-дәстүрі).

    Менеджменттің құқықтық базасы – мемлекеттік, экономикалық және саяси құрылымдарымен өңделетін заңдылықтар мен басқа да құқықтық акттарда бейнеленеді: фирмалар мен кәсіпорындарды құрудағы құқықтық беделі, кедендік және салық саясаты, кәсіпкерлікті мемлекеттік реттеу және т.б.

    Жалпы көлемдегі салмақтың үлкен бөлігін  басқарудың көп жақтарын шектейтін  менеджердің ұйымдық-техникалық жұмысы орын алады: мақсаттар мен тапсырмалар  орналасуы, ресурстармен қамтамасыз етеді, жұмысты ұйымдастыру, орындаушылармен байланыс және олардың қызметтерін қадағалау, қызметкерлердің еңбегін ынталандыру, жаңа өндірістік процестерді жоспарлау.

    Бұл саланың мамандары басқаруды  үшке бөледі:

    1. Стратегиялық басқару. Менеджменттің мақсаттарын өңдеу, болжамдау(болашақ жағдайы мен ұйым дамуының ғылыми негізі) және келешекті жоспарлау.

    2. Оперативті  басқару – қызметтің екі түрін қарастырады: ұйымды қажетті құрылымды(және қажетті ресурстарды) құрастыру ретінде және жетекшілік.

    3. Бақылау -  мақсатқа жету жолындағы нәтижелердің анализі, өндірістегі қолданылмайтын ресурстарды тексеру кіреді.

       Жоғары аталғандардың нәтижесінде менеджменттің басты тапсырмасын анықтауға болады: табысты қамтамасыз ету-кәсіпорынның барлық бөлімшелерінің жұмысының тиімділігі.

    Басқару функциялары

    Менеджмент  саласындағы американдық Генрий Минсберг менеджедің атқаратын 10 ролін  анықтаған. Генрий олардың оларды 3 үлкен класстарға бөледі:

    1. тұлғааралық рольдер;

    2. ақпараттық рольдер;

    3. шешім қабылдау бойынша рольдер. 

            3 класстың барлығы өзара байланысты, қарым-қатынаста болуының нәтижесінде менеджер жұмысының мазмұны мен көлемі реттеледі.

    Г.Минсберг бойынша жетекшілер ролінің классификациясы  менеджер орындайтын жалпы жұмыстың көрінісін береді. Бұл классификация кез келген ұйымдағы кез келген жетекші міндетті түрде орындайтын функцияларды толықтырады. Бұл келесі функциялар: жоспарлау, ұйымдастыру, мотивация және бақылау.

    Жоспарлау функциясы

                 Туризмнің басқару жүйесі стратегиялық көрінісі мен адын ала көрінісінде базалануы керек.

                   Кәсіпорын саясатын формалау көбінесе басқарудың жоғарғы деңгейімен іске асырылады.

    ·  Аймақтағы бизнесті дамыту үшін орнатылатын мақсаттарды өңдеудегі қатысы.

    ·  Орын бәсекеқабілеттілігінің ағымдағы анализі.

    ·  Аймақтың бәсекеқабілетті стратегиясын өңдеу, оның ерекше позициялары.

      Жоспарлау процессі ұйымның деңгейіне сай іске асырылады.

      Стратегиялық жоспарлау(жоғарғы деңгей). Бұл дәрежедегі жоспарлаудың басты тапсырмасы ұйым өзінің нарығында өзін қалай ұстайтынын анықтаудан тұрады.

      Басқарудың орта деңгейінде – тактикалық жоспарлаумен, стратегиялық тапсырмалар мен мақсаттарға жету жолындағы аралық мақсатты анықтаумен айналысады.

      Тактикалық жоспарлау өз мәнімен стратегиялыққа ұқсас. Стратегиялық жоспарлаудағы туындаған идея.

      Үшінші деңгей – оперативті жоспарлау – қызметтің стандарттары, жұмыстың сипаты.

              Ұйымдастыру функциясы

      Басқарудың ұйымдастыру функциясы кез келген туристтік кәсіпорын(ұйым) қызметінің техникалық, экономикалық, әлеуметтік-психологиялық және құқықтық жақтарын реттейді. Ол менеджер мен орындаушылардың қызметін реттеуге негізделген.

      Экономикалық көзқарас бойынша ұйымдастыру қызметі кәсіпорын жұмысының жоғарылатуға бағытталады.

      Персоналды басқару көзқарасы бойынша ол жұмыстың мәнін және оны орындаушыларға бөліп береді.

      Менеджер міндеттерді бөледі және жауапкершілікті орнатады.                Ұйымдастыру басқарудың функциясы ретінде жұмыс компоненті етіп жұмыс құрылымын құрады. Ұйымдастыру процесі кәсіпорынның мақсатары мен өлшемінен шыға отырып бөлімшелерді пішіндеп және құрылымдайды.

      Жоғары жетекшілер оннан көп емес бағынушыларды басқарады, ал сонда төменгі деңгей жетекшілері одан да көп қызметкерлерді қадағалай алады.  

      Ұйымдастыру процессі – басқарудың  екінші функциясы. "Ұйымдастыру"  терминінің көптеген мәнінің  ішінен басқару функциясының мағынасында көбінесе екі анықтама қолданылады:

     1.Ұйымдастыру – өзара қарым-қатынастағы,  құқық, роль, қызмет түрлері және бір еңбек байланыстыратын адамдардың орны бар басқа да факторлар түріндегі құрылым жүйесі.

      2.Ұйымдастыру – бұл процесс,оның көмегімен кәсіпорын құрылымы құрылады және сақталады.

           Мотивация басқару функциясы ретінде.

      Бұл сұрақты қарастыруда менеджмент осы мәселенің екі аспектісіне бағытталады: саяхат мотивациясы және еңбек қатынасының мотивациясы.

                  Бақылау функциясы.

      Бақылау – жоспарланған нәтижелер мен қол жеткен нәтижелермен салыстыру процессі. Бақылау процессінде менеджер қызметкерлеріне бұйрықты беру ішкі және сыртқы ортаның қалауын қанағаттандыру мен ұйымның белгіленген жоспарларының орындалу сәтілігінің бағалануы сияқты емес.

      Классикалық менеджментегі бақылау функциясы – басқарылатын қызметтің түрі. Оның арқасында орнатылған стандарттармен ұйым қызметінің көрсеткіштерін салыстыра отырып ұйымды қажетті (дұрыс) жолда ұстап тұруға болады.

Қонақ үй менеджменті

    Барлық қонақ үйлердің өз статусына сай барлық мүшелері белгілі орын алатын нақты менеджмент иерархиясы бар.

    Иерархияның төменгі бөлігінде жұмысына берілген адам еңбек етеді. Оларға индивидуалды қатысушы деп аталатын қонақ үйдің өндірістік персоналы жатады. Оның жоғарғысында менеджерлердің көп салалы пирамидасы құрылады, олар үш деңгейге бөлінеді: