«Қарасу ет» ЖШС-нің шұжық өнім өндірісінің экономикалық тиімділігі және оны жетілдіру жолдары

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі

А. Байтұрсынов атындағы Қостанай мемелекеттік университеті

Экономика және басқару кафедрасы

Курстық жұмыс

Тақырыбы: «Қарасу ет» ЖШС-нің шұжық өнім өндірісінің экономикалық тиімділігі және оны жетілдіру жолдары

     Пән  Кәсіпкерлік

                           Мамандық 050506-экономика

Орындаған

Жетекші:                                                              

                                                                                Курстық жұмыстың қорғалуы

                                                                   ___ __________200_ж

                                                             бағасы__________

Қостанай, 2011

Мазмұны

Кіріспе...................................................................................................................4

1 ҚР-да шұжық өнім өндірісін дамытудың қазіргі жағдайы............................5

1.1 Шұжық өнім өндірісінің экономикалық секторындағы негізгі құрылымы..............................................................................................................8

1.2 Шұжық өнім өндірісін дайындаудың негізгі шарттары мен принциптері..........................................................................................................11

1.3 ҚР шұжық өндірісі және шұжық өнімдерінің ассортиментті....................13

2 «Қарасу ет» ЖШС-нің шаруашылық қызметтін ұйымдастырулық  - экономикалық негіздері және жалпы сипаттамасы..........................................16

2.1 «Қарасу ет» ЖШС-нің өнім өндіру технологиясы.....................................19

2.2 «Қарасу ет» ЖШС-нің өнім өндірудің экономикалық тиімділігі.............23

3 «Қарасу ет» ЖШС-нің өнім өндірісінің экономикалық тиімділігін арттыру және оны жетілдіру жолдары..............................................................................30

Қортынды..............................................................................................................31

Пайдаланған әдебиеттердің тізімі......................................................................32

Қосымшалар

Кіріспе

   Бұл курстық жұмыс ҚР шұжық өнімдерінің өндірісі, өнімі, сапасы жайлы толық жазылған жұмыс. Шұжық өнімінің Қазақстандағы қазіргі нарық замандағы сұраныс, ұсыныс сонымен қатар тұтынушының қанша пайыз тұтынатыны жайлы толық көрсетілген Мысалы  2006 -2010 жылдары ет және шұжық өнім өндіріс көлемі 122,3% пайыз көрсетікште болған.  Ал Қостанай бойынша 2006-2010 жылы ет және шұжық өнідірісі 48,1% пайызды қамтыған. Бұл жұмыста сонымент қатар «Қарасу ет» ЖШС-гі кәсіпорын реттінде алынған. Бұл кәсіпорында 70 адам жұмыс атқарады. Бұл кәсіпорында жүргізілетін жұмыс шұжық өнімдері айналысумен шұғылданады.  Қостанай облысында 2002 жылы ет өндіретін және шұжық өнімдерін шығару бойынша «Қарасу ет» ЖШС-гі іске қосылды. «Мұнда ет өнімдерін шығару және өңдеу бойынша жаңа технологиялық жүйе, яғни, құны 215 млн теңге тұратын «Шаллер» Австрия фирмасының қазіргі заманғы жабдығы орнатылды. Бұл жабдықтың ерекшелігі – автоматты сенсорлы жұмыс істейді, өте оңай пайдаланылады, дайын өнім мен шикізатты сапалы өңдейді, жылдам, жоғары өнімді», - дейді комбинаттың бас инженері И.К.Искаков. Қазіргі күні «Қарасу ет» ЖШС мал өңдеуде, ет, шұжық және консерві өнімдерін шығарудағы арнайы кәсіпорын болып саналады. Комбинаттың өндіріс алаңында қолайлы көлік және темір жолдары бар. Шикізат дайындайтын жерлерге көліктің тура жетуі шығынды аз жұмсауға мүмкіндік жасап отыр. Бір ауысымда 35 мың ет консерві өнімін, ал шұжық, тартылған ет, тұшпараны 10 тоннаға дейін шығарады. Бір тәулікте 24 тоннаға дейін өнім шығарып, сатуға мүмкіншілік бар.  Ет өндіруші кәсіпорындарда

ІҚМ және шошқаны сойысқа жығу жүзеге асырылады, сойысқа жығылған тушаларды өңдеу және бөлу, алынған етті салқындату және оны қысқамерзімге сақтау. Одан өзге, алынған еттің бір бөлігі шұжық өнімдерін шығару үшін де пайдаланылады. Сонымен қатар шұжықтар, негізінен, сиыр және шошқа етінен дайындалынады, ал кейбір түрлері малдың ұшасынан баска органдарынан және ұсақ малдың, буйволдың, түйенің, жылқының, құстардын, қоянның еттерінен дайындалынады. 1) Етті дайындау (подготовка мяса) — етті шұжық жасауға дайындау, ұшаны жіліктеуден (разделка), ұшадағы етті сүйегінен ажыратудан (обвалка), сіңірлерден, көк еттерден, майдан, қан тамырларынан, майда сүйектерден, шеміршектен ажырату (жиловка) және етті сорттаудан тұрады. 2) Етті тұздау (посол мяса) — шұжық өндірісінде олардың сақталу мерзімін арттыру үшін, әдемі түс, дәм, хош иіс беру үшін тұздайды. Тұздаудың үш тәсілі бар: құрғақтай тұздау, ылғалдап тұздау және аралас тұздау. Құрғақ тұздау кезінде еттің бетіне тұздау қоспасын жағып ұстайды. Мұндай тәсіл көбіне майы көп еттерді, шпикті, ұзақ сақталынатын сан еттерді тұздауда қолданылады. Ылғалдап тұздауда өнімдерді сыйымдылықтарға салып үстінен тұздықтар құйып ұстайды.

1 ҚР-да шұжық өнім өндірісін дамытудың қазіргі жағдайы

   Шұжық  - жылқы етiнiң деликатесi. Онша семiз емес салқындатылған жылқы етiнен не салқындатылған немесе мұздатылған майдан әзiрлейді. Жалпы ішкі өнімнің құрылымында салаларды дамытудың индикативті көрсеткіштері, салалық мемлекеттік органдар мен өңірлердің экономикасының өсуінің нысаналы параметрлерінің қамтамасыз етудегі нақты міндеттерді айқындайды.   ҚР шұжық өнімдерін өндіруге өте үлкен талап қойылып отыр. Шұжық өнімдерін шығаратын ұйымдар бәсеке қабілетті өнімді шығаруды ұлғайтуға мүдделі және бұл өз кезегінде олардың технологиялық жағдайына және өндірістің алдыңғы қатарлы технологиясын пайдалануға байланысты болады.  Ет және шұжық өнеркәсібі тұрғындарды тек сапалы өніммен қамтамасыз етумен шектелмейді, сонымен қатар олардың нарықта жоғары деңгейде дамуы тұрғындарды тұрақты жұмыс орындарымен қамтамасыз етуді жүзеге асыратын сала болып саналады. Сондықтан, біз Қазақстан Республикасындағы соңғы бес жылда өндірілген ет және шұжық өнімдерінің көлемін толық анықтау үшін төменде берілген 1 кестеде көрсетілген. 

1 кесте – Республика бойынша ет және шұжық өнімдері өндірісінің көлемі

    Жоғарыда берліген 1 кестенің мәліметтері республика бойынша ет және шұжық өнімдері өндірісінің көлемі соңғы жылдары жоғары деңгейде өндірілгенін байқатады. Яғни республика бойынша барлық ет өнімдері 2006 жылы 2006 жылмен салыстырғанда 22,3 пайызға өскен. Соның ішінде ет және еттен жасалған аралық тамақ өнімдері 2010 жылы 2002 жылмен салыстырғанда 1,4 пайызға, ал шұжық өнімдері 217,6 пайызға жоғарылаған. Демек, жалпы республика бойынша шұжық өнімдері өндірісінің деңгейі қарқынды дамып келеді деп қорытынды шығаруға болады. Яғни, бұл еліміздің тұрғындарының ет және шұжық өнімдеріне деген сұранысының жоғарылағанын көрсетеді.

Қазақстанның кейбір аудандары мен Батыс Сібірдегі мал шарушылығының қарқынды дамуына,ет өндіру кәсіпорнының қажеттілігіне байланысты еліміздің еткомбинаттарының ішіндегі ең ірі еткомбинаты үш-ақ жылдың ішінде салынып бітті. Одан бері ондаған жылдар өтті. 2009 жылдың 5 қарашасында Семей еткомбинатының іске қосылғанына 75 жыл болды.

Қазіргі күні жаңа жабдықтарды енгізумен, технология үдерістерінің автоматтандырылуына және жұмыс орындарын ұйымдастырудың жетілдірілуіне байланысты кәсіпорынның техникалық деңгейі көтерілді. Өндірістік цехтар қайта құрылып, шұжықтарды қамдау, буып-түю үшін әлемдік көшбасшылар шығарған жаңа жабдықтар орнатылды.

Өнім шығару үшін Шығыс Қазақстан мен Орталық Қазақстан шаруашылығында өсірілген тірі мал сатып алынады. «Семей еткомбинаты» ЖШС шығарған өнімдер еткомбинаттың меншік зертханасында технологиялық үдерістің басынан, яғни, шикізат әкелінген кезден, одан өңдеу, өндіру және сатуға дейін сараптамадан өтеді. Өндіріс зертханасының жұмысы – кәсіпорын өнімі сапасының кепілі.

ҚР 2010-2011 ж. қаңтар айларындағы мал шаруашылығы шикізатының қайта өңделген өнімдерінің өндірісі,тоннасы 2 кестеде көрсетілген.

2 кесте

ҚР-да соның ішінде Қостанайды алатын боласақ мынадай мәліметтерді көре аламыз:

2006-2010 жылдары Қостанай облысында ет және ет өнімдерін тұтынудың нақты көлемі, тоннамен

Сонымен қатар 1 жыл бұрын (2010) Оңтүстік Қазақстан облысының Сайрам ауданында бірден - шұжық өнімдерін  өндіретін кәсіпорын іске қосылды. «Алма» ауылдық өндірістік кооперативі - шұжық цехы Қарасу ауылында ашылды. Кәсіпорынның қуаты кең көлемді өнім түрлерімен қатар, тәулігіне 1200 килә ет өндіре алады. ҚР өте үлкен қарқынмен шұжық өндіретін цехтар ашылуда. Бұл өте көңіл қуантарлық жай. Сонымен қайтып Қостанай обылысына келетін болсақ 2007 жылы азық-түлік өнеркәсіп кәсіпорындары 50,9 млрд. теңгеге өнім өндірді, бұл 2006 жылдың деңгейінен 50,4 пайызға жоғары. 2008 жылы азық –түлік өнеркәсібінде жоспарланған өндіріс көлемі 61 млрд. теңгені немесе 2007 жылдың деңгейіне 119,8 пайызды құрайды. 2007 жылы шұжық, сүт өнімдері, ұн, жарма, нан, шоколад және қанттан жасалған кондитерлік өнімдер, макарон және кеспе, сыра, алкогольсіз сусындар өндірісінің көлемі өсті.