Бизнес жоспар

Инвестициялық рентабельділік индексі (РІ) - тиімді жобалар үшін 1-ден төемен болмау керек. Ол келесі формула арқылы есептеледі:

Егер де РІ >0 болса, онда жобаны қабылданады; егер РІ

<0 болса,  онда жоба тиімді емес және  ол қабылданбайды; егер РІ = 0 болса, онда жоба пайдалы да емес, тиімсіз де емес.

Пайдалылық  индексін есептеу барысында инвестициялық  кіріс ретінде таза пайда емес, ақша түсімдері алынады.

Рентабельділіктің ішкі нормасы (IRR%). Бұл көрсеткіш нақты инвестициялық жобаның пайдалылық деңгейін сипаттайды. Дисконт нормасы болашақ инвестициялық түсімдердін құнын нақты инвестициялық қаражаттардың құнына келтіреді.

IRR көрсеткіші келесі қатынас арқылы анықталады:

 

 

мұнда CF – t  айдағы  таза  ақша   ағымы; IRR - рентабельділіктің ішкі нормасы; Investments - бастапқы инвестиция;

IRR коэффициентін есептеудің мәні келесіде: IRR жобаны жүзеге асыру үшін жұмсалатын шығындардың максималды деңгейін көрсетеді. Мысалы, егер жоба коммерциялық банктердің саудасы сесебінен толық қаржыландырылса, онда IRR мәні банктік пайыздық ставканың жіберілуі мүмкін жоғары деңгейін көрсетеді, жоғарылатылған ставка жобаны шығынға алып келеді.

Ехсеl жүйесінде берілген формулаға ВНДОХ функциясы сәйкес.  Функция синтаксисі:

ВНДОХ (мөні; прогноз),

мұнда мәні - несие көлемі және жылдар бойынша түсетін ақшалай түсімдердің көлемі орнатылған ұяшықтар диапазоны; прогноз - болжамды көлем.

Жоғарыда  аталған функцияларды "Жалын" компьютерлік клубының бизнес-жоспарын жасауда 2 бөлімде қолданылған.

 

2.1. Амортизация моделі

Ехсеl жүйесінде кәсіпорынның амортизациялық саясатының стратегиясын бірнеше әдістер арқылы дәл қисының  келтіру мүмкіндігі бар. Соның ішінде актив құнын бірқалыпты төмендету  әдісі, яғни амортизацияның жылдық нормасын есептеудің кеңінен таралған сызықтық әдісін қарастырамыз. Сызықтық әдісті модельдеуде АМР функциясының көмегімен жүргізіледі. Функция синтаксисі:

АМР (құны; қалдық; период)

Мұндағы құны - мүліктін бастапқы құны; калдық - мүлікті қолданудың соңғы мерзіміне қарай сандық мәні (қалдық құны немесе ликвидтік құны); период -мүлікті қолдану мерзімі немесе амортизация периоды.

Мысалы компьютердің бастапқы құны - 100000 теңге, қолдану мерзімі -10 жыл, қалдық құны - 25000 теңге. Әрбір қолдану жылына амортизациялық аударымдар сомасың анықтау қажет. Есептеу моделі келесі түрде беріледі:

АМР(100 000; 25000;10) тең 6 250 теңге,

"Жалын" компьютерлік    клубының     қалған     негізгі     қорларының амортизациясын есептеу үшін келесі кестені құрамыз (кесте 2.1.).

Кесте2.1.

Амортизацияны анықтайтын ағымдық мәліметтер, теңге

Аргумент	Принтер	Сканер	Ксерокс	Үстел	Орындық
Бастапқы құны	30000	15000	50000	18000	2000
Қалдық құны	3750	1875	12500	2250	250
Қолдану мерзімі	5	5	10	5	5
Амортизация нормасы	5250	2625	3750	3150	350

 

2.2.  Қаржылық жағдайды  талдау және баға беру 

Қаржылық жоспарды (бизнес-жоспардың 6-шы бөлімі) өңдеу үшін және қаржылық жағдайын талдау тәртібін жүргізу үшін және жобаның қаржылық тиімділігіне (болжамды баланс, пайда мен шығындар есебі, ақша қаражаттарының қозғалу есептемесі) баға беру үшін, фирманың көпшілік есептемелерінің берілгендеріне негізделетін тиімділік көрсеткіштерінің есебін жүргіземіз. Ол үшін қысқаша резюме келтіреміз.

Резюме. "Жалын" компьютерлік клубы жобаны жүзеге асыру үшін 620000 теңге көлеміндегі банк несиесін қолданбақ. Несие жылдық 23% - к ставкамен 2 жылға алынып отыр. Фирманың жарғылық капиталы 1000000 теңгені құрайды. Фирма нарықтық стратегиясын сәйкес аймақтағы ашық нарыктық сегменттерді иеленіп жүзеге асырмақ. Сәйкесінше "Жалын" компьютерлік клубының қызмет өндірісінің қаржылық-экономикалық жағдайын мақсатқа сай негіздеу мақсатында бизнес-жоспар құрылды.

Негізгі мақсат МS Ехсеl көмегімен жобаның қаржылық тиімділігін, нақтырақ инвестиция тиімділігін сипаттайтын көрсеткіштерді есептеп шығу.

Инвестиция тиімділігін  сипаттайтын керсеткіштер келесі кестеде (кесте2.2.) келтірілген.

Кесте 2.2.

Инвестиция тиімділігі көрсеткіштері

Көрсеткіш	Белгіленуі		Өлшем бірлік
Таза келтірінді табыс	NPV		Теңге
Жобаның өтелімділік  кезеңі		РV		Ай
Дисконтталған өтелімділік  кезеңі		DPB		Ай
Пайдалылық индексі		РІ
Рентабельділіктің ішкі нормасы		ІRR		%

Қажет көрсеткіштерді есептеу  үшін қосымша кестені құрастыру қажет (кесте 2.3.)

Кесте 2.3. Қосымша кесте

Көрсеткіш	Жылдар	Мәні	Жалпы мәні	Орташа моні
Несие	2006	620000 -620000
ТАТ       (таза       ақшалай түсімдер)	2006 2007	1045440 1275520	2320960	1160480
ТДАТ (таза дисконттапған  ақшалай түсімдер)	2006 2007
Таза пайда	2006 2007	905440 1135520	2040960	1020480

Кесте 2.3.   қарастырылған   негізгі   көрсеткіштердің   есебін   қысқаша қарастырамыз.

ТАТ (таза ақшалай түсім) = амортизациялық аударым + таза пайда.

ТДАТ (таза дисконтталған  ақшалай түсімдер) = ТАТ/(1+r)ⁿ мұнда r – жылды 0 пайыздық ставка;  n- жоба периоды (жылдар бойынша).

Қосымша кестедегі көрсеткіштерді есептеу үшін берілгендер көпшілік есептемелерден алынады: баланс, пайда мен шығындар есебі және ақша қаражаттарының ағымы турлы есебі және т.б., олардың фрагменттері 2.1. және 2.2.-де келтірілген.

Қосымша кестедегі келгірілген  есептемелердің алгоритмін келтірейік (кесте 2.4.). Кесте 2.4.

Қосымша кесте есептемелерінің  алгоритмі

Көрсеткіш	Жылдар	Мәні	Жалпы мәні	Орташа мәні
Несие	2006	620000 -620000
ТАТ   (таза   ақшалай  түсімдер)	2006 2007	= В11+В8 = С11+С8	=СУММ(С5:С6)	=Б5/2
ТДАТ  (таза дисконт-талған ақшалай түсімдер)	2006 2007	=С5/(1+0,23)^1 =С6(1+0,23)^2	=СУММ(С7:С8)
Таза пайда	2006 2007	=В11 =С11	=СУММ(С9.С10)	=Б9/2

Инвестиция тиімділігі көрсеткіштерін қарастыруға өтеміз. Жоғарыда 1.4. бөлімде қарастырылған бұл көрсеткіштерді шешудің Ехсеl жүйесінде арнайы функциялары бар.

 

2.3.  Залалсыздық нүктесін  анықтау

Қаржылық талдау басқа  фирма міндетті түрде екі түрлі  талдау жүргізеді:

-    зиянсыздық нүктесін талдау;

-    қаржылық тұрақтылықты талдау;

Нарықтық қатынастары дамыған елдерде инвестициялық жобалардың тиімділігін бағалауда шығынсыздық әдісін қолданады, өйткені бұл әдіс қаржылық ақпараттың аса маңызды элементтерінің бірі болып табылады. Кәсіпкерге сату көлемін өзгерткеннен, оның кәсіпорыны қанша пайда табатындығын есептегеннен гөрі, сату көлемі қандай болған жағдайда оның

кәсіпорны зиян шекпейтіндігін есептеген маңыздырақ. Басқаша айтқанда, залалсыздық нүктесін анықтау.

Залалсыздық нүктесі - кәсіпкердің өз шығындарын жобаларын белгілі бір уақыт аралығындағы сауда көлемінің деңгейі.

Кәсіпорын қанша пайда табады деген мәселе, өндіріс көлемі залалсыздық нүктесінен жоғары болғанда туындайды, егер өндіріс көлемі залалсыздық нүктесінен төмен болса, онда кәсіпорын банкроттыққа дейін неше құм жұмыс жасай алады деген сұрақ туындайды.

      Кесте 2.6.

"Жалын" компьютерлік  клубының 1 сағат компьютер жұмысының өзіндік құнының және қызмет көлеміне қатысты жалпы түсімнің есебі

Қызмет көлемі		Қызметтің өзіндік құны	Жалпы түсім	Тұрақты шығындар	Бірлік өлшемге шығын		1 сағ. комп. жұмысының қүны
0		23,5	0	136867	36,45		50
1000		36450	50000	136867	36,45		50
3000		109350	150000	136867	36,45		50
5000		182250	250000	136867	36,45		50
7000		255150	350000	136867	36,45		50
9000		328050	450000	136867	36,45		50
11000		400950	550000	136867	36,45		50
13000		473850	650000	136867	36,45		50
15000	546750		750000	136867		36,45	50
17000	619650		850000	136867		36,45	50
19000	692550		950000	136867		36,45	50
21000	765450		1050000	136867		36,45	50
23000	838350		1150000	136867		36,45	50
25000	911250		1250000	136867		36,45	50
27000	984150		1350000	136867		36,45	50
28000	1020600		1400000	136867		36,45	50

Залалсыздық талдамасын қызметтер түрінің мәтінді баспаға  шығару қызметіне тоқталамыз. 1 бет мәтінді басып шығару қызметінің жоспарлы көлемі - 17000, бағасы -5 теңге. Қызмет көрсету көлемі сату көлеміне тең, жалпы түсімі 85000 теңге.

 

 

3. «Жалын» компьютерлік   клубының  бизнес-жоспарын  құру

 3.1.Ұйымдастырушылық жоспар

Ұйымдастырушылық - құкықтық формасына сәйкес "Жалын" компьютерлік клубын басқаруды құрылтайшылар жүзеге асырады. Клуб қызметінен түскен пайда құрылтайшылар арасында салған капиталына сәйкес пропорционалды түрде бөлінеді. Қызметкерлердің тиімді жұмыс істеуі үшін әртүрлі сый ақылар беру қарастырылады. Қызмет етуші персоналдың штаттық кестесінде қызметкерлер жалақасы мен әр қайсысының кызметтерінің сипаттамасы келтірілген (кесте 3.10.).

Кесте

Лауазымы	Атқаратын қызметі	Адам саны	Еңбек ақы мелшері
Техникалық персонал ЭЕМ операторы Барлығы	Ғимаратты тазалау Құрал - жабдық жөндеу, клиентпен жұмыс істеу	1 4	8000 15000 68000

 

Жалпы ұйымдастырушылық сызбанүсқасы келесідей (Сызба 3.1.).

		Құрылтайшылар
ЭЕМ операторлары				Техникалық персонал

 

Сызба Ұйымдастырушылық сызба нұсқасы

3.2..Қаржылық жоспар

Өндірістік бағдарлама

Келесі кестеден (кесте 3.11.) жоспарлы өнім көлемі мен өнім бағасы туралы мәліметтерді көруге болады.

Кесте 3. 11.

Жоспарлы қызмет көлемі мен бағасы

Қызмет атауы	Өлшем бірлік	Көлемі, жылына		Бағасы (тг.)
			2006 жыл		2007 жыл
Компьютерде жұмыс істеу	сағ.	28000	30000	50
Мәтін теру	Бет	16000	18000	50 45
Баспаға шығару	Бет	17000	19000	5
Сканерлеу	Кадр	5000	7000	30
Ксерокөшірме	Бет	15000	19000	4
Бейджиктер	Дана	500 550	600 650	100 150
Интернет	сағ.	20000	25000	120