Акция келетін пайдасының есептеу әдістері және олар бойынша ақпараттың берілуі мен ашылуы

    EPS (2005 жыл үшін) = 400000/200000=2 АҚШ доллары.

    Нақты акционерлер үшін жаңа акция алу  құқығына ие акцияның әділетті құнын  есептеу керек:

    ( 8 АҚШ доллары *   200000 + 5 АҚШ доллары *  50000)/

/250000 = 7,4 АҚШ доллары.

    Коррекциялық  коэффициенттің табылуы:

    8 АҚШ доллары / 7,4 АҚШ доллары  = 1,08

    2006 жылға акцияға келетін базалық  пайданы анықтау:

    EPS (2006 жыл үшін) = 600000 / ((200000 * 1,08 * 3/12 ) + (250000*9/12)) = 2,48 АҚШ доллары.                                                                                            

    Енді 2005 жыл бойынша акцияға келетін  базалық пайда қайта есептелінеді (сапалы көрсеткіштерге жету мақсатымен):

    EPS (2005 жыл үшін) = 400000 / (200000 * 1,08) = 1,85 АҚШ доллары.

    Сонымен, акцияға келетін базалық пайда корреляциялық коэффициент көмегімен нақты және тура мөлшерде анықталды.

    ҚОРЫТЫНДЫ 
 

    «Акцияға  келетін пайда» ҚЕХС-33 біздің еліміз 2005 жылдан бастап қаржылық есептің халықаралық стандарттарына көшуіне байланысты маңызды орын алып отыр. Бұл стандартты бағалы қағаздар нарығында еркін айналыста жүретін акция ұстаушылары қолданатынын ескеретін болсақ, аталған стандарт көп кәсіпорындар үшін керекті деректер болып саналады, себебі                                                                 «акцияға келетін пайда» стандартының қаржылық ортада акцияға келетін базалық және азайтылған пайда мөлшерлерін есептеумен және ақпараратты берудегі ережелерді талдайды. Сонымен бірге, акцияға келетін пайда мөлшері кәсіпорынның экономикалық белсенділігін де көрсетеді, яғни акция кәсіпорын мүлкінің құрауышы, қаржылық құралдары (негізігі табыс көзі) болғандықтан инвесторлар әлеуетті сатып алынатын ( инвестиция құйылатын) кәсіпорындарды таңдағанда осы көрсеткішке жүгінеді.                              ^{«Акцияға келетін пайда» кәсіпорынның әр түрлі есеп кезеңдеріндегі және әр түрлі компаниялардың бір есептік кезеңдегі қызмет нәтижелерін туралауда қолданылатын бір қарапайым акцияға келетін пайда мөлшері туралы ақпараттарды ұйымда дұрыс көрсету үшін барлық субъектілерге бірдей ережелер орнатады, атап айтқанда «пайданың акциялар санына қатынасы» формуласы қолданылады. Стандартқа сәйкес оны ашық нарықта айналыста жүретін немесе енді орналастыру үрдісіндегі қарапайым акциялар мен қаржылық құралдарды ұстаушы ұйымдар қолданады.}

    ^{Сонымен, стандарттағы негізі қаралатын жағдай акцияға келетін  пайданы есептеудегі  формуламен байланысты делінген. Әр түрлі есеп саясатын қолдана отырып анықталатын «пайда» туралы ақпараттың қолданылуындағы шектілігіне қарамастан, кәсіпорындармен бір әдісті қолданып есептеген көрсеткіш қаржылық есептің сапасын жоғарлатады.}  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

    Пайдаланылған әдебиеттер 
 

1. «Международные  стандарты финансовой отчетности.2001». Бішкек: 2001 жыл, 681-бет.
2. «МСФО. Теория и практика». Э.О. Нүрсеитов, Д.Э. Нүрсеитов. Алматы: 2007 жыл, 310,311-беттер.
3. «Методические рекомендации по применению международного стандарта бухгалтерского учете (IAS) 33 «Прибыль на акцию». «Бизнес класс». 2005 жыл, №7, 2-14-беттер.
4. «Международные стандарты учета и финансовой отчетности». В.Ф. Палий. Мәскеу: 2007 жыл, 412-414-беттер.
5. «Прибыль на акцию (EPS) и разводненная прибыль на акцию». Ю. Леснова. «Учет и финансы». 2007 жыл, №8, 2-4-беттер.
6. «Раскрытие информации о прибыли на акцию в финансовой отчетности». Д.Нурсеитов. «Учет и финансы». 2006 жыл, №3, 27-28-беттер.
7. «Орысша-қазақша қазіргі уақыттағы экономикалық түсіндірме сөздігі». К.Ж. Оразалин, М.М. Жантасов. Алматы: 2001 жыл, 23-бет.
8. «Қаржылық есеп. Оқу құралы» Қ.К. Кеулімжаев, З.Н. Әжібаева, Н.А. Құдайбергенов, А.Ә. Жантаева. Алматы: 2001 жыл, 66-67-беттер.
9. «Кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп». В.К. Радостовец, Т.Ғ. Ғабдуллин, В.В. Радостовец, О.И. Шмидт. Алматы: 2003 жыл, 123, 126- беттер.
10. «Акционерные общества. Порядок их реорганизации и реобразования в товарищество с ограниченной ответственностью». Топарбаева. Н.А.: AFN.kz