Еңбек ақының экономикалық мәні

Қорытынды

  Шаруашылық  қызметінің процесінде жұмысқа  қабылдау және жұмыстан шығару  нәтижесінде қызметкерлердің саны  өзгереді, жұмыс доынша ауысулар  жүргізіледі. Адам құрамының есебін  кдрлар бөлімі жүргізеді. Ол  жалпы кәсіпорын бойынша, оның  құрылымдық бөлімшелері бойынша қызметкерлердің саны туралы және осы санның өзгерісінің себептері туралы: жынысы, жасы, санаты, лауазымы, мамандығы, жұмыс стажы, білімі және басқа белгілері бойынша қызметкерлер құрамы туралы деректер алуды қамтамасыз етеді. Адам құрамын есепке алу үшін №Т-2 нысанындағы карточка, ал ғылыми қызметкерлер үшін №Т-4 ныфсанындағы ғылыми қызметерді есепке алу карточкасы қолданылады. Жұмысқа келген соңғы адаидар жұмыс ронытуралы жазулар жазылған еңбек кітапшасын кадрлар бөліміне көрсетуі тиіс.

  Кәсіпорында  жұмыс жасайтындарды тізімдік  және тізімдік емес персонал  деп бөледі. Орындайтын функцияларына  байланысты жұмыс жасайтындарды  жұмысшылар мен қызметкерлер  деп бөледі. Қызмтекерлер басшылар,мамандар  және басқа қызметкерлер болып  бөлінеді. Жұмысшыларды өндіріс процесіне қатысуына қарай негізгі жені көмекші деп бөледі. 

  Жұмысшыларды  жалақысы бригадалардың, учаскенің  жұмыс нәтижесі бойынша анықталады. Бағалар жеке (әрбір кесіпке) және  кешенді (ұжымдық) болуы мүмкін.

  Аккордтық  жүйе жұмысшылардың жалақысын нормаланған тапсырма (шығарылым нормасының уақыты) мен бағалау алдын ала белгіленген жұысмтың барлық көлемінің орындалуы анықтайды. Бұл нысан жұмысшылардың жәке тобына немесе бригадалар ұжымына (көбінесе құрылыста) қолданылады.   

  Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

1. Баймұханова  С. Б., Балапанова Ә. Ж. Бухгалтерлік  есеп.-

А.: Қазақ университеті, 2002.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Кіріспе

Еңбек ұғымы  тауар өндіруде және қызмет көрсетудегі  барлық дене және адамдардың ақыл ой қаблеттілігін  көрсетеді.

Еңбекақы жөніндегі  саясат кәсіпорында басқарудың құрамды  бөлігі болып табылады және оның қызметінің тиімділігі оған елеулі ықпал етеді. Себебі, еңбекақы жұмыс күшін тиімді пайдаланудағы ынталандырудың маңыздысының бірі.

Еңбекақы бұл  жұмыскеге оның еңбегі үшін сапасына, санына және шығарған қажетті өнім көлеміне сәйкес берілетің төлем. Қалыпты жағдайда еңбекақы қажетті өнімнің құнына тең және оның ақшалай түрі болып табылады .

Жұмыс күші бұл  қызметкердің өміріне қажет және оның еңбек қаблетің қалпына келтіруге жәрдемдесетің заттардың жинақ құны.

Еңбекақы төлеудің маңызы, түрлері және оларды ұйымдастыру.

Еңбекақы төлеудің маңызын, қызметкерге еңбек міндетін орындағаны үшін берілетін сыйақы деп  түсінеміз.

Еңбекақы төлеудің негізінде еңбекақы төлеудің шекті  өнімділігімен шектелінетің, өндіріс факторы ретіндегі еңбектің құны жатыр. Шекті өнімділік теориясына сәйкес қызметкер еңбекақының орнын толтыратын өнім өндіруге міндетті, олай болса еңбекақы қызметкердің еңбек тиімділігіне тәуелді.

Әлуметтік экономикалық категория бойынша еңбекақының маңызын қызметкерлер мен жұмыс берушілер үшін қатыстыру қажет.

Қызметкер үшін еңбекақы оның жеке табысының негізі және басты бөлігі болып табылады, сонымн қатар еңбекақы қызметкердің және оның жанұя мүшесіндегі адамдардың әл ауқат деңгейін жоғарылататын құрал болып саналады.

Жұмыс беруші үшін еңбекақы өндіріс шығындары болып  саналады. Жұмыс беруші әсіресе бұйымның кететің шығындарды барынша азайтуға тырысады.

Еңбекақы кәсіпорын  қызметкерлері үшін маңызды ынта және еңбек төлемінің нышаны болып табылғандықтан ұдайы өндірістік және уәждемелік қызмет атқарады.

Еңбекақы төлеудің ақшалай және заттай нышандары бар.

Еңбекақы төлеу  негізгі және қосымша түрлерге бөлінеді.

Негізгі еңбекақыға мынадай төлемдер жатады:

- мерзімділік,  үдемелі және кесімді еңбекақы төлеу кезінде орындалған жұмыстың сапасы және мөлшері үшін, пайдаланылған уақыт үшін төлемдер;

- еңбектің қалыпты  жағдайынан ауытқуымен байланысты  төлемдер, яғни мерзімнен тыс  жұмыстар үшін, түнгі уақыттарға, мереке күндерде және т.б күндерде жұмыс жасағаны үшін төленетін төлемдер;