Автор работы: Пользователь скрыл имя, 01 Марта 2013 в 17:06, дипломная работа
Ба мақсади фароҳам овардани шароит барои тараққӣ додани шаклҳои нави ташкили хоҷагидорӣ ва баланд бардоштан самаранокии истеҳсолоти кишоварзӣ, ҳукумати Xум{урии Тоxикистон, «Дар бораи дигаргунсози сохтори колхозу савхозҳо ва дигар корхонаҳои кишоварзӣ» аз 11 октябри с 1995 бо рақами 621 қарор қабул кард, ки дар он омадааст. «Дар замини кишоварзон, дигар ташкилоту корхонаҳои кишоварзӣ зараровару камдаромад ташкил намудани ассотсиатсияҳои иҷоракорон, кооперативҳо, хоҷагиҳои деҳқони (фермерӣ) иқтисодӣ бозори мувофиқи мақсад мебошад.
Сарсухан ………………………………………………………………2
Боби I . Асос{ои иrтисоди – ташкилии менеxменти корхона{ои кишоварзb…………………………………………………………….5-34
Маф{ум ва мо{ияти иrтисодии ташаккулёбии менеxменти корхона{ои кишоварзb ………………5-13
Масъала{ои асосии ташкили менеxменти корхона{ои кишоварзb……………………………………………14-22
Вазъи имрeзаи корхона{ои кишоварзи ва мушкилоти равнаrи менеxменти он{о……………………………23-34
Боби II . Самт{ои асосии равнаrи менеxменти корхона{ои кишоварзии Xум{урии Тоxикистон………………………………35-59
Шакл{ои нави хоxагидори ва моликият заминаи асосии равнаrи менеxменти кишоварзb……………………35-44
Кадр{ои баландихтисоси ро{барикунанда {амчун самти му{ими равнаrи менеxменти корхона{ои кишоварзӣ45-53
Таxрибаи пешrадам оид ба ташаккулёбию равнаrи менеxменти муосири корхона{ои кишоварзb………54-59
Хулоса ……………………………………………………60-63
Рeйхати адабиёт………………………………………………64
Яке аз функсия{ои асосии менеxмент банаrшагирb ба {исоб меравад. Ин функсияро татбиr намуда, со{ибкор ё идоракунанда дар асоси та{лили чуrур ва {аматарафаи вазъияти вуxуддоштаи ташкилот, маrсад ва вазифа{ои xорию дурнаморо та{ия месозад стратегияи амалиёт{оро кор карда мебарояд ё наrша ва барнома{ои заруриро тартиб меди{ад.
Таxассумёбии амалии маrсад{ое, ки дар наrша{о, барнома{о ва стратегия{о ифода ёфтаанд, функсияи ташкил ба e{даи худ мегирад. Ин ба воситаи ба лои{агирb ва ба вуxуд овардани сохтор{ои ташкилb, системаи идоракунb, таъмини фаъолият бо {уxат{ои зарури ва uайра татбиr мегардад.
Амалигардонии вазифа{ои ташкилот ба воситаи фаъолияти муштараки одамон татбиr мегардад. Барои он ки ин фаъолият ба маrсади худ расад, онро мутобиrсозb намудан , ба тарафи зарури ро{намо сохтан ва таъминоти зарурии дараxаи алоrаманди байни иштирокчиёнро лозим аст.
Ягон вазифа самаранок бо сифати баланд ва хароxот{ои камтарин {ал намешавад, агар одамон дар ин {авасманд набошанд. Аз инxо боз як функсияи му{имтарини менеxмент бармеояд- {авасмандкунb ё ба ибораи дигар мотиватсия. Он дар муайянсозии талабот{ои одамон, интихоби воситаи лозима ва амалии rонеъгардонии он асос меёбад. Ин имконияти фаъолияти максималии {айат ва менеxеронро барои расидани маrсад{ои гузошташуда таъмин месозад.
Назорат функсияи ни{оии менеxмент ба {исоб меравад. Натиxаи фаъолияти ташкилот ва кормандони онро {ар сари чанд ваrт тафтиш кардан , ба{о додан ва исло{ намудан зарур аст. Назорат бояд сариваrт хатар{ои меомадаро ошкор намояд, хатоги{оро муайянсозад ва бо ин заминаи муста{камро барои мукаммалгардонии кор таъмин созад.
Дар баробари функсия{о менеxмент боз принсип{ои хосаи худро дорост, ки ин{оянд:
Пайвастшавии илм бо элемент{ои санъат. Назари илми аз он сабаб зарур мебошад, ки бо хоxагии корхонаи {озиразамон бе коркарди даrиrи rарор{о идоракардан мушкил аст. Дар навбати худ вазъият метавонад чунон uайричашмдошт ва фавран таuйирёбад, ки ба омeзиши он ваrт кифояти намекунад. Барои {амин истифодабарии усул{ои uайри анъанавb , {иссиёт ва малака зарур мегардад.
Маrсаднокb . Менеxерон барои расидан ба {адафи ни{оии корхона ва {алли мушкилот{ои корхона фаъолият мекунанд.
Пайвастшавии тахассус ва универсалият . Барои пешравии идоракуни аrида{ои шахсb ба {ар объект, субъект ва xараён бо назардошти хусусияташ зарур мебошад. Масалан, бо дастаи футболбозон чун актиёр{о дар театр, ё бо колективи илми чун сохтори {арби идора кардан мумкин нест. Аз xониби дигар, азбаски дар {амаи ин мисол{о амалиёт{ои идоракуни xой доранд, дар он{о бояд {олат{ои универсали вуxуд дошта бошад.
Пайдарпайb . Дар идоракунb риояи пайдарпайи имконият меди{ад, ки кори идоракунанда бо сифат, самранок ва бо хатари камтарин иxро шавад. Маслан, вазъиятро дарк накарда rарор rабул кардан номумкин аст.
Пайдар{амb. Он бо хусусияти xараён{ои исте{соли ва хоxагидори вобаста мебошад, ки пайдар{амии идоракунb, назорат ва {амо{ангсозии {айатро талаб мекунад.
Пайвастшавии самараноки мутамарказ ва худидоракунии элемент{ои ташкилот. Субъект{о дар xой{о бояд имконияти аниrтар кардани rарор{ои умуми ро{бариятро мувофиrи вазъияти мавxудбуда дошта бошанд ва дар чорчуба{ои муайян мустаrилона фаъолият намоянд.
Ба{исобгирии хусусият{ои инфиродb ва психологии коргарон, rонуният{ои муносибат{ои байнишахсb ва рафтори гуру{b. Ин му{ити мусоиди маънавb – писхологиро таъмин мекунад, rабулнамоии rарор{ои андешашударо бо иxроиши зарури имкон меди{ад.
Таъминоти ягонагии {уrуr{о ва xавобгарии {ар як субъекти идоракунb. Барзиёди {уrуr{о ва дар таxриба ба худсари меорад; норасоb – фаъолияти касби ва ташаббускориро карахт менамояд.
Мусобиrаи иштирокчиёни идоракуни дар асоси манфиати шахсb. Он бо ёрии {авасмандии модди, имконияти болорави дар хизмат, худифодакунb, гирирфтани дониш{ои нав ва малака тарафдори мешавад.
Xалбнамоии васеъ ва {арчи барваrти иxрокунандагон ба xараёни тайёрнамоии rарор{о . Он rарор{ое, ки муштарак та{ия гардидаанд, дар амал бо {авасманди ва фаъолияти зиёд татбиr мегарданд, назар ба rарор{ои ро{барият.
Барои менеxмент чизи му{им ин дар назди худ вазифаеро гузоштан аст, ки ба талаботи корхона xавоб дода тавонад. Вазифаи менеxмент боз аз он иборат аст, ки дар асоси захира{ои модди ва ме{натии мавxуда даромаднокии корхонаро таъмин намояд.
Корхона бояд дар {олате бошад, ки ма{сулоти баланд сифатро бо нарх{ои rобили rабул дастраси истеъмолкунандагон гардонад ва ё шакли бе{тарини хизматрасониро ба ро{ монад.
Маrсади асосии корхона ин ба даст овардани фоида, бозор{ои нави иrтиосдb, rонеъ гардонидани талаботи мардум мебошад. Барои расидан ба ин маrсад{ои гузошта шуда пеш аз {ама менеxери бо савод ва пуртаxриба лозим мешуд. Комёбии корхона ва нокомии он , ин комёбb ва нокомии менеxер ба {исоб меравад.
[ангоми нокомии
корхона со{ибмулк на аз
[ангоми rабули rарор менеxерон бояд доимо дар назар гиранд, ки ба зами гирифтани фоидаи зиёд боз сат{и иxтимоии коргаронро низ бояд ба эътибор гирифт. Rарор{ои rабулшуда дар давоми му{лати дароз дар хусуси фоиданокии иrтисодиашон бояд ша{одат ди{анд. Аммо он rарор{оеро, ки дар аввал натиxаи хуб меди{анду аммо баъдтар мавxудияти корхонаро дар зери хатар мегузорад, {амчун rарор{ои пур иштибо{ ба{о дод. [аминтавр таъмини мавxудияти корхона дар бозори иrтисодb яке аз вазифа{ои асосии менеxмент ба {исоб меравад . Бинобар ин дар кори e банаrшагирии дарозмуддат самарабахштар аст.
1.2. Масъала{ои асосии ташкили менеxменти корхона{ои кишоварзb.
Ташкили менеxмент дар корхона{ои кишоварзb дар заминаи муносибати методологи бо идоракунии исте{солоти xамъияти дар асоси истифодаи rонуну rонуниятхо ва принсип{ои асосии идоракуни ба вуrуъ меояд.
Исте{солоти хоxги{о rисми мураккаби иктисодиёти хоxагии халr мебошад. Бинобар ин, ташкили менеxмент ба он дар аснои rонун{ои умуми, принсип{о ва усули ташкили идоракунии исте{солоти xамъияти ба амал бароварда мешавад.
Зарурияти тезонидани тарrrиёти иxтимоb-иrтисодии мамлакат, пеш аз {ама, ба талаботи дохили ва {алли праблема{ои калони иxтимои муайян карда мешавад. Дар назди xамъияти мо масъала{ои бисёри му{ими таъхирпазири оид ба бе{таркунии таъминоти озуrаворb, зиёд кардани мол{ои истеъмолb, хизматрасонb ва дигар{о истодаанд. Аз камбуди{ои прогреси илми- техники истифода бурда, шакли хоxагидориро мувофиrи шароити иrтисодиёти бозори ба талаботи {озира таuйир дода, интизомнокиро муста{кам карда, ба таври rатъи фаъолиятнокиро бе{тар кардан лозим аст.
Ро{и асосии бозсозии сохти идоракунии хоxаги дар {амаи со{а{ои хоxагии халr, аз он xумла дар комплекси агросаноати дар шароити иrтисодиёти бозори ба чунин нуrтаи асоси такя менамояд:
Протсес{ои касодиро тамоман бартараф кардан, сохти фишоровариро шикастан, ро{и самарабахши тезонидани тараrrиёти xамъиятиро барпо кардан:
Бо этимод {имоя кардани фаъолиятнокии омма, фишанг{ои идоракунии иrтисодии коркунон. Кушиши худидорикуни {аматарафа бедор кардани ташаббускорb ва худфаъолиятию интизоми ва тартибот, ошкорбаёнb ва худтанrидкунb;
Мунтаъзам баданд бардоштани роли омил{ои интенсиви дар тараrиети иrтисодb, дар идоракуни муста{камкунии принсипи демократии марказонидашуда, афзалиятноки додан ба усул{ои иrтисоди, ру гардонидан аз фармонди{иии маъмуриятчигb; xори кардани {исоби пурраи хоxаги ва шакл{ои нави ташкили ме{нат; {авасмандкуни ба навовари ва ташаббуснокb.
[аматарафа муста{кам кардани илм ва таxрибаи исте{соли барои ба даст овардани натиxаи баланд: тайёр кардани кадр{ои нави ро{барикунанда мувофиrи шароити иrтисодиёти бозорb;
Ба пешравии со{аи иxтимои ноил шудан, талаботи одамонро бештар rонеъ гардонидан, зо{ир кардани uам{ории асоси дар бораи бойгари{ои маънавb, вобаста карда тавонистани табаддулоти калон бо {алли масъала{ои xори ва {атмb;
Тадбиrи мунтазами принсипи адолати ичтимоb: амали гарнидани ягонагии сухан ва кор, {уrуr ва вазифа: баланд бардоштани нуфузи ме{нати софдилона, собитrадамона бартараф кардани муфтхурb , баробар{аrди{b;
Муборизи доими бар зидди {ама вайронкуни{ои ахлоrи ва uайра{о.
Ба маrсади фаро{ам овардани шароит барои тараrrи додани шакл{ои нави ташкили хочагидорb ва баланд бардоштан самараноки исте{солоти кишоварзb, Xум{урии Тоxикистон, «Дар бораи дигаргунсози сохтори колхозу савхоз{о ва дигар корхона{ои кишоварзb» аз 11 октябри с 1995 бо раrами 621 rарор rабул кард, ки дар он омадааст. «Дар замини кишоварзон, дигар ташкилоту корхона{ои кишоварзb зараровару камдаромад ташкил намудани ассотсия{ои иxоракорон, кооператив{о, хоxаги{ои де{rонb (фермерb) иrтисоди бозори мувофиrи маrсад мебошад.
Дар шароити гузариш ба иrтисодиёти бозори дар Xум{урии Тоxикистон дар 1 Январи соли 2005 ба исте{соли ма{сулоти кишоварзb зиёда аз 23,5 {азор хоxаги{ои калон миёна ва хурд, аз он xумла 80 колхоз, 120 совхоз, 6 муассисаи байнихоxагb, 13 корхонаи иxоравb, 175 ассотсиатсия{ои хоxаги{ои де{конb (фермерb), 3188 хоxаги{ои коллективии исте{солии кишоварзb, 44 xамъият{ои са{{омb, 140 кооператив{ои исте{солии кишоварзb, 122 хоxаги{ои ёрирасони корхонаю ташкилоти кишоварзb ва 19416 хоxаг{хои де{rонb (фермерb) ма{сулоти хоxагии rишлоr исте{сол мекарданд.
Дар соли 2007 {амаги 29126 хоxаги{ои калон, миёна ва хурд ба исте{соли ма{сулоти кишоварзи машuул буданд, ки аз он{о 14 колхоз, 18 зовхоз, 26518 хоxаги{ои де{rони (фермери) ва 2576 дигар кохона{ои кишоварзb мебошанд.
Ҷамъи хоҷагиҳои кишоварзӣ ба 1 январи соли 2010 дар ВМКБ
Номгу
|
колхоз{о |
совхоз{о |
хоxаги{ои давлатb |
Хоx.иxоравb |
Асотс.хоx. де{(фермерb) |
Хоx де{.колективии |
агрофирма |
Xамъ-со{{ом |
Хоx. кооперативи |
Хоx.ёрирасон |
Хоx.де{.(фермерb) |
{амагb |
Xум{урии Тоxикистон |
1 |
5 |
91 |
1 |
767 |
849 |
7 |
20 |
126 |
411 |
37966 |
402444 |
ВМКБ |
58 |
25 |
1 |
196 |
280 | |||||||
Дарвоз |
16 |
104 |
120 | |||||||||
Ванx |
14 |
25 |
39 | |||||||||
Рушон |
22 |
32 |
54 | |||||||||
Шуuнон |
13 |
1 |
3 |
17 | ||||||||
Роштrала |
25 |
25 | ||||||||||
Мурuоб |
6 |
6 | ||||||||||
Ишкошим |
2 |
15 |
17 | |||||||||
ш.Хоруu |
1 |
3 |
4 |
Сарчашма: омори солонаи Xум{урии Тоxикистон, нашри раrамb-Душанбе, 2010 –С.47
Мутобиrи маълумот{ои 1 январи соли 2010 дар Xум{ури {амаги 40244 хоxаги{ои кишоварзи ба исте{соли ма{сулоти кишоварзи машuуланд, аз он xумла 1 колхоз, 5 совхоз, 91 хоxаги{ои давлати, 767 асотсиатсия{ои хоxаги{ои де{rони, 37966 хоxаги{ои де{rони (фермери).
Дар ВМКБ {амаги 280 адад корхона{ои кишоварзи фаъолият мекунанд, ки аз он{о 120 адад дар Дарвоз, 39 Ванx, 4 ш.Хоруu ва аз {ама зиёд дар Рушон, ки 54 ададро ташкил меди{ад.
Шумораи корхона{ои кишоварзb дар Вилояти Суuд
Номгу
|
колхоз{о |
совхоз{о |
хоxаги{ои давлати |
Хоx.иxорави |
Асотс.хоx. де{(фермери) |
Хоx де{.колективии |
агрофирма |
Xамъ-со{{ом |
Хоx.кооперативи |
Хоx.ёрирасон |
Хоx.де{.(фермери) |
{амаги |
Вилояти Сугд |
1 |
49 |
714 |
266 |
11 |
113 |
106 |
7509 |
8769 | |||
ашт |
12 |
15 |
6 |
431 |
464 | |||||||
Айни |
6 |
26 |
21 |
196 |
249 | |||||||
Спитамен |
208 |
53 |
15 |
1045 |
1060 | |||||||
Xаббор Расулов |
394 |
1 |
98 |
493 | ||||||||
Панxакен |
1 |
124 |
506 |
631 | ||||||||
Истравшан |
1 |
2 |
17 |
1062 |
1082 | |||||||
Б. Uафуров |
5 |
112 |
3 |
3 |
5 |
45 |
270 |
443 | ||||
Ша{ристон |
23 |
11 |
189 |
223 | ||||||||
Кe{истони Масчо{ |
38 |
38 |