Жүк тасымалдау

КІРІСПЕ

Көлік халық  шаруашылығының әр түрлі салаларының  өндірістік – экономикалық байланыстарын  қамтамасыз етеді. Ол қоғамның әлеуметтік – экономикалық және мәдени дамуына, шет елдермен экономикалық және мәдени байланыстарда, мемлекеттік қорғаныс қабілеттілігін маңызды роль атқарады.

Бүгінгі таңда адам баласының өміріне  қажетті шаруашылықтардың барлық салаларыңда  автокөлік түрлерінің алатын орны ерекше. Ал, біздің тәуесіз Отанымыз Қазақстан  Республикасының өндірісті, аграрлы  әрі әлемдегі аумағы  үлкен елдердің бірі екенін айтсақ автокөліктің қарым-қатынас, жүк тасымалдау құралы ретіндегі  маңызы арта түспек. Еліміздің шалғай түпкірлеріне темір,су жолдарының жете қоймағаны да өзінің шапшаңдығы, икемділігі, тиімділігімен ерекшеленетін автокөліктердің  қажеттілігіне көзімізді жеткізе  түседі.

Сөйте тұра елімізде отандық автокөлік  өндірісін  жолға қою мәселесі әзіргешешім  тапқан жоқ. Осыған байланысты республикамыздың экономикасын дамытуға өлшеусіз үлес қосып жүрген қолданыстағы  автокөліктер шет елдерден , негізінен Ресейден сатып әкеленуде.

Көлік  әрбір өндіріс процесінің бөлінбейтін  элементі бола тұрып , өнеркәсіп пен  ауылшаруашылығының арасында , өнеркәсіптің жекелеген салалары мен жекелеген  кәсіпорындар арасындағы байланысты қамтамасыз етеді.

Көліктік  өнеркәсібінің немесе көліктің оны  материалдық өндірістің басқа салаларынан  манызды етіп ерекше көрсететін бірқатар ерекшеліктері бар. Жүктермен жолаушыларды уақыт пен кеңістікке тасымалдау процесі көліктік өнеркәсіптің өндірістік процесі болып табылады. Көліктік өнеркәсіптің ерекшелігі сонда, ол шикізатты  өңдемейді жіне ешқандай жаңа өнімдер  жасамайды. Бұл өнімнің көбейтпей  және сапасын өзгертпей өнеркәсіппен ауылшаруашылығында белгілі бір  өнім  түрінде жасалған материалдық  байлықтарды көлік өндіріс орнынан  тұтыну орнына тасымалдайды.

Көліктік  өнеркәсіптің өнімін жасауға қоғамдық еңбек шығындарының құнды өрнегі арқылы өнімнің құнын артырады. Орнын  ауыстыруға кеткен шығындар

көліктік  шығындар деп аталады.

Жүктерді  тасмалдағанда оларды тұтынушыдан  алушыға жеткізу жылдамдығы маңызды  роль атқарады.

Көліктік  жүйе – бұл тасымалдарды орындағанда  өзара тәуелді болатын және өзара  әсерде болатын көліктің әр түрлі  түрлерінің кешені. БКЖ-ға теміржол, су, автомобильдік, құбырөткізгіштік және әуе көлігі кіреді.                                           

Алыс  қашықтықтарга жүктер мен жолаушылар тасмалдаулардың жаппайлығы, жылдың барлық мезгілінде тассмалдаулардың тоқтаусыздығы  мен бір қалыптылығы, қозғалыс пен  жүктерді жеткізудің жоғары жылдамдығы , төменгі өзіндік құны теміржол көлігіне тән ерекшеліктер болып  табылады.

Халықаралық  көлік  дәліздері ,  республикалық , облыстық  және аудандық маңызы бар  жолдарды қалпына келтіру және дамытуды мемлекеттің аумақты дамыту бағдарламалары мен белгіленген, оның экономикалық кеңістігінің тұтастығын  қамтамасыз ететін , өңірлік және әкімшілік  аумақтық бірліктер арасындағы байланыс үшін қызмет ететін бағыттарда басымдық тәртібімен жүзеге асыру қажет.

Бүгінгі заман талабына сай қоғамдық өндіріс  жүйесінде ең басты рөль атқарушы көлік. Өйткені шикізат , дайын өнімдердің тасымалдау басты міндет болып табылады.

         Көлік әрбір  өндіріс  поцесінің   бөлінбейтін  элементі  бола  тұрып , өнеркәсіппен ауыл шаруашылығының  арасында , өнеркәсіптің жекелеген  салаларымен   жекелеген   кәсіпорындар   арасында   байланысты   қамтамасыз  етеді. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                      1 ЗЕРТЕУ БӨЛІМІ

1.1 Тасмалданатын жүктін мінездемесі

Қант  қызылшасы (Beta vulgarіs) – қызылша туысына  жататын екі жылдық бағалы техникалық дақыл. Бірінші жылы оның қоректік заттары  бар тамыры мен жапырақ шоғы өседі. Осы жылғы өсу кезеңінің ұзақт. 150 – 170 күн. Екінші жылы топыраққа отырғызылған қант қызылшасының жемісінен гүл  шашатын сабақ және тұқым пайда  болады. Екінші жылғы өсу кезеңінің  ұзақт. 100 – 125 күн. Қант қызылшасы –  құнарлы мал азықтық дақыл. Оның пәлегін (жапырағы мен сабағын) з-тта  өңдегеннен кейінгі қалған қалдықтардан сірне, сығынды мал азығы даярланады. Қант қызылшасының түсімінің 40%-ы пәлегінің  үлесіне тиеді. Қант қызылшасының сығындысында 15% құрғақ заттар, 3% клетчатка, 0,7% күл, 0,1% май және 1,2% протеин болады. Осы  сығындының 100 кг-ында 80 мал азықтық  өлшем және 3,6 кг қорытылғыш протеин  бар. Қант қызылшасы тамақ өнеркәсібінде  қант алу үшін пайдаланылады, өйткені  оның тамыр жемісінде 17 – 19%-дай қант болады. Қант қызылшасы – жылу сүйгіш өсімдік. Қант қызылшасының тұқымы қант з-ттарында дайындалады. Мұнда тазаланған тұқым 2 фракцияға (3,5 – 4,5 мм және 4,5 – 5,5 мм) бөлінеді. Негізінен тұқым себуді топырақтың 10 см тереңдіктегі температурасы 5,6°С жылынғанда бастайды. Бұл кезең  көбінесе наурыздың 3-онкүндігі мен  сәуірдің 1-жартысына сәйкес келеді. Органикалық заттарға бай, құнарлы  қара топырақта жақсы өседі. Оған топырақтың қышқылдау немесе бейтарап болғаны дұрыс (рН 6,5 – 7,5). Қазақстанның суғармалы жерлерінде негізінен  қатар аралығы 60 см кең қатарлы  себу әдісі қолданылады. Қазақстанда  қант қызылшасы Жамбыл, Алматы облыстарының суғармалы жерлерінде өсіріледі. 1991 жылдан Қазақстанда қант қызылшасының бір тұқымды жаңа сорттары аудандастырылып, себілді. Қант қызылшасын бір танапта  ұзақ жылдар бойы ауыстырмай сепкенде, оның зиянкес жұмыр құрты мен  тамыр биті көбейеді. Сондықтан қант қызылшасын түрлі аурулар мен зиянкестерден қорғауда, оның өнімділігін арттырып, қанттылығын көтеруде ауыспалы егістің маңызы зор.

Мал азықтық  қант қызылшасының (Beta vulgarіs z. v. crassa) құрамында  көмірсулар, витаминдер, тұздар, азотсыз  экстракты заттар бар. Сондықтан  ол жоғары сапалы және жұғымды мал  азықтық дақыл. Бұл қызылша Қазақстанның барлық облыстарында өсіріледі

1.2 Жылдың тоқсандары бойынша жүкағындарын талдау

Қант  қызылшасын жинаудың басымен анықталады ұйымдастыру-қожалық пiкiр биологиялық  факторлармен ғана емес. Жинаны тамыр  жемiстердiң массасы және негiзгi өнiмнiң кiшiсi жоғалтуларымен қызылша  өсiрушi шикiзат жақсы мерзiмдерде жинау, қантты шығынсыз алу үшiн қант зауыттарының жұмысымен келiседi.

Әдеттегiдей, өнiмдiк және канттылықтың биiк деңгейi Қазақстандарда тамыздың соңында бақылайды - қыркүйектiң басы, физиологиялық  пiскендiктi едәуiр кеш басталады - 15-20 қыркүйектен кейiн.

Өңдеу үшiн, ұзақ уақыт сақталуға жарамдығандығымен  алмайды, биiк температуралар және олардың  физиологиялық бiтпегенжетiлуi артынан  жинаның ерте мерзiмдерiнiң қызылшасын тамыр жемiстер. Бұдан басқа, жыл  өте ие бол санға қазандар қыркүйек және баста қызылшаны және қантың жиындарын үлкейтетiн сахаронакопленияның  өсуi үшiн қолайлы жағдай қалыптасады.

                           Q_тәул = Q₁+ Q₂+ Q₃+ Q₄

                           Q_тәул = 224+192+320+160 = 896т

Мұндағы, Q_тәул – курстық жобалауға берілген тапсырманың кесте 1 бойынша анықталатын, жүктер тасымалдарының қосынды тәуліктік көлемі, т.

Атқарылатын тасымалдау жұмыстары мезгілдік  болғандықтан жылдың тоқсандары бойынша  талданбайды.

1.3Жүкпункттер жұмысын ұйымдастыру бойынша талаптар

Арту –түсіру  пунктері – бұл жүктерді арту –  түсіру жүргізетін, құжаттар толтыратын  және  де ж.ктерді сақтайтын , дайындайтын  және сұрыптайтын обьект.

Арту- түсіру пунктерінде келетін жолдар мен  автомобильдер маневрі үшін аудандары  ал қажет болса  жүктерді сақтау мен сұрыптау үшін қоймалық бөлімдерді , салмақ өлшейтін құрылғылар , қызыметтік  пен тұрмыстық бөлмелер, арту- түсіруде қажетті инвентарь мен құрылғылар болуы керек.

Арту- түсіру постыларында  автомобильдер орналасуының келесі орналасу түрлері болады

Бүйірлік  – орналасу жылжымалы құрамнаң моневр уақытын қысқарту үшін ағынды жүйеде ыңғайлы, бірақ сонымен қатар  тек қана артқы  борт  жақтан немесе кузовтың артқы есіктері жағынан  арту мен түсіру үшін бейімделген  автомобильдер үшін орналасудың  бұл сұлбасы жарамсыз.

Шетжақтық – орналасу қоймаларында кеңінен  қолданылады . ол майданның ұзындығын  қысқартады және артқы борт немесе кузовтын артқы есіктері жағынан  арту- түсіруді қамтамасыз етеді. Автопоездарға  тіркемелерімен қызмет ету мүмкін еместігі және маневр уақытының үлкендігі  бұл  сұлбаның кемшіліктері болып  табылады.

Сатылы  орналасу -  арту түсіру машиналарын  пайдалану үшін ыңғайлылық туғызады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2ЕСЕПТЕУ-ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ  БӨЛІМ

2.1 Жылжымалы құрамды таңдау

Мен жүкті  тасмалдау үшін «НИИАТ» қысқаша  автомобилдiк анықтама кітабынан  КамАЗ-5320 жүк автомобилін таңдадым. Ол тiркемемен тұрақты жұмыс үшiн  арналған. Шанақ - үш ашатын жиектерi бар  платформа және тентпен. Кабина - алға шалқаятын үш жергiлiктi, цельнометаллиялық  қауiпсiздiктiң белбеулерiнiң бекiту орындарымен жабдықтаған.

Кесте 2.1 Жылжымалы құрамның сипаттамасы

Жүк көтерімділік, кг	8 000
Тiркенiң мүмкiн массасы, кг	11 500
Меншiктi масса, кг	7 080
Соның iшiнде алдыңғы өске	3 320
арбаға	3 760
Толық масса, кг	15 305
Соның ішінде алдыңғы өске	4 375
арбаға	10 930
Жол саңылаулары, мм          алдыңғы өспен	285
арбамен	295
Бұрылу радиусы, м:
Сыртқы алдыңғы  доңғалақтың iзiнiң өстерi бойынша	8,5
Сыртқы габариттiсi	9,3
Максималды жылдамдық, км/ч	80
Тежеу жолы жылдамдықпен 40 км/ч,м	19,9
Жылдамдықтың жанында  рөл отын шығыны 30-40км/ч, л/100 км:
Автокөліктікі	24
Автопойыз	35
Қозғалтқыш	КамАЗ-740, дизельді, төрттактілі, сегізцилиндірлі, v-тәрізді
Пiскектiң цилиндрдың диаметр  және жүрiсi, мм	120х120
Жұмыс көлемi, л	10,85
Қысу дәрежесi	17
Цилиндрлардың жұмысының ретi	1-5-4-2-6-3-7-8
Максимал қуаты, л.с	2 600 об\мин болғанда 210

 

Кесте 2.1 Жалғасы

Максимал бұрау моментi, кгс .м	1 400-1 700об\мин болғанда 65
ЖҚОН	v-тәрізді секция мысқал түрi
Форсункалар	жабық түрлі
Электр құрылғылар	24 в

 

Акумулятор батареясы	6СТ-190, 2шт
Генератор	Г272
Реле-регулятор	РР356
Стартер	СТ 142
Ілініс	құрғақ екі дискілі
Берiлулердi каробка	механикалық,бес баспалдақ-тысы алдыңғы қанағаттан-дырмайтын бөлгiшпен
Рульдік механизм	20-шi берiлiс сан гайкасы  бар бұранда және гидрокүшейткiшi  бар тiстi сектормен iлiнетiн тақтайша
Подвескасы:
алдыңғы	екi ұзына бойына полуэллиптика  серiппелерге, бәсеңдеткiштер гидравликалық  телескопиялық
артқы	тепе-теңдiктi сақтауы алты реактивтi штангалары бар екi ұзына  бойына полуэллиптика серiппелерге
Дөңгелек саны	10+1
Шиналардың өлшемi	260-508Р
Шиналардағы ауа қысымы, кгс/см2
алдынғы	7,3
артқы	4,5
Жанар май құятын көлемдер, л, және кеңес берiлетiн қолдану кезiндегi материалдар
Жанармай бак	170-дизель
Салқындату жүйесі	35-ТОСОЛ А-40
Ауа фильтірі	қурап қалғаны сменалық қағаз  элементiмен

 

 

 

Матрицадағы жүрістер санын мына формуламен есептеген  жөн:

n_e=                                                                       (2.1)

n₁ =

n₂ =

n₃ =

n₄ =

Мұндағы, - жүкжөнелтушілердің тапсырыстары  бойынша тасымалдар көлемі, т.

q_н – автомобильдердің номиналды жүккөтергіштігі.

 γ_{с –} автомобильдің жүккөтергіштігін пайдаланудың статикалық коэффиценті.

2.2 Жүктерді тасымалдағанда арту- түсіру жұмыстарын механикаландыру.

2.2.1 Арту  – түсіру машиналарын таңдау

Жинау мерзiмiне ауылшаруашылық өндiрiстiң өнiмiнiң бұл түрі тасымалдаулары автомобиль көлiктерiмен көбiнесе орындалады. Автокөлiктермен және автопойыздардың өрiстерiмен қант қызылшасын түбiрлердi апарып салады немесе қант зауыттарына, түбегейлi қашықтықтарға олардың орналастырылуында - темiр жол станциясы және кемежайда, немесе жергiлiктi кагаттар сонымен бiрге ол керегiншедi қант зауыттарына тасымалданады.

Қант қызылшасын механикаланған жүк тиеулер және жүк түсiру үшiн жасалған және машинаның әр түрлi жүк тиеу-түсiрулерiн кең енедi:қызылша тиегiш, жүкшiлер - бурто қалаушылар және т.б.Қант зауыты немесе жинау тармақтарға жеткiзу үшiн жоғарғы өнiмдiлiктiң жүкшiлерiнiң қызылшаға бурттарынан автокөлiкке немесе автопойыздарға тиейді.

Жинаның мерзiмiне өрiстерiмен қант қызылшасы тасымалдауда тiптi құрамына автокөлiктердiң 10-15 жүргiзушiлерi және қызылша тиегiштiң бiр машинисттары кiретiн кешендi бригадалар орынды құру.Өнiмсiз  жай ғана және графиктердiң енгiзу есебiнен үйлесiмдi сақшыларының олардың  жұмысында iс жүзiнде толықшығаратындығынан, автокөлiктер және жүкшiлердiң машинисттарының  жүргiзушiлерiнiң бiрлескен жұмысының  ұйымы қызылша тиегiштер және автокөлiктердi өнiмдiлiктi жоғарылатуға едәуiр мүмкiндiк  бередi.

Өсiрiлетiн  қант қызылшасы байланысты түбегейлi көлеммен бiздiң елде машиналардың жүйе жасаған - процесстiң барлық буындарды  кешендi механикаландыруды жинау  қамтамасыз ететiн транспотрногосы.Үйiндiлер жәнекагаттардан дала шарттарындағы тағы басқа тамыр жемiстерiн қызылшасын жүк тиеу үшiн жабдықпен навеснымрабочиммен өзiмен ұсынатын жүрiстi машиналардың қызылша тиегiштерiн бұл машиналардың жүйесiне, көрнектi орындарда орналасады.Ауыл мекендерде кеңінен СНТ-2,1Б қолданылады. Iлiнген жабдық МТЗ-шы орналасқан түрдiң артынын доңғалақты тракторлары жұдырықша қоректенуi бар шыбықты түрдiң ұзына бойына траспортерi топсалы жылжымайтын рамамен көшiрiп алатын доңғалақ арқа сүйейтiн бiрлескен жылжымалы рамаға трактор қатты бекiтiп жатқан жылжымайтын раманы және механикалық айырлар, шыбықты түрдiң жылжымайтын рамада трансмиссияның түйiндермен бiрге құрастырылған көлденең транспортерi тұрды. Транспортер, қоректендiргiш және механикалық айырлар продльный ол көмегiмен жiберiп немесе көтерiлген гидрокөтергiштiң тетiктерiнiң салпыншақтарын көлiк жағдай қолдалатын жылжымалы рамада құрастырған. Қызылша тиегiштiң барлық жұмыс тетiктерi трактордың қуатының таңдауын бiлiктен әсерлерге тура келедi.Тетiктердiң басқаруының тетiктерi тракторшының жұмыс орынында орналастырған.