Банктік пайыз

 

 

 

Кесте 3 – «Эксим Банк « АҚ пассивтерінің құрылымы

мың теңгеде

Бап атауы	01.01.2010	Үлес салмағы, %	01.01.2009	Үлес салмағы, %	Өсім, %	Ауытқу +/-
Міндеттемелер
Басқа банктердің қаражаттары	2443446	6,76	299512	1,36	715,81	2143934
Клиенттердің  қаражаттары	31972765	88,51	20836118	94,27	53,45	11136647
Ішкі нарықта  шығарылған облигациялар	1321547	3,66	698825	3,16	89,11	622722
Пайдаға салық  бойынша ағымдағы міндеттемелер	0	0,00	37496	0,17		-37496
Кейінге қалдырылған  салықтық міндеттеме	82980	0,23	34494	0,16	140,56	48486
Басқа да қаржылық міндеттемелер	222616	0,62	117005	0,53	90,26	105611
Субординирленген  қарыз	0	0,00	0	0	0,00	0
Басқа да міндеттемелер	79887	0,22	77987	0,35	2,44	1900
Міндеттемелердің  барлығы	36123241	100	22101437	100	63,44	14021804
Капитал
Жарғылық капитал	1022185	12,18	1022185	13,42		0
Бөлінбеген  табыс	5676607	67,62	4866932	63,91	16,64	809675
Басқа да резервтер	1695820	20,20	1725695	22,66	-1,73	-29875
Капиталдың  барлығы	8394612	100	7614812	100	10,24	779800
Міндеттемелер мен капиталдың барлығы	44517853		29716249		49,81	14801604

 

01.01.2010ж. мерзіміне «Эксим Банк « АҚ пассивтерінің жағдайы келесідей сипатта болды. Міндеттемелердің жалпы сомасы 36123241 мың теңгені құрады, ол алдағы жылмен салыстырғанда 63,44 % артты және ақшалай бірлікте 14021804 мың теңгені құрады. Бұл жағдайда міндеттемелердің өсу себептерінің бастысы банктің өзіне клиенттердің қаржыларын тартуы болып табылады.

Ағымдағы жылы банкпен қаражаттарды тарту функциясының тиімділігіне байланысты клиенттердің қаражаттары 11136647 мың теңгеге өсіп, 31972765 мың теңгеге тең келді. Ол пайыздық үлесте 53,45 % құрады. Сонымен қатар, елеулі үлесті басқа банктердің талданып отырылған банкке салған қаражаттары алып жатыр. Ол ағымдағы жылда 299512 мың теңгеден 2443446 мың теңгеге дейін артты. Бұл «Эксим Банк « АҚ банкаралық секторда нығым орын алып, сенімге ие бола бастағанның белгісі. Әсер етуі бойынша үшінші орынды ішкі нарықта шығарылған облигациялар алады. Ол есепті жылы 1321547 мың теңгеге тең болды, бұл сома 2009 жылға қарағанда 89,11 % артық. Аталмыш банк міндеттемелерінің берілген мерзімдердегі құрылымдың үлесі 3,4-суреттерде көрсетілген.

3-суретте көрсетілген «Эксим Банк « АҚ 2009 жылғы міндеттемелерінің құрылымында басым үлесті клиенттердің қаражаттары алады. Оның үлесі 94,27 % тең. Ішкі нарықта шығарылған облигациялардың үлесі 3,16 %, ал басқа банктердің қаражаттары және басқа да міндеттемелер сәйкесінше 1,36 % және 1,21 % алады.

 

 

3-сурет – «Эксим Банк « АҚ 01.01.2009 жылға міндеттемелерінің құрылымы

 

 

3-сурет – «Эксим Банк « АҚ 01.01.2010 жылға міндеттемелерінің құрылымы

 

3-суретте көрсетілген банктің міндеттемелерінің ішінде 6,76 % басқа банктердің қаражаттары алады. Ол алдыңғы жылмен салыстырғанда 5,4 % артық. Клиенттердің қаражаттары едәуір азайды. Ол 5,76 % азайып, 88,51 % құрады. Шығарылған облигациялардың көлемі 3,66 % үлесті алды. Соңғы орынды 1,07 % үлеспен банктің басқа да міндеттемелері алып отыр.

Банктің пассивтерінің  екінші бөлігі – меншікті капиталының  жағдайы келесідей болды. Капиталдың сомасы 2009 жылға қарағанда ағымдағы жылы 779800 мың теңгеге артып, 8394612 мың теңгеге тең болды. Әрбір бапқа жеке тоқталатын болсақ, жарғылық капитал ағымдағы жылы өзгеріссіз қалды. Ол талданып отырған екі жылда да 1022185 мың теңгені құрады. Бөлінбеген табыс есепті жылы 16,64 % немесе 809675 мың теңгеге артып, 5676607 мың теңгені құрады. Ал басқа да резервтер бабы керісінше азайды. Ол 2009 жылы 1725695 мың теңгеге тең болатын, ал ағымдағы жылы 1,73 % кеміп, 1695820 мың теңгені құрады. «Эксим Банк « АҚ соңғы екі жылдағы меншікті капиталының қатынасы төмендегі 5-суретте көрсетілген.

 

 

5-сурет – «Эксим Банк « АҚ меншікті капиталының құрылымы

 

Қаржылық есептіліктің стандартына сәйкес 2-нысан пайда  мен зиян туралы есеп банктің қаржылық жағдайын талдауға негіз болып саналады.         4-кестеде берілген мәліметтерге сүйене отырып жасалынған қорытындылар төменде көрсетілген.

 

Кесте 4 – «Эксим Банк « АҚ пайда мен шығыны туралы есебі

мың теңгеде

Баптар атауы	01.01.2010	01.01.2009		Ауытқу
1	2	3		4
Пайыздық кірістер	2 924 990	3 157 433		-232 443
корреспонденттік  шоттар мен орналастырылған салымдар бойынша	217 456	258 500		-41 044
банк берген займдер мен қаржылық аренда бойынша	309	0		309
клиенттерге ұсынылған  займдер бойынша	2 480 414	2 749 515	-269 101
бағалы қағаздар бойынша	226 490	149 418	77 072
РЕПО операциялары бойынша	321		321
Басқа да пайыздық кірістер	0	0	0
Пайыздық шығыстар	1 440 166	861 155	579 011
клиент шоттары  бойынша	1 301 800	766 853	534 947
корреспонденттік  шоттар мен банктерден тартылған  салымдар бойынша	2 021	41 087	-39 066
банктерден  алынған займдер бойынша	10 044	16 155	-6 111
шығарылған  қарыздық бағалы қағаздар бойынша	111 105	35 413	75 692
субординирленген  қарыз бойынша	0	0	0
басқа да пайыздық шығыстар	15 196	1 647	13 549
Займ бойынша  жоғалтуларға резервтің құрылуына дейін таза пайыздық кіріс	1 484 824	2 296 278	-811 454
Займ бойынша  жоғалтуларға резервтің құрылуы	2 586 758	112 709	2 474 049
Таза пайыздық кіріс	-1 101 934	2 183 569	-3 285 503
Алынған дивидендтер			0
Қызметтер мен  комиссия бойынша алынған кірістер	1 015 521	856 999	158 522
Қызметтер мен  комиссия бойынша төленген шығыстар	66 723	59 350	7 373
Бағалы қағаздарды сату/сатып алудан түскен кірістер(зиян)	-5 529	0	-5 529
Шетел валютасымен  операциялар бойынша кірістер(зиян)(нетто)	417 768	300 717	117 051
Шетел валютасындағы  қаржылық активтерді қайта бағалаудан түскен кірістер(зиян)(нетто)	1 398 496	-107 164	1 505 660
Туынды қаржылық құралдармен операциялар бойынша  кірістер	174 510		174 510
Басқа да кірістер	153 051	263 822	-110 771
Сыйақылар алумен байланыссыз таза кірістер (шығын)	3 087 094	1 255 024	1 832 070
Операциялық шығыстар,соның ішінде:	1 444 033	1 325 037	118 996
еңбекті төлеу  және іссапар шығыстары	858 022	790 940	67 082
амортизациялық  аударымдар және тозу	97 023	105 675	-8 652
корпоративті  табыс салығын қоспағандағы, салықтар мен бюджетке басқа да төлемдер бойынша  шығындар	99 746	87 865	11 881
Басқа да шығыстар	4 145	81	4 064
Операциялық пайда	536 982	2 113 475	-1 576 493
Басқа операциялар  бойынша жоғалтуларға резервтерді  құру	-3 992	4 220	-8 212
Салық салуға және азшылық үлесіне дейін пайда	540 974	2 109 255	-1 568 281
Пайдаға салық  бойынша шығыстар	323 411	550 000	-226 589
Азшылық үлесін алып тастағанға дейін таза пайда	217 563	1 559 255	-1 341 692
Азшылық үлесі	0	0	0
Барлығы таза пайда (шығын)	217 563	1 559 255	-1 341 692

 

«Эксим Банк « АҚ 2009-2010 жылдар аралығындағы қызметінің нәтижесінде төмендегідей кірістер мен шығыстар орын алды.

Пайыздық кірістер 2010 жылы 2924990 мың теңгеге тең болы, бұл сома алдыңғы жылдағы пайыздық кірістермен салыстырғанда 232443 мың теңгеге кем. Осы азаю негізінен корреспонденттік шоттар мен орналастырылған салымдар және клиенттерге ұсылған займдер бойынша пайыздық кірістер, сонымен қатар бағалы қағаздар бойынша пайыздық кірістер дің азаюына байланысты болды.

2010 жылғы пайыздық  шығыстар 2009 жылғы 8611555 мың теңге  сомасымен салыстырғанда біршама  өсті. Оның ауытқуы 579011 мың теңгеге  тең болды. Осы шығыстардың  негізгі бөлігін клиенттердің шоттары бойынша пайыздық шығыстар алады. Олар ағымдағы жылы 1301800 мың теңгеге тең. Ол 2009 жылмен салыстырғанда 534947 мың теңгеге артық.

«Эксим Банк « АҚ 2010 жылы жалпы пайдалық кіріс 1484824 мың теңгені құрады, бірақ бұл пайдалық кіріс есебінен займ бойынша жоғалтуларға резервтердің құрылуына байланысты 2516758 мың теңге қорланды. Осыған байланысты таза пайыздық кіріс -1101934 мың теңге, теріс мәнге ие болды. 2009 жылы резерв сомасын шегергеннен кейінгі таза пайыздық кіріс 2183569 мың теңгеге сәйкес келді. Екі жыл арасындағы үлкен өзгерістің себебі мыналарда: займ бойынша жоғалтуларға арналған резервтер сомасы 2009 жылмен салыстырғанда 2474049 мың теңгеге артық, сондай-ақ жалпы пайдалық кірістің де көлемі 2009 жылы едәуір көп.

Аталған банктің  пайда мен зиян есебінде комиссиондық кірістер елеулі орынды алады, олар 2010 жылы 1015521 мың теңгені құрады, осы кіріс мөлшері 2009 жылы 856999 мың теңге болатын, демек бір жыл ішінде бұл кірістер 158522 мың теңгеге өсті.

Сонымен қатар  банк қызметінде сыйақылар алумен байланыссыз таза кірістер орын алды. Олардың көлемі 01.01.2009 мерзімінде 1255024 мың теңгеге тең болды, 2010 жылы 1832070 мың теңгеге артып, 3087094 мың теңгені құрады.

Банк қызметінің қорытындысы болып табылатын  салық салуға дейінгі пайда үстіміздегі жылы 540974 мың теңгені құрады. Бұл 2009 жылмен салыстырғанда төмен көрсеткіш. Себебі, өткен жылы салық салуға дейінгі пайда 1559255 мың теңгені құрады, бұл сома 1341692 мың теңгеге кем. Мұндай өзгерістер банкте займ бойынша жоғалтулардың орнын толтыру үшін құрылған резервтерге шығындарның артқанын көрсетеді.

01.01.10 жыл мерзіміне  корпоративтік табыс салығы 323411 мың теңгеге тең болды, бұл  алдыңғы жылмен салыстырғанда  226589 мың теңгеге кем, себебі  салық сомасы  01.01.09 күніне 550000 мың  теңгеге тең болды.

Салық сомасын  алып тастағаннан кейін таза пайда 2010 жылдың 1 қаңтарында 217563 мың теңгеге сәйкес келді. Бұл бап бойынша өзгерістер      -1341692 мың теңгеге келді, себебі алдыңғы жылы таза пайда 1555255 мың теңгені құраған еді.

ХҚЕС көшуге байланысты пайда мен зиян есебіне енген азшылық үлесі бабы нөлге тең болды. Бұл банктің еншілес ұйымы жоқ, соған байланысты  азшылық үлесі де жоқ. Сол себепті банктің қорытынды таза пайдасы 217563 мың теңге сомасындағы таза пайдаға тең келеді.

Банк қызметінің пайдалылығын сипаттайтын жоғарыда талданған пайда мен зиян есебі негізінде жасалатын банк операцияларының табыстылығы көрсеткіші қолданылады. Жекелеген операциялардың табыстылығы төмендегі 4-кестеде көрсетілген.

Осы кестені  есептеу үшін қаржылық есептіліктің 2-нысаны алынып, жұптық баптар негізге алынады.

Операциялардың  табыстылығы әрбір кіріс бабының  сәйкес келетін шығыс бабына бөлу арқылы табылады. 5-кестеде көрсетілген мәліметтерді талдау негізінде табылған.

 

Кесте 5 – Банктің жекелеген операцияларының табыстылығы

 

Кірістер баптары, мың теңгеде			Шығыстар баптары, мың теңгеде			Операциялардың  пайдалылығы
Атауы	01.01.10	01.01.09	Атауы	01.01.10	01.01.09	01.01.10	01.01.09
Пайыздық кірістер	2924990	3157433	Пайыздық шығыстар	1440166	861155	2,03	3,67
Комиссиондық кірістер	1015521	856999	Комиссиондық  шығыстар	66723	59350	15,22	14,44
Операциялық кірістер	536982	2113475	Операциялық шығыстар	1444033	1325037	0,37	1,60

 

«Эксим Банк « АҚ операцияларының табыстылығы келесідей: пайыздық операциялардың табыстылығы 2010 жылдың басында 2,03 мәніне тең болды, ал 2009 жылдың 1 қаңтарында 3,67 тең келді. Комиссиондық операциялардың табыстылығы 2009 жылдың басында 14,44 тең болды, бір жылдың ішінде ол 15,22 дейін өзгерді. Операциялық қызметтердің табыстылығы бойынша келесідей нәтижелер алынды: 01.01.10 мерзіміне осы көрсеткіш 0,37 тең келді, ал алдыңғы жылы 1,60 мәніне ие болды.

Банк қызметін талдаудың келесі бөлігі болып несие  ұйымының капиталының құрамын талдау табылады. Ол келесі 6-кестеде көрсетілген.