Кәсіпорында фирмаішілік жоспарлауды ұйымдастыру

3. Акционерлік қоғамдар Қосымша капиталды тезірек және кеңірек тарту мүмкіндігі. Корпорация қызметі әртүрлі сала шеңберіндегі капитал қозғалысының еркіндігі. Акционерлердің шектеулі жауапкершілігі. Басқарудың тым күрделілігі және оның оперативтілігінің төменділігі. Акционерлердің басқаруға қатысуы мен бақылау деңгейінің жоғары еместігі. Кәсіби құпияның ашылу мүмкіндігі.  

 Ұжымдық кәсіпорындар кооперативтік немесе акционерлік түрде болуы мүмкін. Кооперативтік кәсіпорын ақшаға емес, жеке тұлғаның пайдалық негіздегі мүліктік жарнасына және олардың біріккен еңбек қызметтеріне негізделеді:

- акционерлік қоғам түрінің негізіндегі кәсіпорын, акционер меншігінің негізінде қызмет жасайды;

- мемлекеттік және қазыналық кәсіпорындар жалпы мемлекеттік міндеттерді шешу үшін құралады;

- құрылтайшылар мүлкінің қосылуы негізінде біріккен кәсіпорындар құрылады, яғни оған шет ел заңды тұлғасы мен азаматтары да енеді.

 Қазақстан Республикасы Азаматтық Кодексімен, «Шаруашылық қызметінің еркіндігі және кәсіпкерлік дамыту туралы», «Жеке кәсіпкелік қолдау мен қорғау туралы» республика заңдарында кәсіпорын кез келген меншік түрлерінде және оның өзі құрған бірлестіктерде болу мүмкіндігі айқындалған.

 Қазіргі кезде экономикасы дамыған елдерде бірнеше миллиондаған әртүрлі фирмалар қызмет атқаруда. Осы қаптаған көптүрлі белгісі бойынша классификациялау қажет.  

 Кәсіпкерлік қызметті белгісіне қарай нысаны мен түріне классифакациялау  

 Ұйымдық – құқықтық нысаны бойынша Шаруашылық қызметінің сипатына қарай Салалық қызметі бойынша Меншік нысаны бойынша

 Картелдер 

 Синдикаттар (консорциумдар) 

 Трестер 

 Концерндер 

 Концерн- конгломераттар

 Холдинг- компаниялар

 Акционерлік қоғамдар (корпорациялар)

 Кооперативтер 

 Серіктестіктер Өндірістік

 Саудалылық

 Делдалдық Банктік

 Сақтандырулық

 Инвистициялық

 Инжинирингтік 

 Венгурлік (тәуекелділік)

 Консалтингтік 

 Аудиторлық

 Трастолдық Өнеркәсіп

 Ауыл шаруашылығы

 Сауда Байланыс 

 Көлік

 Қаржы- несиелік

 Мәдениет

 Өнер

 Білім

 Ғылым

 Денсаулық сақтау

 Тұрғын үй шаруашылық Мемлекеттік

 Қазыналық

 Ұжымдық

 Жалгерлік 

 Кооперативтік 

 Акционерлік 

 Жекелеген 

 Аралас (біріккен)

 Мемлекеттік кооперативтік пен бірге

 Ұжымдық жекемен бірге

 Мемлекет аралық (біріккен кәсіпорын)

 Бір қолға біріккен фирмалар саны мейлінше көп. Тек қана АҚШ-тың өзіндеолардың саны 7 млн. құрайды. Қолдағы қаржы қорының шектеулілігі оларды бірігуге итермелейді. Сөйтіп санның салдарынан әртүрлі серіктестіктер құрылады.

 Нарықтық теория мен практикадағы мәнінің зор екендігіне қарамастан таяу шетел мен Қазақстан Республикасы ғалым – экономистерінің нарық жайлы пікірі біркелкі емес. Бірнеше анықтамаларды келтіріп өтейік:

 «Нарық – белгілі жүйе әрі айырбас нәтижесі мен жағдайына немесе өндіріс факторына қарай қндірістік өатынастарды қысқарту, шаруашылық субъектілерін байланыстырушы ұйым»

 «Нарық – тауар айырбасының аясы, сатушы мен сатып алушылар арасындағы белгілі экономикалық қатынастар жүйесінің сипаттамасы».

 Нарық – сатушы мен сатып алушы арасындағы тауарды өткеру жайлы қатынастар жүйесін көрсетеді».

 Осы анықтамалардағы ортақ пікір: нарықты өндірістің емес, айырбас саласының категориясы ретінде қарап, нарықтық қатынастардың субъектісіне сатушы, сатып алушы және тұтынушы жатқызылады.

 Нарықтың мәнін дәлірек Ю.Я. Ольсевич айтқан: «Нарықты әдеттегідей айналым саласына теңей салу»... «дұрыс емес, себебі, өндіріс, бөлу, тұтынудың тұла бойы «нарықтық таңбамен сызылған».

 «Нарық - өзін-өзі реттеуші ұдайы өндіріс жүйесі, барлық элементпен буындар төлем қабілеттілігі бар сұраным мен ұсынымның тұрақты әсерінде болады».