Кәсіпорындағы intranet-қосымшаларының ерекшеліктері және оларды жобалау, құру

                                          Intranet-ті жоспарлау және құру

Intranet-ті жоспарлау негізі – бұл ішкі корпоративтік ақпараттық алмасудың тиімділігі және белгілі-бір мақсатқа бағытталу болып табылады. Осы мақсаттардан 2-3 маңызды құраушыларды бөлу қажет:

• HTTP(HTTPS) Web Интранет сервер;
• SMTP/IMAP e-mail почталық сервер;

Келесі серверлер немесе сервистерөте тиімді болып келеді:

• Messaging хат сервері (MSN_Messenger, Jabber);
• NNTP News жаңалық сервері;
• VOIP ішкі корпоративті телефон сервері.

Intranet – бұл корпоративті локальды немесе территориялы-таратытылған желі. Қазіргі кезде көптеген фирмалар Internet-те электронды бизнеспен айналысады. Ол аралас желіге ие болады, мұнда корпорацияның көп ішкі түйіндері Intranet-ті құрайды, ал сыртқы түйіндер үшін, яғни Web-серверлер үшін Extranet термині ұсынылады.

1.2.2 Intranet-технологияның қолданылу аймағы

Intranet – бұл клиент-сервер архитектурасы болып табылады, яғни Intranet-қосымшаларының мәліметтер базасымен өзара әсерлесуге арналған шешімдері клиент-сервер архитектурасына негізделеді.

CGI интерфейсі мен HTML-да диалогтык қасиеттердің болуы Intranet-қосымшаларының мәліметтер базасына енуін құруға мүмкіндік береді. (сурет 13). Intranet-қосымшалардың мәліметтер базасымен жұмыс жасауы кезінде URL адресін гипермәтін бетіне емес, серверлік прграммаға бағыттайды. Серверлік процедура тұтынушымен енгізілген мәліметтерді алады, SQL-сұранысын жібереді. Мәліметтер базасы сервері сұраныс бойынша мәліметтер базасына жазбаларын жаңартады, жояды және таңдайды. Алынған нәтижелерді CGI-процедурасы HTML-форматына ауыстырады, кейін Web-сервер алынған HTML-бетті браузерге жібереді. Бұл процесс Web-технологиясына негізделген, клиенттік платформа ретінде Web-браузерде орындалатын кез-келген компьютер, ал серверлік платформа ретінде Web-сервердің басқаруындағы кез-келген электрондық есептеуіш машина бола болады. CGI-процедураларын қолданудың бірнеше кемшіліктері бар: ақпараттың статикалық көрсетілімі, есеп нәтижесінің HTML-файлға ауысуы, мәліметтер базасындағы ақпараттың өзгеруінің динамикалық көрсетілімінің болмауы, жұмыстың мұндай принципі коммуникациялық ортаны жүктейді.

Сурет 13Intranet-қосымшаларының мәліметтер базасына енуінің сызбасы

Бұл сызба клиет-сервердің  архитектурасының үшбуынды архитектурасы  болып табылады. Мұнда Web-сервер қосымшаның сервері ретінде қарастырылады. CGI-дің кемшіліктерін жою үшін Web-серверге API-дің арнайы мүмкіндіктерін қолданады және архитектураға қосымша «релейлі» буын қосады. Осылардың барлығы тек клиент-сервер архитектурасының алдағы дамуына әкеледі.

Java-технологиясын қолданумен  ақпараттық қосымшаларды құру  кезінде клиент-сервер архитектурасының  классикалық екі немесе үш буынды архитектурасы алынады (сурет 14), ал гипермәтін артқы жоспарға кетеді. Мұндай технологияның артықшылығы – қосымшаның аппаратты платформадан тәуелсіздігі болып табылады.

 

Сурет 14

Құжатайналыммен және электронды құжаттарды басқарумен, сонымен қатар  ақпаратты өңдеу және ұжымдық  дайындықпен байланысты офистік  қосымшалар тек қана Intranet-те ғана дами алады.

Intranet-тің маңызды даму бағыты – бұл Internet-тің корпоративті офистік қосымшалармен интеграциясы болып табылады.

Қазіргі заманғы жергілікті ортадағы спутниктік мәліметтерді өңдеу  және алуға арналған спутниктік жергілікті геоақпараттық жүйе макетін жақсы  серверге шыға алатын локальды есептік  желіге біріктірілген институттың есептік құралдар базасында, яғни провайдер мен интернетте жүзеге асыруға болады. Бұл макеттің негізіне WWW – технологиясында базаланатын геокеңістік ақпаратты өңдеу жүйесінің архитектурасы – аппаратты-программалық интранет кіру қажет.

Intranet – яғни ақпараттық жүйелерді өңдеудің жергілікті жүйе архитектурасы программалаудың жоғарғы деңгейіндегі объектілі-бағытталған тілдерінде, геоақпараттық жүйе және мәліметтер базасын басқару жүйесінің Web-интерфейстерінде және тұтынушылардың типтік геоақпараттық жүйе қосымшаларында модельденуі мүмкін. (сурет 15).

 

Сурет 15

Қазіргі жағдайда жергілікті геоақпараттық жүйе макетінің архитектурасы  – интранет жергілікті геоақпараттық жүйедегі атрибуттық мәліметтерді сақтауға арналған MS Access мәліметтер базасы мен Web-түйінді (http://loi.sscc.ru) қолдайтын Pentium_II/Windows_2000 платформасында жүзеге асырылған. Мәліметтер базасының желілік енуіне SQL мәліметтер базасының сұранысы тілінде және объектілі бағытталған HTML, ASP, Java, JavaScript, Vbscript тілдерінде қолданылатын арнайы Web-интерфейс өңделді.

Объектілі-бағытталған  клиент-серверлік технологияның  артықшылықтары – желілік анализ, картографиялық генерализация және үлкен топографиялық мәліметтер базасының бүтіндігін қолдайтын мәселелерді шешу кезінде байқалады. Мұндай технологияда геоақпараттық жүйенің негізі – геоақпараттық жүйенің сервері геокеңістік мәліметтерін өңдеудің негізгі фукцияларын орындап, интранет желісінің тұтынушыларымен стандартты Web-интерфейсін қамтамасыз етеді. Жергілікті геоақпараттық жүйенің өңдеу құралдары – объектілі-компонентті СОМ моделі негізінде өңделеді.

Электронды құжатайналым интранет жүйесінің негізг    артықшылықтары:

• Электронды құжатайналым интранет жүйесі технологиялық жағынан Web-сайтты басқару жүйесімен тығыз байланысты болып келеді;
• Тұтынушы ретінде қарапайым браузерді қолдану;
• Электронды құжатайналымның күрделі жүйелеріне қарағанда интранет жүйелеріне қарағанда интранет жүйелері жұмысшы процедураларының қатаң қалыптасуын қажет етпейді;
• Барлық құжаттар MS Word, MS Excel, MS Power Point, Adobe Acrobat және тағы басқа форматта сақталады;
• Кәсіпорынның ішкі вэб түйіндерінің барлық html беттері визуальды режимде тұтынушымен құрылады.

Электронды құжатайналым интранет жүйесінің құрылымы:

1. Ақпараттық бөлігі:
• Кәсіпорын мақсаты;
• Кәсіпорынның ұйымдық құрылымы;
• Экономикалық нәтижелері;
• өнімнің каталогы;
• құрмет тақтасы;
• іс-шаралар;
• демалыс графиктері;
• ұсыныстар мен ескертулер;
• программалық жабдықтау;
• өтініштер.
2. Модульдер:
• Хатпен алмасу жүйесі;
• Адрестік кітапша;
• Күнделік;
• Модульге енудегі тұтынушылардың ашық және жабық топтарын құру мүмкіндігі;
• Файлдық сақтау: құжаттармен ұжымдық жұмыс жасау түрі;
• Ішкі форум.

Толық көлемде жүзеге асырылған интранет келесі функционалды

компоненттерден құралады:

1. хабарландыру тақталары (жарғы, бұйрық, ведомстволық нормативті актілер, есеп берулер, жоспарлар, көрме және конкурс жөніндегі хабарландырулар);
2. фотоқұжаттар архиві;
3. кең таралған программалық жабдықтау архиві;
4. ақпаратпен оперативті алмасу құралдары (электрондық конференция, chat, электрондық почта клиенті);
5. анықтамалық ақпарат (электрондық почтаның телефондары мен адрестері);
6. кітапханалық және библиографиялық ақпарат;
7. ғылыми-ұйымдық қызметтің ішкі жүйелері (ғылыми жоспарлар және есеп берулер);
8. құжат алмасудың ішкі жүйелері.

Қазіргі кезде интранет ядро толықтай түрде жүзеге асырылды және

жоғарыда аталған функционалдық  компоненттерді жүзеге асыратын программалық жабдықтау өңделді. Сурет 16-да жүзеге асырылған қосымшаның мысалы келтірілген.

Сурет 16 «Құжаттар» интранетінің қосымшасы

         Intranet-технологияның артықшылықтары мен кемшіліктері

  Intranet-технологияның  артықшылықтары мен кемшіліктері www-технологияларын құру кезіндегі  ерекшеліктерге байланысты болып  келеді:

• гипермәтінді қолдану әртекті ақпараттың байланысын қамтамасыз етеді;
• браузер (www сервердің клиенттік программасы) тұтынушының біртұтас және қарапайым интерфейсін көрсетеді;

 Артықшылықтары:

Intranet корпоративті желісі – бұл кәсіпорын ішіндегі ақпаратты жариялаудың бір түрі. Топтық жұмыстың программалық жабдықтаудың фирмалық тұтынушыларына қарағанда Web–браузер кез-келген тұтынушылық жүйе үшін тиімді болып келеді. Web–серверлер  LotusNotes типті топтық жұмыс үшін классикалық пакеттер сияқты көп қуатты аппараттық құралдарды қажет етпейді. Web–серверлерге арналған программалық жабдықтау нарығы – бәсекелестіктің жоғарғы деңгейімен сипатталады. Web-технологиясы ауқымды есептеу желілерінде қолданылады. Дербес компьютерге арналған қолданбалы программалыр кешенінде жаңа құралдар жаңа тұтынушыларға Web–серверлер үшін HTML-беттерін құруға жеңілдетеді.

Кемшіліктері:

Intranet-желілерге арналған  қолданбалы жүйелер топтық жұмыс  үшін дәстүрлі программалық жабдықтаудың  мүмкіндіктеріне ие болмайды. Топтық  жұмысқа арналған пакеттердегі  сияқты бір қолданбалы жүйелерді ұйымдастыру және оларды қолдау қажет болады. Intranet-ті жүзеге асыру үшін TCP/IP желісінің бар болуы ғана жеткілікті. Intranet-желілерде тираждаудың құрылған құрылған құралдары болмайды, ал LotusNotes типті пакеттерде бұл құралдар бар. HTML тілі мен HTTP протоколы клиент-сервердің қолданбалы жүйелерін өңдеуге арналған жеткілікті қуатқа ие болмайды.

          1.2.3 Intranet-қосымшаларын өңдеу құралдары                

           Intranet-қосымшаларды жүргізу, оның  эксплуатациясы және өңдеу 

                                          құралдары.

  Intranet-қосымшаларды жүргізу, оның эксплуатациясы және өңдеуге тағайындалған құралдар құрамына келесі топтар кіреді:

• Run-time (орындалу уақыты) құралдары;
• өңдеудің инструментальды құралдары;
• әкімшілік құралдар.

Run-time құралдарына келесілер  жатады:

• навигация (браузер) және қарау программалары;
• клиенттік қосымшалар және кеңейтулер;
• Web–серверлердің программалық жабдықтауы;
• Серверлік қосымшалар және кеңейтулер;
• Ақпаратты іздеу құралдары;
• Internet-серверлердің программалық жабдықтауы;
• Қауіпсіздік құралдар.

Навигация мен қарау  программалары гипермәтіннің интерпретациясын

немесе гипермедианы, диалогтың ұйымдастырылуын, клиенттік  қосымшалар мен кеңейтулердің орындалуы  мен активациясын, серверлік қосымшаларға кіріс мәліметтерін беруін қамтамасыз етеді. Браузерде мобильді кодтардың интерпретаторы құрылған және браузер әртүрлі ақпараттық ресурстарға унифицирленген интерфейс ретінде қызмет етеді.

Клиенттік қосымшалар әртүрлі табиғатқа ие болады. Бұл гипермедиа немесе гипермәтін болуы мүмкін. Қосымша қызметті JavaScript немесе VBScript тіліндегі құрылымдар, мобильдік Java-апплеттер, helper-программалары (мәтін редакторлары,электрондық кесте процессорлары және басқа да файл типіне байланысты программалар) және клиенттік кеңейтулер (ActiveX пен Plug-in) қамтамасыз етеді.

Web–сервердің программалық  жабдықтауы гипермәтін, гипермедиа  және клиенттерге сұраныс бойынша  басқа да файлдарды, серверлік  қосымшалардың активациясын, мәліметтер  базасының серверлері мен файл-серверлері арасындағы байланысты жүзеге асырады.

Серверлік қосымшалар –  бұл Web–серверлерде орындалатын интерпретацияға  арналған жүктеме модульдері болып  табылады.

Ақпаратты іздеу құралдары Intranet-те іздеу шарттарын қанағаттандыратын  қажетті мәліметтерді табуға көмектеседі. Ол ұшін іздеу машиналары және толық мәтіндік индексерлеудің құжаттарын басқару құралдары қолданылады.

Internet-серверлердің программалық  жабдықтауы файлдарды беруге  арналған FTP-сервис, жаңалықтарға ену  мүмкіндігі және электрондық  почтаны пайдалану үшін қызмет етеді.

Қауіпсіздік құралдары Internet-серверлердің программалық жабдықтауына құрылуы  немесе қосымша компоненттер: Firewall және Proxy-серверлерінің әртүрлі деңгейдегі сұрыптауды орындайтын кешендері түрінде  көрсетілуі мүмкін.

Intranet-қосымшаларды өңдеудің инструментальдық құралдары әртүрлі болып келеді және оның құрамына келесілер кіреді:

• Гипермәтін редакторы;
• Бейне конверторлары және графикалық редакторлар;
• Бейне карталарын белгілеу құралдары;
• Мультимедиа (аудио,анимация,видео) құралдары;
• Виртуальды шынайылық генерациясының құралдары;
• Клиенттік қосымшалардың программалау жүйелері;
• Серверлік қосымшалардың программалау құралдары;
• Клиенттік және серверлік кеңейтулерді құруға арналған программалау жүйелері.