MS Excel мүмкіндіктері

Диаграмманы нұқыңыз.

Бұл әрекет Диаграмма құралдары терезесін ашып, Құрастырушы, Орналасу және Пішім қойындыларын қосады.

Пішім қойындысында орналасқан Бөлектелген үзік тобында Диаграмма элементтері жолағының қасында тұрған көрсеткіні нұқыңыз, содан кейін керекті деректер тізбегін немесе деректер нүктесін нұқыңыз.

Пішім қойындысын ашып, Бөлектелген үзік тобында Бөлектелген үзікті пішімдеу тармағын таңдаңыз.

Бірінші сектордың бұрылу бұрышы жолағының астында жүгірткіні сүйреп, керекті бұрау градусына жеткізіңіз немесе 0 (нөл) мен 360 аралығындағы мән таңдап, бірінші тілімнің қай бұрышта көрінуін қалауыңызша белгілеңіз.

Сақиналы диаграммадан тілімдер шығарып алу

Сақиналы диаграмманың кейбір тілімдерін ажыратып көрсету үшін диаграмма жасаған кезде бөлінген сақиналы диаграмма түрін пайдалануға болады. Бөлінген сақиналы диаграммалар әрбір мәннің жалпы сомаға қосқан үлесін көрсете тұра, кейбір мәндерді ажыратып көрсетеді. Сақиналы диаграмманың бөліну параметрлерін барлық тілімдері немесе кейбір тілімдері үшін өзгертуге болады.

Сондай-ақ, тілімдерді қолмен тартып шығаруға болады.

Бөлінген сақиналы диаграммадағы тілімдердің параметрлерін өзгерту

Бөлінген сақиналы диаграммада деректер тізбегін немесе деректер нүктесін нұқыңыз, немесе келесі әрекеттерді істеп, диаграмма элементтері тізімінен деректер тізбегін таңдаңыз:

Диаграмманы нұқыңыз.

Бұл әрекет Диаграмма құралдары терезесін ашып, Құрастырушы, Орналасу және Пішім қойындыларын қосады.

Пішімдеу қойындысында орналасқан Бөлектелген үзік тобында Диаграмма элементтері жолағының қасында тұрған көрсеткіні нұқыңыз, содан кейін деректер тізбегін нұқыңыз.

Пішім қойындысын ашып, Бөлектелген үзік тобында Бөлектелген үзікті пішімдеу тармағын таңдаңыз.

Қиылған сақиналы диаграмма тобында жүгірткіні сүйреп, бөліну пайызын көбейтіңіз не кемітіңіз, немесе Пайыз жолағында керекті бөліну пайызын енгізіңіз.

Сақиналы диаграммадан тілімдерді қолмен тартып шығару

Сақиналы диаграмманы нұқыңыз да, келесі әрекеттердің біреуін орындаңыз:

Сақиналы диаграммадан барлық тілімдерін тартып шығару үшін диаграмманың ортасынан сүйреп кетіңіз.

Диаграммадан кейбір тілімдерді тартып шығару үшін керекті тілімді нұқыңыз да осы тілімді диаграмманың ортасынан сүйреп алып кетіңіз.

Сақиналы диаграмманың саңылау мөлшерін өзгерту

Сақиналы диаграмманың саңылау мөлшерін ұлғайту немесе кеміту арқылы тілімдердің енін кемітуге немесе ұлғайтуға болады. Мәселен, ұзын деректер тізбегін немесе санат атауларын, немесе атаулардан, мәндерден және пайыздардан құралған тіркесімдерді ұстайтын деректер шендерін жақсырақ орналастыру үшін ені кеңірек болған тілімдер керек болуы мүмкін.

Сақиналы диаграммада деректер тізбегін нұқыңыз немесе келесі әрекеттерді істеп, оны диаграмма элементтерінің тізімінен таңдаңыз.

Диаграмманы нұқыңыз.

Бұл әрекет Диаграмма құралдары терезесін ашып, Құрастырушы, Орналасу және Пішім қойындыларын қосады.

Пішімдеу қойындысында орналасқан Бөлектелген үзік тобында Диаграмма элементтері жолағының қасында тұрған көрсеткіні нұқыңыз, содан кейін деректер тізбегін нұқыңыз.

Пішім қойындысын ашып, Бөлектелген үзік тобында Бөлектелген үзікті пішімдеу тармағын таңдаңыз.

Сақиналы саңылау өлшемі тобында жүгірткіні сүйреп, оны керекті мөлшерге дейін жеткізіңіз, немесе Пайыз жолағында 10 мен 90 аралығындағы пайыз мәнін енгізіңіз.

 

 7-апта

Microsoft Office Word-та жұмыс жасау негіздері

Microsoft Office Word (күнделікті -- MS Word, WinWord немесе жай ғана Word) - Macintosh компьютерлерінде және Windows, DOS ортасында жұмыс істейтін, қазіргі кезде кең таралған, ең қуатты мәтіндік процессорлардың бірі. Құжаттарды даярлауға, түзетуге, қарап шығуға, баспаға шығаруға арналған Windows ортасының қолданбалы программасы. Оның соңғы нұсқалары шағын баспа жүйесі ретінде кітап, газет- журналдар шығаруда кеңінен қолданылады. Microsoft Office Word дегеніміз компьютерде құжаттар жасауға мүмкіндік беретін бағдарлама болып табылады. Суреттер немесе өң сияқты түрлі-түсті фотосуреттер немесе көрнекі суреттер пайдаланып әдемі мәтін жасау және карталар мен кестелер сияқты деректер қосу үшін Word бағдарламасын пайдалануыңызға болады. Оған қоса, Word бағдарламасы мәтін жасау үшін түрлі көмекші мүмкіндіктерді береді, олардың көмегімен мақалалар немесе есептер сияқты іскери құжаттарды оңай аяқтай аласыз. Сондай-ақ, ашықхат немесе хатқалта мекенжайларын басып шығаруыңызға болады. Word бағдарламасы құжаттар, электрондық кестелер мен көрмелер жасауға және электрондық поштаны басқаруға арналған бағдарламаның бірнеше түрлерін біріктіретін өнімдердің бумасы болып табылатын «Office» бумасының бір бөлігі болып табылады.

Microsoft Office Word - мәтіндік құжаттарды дайындауға, түзетуге және қағазға басып шығаруға арналған Windows жүйесінің қосымша программасы.Ол-мәтіндік және графикалық информацияларды өңдеу барсында жүзден аса операциялды орындай алатын ең кең тараған мәтін редакторының бірі. Қазіргі компьютерлік технологияларда орындауға болатын кес келген операция бұл ортада жүзеге асырыла береді. Мысалы, басқа ортада дайындалған мәтіндік фрагменттер, кестелер, суреттер сияқты неше түрлі объектілерді байланыстыра отырып осы ортаға енгізуге болады. Жалпы, Word редакторында типография жұмысына керекті баспа материялдарын теруден бастап, олардың оригинал - макетін толық жасауға дейінгі барлық жұмыс орындалады. Мұндай құжаттар мен кестелерді көрікті етіп , безендіруге қажет көптеген дайын шаблондар , стильдер , жазылып бірден орындалатын ішкі макропрограмалар тілі , қарапайым графиктік бейнелерді салатын аспаптар және т. с. с. жетіп артылады.

Word редакторын тағайындау, іске қосу және онымен жұмыс істеуді аяқтау

Word-пен жұмыс істеуді бастау үшін Windows жүйесінің басқа программалары сияқты оны бастапқы нұсқалық (инсталляциялық) дискеттерден немесе компакт-дискіден компьютерге жазып орналастыру қажет.

Орналастырылған WORD редакторын іске қосу бірнеше тәсілмен жүзеге асырлады:

Басқару тақтасындағы Іске қосу (Пуск) менюінің Орындау (Выполнить) командасының көмегімен, бұл тәсіл редактордың қосымша параметрлерін іске қосуға арналған.

Программалардың Microsoft Office тобындағы WORD шартбелгісінде тышқанды екі рет шерту арқылы.

Windows жүйесінің Сілтеуіш (Проводник) терезесін пайдалану арқылы.

WORD редакторына дайындалған құжаттың шартбелгісіне тышқан курсорын жеткізіп, оны екі рет шерту арқылы т.б.

Редактормен жұмысты аяқтау кез келген стандартты тәсілдермен жүргізіледі:

Файл→Шығу (Выход) меню командасын таңдау арқылы;

WORD негізгі терезесінің жүйелік менюіндегі Жабу (Закрыть) командасын таңдау;

тышқан курсоры терезе тақырыбы аумағында тұрғанда курсорды сол жақ шеттегі жүйелік меню белгісіне алып барып, тышқанды екі рет шерту немесе батырманы бір рет басып, менюдің Жабу (Закрыть) командасын таңдау;

редактор терезесінің тақырыб жолының оң жақ жоғарғы бұрышындағы Жабу батырмасын (Х) басу;

Тікелей Alt+F4 пернелерін басу.

Егер программамен жұмысты аяқтау барысында мұның алдында өзгертіліп, бірақ дискіге жазылмаған құжат бар болса, онда редактор экранға қосымша сұхбаттасу терезесін шығарып, өзгертілген құжатты дискіге жазу (Иә-Да) керектігін, ал жазбасаңыз (Жоқ-Нет) оны да растап беруіңізді өтінеді. Қалауңыз бойынша, редакторда әрі қарай жұмыс істей беруіңізге де (Болдырмау-Отмена) болады.

Word редакторына тән қосымша элементтер

Терезеде Widows жүесінде кездесуге тиіс стандартты көптеген элементтер бар. Қалып жолында мұнан басқа қара түске боялып белгілі бір режимнің іске қосылып тұрғанын, ал сұр түсті болса - іске қосылмағанын білдіріп тұратын жұмыс режимі индикаторлары бар: ЗАП - макрокомандаларды жазу (записать) режимі іске қосылған екпінді күйде екенін көрсетеді; ИСПР - түзелетулерді (исправления) белгілеу режимі екпінді күйде, олар құжаттың соңғы ңұсқасына қандай өзгерістер енгізілгенін білдіреді; ВДЛ - белгілеулерді кеңейтетін ( Расширить выделения) F8 пернесі екпінді күйде, яғни фрагментті ерекшелеп алып, оны кеңейту режимі іске қосылған, бұл режим ерекшелеу мөлшелерін F8 арқылы кеңейтуге болатынын (бір символға, сөзге, сөйлемге т.б.) көрсетіп тұрады. Ерекшеленген мөлшерді кішірейту - Shift + F8 арқылы, ал ерекшелеуді тоқтату - Esc арқылы орындалады; ЗАМ - символдарды аустыру режимі екпінді күйде, символдарды ығыстырып енгізу режимі орындалса, ол сұр түске боялады. Бір режимнен екіншісіне ауысу - INSERT пернесін басу арқылы жүргізіледі. Сонымен, жоғардағы режимдерді іске қосу немесе қоспау режимдері белгілі бір пернелік командалармен орындалады. Оған қосымша, сол режимді қарама - қарсы күйге ауыстыру қалып жолына жалғаса орналасқан қажетті индикаторға тышқан курсорын жеткізіп, оны екі рет шертумен де орындалатынын білген дұрыс. Цифорлық таңбалары бар көлденең және тік жылжу белдеулері мәтін ішіндегі курсор тұрған орынды бағдарлау мүмкіндігін береді.Бірақ бұл жылжу белдеулері Word редакторында бұрынғыдан маңыздырақ қосымша функциялар атқарады. Көлденең орналасқан сызғыш (белдеу) арқылы тышқан көмегімен:

абзац алдындағы жаңа жол басын;

беттің сол жақ және оң жақ шеттерінде қалдырылуға тиіс бос орындар ( поле) аумағын;

мәтін аралықтарындағы кесте бағаналарының енін;

көлденең табуляция позицияларын өзгертуге, олардың жаңа мәнін бекітуге болады.

Тышқан курсорымен осы шамалардың мәндерін өзгерткенде олардың тек сол абзацқа қатысты екенін естен шығармаған абзал. Ал енді тік орналасқан сызғыш, терезенің сол жақ жақтау бойында орналасқан.Оның көмегімен беттің жоғарғы және төменгі жақтарында қалдырылатын бос орындар алмағын және де кестелер жолдары биіктігін өзгертуге болады. Тік сызғышты көрсетпей, алып тастауға болады, онда сіздің мәтіндеріңізде берелетін орын ұлғаяды. Дегенмен ол бейнеленіп тұрса, мәтінді форматтау жұмыстары жылдамырақ орындалады. Қарап шығу режимдерінің батырмалары қалып-күй қатары маңындағы көлденең жылжу алабының сол жақ шетінде орналасады да, олар мыналардан тұрады:

кәдімгі режим батырмасы - бұл қарап шығу режимі келісім бойынша редакторға кіргенде бірден қабылданады. Ол мәтінді форматтау элементтерін қарапйым түрде көрсете отырып, беттерді бөлу шекараларын пунктир - сызықшамен бейнелеп, символдарды тексеру, түзету және қарап шығу процесін жылдам орындайды.

беттерді белгілеу режимі мәтін қағазда қалай орналаса, айнытпай солай бейнелейтін режим болып есептеледі, мұнда форматтау, мәтінді түзету өте ыңғайлы, өйткені қағаз шеттері айқын көрініп тұрады.

құрылым режимі, құжатты толық бейнелемей, теқ тақыраптарын көрсете алады, сол себепті мәтін тақыраптарын бастан аяқ қарап отырып, оны бақылау мүмкіндіктерін береді. Ал оны т үйіндемей, ашылған күйде бейнелесек, өте көлемді мәтін өңделгенде, оның белгілі бір бөліктерін түгелдей аустыруға, көшіруге және оның құрылымын байқап отыруға ыңғайлы режим болып саналады.

Аспаптар тақтасы командалар мен іс - әрікеттерді жылдам орындау үшін ең ыңғайлы жағдай жасайды. Оны пайдалану тышқан қолтетігінің немесе соған ұқсас басқа құрылғының көмегімен жүргізіледі. Аспаптар тақтасының белгілі бір командасын орындау сол командаға сәйкес батырманы тышқанмен шерту арқылы орындалады. Бұл тақтаны әрқашанда пайдалануға болады, өйткені,қалауымыз бойынша, ол құжат терезесінің жоғарғы жағында тұрақты көрініп тұрады. Меню жолының төменгі жағында Стандарты және Форматтау әрікеттерін ғана атқаруға арналған Аспаптар тақтасы орналасқан. Бұл екі тақтадан басқа Word редакторында бірсыпыра әрекеттерді атқаратын тақталар (Сурет салу, Көмек алу және т.б.) бар. Нақты тақталар мен олардың әр түрлі батырмаларының атқаратын қызметі жұмыс барысында түсіндіріледі. Терезенің негізгі элементінің бірі болып, бірнеше мәтіндік құжаттар қатар орналаса алатын терезелерден тұратын, ашық түске боялған жұмыс алмағы (рабочая область) болып саналады.

Жаңа құжатты даярлау

Word іске қосылған соң, экранда 1- құжат (Документі) деген бос Терезе пайда болады. Құжаттың бұлай аталу себебі Word программасы іске кіріскен кезден бастап, бұл сіздің 1-құжатыңыз болып саналады.Келесі құжат 2-нөмірлі, онан кейін 3-нөмірлі т.с.с. болып әрбір келесі құжат нөмірі осылай өсіп отырады. Егер ашылған 1-құжат жабылса да, осы тереземен жұмыс істеп отырғанда (осы сеанс кезінде) даярланған келесі мәтін 2-құжат болып нөмірленеді. Жаңа құжат ашарда Word оны құру үшін белгілі бір шаблонды (нұсқаны) пайдаланады. Нұсқа жаңа құжатты форматтау параметрлерін анықтайды. Бұл параметрлерге шрифтегі таңбалар сызылымы, парақ айналасындағы бос қалдырылатын өрістер (поля) мәні, табуляция символдары және т.б. жатады.Нұсқалардың бұлардан басқа мынадай элементтері болуы мүмкін:

мәтін (мысалы, жоғарғы немесе төменгі колонтитулдар немесе бет нөмірлері);

кестелер (таблицалар);

төртбұрышты жақтаулар (керегелер);

графикалық бейнелер;

кейбір арнайы құралдар (макрокомандалар, батырмалар, айта берсек аспаптар тақтасы) және т.б.

Алдын ала келесім бойынша, жаңадан ашылған құжат «Кәдімгі» нұсқа (шаблон «Обычный») бойынша жасалады.Word редакторын алғаш қы рет компьютерге орналастырғанда оның құрамына мынадай стандартты нұсқалар кіруі тиіс, олар: іс қағаздары, қызмет жазбалары; газет беттері; т.б. типтегі құжат түрлері. Бұл нұсқалар ішінде бірден толтырылуға тиіс стандарты өріс жолдары (Кімге, Кімнен, Дата) мен дайын сөз тіркестері болғандықтан, олар әркімнің уақыттарын тиінді пайдалануды қамтамасыз етеді. Арнаулы нұсқаларды пайдалану дайындалған құжаттарға біркелкі стиль береді.

«Құжат ашу» сұхбат терезесiнiң мүмкіндіктері

«Құжат ашу» терезесінің тек бір функциясы ғана - файлдың аты мен орны белгілі болғанда оны ашу жолын қарастырады. Бірақ бұл сұхбаттасу терезісінің әрбір адамға берер біраз мүмкіндігі баршалық . Сонымен, «Құжат ашу» терезесінің (немесе оның Аспаптар тақтасы) қосымша мүмкіндіктері :

файл іздеуді жүзеге асыр ;

мәтіндік құжат ашу ;

файлды басқа орынға орналастыру;

файлды қиып алу ( алмасу буфері арқылы ) ;

файлдың көшірмесін алу;

жарлықты дйындау ;

файылды жою;

файл атын өзгерту ;

файл қасиеттерін қарап шығу;

файлды ашпай-ақ, оны жылдам қарап шығу;

файылдағы мәліметті тек оқу үшін ашу;

файлды қағазға басып шығару;

бумадағы файлдарды реттеу.

Негізінен алғанда, «Құжат ашу» сұхбат терезесі кішігірім информациялық іздеу жүйесінің функциясын атқара алады. Жоғарыда көрсетілген барлық іс - әрекеттер «Құжат ашу» сұхбат терезесінің басқару тақтасы мен тышқанның оң жақ батырмасы арқылы ашылатын контекстік жанама менюлер жүйесі көмегімен орындалады. «Құжат ашусұхбат» терезесінің басқару тақтасы көрсетілген, ал төменде батырмалардың атқаратын қызметтері көрсетілген. «Құжат ашу» терезесінің басқару тақтасы батырмаларының атқаратын қызметтерін былай суреттеуге болады (солдан оңға қарай): Бір деңгей жоғары өту - бумалар сатысымен жоғары бір деңгейге өтуді жүзеге асырады. Өз буманды ашу - өзіңнің пайдалануына арналған буманы ашады. Өз бумаңа орналастыру - құжатты өз бумаңа орналастырады. Майда белгілер - бумалар тізімін олардың шартбелгілері (пиктограммалары) мен атын жазу арқылы бейнелейді. Кесте - бумалар тізімі кесте түрінде олардың соңғы өзгертілген мерзіммен бірге бейнеленіледі. Қасиеттерін шыару - экранға осы құжат туралы мағлұматтар шығару: дайындалған, не өзгертулер енгізілген уақыты, көлемі және т.б. Ішкі мазмұнын шығару - құжатты экранда жылдам қарап шығуды жүзеге асырады . Командалар мен режимдер - оқу, қағазға басу, іздеу, сұрыптау командаларының тізімін ашады .