Таймер бағдарламасы

 

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ  БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМИ МИНИСТРЛІГІ

КӨКШЕТАУ «АРНА» КОЛЛЕДЖІ

 

Ақпараттық жүйелер циклі

 

 

 

                                                                 Қорғауға рұқсат етемін

                                                                               Циклдік комиссияның төрағасы 

                                                                          Д.О.Уаисова ________

           «___»  _________ 2012ж. 

курсТЫҚ ЖОБА

Мамандық: 1305000 «Ақпараттық жүйелер (қолдану салалары бойынша)» 

Пәні: «Бағдарламалау» 

Тақырыбы: «Таймер бағдарламасы»

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Орындаған: ИС-31-О тобының

оқушысы  Absd abds 

                                                                             Тексерген: АЖ оқытушысы 

Көктиева Жанар Алпысбайқызы

 

 

 

 

 

Көкшетау, 2012ж.

 

Көкшетау колледжі «Арна»

 

 

«Бекітемін»

ЦКТ «Ақпараттық  жүйелер»

_____________ Д.О.Уаисова 

 «___»______________ 2012ж.

 

 

КУРСТЫҚ ЖОБАНЫҢ ТАПСЫРМАСЫ

 

 

 

Пәні бойынша: «Бағдарламалау»

Оқушы: ИС-31-О тобы Тлеуова Айдана

Тақырыбы:  «Таймер бағдарламасы»

 

 

 

Түсініктеменің хаттың мазмұны:

Жалпы бөлімі:

1. Кіріспе

2.  Бөлім 1  Delphi ортасы  туралы жалпы түсінік

3.  Бөлім 2 Таймер бағдарламасы 

4. Қорытынды 

 

 

 

Мамандық бөлімі:

 

 

 

 

 

 

Жобаның орындалудың уақыты  «___»________2012ж.

 

Оқушылар: _____________________Тлеоува  Айдана

Басқарушы:____________________ Коктиева Ж. А.

 

 

 

 

 

Мазмұны

 

 

 

	Кіріспе	4
1 Бөлім	Delphi    ортасы	6
1.1	Delphi    ортасымен  танысу	6
2 Бөлім	Таймер	11
2.1	Таймер  бағдарламасы	11
3	Қорытынды	22
4	Пайдаланылған әдебиеттер тізімі	23

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Кіріспе

 

Оқып-танысып  тәжірибе алу – болашақ мамандықтарды  оқыту, үйрету және даярлау барысындағы алғалшқы өткізілетін студенттердің тәжірибе алуы.  
Тәжірибе алу барысында студенттер Delphi программалау ортасымен, MathCad пен Maple секілді компьютерлік математика ортасымен және Internet, Intranet.

Borland корпорациясы  аз ғана мерзім ішінде Delphi7-нің  негізгі версиялары мен бірнеше  модификацияларын шығарды. Delphi 7 версиясында  өте көп өзгерістер енгізілген. Программалармен қамтамасыз етудің  тиімді өңдеу құралдарын қажет  ету “жылдам жасау” ортасы  деп аталатын программалау жүйелерінің  пайда болуына алып келді.

 Мұндай  ортаға мысал ретінде Borland Delphi жатады. Жылдам жасау RAD – жүйесінде  “Rapid Application Development” жүйесінің негізі  визуалды жобалау және оқиғаны  өндеуді программалар технологиясы  жатады, оның мағынасы өңдеу үнемсіз жұмыстың көп бөлігін өзіне алады да, программистке диалогты терезелерді және оқиғаны өңдеу функциясын құрастыру жұмыстары қалады.

Ортада қатаң  типтелген объектіге бағдарлы тілі қолданылады, оның негізіне Object Pascal (Turbo Pascal жалғасы) жатады.

Delphi әр түрлі  программаларды құруға мүмкіндік  береді: қарапайым біртерезелі қосымшалардан  тармақталған дерекқорларды басқару  программаларына дейін. 

Delphi-дің ұлғайтылған  мүмкіндіктері графикпен, мультимедиямен, дерекқорларымен жұмыс істейтін  және динамикалық құрылымдармен  қосымшаларды құруға мүмкіндік  береді. Delphi-дің айрықша ерекшелігі .NET технологиясының сүйемелдеуі  болып табылады.

Жалпы қазіргі  уақытта Delphi, MathCad, Maple туралы алған білімдердің  болашақ мамандар және қоғам үшін маңызы өте зор. Қазір осындай  пәндерді игеру үшін көптеген оқудықтар  мен оқу-әдістемелік нұсқаулар  жазылуда. Мысалы, Delphі ортасымен  танысып және онда жұмыс жасап  үйренуде Фаронов, Культин Н секілді  жазушылар еңбектерінің маңызы зор  болса, ал компьютерлік математикамен  танысуда жазушы В.И.Дьяконовтың еңбектерінің орны ерекше.

Бұл тәжірибе алудың мақсаты студенттердің информатика,программалау технологиялары, компьютерлік графика  пәндерінен алған білімдерін ары  қарай жалғастыру, жоғары курстарда  оқытылатын пәндер туралы алғашқы түсінік  беру, сонымен қатар студентті  таңдаған мамандығының ерекшелігімен  таныстыру және ол туралы түсінігін  тереңдету болып табылады.  

Бұл есеп беру құжаты бес бөлімнен тұрады. Олар: кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды және пайдаланған  оқулықтар тізімі. Негізгі бөлімде  студенттің тәжірибе алу барысында  Delphi, MathCad, Maple орталары мен желілер туралы алған білімдері    толығымен     сипатталады.

 

 

Мақсаты:

1.Таймер жасаған мақсатым Delphi- да дұрыс жұмыс істей білуін арттыру үшін жасадым. Әсіресе оның ішінді компоненттермен жұмыс істей білу. Компонеттер не үшін арналған олардың өзгеруін білу, батырмаларының пернелері (Button, Label  т.б ) көмегімен жұмыс істеуі.

2.Мен өз курстық  жобамды Delphi бағдарламасында жасап өз дамытушылығымды  арттырдым.

3.Delphi-де ұқыпты орындауға үйрендім.

Міндеттері:

- аналитикалық түрде мәндік саласы

- керекті кешенді бағдарламаларын оқыту

- жобалық компоненттерінің қосымшасы

- жүйенің  таңдауын  әзірлейтін   бағдарламалық  құралдары  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1 бөлім Delphi ортасы туралы  жалпы түсінігі

 

1.1 Delphi    ортасымен танысу

Delphi ортасы – програмалаушының сапалы жұмысын қамтамасыз ететін күрделі механизм. Ол экрандағы бір уақытта ашылатын бірнеше терезелермен сипатталады. Бұл терезелер бір-бірін жартылай немесе толығымен жауып, экранда орын ауыстыра алады.

Delphi ортасы – көптерезелік жүйе. Оның негізгі төрт терезесі: 
1.Негізгі терезе (Project 1) 
2.Объектілер  бақылаушысының  терезесі (Object Inspector) 
3.Формаларды құрастырушының терезесі (Form 1)  
4.Программа кодының терезесі (Unit 1. Pas). 
          Негізгі терезеден басқа терезелерді жылжытуға, өлшемін өзгертуге немесе экраннан алып тастауға болады. Форманың терезесінен Unit кодына өту және одан кері өту F 12 пернесі арқылы орындалады. 

Негізгі терезе мен компоненттер жинағы.Негізгі  терезе программаның жобасын құрудағы жұмыстарды басқарады және Delphi ортасы іске қосылып тұрғанда міндетті түрде  экранның жоғарғы қатарында орналасады.  
Бұл терезде Delphi-ң негізгі меню жүйесі, пиктограммалық командалық батырмалары мен компоненттер политрасы орналасады.

Компоненттер  жинағы – Delphi-ң негізгі байлығы  болып табылады. Ол негізгі терезенің  оң жағында орналасып, қажетті компонентті  тез табуға арналған белгілерден тұрады: 
Компонент деп белгілі бір қасиеттерді иемденген және форма терезесінде кез-келген объектіні орналастыру мүмкіндігін туғызатын функциональды элементті айтады. Delphi ортасының компоненттері 19 топқа бөлінген, ол топтарды парақтар деп атаймыз. 
Форма құрастырушының және объектілер бақылаушысының терезесі.

Форма құрастырушының немесе форманың терезесі – болашақ  программаның Windows жобасы. Алдымен бұл  терезе бос болады.

Бұл терезенің  жұмыс аймағы координаттық тордың нүктелерімен реттелген формада орналасқан әр компоненттер өзінің мекен-жайымен, мөлшерімен және түсімен анықталады. Форманы құрастыру File=>New=>Form опциялары арқылы орындалады.

Шығып тұрған бос формаға бір компонентті, мысалы Standard парағының Button батырмасын орналастыру үшін компоненттер жинағындағы Standard белгісін сырт еткізіп, парақты  екпінді күйге келтіру керек.

Button батырмасының  кескінің ажырату үшін тышқанды  баспай тұрып парақта орналасқан  белгілердің үстінен жылжытып  көрген сәтте компоненттердің  аты шығып тұрады.

Қажетті компонентті сырт еткізіп  белгілеп, тышқанды форма аймағының  кез-келген жеріне сырт еткізсек, форманың бетінде Button 1 элементі   пайда болады.

Объектілер  бақылаушысының терезесі 2 парақтан құрылады: Properties – қасиеттері және Events – оқиғалары.

Properties парағы  арқылы компоненттің қасиеттері  – параметрлері анықталады, ал Events парағы арқылы компонентті әртүрлі  оқиғаларға сәйкес сезіндіру  анықталады.

Программа кодының  терезесі: 
программа (немесе Модуль) кодының терезесі программаның мәтінін құруға және оны түзетуге арналған. Бұл мәтін арнайы ережелер бойынша құрылып, алгоритм жұмысын анықтайды.

Delphi жүйесінде  Pascal тілінің ұлғайтылған және  дамытылған нұсқасы – Object Pascal программалау тілі қолданылады. 

Delphi ортасы  іске қосылғанда программа кодының  терезесі Windows ортасының бос терезесінің  бастапқы кодынан тұрады. Жаңа  форманың кодына Delphi ортасы бұл қатарларды автоматты түрде қосып отырады.  
Жобаны құру барысында осы кодқа қажетті өзгерістер енгізіледі.

Delphi ортасы Unit, Unit 1 және implementation қатарларының аралығын  өзгертіп отырады, ал программалаушының  жұмыс аймағы – {SR*DFM} және END қатарлар  аралығы бойынша.

 

1.2 Delphi    ортасында  оператормен   танысу.  

Оператор  дегеніміз – алгоритмді жүзеге асыру  барысындағы орындалатын іс-әрекеттерді  анықтайтын тілдің қарапайым сөйлемі. Операторлар жазылу ретінде қарай  бірінен кейін бірі тізбектеліп  орындалады. 
Басқару операторлары программа қатарларының орындалу реттілігін өзгертеді. Олар шартты тексерту, таңдау және цикл операторларына жіктеледі.

Шартты оператор кейбір шарттарды тексеруге және тексеру нәтижесіне байланысты мына немесе келесі әрекетті орындауға мүмкіндік  береді. Шартты оператор “Иә” немесе “Жоқ” деп жауап беруге болатын  белгілі бір логикалық шартты тексереді.

Шартты оператор құрылымы мынадай:if <шарт> then <1-оператор>  else   <2-оператор>;  
       Шарт оператор келесі алгоритм бойынша жұмыс істейді: егер оның нәтижесі ақиқат, яғни құптарлық болса (Иә), онда бір программалық тармақ орындалады. Тексеру нәтижесі жалған болған жағдайда (Жоқ), программаның басқа бір тармағы жүзеге асырылады.

Мұнда есептің  шартына байланысты тармақталу алгоритмдерінің  “Таңдау” немесе “Аттап өту” мүмкіндіктерінің бірі орындалуы тиіс.  
Delphi ортасында  таңдау оператормен жұмыс істеу.  
 Таңдау операторы программаның мүмкін болатын бірнешежалғасының бірін таңдауға мүмкіндік береді.  

Таңдау   операторының құрылымы мынандай: 
Case< ключ выбора> of <список выбора> [else<операторы>] end;  
Таңдау операторлар келесі алгоритм арқылы жұмыс істейді: Case операторы айнымалының мәнін мүмкін болатын қатарымен салыстырады және әр мәнге сәйкес әр түрлі операторларды орындайды.

Delphi құрастырушының жинақтаған ортасы (IDE- Integrated Development Environment)  дегеніміз - қосымшаларды жобаларға жүктеуге және тіркеуге қажетті құралдардың бәрі бар жүйе. Ол көп жүйелі терезе боп есептеледі. Оның түрі бапталу қажетіне қарай өзгеруі мүмкін. Delphi-де тек бір ғана ашық жобаны қолдануға болады. Жобада  бір немесе бірнеше қалыптар және оларға сәйкес  модульдер болуы мүмкін.

Жоба әкімшісін  негізгі мәзірдің  View /Project Manager пуктінің көмегімен ашуға болады. Жүктелгеннен кейін Delphi  7 жүйесінің интерфейсі бас тақрыптары бар төрт негізгі  терезеден тұрады:

1)Негізгі  терезе  ( Delphi 7 project )

2)Обьекттер  инспекторы ( Object Inspector терезесі )

3)Қалыптар  конструкторы ( Form1-қалып терезесі )

4)Код редакторы  ( Codeтерезесі )

   Құрал-саймандар панелі терезенің сол жақ бөлігінде орналасқан және негізгі мәзірдің ен қажетті командаларына ыңгайлы және шапшаң үндеуді қамтамасыз етеді. Құрал-саймандар панеліндегі командалар жинағын осы панельдің қалқымалы (контекст) мәзірдегі Customize командасының көмегімен баптауға болады. Құрал-саймандар панелі анықтамалықжарлықтары бар батырмалары орналасқан 4 қосалқы панельден тұрады:

- жаңа мәлеметтер (New Items),

- файлды  ашу (Open file), Сақтау (Save),

- барлығын сақтау  (Save all),

- жобаны ашу (Open Project),

- жобаға файлды қосу (Add file to project),

- жобадан файлды алып тастау   (Remove file from project),

- анықтама мазмұны (Help contents)

- модульдерді қарап шығу (View Unit),

- қалыптарды қарап шығу (View Form),

- қалыптан модульге және кері өту ( Toggle Form/Unit),