Таймер бағдарламасы

- жаңа форманы әзірлеу (New Form),

- қосымшаны жіктеу  (Run (F9)),

- қосымшаның орындалуын тақтата тұру ( Pause ),

- жолдар бойынша орындау ( Trace into(F7) ),

- жол бойынша,сонымен қатар қосалқы бағдарламаны да –F8 ді бір рет басу  арқылы орындау (Step Over(F8)).

Қалып терезесі жұмыс өрісінің оң жағындағы бөлігінде код редакторының    (қалып модулі мәтіннің) үстінде орналасқан. Бұл қосымшаның негізгі терезенің визуальды бейнесі. Ол тақырып жолынан және қосымша компоненттерінің орналастыруға арналған қалыптың жұмыс аймағаынан тұрады. Тақырып жолының оң жақ бөлігінде, терезенің стандартты басқарушы элементтері орналасқан: жыйю, жая және қалыпты жабу. Жұмыс аймағы арнайы тормен белгіленген, олардың бойымен орналастырылып жатқан компоненттер тураланды. Компиляцияланған қосымшада тор көрінбейтін болады. Қалып терезесінді қосымша орындалып жатқан кездегі пайдаланушы мен міндеттердің арақатынасын реттейтін органдар болады. Жаңа қалыптар үшін бұл терезенің үнсіздік юойнша тақырып жолы «Form 1 » болады. Қосымшаны әзірленген кезде оны өзгертуге болады. Қарапайым бағдарламаларда бір ғана, ал күрделі бағдарламаларда қатарынан бірнеше қалыптар болуы мүмкін.

Объекттер инспекторының  терезесі. Delphi-дегі бағдарламалаудың ең негізгі құоалдарының бірі болып  табылатын екі терезеден тұрады, ол бір немесе бірнеше таңдалған  объектілердің немесе қалыптардың  қасиеттерін немесе оқиғаоарын көрсетеді.  Объектер инспекторының терезесі екі  беттен тұрады: қасиеттер бетінен (Properties) және оқиғалар бетінен (Events).

 Объектер  инспекторының жоғарғы жағында  беттер қыстырмалармен (tabs) белгіленген. Олардың көмегімен қосымшаны әзірлеп жатқан кезде бір беттен екіншісіне өтуге болады. Объекттер инспекторының жоғарғы жағында белсенді қалып компоненттерінің аттары бар құламалы тізім орналасады: оң жағында батырмасы бар терезе. Батырманы басқан кезде, қалыптың қажетті объектісін белсенді қылу үшін таңдауға мүмкіндік беретін құламалы тізім пайда болады.

Компонент, палитрасынан әзірленіп жатқан қалыптың терезесіне  орналыстырылған кезде, оның аты қалып терезесінде таңдалған компонент қасиеттер жайлы  ақпаратты көрсететін Объектер инспекторының тізіміне түседі. Комаонент жайлы барлық мәліметтер объектер инспекторының екі бетінде беріледі. Объектер инспекторы кодтар редакторымен байланыста болады.Әрбір  компонент объекті болып табылады және оның өз қасиеттерімен әдістері болады.

Қасиеттер компоненттің күйін бейнелейді (оның қалыпта орналасуын, өлшемдерін және тағыда басқа). Әдістер компоненттің әртүрлі оқиғаларға деген жауап қайтаруын жүзеге асырады ( қалыптағы батырманы тышқанмен шерту , тышқанды қалып бойымен жылжыту, тышқан батырмасын жіберу және тағы басқа ).

Компонент реакциясын жүзеге асыратын әдістің мәтіні Код  редакторында орналасады.

 Келесi әрекеттердi орындау:

ерекшеленген объект терезе Object Inspector қыстырмасы оқиғаның іс -әрекеті.

Forml  Properties  Caption "көбейту кестесi" пiшiннiң есiмiн қондыру

TrackBarl(Win32 қыстырма)Properties (минимум) Min2-шi мағынаны беру(максимум) Max99-шы мағынаны беру (жағдай) Position 2-шi мағынаны беру (Аз өзгерiс) LineSize 1-шi мағынаны беру PageSize

(Бет сайын  өзгерiс)7-шi мағынаны беру (кертiктердiң жиiлiгi) Frequency 7-шi мағынаны беру.

Events On Change Label1.Caption :=IntToStr(TrackBar1.Position); Label3.Caption :=IntToStr(TrackBar1.Position * TrackBar2.Position); if CheckBox1.Checked then TrackBar2.Position :=TrackBar1.Position;

Ерекшеленген объект терезе Object Inspector қыстырмасы оқиғаның есiмi әрекет TrackBar2 (Win32 қыстырма)Properties (минимум ) Min2-шi мағынаны беру (максимум ) Max99-шы мағынаны беру (жағдай ) Position2-шi мағынаны беру (Аз өзгерiс) LineSize1-шi мағынаны беру PageSize (бет сайын өзгерiс)7-шi мағынаны беру (кертiктердi жиiлiгi) Frequency7-шi мағынаны беру.

Events  OnChange Label2.Caption :=IntToStr(TrackBar2.Position); Label3.Caption :=IntToStr(TrackBar1.Position * TrackBar2.Position); if CheckBox1.Checked then TrackBar1.Position := TrackBar2.Position;

GroupBoxl(Standard қыстырма)Properties Caption "Шығарма" қол қою енгiзу.

Label (Standard қыстырма)Properties  (өздiгiнен таңдау ) AutoSizeFalse мағына орнату Caption 2-шi мағынаны беру (тегiстеу ) Alignment(оң шет бойымен тегiстеу) taRightJustify мағына орнату Label2(Standard қыстырма)Properties AutoSize False мағына орнату Caption 2-шi мағынаны беру Alignment (оң шет бойымен тегiстеу) taRightJustify мағына  орнату.

Label3 (Standard қыстырма)Properties AutoSize False мағына орнату Caption 4-шi мағынаны беру Alignment (оң шет бойымен тегiстеу) taRightJustify мағына орнату.

CheckBoxl(Standard қыстырма)Properties Caption "Шаршы" қол қою енгiзу.

Alignment (сол шет бойымен тегiстеу) taLefttJustify мағына орнату. Events  OnClick  TrackBar2.Position := TrackBar1.Position;

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2 бөлім Таймер бағдарламасы

 

2.1 Таймер бағдарламасының  компоненттері

Timer компоненті   Delphi бағдарламасында интервал сағатын көрсетеді. Таймерда өзгерістер бар: мультиплкациялық көрсеткіштер, терезелерді жабу. Timer  Delphi бағдарламасында екі қымет ететін жүктеулері бар.

Олар:  Interval- ол сағаттың минисекундын есептейді, Enabled- жетістігін есептейді. Осылай бағдарламаны өзгерту, үшiн сан шығарма тек қана екi мағыналы емес,сонымен қатар үш мәндi 2 мен 199 бенаралығындағы табу. Осылай бағдарламаны өзгерту, үшiн екi сандарға сомма табу.Бағдарламадан шығатын  есiк үшiн маңдайшада жабатын батырмада тышқанды шертiп жiберу керек.

Бағдарлама әзiрлеудiң жоспарының сипаттамасы:

1. Жаңа жобаны ашу.

2. Құрамдас бөлiктердi даналарды пiшiнінде таратып салып қойып: Shape фигура.

3. Келесi  әрекеттердi орындау.

Ерекшеленген объект терезе Object Inspector қыстырмасы оқиғаның іс әрекеті Form1  Properties Caption пiшiннiң есiмiн қондыру Height 300-шi мағынаны беру, Width 120-шi мағынаны беру (Қызметтiк батырмалар) BorderIcons(тоқтату) biMinimize подсвойства үшiн таңдасан және False (тарқату ) biMaximize мағына Color  үйреншiкті беру романың стилі (BorderStyleBsSingle) мағынаны таңдау.

Events On Mouse Move рәсiмге қосымша параметрлердi алып бередi: Shift - Ctrl Shift басылған перне ауысуда болуы мүмкiндігін көрсетедi немесе ALT ;тышқанның көрсеткiшiн X-көлбеу координата; Y-көрсеткiштiң тiк координатасы.

Ерекшеленген объект Терезе Object Inspector қыстырмасы Оқиғаның есiмi әрекеті.

Shape1(Additional қыстырма)Properties  Height 6l мағынаны беру Width 6l мағынаны беру (пiшiн ) Shape(шеңбер ) stCircle мағынаны таңдау,

(кескiн )Pen(қызылтүс) clRed (түс ) Color мағына подсвойства үшiн таңдау ,(қол ) Brush(мөлдiр ) bsClear (стиль ) Style мағына подсвойства үшiн таңдау (қосылған ) Enabled (жоқ ) False мағынаны таңдау.

Shape2 (Additional қыстырма)Properties Height 6l мағынаны беру Width 6l мағынаны беру Shape (шеңбер ) stCircle мағынаны таңдау.

Pen (сарытүс) clYellow (түс ) Color мағына подсвойства үшiн таңдау

Brush  BsClear Style мағына подсвойства үшiн  таңдау, (қосылған ) Enabled(жоқ ) False мағынаны таңдау.

Shape3 (Additional қыстырма)Properties Height 6l мағынаны беру Width 6l мағынаны беру

Shape (шеңбер ) stCircle мағынаны таңдау Pen (түс,ақшыл,жасыл)

 

clLime (түс  ) Color мағына подсвойства үшiн таңдау. Brush  BsClear Style мағына подсвойства үшiн таңдау қосылған ) Enabled(жоқ ) False мағынаны таңдау.Рәсiм FormMouseMove шақырған OnShape функцияға жазу. Функцияның жұмысы келесi оқиғаларды анықтайды.

Егер тышқанның көрсеткiшi шыраққа бұрмаса, онда түс оны мөлдiрейдi.

Егер тышқанның көрсеткiшi шыраққа бұрса, онда түс оны бағдаршамның түстерiне сәйкес келедi. r: = . Width div 2 ; cx {r – фигураның радиусы}: = . Left + r ; cy {cx, cy – фигураның ортасының координатасы}: = . Top + rd2: (X - cx) = (X - cx) * (Y - cy) *ның (Y - cy) +лары ; OnShape {d2 – орталықтан қашықтықтың шаршысы}: = bsClear ; {тышқанның көрсеткiшi шыраққа бұрмаған, яғни фигураның сыртында болу}if d2 r*r then ObShape: = bsSolid ; тышқанның көрсеткiшi шыраққа бұрған. Edit — Align әмiрдi таңдау. Alignment диалогктiк терезе ашылады.

 Содан(терезеде ортаға келтiру) Center in Window ауыстырып қосқыш сол жағында орнату. (Теңаралықтармен) Space Equally ауыстырып қосқыш оңнан солға орнату. OK батырмада шертiп жiберу. Жоба нысақтаңыз, iске қосыңыз және оны тексерiңiз. Iшкi программаның листингi.

Function OnShape (sh: TShape: X, Y: Integer): TBrushStyle; var r, cx, cy, d2: Integer; begin

r := sh.Width div 2; cx := sh.Left + r; cy := sh.Top + r;

d2 := (X - cx) * (X - cx) + (Y - cy) * (Y - cy); OnShape := bsClear; if d2 > r*r then ObShape := bsSolid; end;

Компонеттер палитрасын панелі құрастырушы таның  негізгі терезенің оң жақ бөлігінде  орналасқан. Ол VCL–ға (Visual Component Library –көрініп тұратын компонеттер кітапханасына) қатынауды ұйымдастырады және  VCL компонеттерінің пектограммалары бейнеленген батырмаларды қамтиды. Таймер бағдарламасының компонеттер политрасының көмегімен қосымша алуан түрлі интерфейстік басқару элементтерін қосуға және алып тастауға мүмкіндік береді. Мысалы батырмаларды мәзірлерді тізімдерді панельдерді және т.б. Компоненттер палитрасы әртүрлі компонеттердің топтары орналасқан бірқатар беттерден тұрады.   Интервал сағатымен жүктегеннен кейін, таймер onTimer-мен бірге бірігеді.   Таймерді қосу үшін Enabled - true - ні  жүктеу  қажет. Таймер үшін  Timer1.Interval:=10000 операторын жүргізу керек. Delphi-де компонеттер палитрасы беттерінің құрамын өзгертуге болады  және  оған өзінің жасаған компонеттердің пиктограммаларын қосуға да   болады.

Егер  1-ші кнопкаға шертсеңіз программадан  шығу әрекеті орындалады. Екінші кнопкаға алдыңғы суретке көшіреді, ал соңғы  кнопка келесі суретке көшіреді.

Егер осы  кнопкалардың астындағы суреті бар  кнопкаға басыңыз, онда сәйкес суретке  көшіріледі.

Қазіргі кезде  жана информациялық технологияның  жетістіктері,идеялары қолданбайтын саланы айту қиын. Ғылымның әр саласының есептері прогрпаммалау тілдерінің көмегімен  шешіліп, күрделі құбылыстарды зерттеу  мен болжау мүмкіндіктері жаңав  деңгейге көтерілді. Таймер  бағдарламалау технологияларының негізгі бағыттарының бірі – объекті бағытталған программалау тілі. Delphi интегралды ортасы объекті программалау принціпіне негізделген. Бұл ортада күрделі қосымшалар, анықтамалық және тестілеу жүйелерін, электрондық оқулықтар, мәліметтер қорын құруға болады.

Қазақстан Республикасында  аппараттандыру процессі басталған  кезден бастап-ақ оны қолданудың тиімді жолдары іздестіріле басталды. Басында  текст теру, электронды кестемен жұмыс жасау сияқты дайын программалардың кзмегіне жүгінсе,қазіргі уақытта әр-түрлі салада өзіне әмбебап бағдарламалар дайындауға көшті.

Оған дәлел  қай жұмыс орнына қабылдаған кезде  компьютерлік біліміңізді сұрайды, тексереді. Міне, осыдан бастап-ақ бағдарламашылардың  жұмысының өрісі кеңеюде деп айқын айтуға болады. Батыс Қазақстанда дәл осы жұмыспен айналысатын фирма жоқ, дегенмен де бағдарламашылар тобы осы жұмысты алысқа шаптырмай-ақ тындырып бағуда.

Қазіргі жоғарғы  оқу орнындағы ақпаратты жүйелер  немесе информатика мамандығы бойынша  оқып жатқан студенттердің дипломдық  жобасының өзі бір саланы автоматтандыруға немесе бір пән бойынша ақпараттандырылған жұмыс орны және тағы да сол сияқты үлкен жобаларды орындауды талап етеді. Бұл орайда менің дипломдық жұмысымды айта кеткен жөн деп есептеймін.

Графикалық  объекттің бетінемәтін шығару үшін TextOut әдісі қолданылады. Осы әдістің  шақыру нұсқауы жалпы жағдайда мынадай  түрде болады:

Объект. Canvas. TextOut(x, y, Текст );

Мұндағы x,y- шығатын мәтінің координат нүктелері;

Текст- айнымалы немесе символдық типті тұрақты (шығарылатын мәтін).

TextOut әдісімен  шығарылатын мәтін облысының оң жақ шекара координаттарын;

PenPos қасиетін пайдаланып алуға болады;

Қарапайым графиктерді  сызу әдістері;

LineTo әдісі түзуді қарандаштың ағымдағы орынан координатасы көрсетілген нүктеге дейін сызады.

Объект. Canvas. LineTo (x,y,);

MoveTo әдісі қарандашты нүктеге апарады.

Объект. Canvas. MoveTo (x,y,);

Ellipse әдісі  эллипс сызады (жеке жағдайда, шеңбер  – параметр мәніне тәуелді  болады):  Объект. Canvas. Ellipse (x1, y1, x2, y2,);

Мұндағы: x1, y1, x2, y2 - ішіне эллипс сызылатын тікбұрыш координаттары.

Arc әдісі  доға сызады:

Объект. Canvas. Arc (x1, y1, x2, y2,x3,y3,x4,y4);

Мұндағы: x1, y1, x2, y2 – эллипс параметрі, эллипс белгілі, яғни сызылатын доға болады.

Rectangle әдісі  тіктөртбұрыш сызады:

Объект. Canvas. Rectangle (x1, y1, x2, y2,);

Терезесі  форма конструкторының терезесі болып  бұл терезеге негізгі конпоненттер орналасады.

Бұл терезеге обьекттер  инспекторы болып,мұнда  обьекттің негізгі параметрлері  енгізіледі.Уақиғалар тізімі жазылады.Мұны view/object inspector немесе F1 клавиші арқылы  экранға шығамыз.  Object inspector терезесі екі жапсырмада тұрады.

Propertits (қасиет)

Events(жағдай)

Терезесі  кодтар  редакторының терезесі болып  табылады.Бұл терезеде формаға қойылған компоненттердің тізімі, компоненттердің уақиғалар тізімі және сол уақиға сәйкес командалар жазылады .

Бір проектімен жұмыс қажеттілігіне  қарай экранда  басқа да терезелер тұруы мүмкін.Жұмыс  жасау барысында негізгі терезеден  басқа терезелерді алып тастауға,орын ауыстыруға болады.Көп терезелі болғанмен  Delphi-де  тек қана бір уақытта  жасауға болады.

Delphi-де  құрылғының қосымша  проекті түрінде жиналған бірнеше  элементтерден тұрады.

Сондықтан кез-келген проект құру барысында оның барлық элементін  сақтайтын каталог  ашқан дұрыс.

Проекті аты проекті файылының  атымен сәйкес келеді және дискіге  сақталу барысында да ресурстар  файлымен  проектілер параметрлері файлы да  осы  атпен аталады. Проект файлының  атын өзгерткенде автоматты түрде осы файл аттары өзгереді. Проектіні құру проект файлын компиляциялау барысында орындалады және қосымшаның ехе файл проект атымен аталады.