Таймер бағдарламасы

Проект  файлын  қарауға  Delphi программалау жүйесі.

Delphi 6 ортасын  жүктегеннен кейін экранда интегралданған  бағдарламанған ортасының терезесі  пайда болады: негізгі терезе, проектілеу  ортасы код редакторы және  объектілер инспекторы.

Экранның  жоғарғы бөлігінде негізгі терезе орналасады. Онда құрал-саймандар тақтасы (Standart. View. Debug және Custom) және компоненттер палитрасы орналасады. Негізгі терезе Delphi 6 ортасы жабылмайынша ашық тұрады. Негізгі терезені жабу арқылы Delphi 6 –ны жабамыз.

Тақырыбында қазіргі ашулы тұрған проектінің аты тұрады. Проекті орындалу немесе проектілеу режимінде ашық тұрыуы мүмкін. Проект орындалу режимінде ашық тұрса  онда [Running] сөзі қосылып жазылады.

Мәзір жолағы бағдарламаны басққарудағы, тестілеуге және құруға керекті командалардан  тұрады.

Құрал-саймандар  тақтасындағы түймелер мәзірдегі белгілі  бір командаға сәйкес келеді. Мысалы File мәзіріндегі Open командасын таңдасақ та немесе Standard құрал-саймандар тақтасынан Open кнопкасын бассақ та бір нәтижеге әкеледі. Құрал-саймандар тақтасындағы пернелер көмекші түсіндірмелермен (подсказка) жабдықталған. Егер тышқан курсорының перне қасына жақындастық  онда көмекші түсіндірме шығады. Қолданушы  құрал-саймандар тақтасының орналасуын, көрініп немесе көрінбей тұруын Customize диалогтық терезесі арқылы өз қалауынша  өзгерте алады және оларды тышқан курсоры арқылы жылжытуына болады. Customize терезесіндегі құрал-саймандар  тақтасының үлгісінен тышқанның  оң жақ пернесін басу арқылы шақырылады (1 – суретте көрсетілген).

1 – суретте Unit1.pas терезесі

 

Компоненттер  палитрасындағы компоненттер арқылы бағдарлама құрылады. Компоненттер Delphi бағдарламасының  қолданушы интерфейсінқұруға көмек  береді. Ең бірінші Delphi-ді жүктегенде Standard палитрасы ашық тұрады. Қолданушы  зө қалауынша, компоненттер палитрасының орналасуын реттеуге болады. Осы өзгерістердің  барлығын Palette Properties терезесінде жүзеге асырылады. Бұл терезені 2 жолмен шақыруға болады.

Палитраның  кез-келген жерінен тышқанның оң жақ пернесін басып Properties мәзірің  тандау.

Delphi-дің  артықшылықтары:

Ø қосымшаны  өндеу жылдамдығы;

Ø жасалған қосымшаның өнімділігінің жоғарғылығы.

Терезесі  форма конструкторының терезесі болып  бұл терезеге негізгі конпоненттер орналасады.

Бұл терезеге обьекттер  инспекторы болып,мұнда  обьекттің негізгі параметрлері  енгізіледі.Уақиғалар тізімі жазылады.Мұны view/object inspector немесе F1 клавиші арқылы  экранға шығамыз.  Object inspector терезесі екі жапсырмада тұрады. Propertits (қасиет) Events (жағдай) терезесі кодтар  редакторының терезесі болып табылады.

Бұл терезеде формаға қойылған компоненттердің тізімі, компоненттердің уақиғалар тізімі жәнә сол уақиға сәйкес командалар жазылады. Бір проектімен жұмыс қажеттілігіне  қарай экранда басқа да терезелер тұруы мүмкін. Жұмыс жасау барысында негізгі терезеден басқа терезелерді алып тастауға,орын ауыстыруға болады.Көп терезелі болғанмен  Delphi-де  тек қана бір уақытта жасауға болады.

Delphi-де  құрылғының қосымша  проекті түрінде жиналған бірнеше  элементтерден тұрады.

Олар:

- проект коды ( .dpr кеңейтілген мен берген формада сақталады )

- форма модулі (.dfm)

- модулдер(.pas)

- обьектілер параметрі(.opt)

Копилтильда таңбасымен өзгеріс  енгізеді.Ең қарапайым проектінің өзі  көп формадан тұрады. Сондықтан кез-келген проект құру барысында оның барлық элементін сақтайтын каталог  ашқан дұрыс.

Проекті аты проекті файылының  атымен сәйкес келеді және дискіге  сақталу барысында да ресурстар  файлымен  проектілер параметрлері файлы да  осы  атпен аталады.

Проект файлының  атын өзгерткенде автоматты түрде  осы файл аттары өзгереді. Проектіні құру проект файлын компиляциялау барысында орындалады және қосымшаның ехе файл проект атымен аталады. 

 Проект  файлын  қарауға  және өңдеуге болады. Ол үшін Progect/View Sourec  (проект) (просмотр источника) командасы арқылы ашылады. Формаларды қарау үшін  View Forms…Shift+F12 басу керек.

Ақпарарттық технологиялары жумыс орнында пайдалану  өте тиімді екенін с езінген адамдар оны қолданысқа енгізуге үлкен құлшыныс білдіріпотыр. Апталап жасайтын жұмысты компььютер көмегімен жылдам жүзеге асыруға болады. Сол себепті де ақпараттық технологияларды пайдалану өте тиімді.

 Электронды  мәлмет алмасу көптеген жолға  кететін қаражатты үнемдейді.  Оған қоса ақпараттың толық  және жылдам жетуіне сенімді  болуға болады. Есеп беру жүйесінің  сол бойда беріліуі ақпараттық  технологияларға басқа мүмкіндік  қалдырмай отыр.

Себебін айтып  жатытудың өзі артық фирмлардың ашылу сәтінен бастап-ақ ақпараттық технологиялар бөлменің қайсы бір  түпкірінде және көптеген отырып жұмыс  жасайтын қызметкердің алдында болады.

Тіпті мектептерде ақпараттық технологиялардың барлық түрі, атап айтар болсақ: комьютер, сканер, приниер,  факс және басқа да технологиялармен қамтылған. Бір кездері бір мектепте бір ғана  басу машинкасымен көптеген жұмыс орындалған.

  «Қазақстан  – 2030» стратегиялық бағдарламасы  приоритеттерінің бірі ұлттық  білім моделін қалыптастыру тенденциясымен  және Қазақстан білім жүйесін  бүкіл әлемдік білім кеңістігіне  кіріктірумен сипатталатын білім  беру саласы болып табылады. Қазір  бүкіл әлемде индустриялдық қоғамнан  интерактивті қатынас жасауға  және оны жүзеге асыратын техникалық  мүмкіндіктерді тұрақты түрде  дамытып отыра алатын информациялық  қоғамға, яғни негізгі рөлді  информацияны алу, өңдеу, сақтау, тасымалдау, тарату және  пайдалану  істерді атқаратын жаңа қоғамға  көшу процесі жүріп жатыр. Информациялық  қоғамға  ауысу информациялық   және коммуникациялық  технологияларды  дамыту мен күнделікті тұрмыста  пайдалану (конвергенциялау) жолымен, яғни қоғамды ақпараттандыру істерін дамыту арқылы іске асырылады.

Информациялық қоғамға көшу  процесінде информация құндылығы өзгеріп, біздің уақыт, кеңістік және қашықтық ұғымдары туралы да түсінгіміз кеңейіп, осылардың барлығы жаңа мәдениетті – информациялық мәдениттің тууына себепші болджы. Информациялық  мәдениетті информациялық процестерді  уйымдастырудағы адамдардың информациялық  қарым-қатынасын қанағаттандыру, қабылданған  шешімдердің тигізетін әсерін болжап, әлемді біртұтас күйде көрсете алатын информацияны жасау, сақтау, өндеу, тасымалдау, бейнелеу және пайдалану істерін  тиімді ұйымдастыру жолындағы жеткен деңгей түрінде қарастыру керек.

Мұндағы: х 1, у 1 және х 2, у 2,- сол жақ үстінгі және оң жақ астыңғы тіктөртбұрыш бұрыштарының координаттары.

FillRect  әдісі  Brush.Color  қасиеті арқылы берілген  түсімен тіктөртбұрышты бояйды. Бұл әдістің бір ғана параметрі  бар, бұл структураның Trect типі.

 Мысалы:

        Var

R: Rect (20, 20, 150, 150);

With Canvas do

begin

Brush.Color: = clRed;

FillRect (R);

End;

End;

Canvas объектінің қасиеттері.

 Жоғарыда  айтып кеткендей, программа орындайтын  графиктерді бетке шығару үшін   Canvas қасиеті келеді. Canvas объектіснің Pixels қасиетін пайдалана отырып, графикалық беттің кез келген нүктесін қажетті түске бояуға болады. Мысалы ( нұсқауы): Form 1. Canvas  Pixels 10, 10 : = clRed;Форманың бетіндегі нүктені қызыл түске бояйды. Delphi ортасының графикалық мүмкіндіктері сипаттайтын программа.

 Курстық  жұмысына Дельфидің графикалық  мүмкіндіктерін айқын көрсететін  программа жазып шықтым. Ол программаның қызметі суреті слайд шоу түрінде көрсететін мүмкіндігі бар программа. Программа іске қосқанда төмендегідей терезе пайда болады: 

Объект. Canvas. LineTo(x,y,);MoveTo әдісі қарандашты нүктеге  апарады.

Объект. Canvas. MoveTo(x,y,);Ellipse әдісі эллипс сызады (жеке жағдайда, шеңбер – параметр мәніне тәуелді болады):  Объект. Canvas. Ellipse(x1, y1, x2, y2,);

Мұндағы: x1, y1, x2, y2- ішіне эллипс сызылатын тікбұрыш координаттары.

Arc әдісі  доға сызады:Объект. Canvas. Arc (x1, y1, x2, y2,x3,y3,x4,y4);

 Мұндағы: x1, y1, x2, y2 – эллипс параметрі, эллипс белгілі, яғни сызылатын доға болады.Rectangle әдісі тіктөртбұрыш сызады: Объект. Canvas. Rectangle (x1, y1, x2, y2,);

Терезесі  форма конструкторының терезесі болып  бұл терезеге негізгі конпоненттер орналасады.

Delphi-де  құрылғының қосымша  проекті түрінде жиналған бірнеше  элементтерден тұрады.

Delphi 6 ортасын  жүктегеннен кейін экранда интегралданған  бағдарламанған ортасының терезесі  пайда болады: негізгі терезе, проектілеу  ортасы код редакторы және  объектілер инспекторы.

Қазіргі кезде  жана информациялық технологияның  жетістіктері,идеялары қолданбайтын саланы айту қиын. Ғылымның әр саласының есептері прогрпаммалау тілдерінің көмегімен  шешіліп, күрделі құбылыстарды зерттеу  мен болжау мүмкіндіктері жаңав  деңгейге көтерілді. Программалау технологияларының  негізгі бағыттарының бірі – объекті  бағытталған программалау тілі. Delphi интегралды ортасы объекті программалау принціпіне негізделген. Бұл ортада күрделі қосымшалар, анықтамалық және тестілеу жүйелерін, электрондық оқулықтар, мәліметтер қорын құруға болады.

Қазақстан Республикасында  аппараттандыру процессі басталған  кезден бастап-ақ оны қолданудың тиімді жолдары іздестіріле басталды. Басында текст теру,электронды кестемен жұмыс жасау сияқты дайын программалардың кзмегіне жүгінсе,қазіргі уақытта әр-түрлі салада өзіне әмбебап бағдарламалар дайындауға көшті.

Оған дәлел  қай жұмыс орнына қабылдаған кезде  компьютерлік біліміңізді сұрайды,тексереді. Міне, осыдан бастап-ақ бағдарламашылардың  жұмысының өрісі кеңеюде деп айқын айтуға болады. Батыс Қазақстанда дәл осы жұмыспен айналысатын фирма жоқ, дегенмен де бағдарламашылар тобы осы жұмысты алысқа шаптырмай-ақ тындырып бағуда.

Қазіргі жоғарғы  оқу орнындағы ақпаратты жүйелер  немесе информатика мамандығы бойынша  оқып жатқан студенттердің дипломдық  жобасының өзі бір саланы автоматтандыруға немесе бір пән бойынша ақпараттандырылған жұмыс орны және тағы да сол сияқты үлкен жобаларды орындауды талап  етеді. Бұл орайда менің дипломдық  жұмысымды айта кеткен жөн деп  есептеймін.

Графикалық  объекттің бетінемәтін шығару үшін TextOut әдісі қолданылады. Осы әдістің  шақыру нұсқауы жалпы жағдайда мынадай  түрде болады:

Объект. Canvas. TextOut(x, y, Текст );

Мұндағы x,y- шығатын мәтінің координат нүктелері;

Текст - айнымалы немесе символдық типті тұрақты (шығарылатын мәтін).

TextOut әдісімен  шығарылатын мәтін облысының  оң жақ шекара координаттарын, PenPos қасиетін пайдаланып алуға болады,қарапайым графиктерді сызу әдістері.  LineTo  әдісі түзуді қарандаштың ағымдағы орынан координатасы көрсетілген нүктеге дейін сызады.

Объект. Canvas. LineTo(x,y,);

MoveTo әдісі қарандашты нүктеге апарады.

Объект. Canvas. MoveTo(x,y,);

Ellipse әдісі  эллипс сызады (жеке жағдайда, шеңбер  – параметр мәніне тәуелді  болады):  Объект. Canvas. Ellipse(x1, y1, x2, y2,);

Мұндағы: x1, y1, x2, y2- ішіне эллипс сызылатын тікбұрыш координаттары.

Arc әдісі  доға сызады:

Объект. Canvas. Arc (x1, y1, x2, y2,x3,y3,x4,y4);

Мұндағы: x1, y1, x2, y2 –эллипс параметрі, эллипс белгілі, яғни сызылатын доға болады.

Rectangle әдісі  тіктөртбұрыш сызады:объект. Canvas. Rectangle (x1, y1, x2, y2,);

Терезесі  форма конструкторының терезесі болып  бұл терезеге негізгі конпоненттер орналасады.

Бұл терезеге обьекттер  инспекторы болып, мұнда  обьекттің негізгі параметрлері  енгізіледі.  Уақиғалар тізімі жазылады. Мұны View/Object Inspector немесе F1 клавиші арқылы  экранға шығамыз.  Object inspector терезесі екі жапсырмада тұрады. Propertits (қасиет),  Events(жағдай)

Терезесі  кодтар  редакторының терезесі болып  табылады.Бұл терезеде

Формаға қойылған компоненттердің тізімі, компоненттердің  уақиғалар тізімі жәнә сол уақиға сәйкес командалар жазылады .

 Бір проектімен  жұмыс қажеттілігіне  қарай  экранда басқа да терезелер  тұруы мүмкін. Жұмыс жасау барысында негізгі терезеден басқа терезелерді алып тастауға,орын ауыстыруға болады. Көп терезелі болғанмен  Delphi-де  тек қана бір уақытта жасауға болады. Delphi-де  құрылғының қосымша проекті түрінде жиналған бірнеше элементтерден тұрады.Олар:

- проект коды (.dpr кеңейтілген мен берген формада сақталады )

- форма модулі (.dfm)

- модулдер(.pas)

- обьектілер параметрі(.opt)

Копилтильда таңбасымен өзгеріс  енгізеді. Ең қарапайым проектінің өзі көп формадан тұрады. Сондықтан кез-келген проект құру барысында оның барлық элементін сақтайтын каталог  ашқан дұрыс.

Проекті аты проекті файылының  атымен сәйкес келеді және дискіге  сақталу барысында да ресурстар  файлымен  проектілер параметрлері файлы да  осы  атпен аталады. Проект файлының  атын өзгерткенде автоматты түрде осы файл аттары өзгереді. Проектіні құру проект файлын компиляциялау барысында орындалады және қосымшаның ехе файл проект атымен аталады.

Графикалық объекттің  бетінемәтін шығару үшін TextOut әдісі  қолданылады. Осы әдістің шақыру нұсқауы жалпы жағдайда мынадай  түрде болады:

Объект. Canvas. TextOut(x, y, Текст );Мұндағы x,y- шығатын мәтінің  координат нүктелері;

 Текст - айнымалы немесе символдық типті тұрақты (шығарылатын мәтін). TextOut әдісімен шығарылатын мәтін облысының оң жақ шекара координаттарын,PenPos қасиетін пайдаланып алуға болады.

LineTo әдісі түзуді қарандаштың ағымдағы орынан координатасы көрсетілген нүктеге дейін сызады.Объект. Canvas. LineTo(x,y,);MoveTo әдісі қарандашты нүктеге апарады.  Объект. Canvas. MoveTo(x,y,);Ellipse әдісі эллипс сызады (жеке жағдайда, шеңбер – параметр мәніне тәуелді болады):  Объект. Canvas. Ellipse(x1, y1, x2, y2,);Мұндағы: x1, y1, x2, y2- ішіне эллипс сызылатын тікбұрыш координаттары.