Таймер бағдарламасы

Arc әдісі доға сызады:Объект. Canvas. Arc (x1, y1, x2, y2,x3,y3,x4,y4);

Мұндағы: x1, y1, x2, y2 – эллипс параметрі, эллипс белгілі, яғни сызылатын доға болады.

Rectangle әдісі  тіктөртбұрыш сызады:

Объект. Canvas. Rectangle (x1, y1, x2, y2,);

Программа   кодының   терезесі: Программа (немесе Модуль) кодының терезесі программаның мәтінін құруға және оны түзетуге арналған. Бұл мәтін арнайы ережелер бойынша құрылып, алгоритм жұмысын анықтайды.

Delphi жүйесінде Pascal тілінің ұлғайтылған және дамытылған нұсқасы – Object Pascal программалау тілі қолданылады. Delphi ортасы іске қосылғанда программа кодының терезесі Windows ортасының бос терезесінің бастапқы кодынан тұрады. Жаңа форманың кодына Delphi ортасы бұл қатарларды автоматты түрде қосып отырады.  
Жобаны құру барысында осы кодқа қажетті өзгерістер енгізіледі. Delphi ортасы Unit, Unit 1 және implementation қатарларының аралығын өзгертіп отырады, ал программалаушының жұмыс аймағы – {SR*DFM} және END қатарлар аралығы бойынша  
 Оператор дегеніміз – алгоритмді жүзеге асыру барысындағы орындалатын іс-әрекеттерді анықтайтын тілдің қарапайым сөйлемі. Операторлар жазылу ретінде қарай бірінен кейін бірі тізбектеліп орындалады. 
Басқару операторлары программа қатарларының орындалу реттілігін өзгертеді. Олар шартты тексерту, таңдау және цикл операторларына жіктеледі. Шартты оператор кейбір шарттарды тексеруге және тексеру нәтижесіне байланысты мына немесе келесі әрекетті орындауға мүмкіндік береді. Шартты оператор “Иә” немесе “Жоқ” деп жауап беруге болатын белгілі бір логикалық шартты тексереді.  
Шартты оператор құрылымы мынадай: 
if <шарт> then <1-оператор> else <2-оператор>;  
Шарт оператор келесі алгоритм бойынша жұмыс істейді: егер оның нәтижесі ақиқат, яғни құптарлық болса (иә), онда бір программалық тармақ орындалады. Тексеру нәтижесі жалған болған жағдайда (жоқ), программаның басқа бір тармағы жүзеге асырылады. Мұнда есептің шартына байланысты тармақталу алгоритмдерінің “Таңдау” немесе “Аттап өту” мүмкіндіктерінің бірі орындалуы тиіс. 

Delphi ортасында  таңдау оператормен жұмыс істеу.  
Таңдау операторы программаның мүмкін болатын бірнешежалғасының бірін таңдауға мүмкіндік береді. Таңдау операторының құрылымы мынандай: 
Case< ключ выбора> of <список выбора> [else<операторы>] end;  
Таңдау операторлар келесі алгоритм арқылы жұмыс істейді: Case операторы айнымалының мәнін мүмкін болатын қатарымен салыстырады және әр мәнге сәйкес әр түрлі операторларды орындайды. ELSE сөзінің болуы міндетті емес, егер ол болмаса, яғни жәй ол өрнек ешбір мәнге сәйкес болмаса, онда, CASE-тің END

Компоненттер жинағы – Delphi-ң негізгі байлығы болып табылады. Ол негізгі терезенің оң жағында орналасып, қажетті компонентті тез табуға арналған белгілерде тұрады. 
 Компонент деп белгілі бір қасиеттерді иемденген және форма терезесінде кез-келген объектіні орналастыру мүмкіндігін туғызатын функциональды элементті айтады. Delphi ортасының компоненттері 19 топқа бөлінген, ол топтарды парақтар деп атаймыз.

Форма құрастырушының және объектілер бақылаушысының терезесі. Форма құрастырушының немесе форманың терезесі – болашақ программаның Windows жобасы. Алдымен бұл терезе бос  болады. Бұл терезенің жұмыс аймағы координаттық тордың нүктелерімен реттелген. 
 Формада орналасқан әр компоненттер өзінің мекен-жайымен, мөлшерімен және түсімен анықталады. Форманы құрастыру File=>New=>Form опциялары арқылы орындалады. Шығып тұрған бос формаға бір компонентті, мысалы Standard парағының Button батырмасын орналастыру үшін компоненттер жинағындағы Standard белгісін сырт еткізіп, парақты екпінді күйге келтіру керек.

Button батырмасының  кескінің ажырату үшін тышқанды  баспай тұрып парақта орналасқан  белгілердің үстінен жылжытып  көрген сәтте компоненттердің  аты шығып тұрады. 

 Қорытынды

 Мен  өзімнің курстық жобамда таймерді жасадым. Менім жасаған таймерімде Button, Label, Form 1, Win32, Sustem, Standart батырмаларын қолдандым, соның ішінде Button перенесін 3 рет қолдандым. Мысалы:  Delphi-де Button пернесін басып, сондай әрбір жасаған Button-ның ішіне кодттарды жазу керек. Label батырмасы ол таймердің басты экраны деуге болады және жасалған таймерде секундомер бар. Таймер бағдарламасын іске қосқанда  жұмыс істейді.

Ол қанша  жүгіргеннің уақытын дәлме-дәл көрсетіп тұрады. Осы жасалған таймер кодтарын кітаптардан қарап жасадым. Бұнда компонеттер палитрасынның панелінде құрастырушы негізгі терезенің оң жақ бөлігінде орналасқан.

Бұл курстық  жұмыстың мақсаты Delphi ортасының графикалық мүмкіндіктерін  көрсететін программа  және теориялық материал дайындау болды. Ізденістерімнің нәтижесінде мен  көптеген қызықты жайттарға тап болдым, және де көп материалдарды игеріп қана қоймай,графикалық мүмкіндіктерін үйрендім. Жалпы курстық жұмыс мен үшін өте пайдалы болды.

Ол VCL–ға (Visual Component Library –көрініп тұратын компонеттер  кітапханасына) қатынауды ұйымдастырады  және  VCL компонеттерінің пектограммалары  бейнеленген батырмаларды қамтиды. Компонеттер политрасының көмегімен  қосымша алуан түрлі интерфейстік басқару элементтерін қосуға және алып тастауға мүмкіндік береді. Мысалы: батырмаларды мәзірлерді тізімдерді панельдерді және т.б. компоненттер палитрасы әртүрлі компонеттердің топтары орналасқан бірқатар беттерден тұрады.

Delphi-де компонеттер  палитрасы беттерінің құрамын  өзгертуге болады  және  оған  өзінің жасаған компонеттердің  пиктограммаларын қосуға да болады.

 Құрал-саймандар панелі терезенің сол жақ бөлігінде орналасқан және негізгі мәзірдің ең қажетті командаларына ыңғайлы және шапшаң үндеуді қамтамасыз етеді. Құрал-саймандар панеліндегі командалар жинағын осы панельдің қалқымалы(контекст) мәзірдегі Customize командасының көмегімен баптауға болады.

Құрал-саймандар  панелі анықтамалық жарлықтары бар батырмалары орналасқан 4 қосалқы панельден тұрады: жаңа мәлеметтер(New Items),файлды  ашу (Open File), сақтау(Save), барлығын сақтау (Save All), жобаны ашу(Open Project), жобаға файлды қосу(Add File To Project), жобадан файлды алып тастау (Remove File From Project), анықтама мазмұны 1(Help Contents).

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

1. Орысша-қазақша түсіндірме сөздік. Орысша-қазақша сөздік SOYLEM бағдарламасы. Атауы: технология Delphi 2006. Жаңа мүмкiндiктер 
   Автор: Сергей Бобровский Баспа: Питер, шығарудың жылы: 2006.-450 бет.
2. Атауы:  Разработка клиент-серверных приложений в Delphi 
   Автор: Андрей Шкрыль Баспа: БХВ-Петербург, шығарудың жылы: 2006.-340 бет.
3. Атауы: Delphi. Профессиональное программирование Автор: Дмитрий Осипов Баспа: Символ-Плюс, шығарудың жылы: 2006.-456 бет.
4. Атауы: Разработка Web-служб средствами Delphi Автор: Петр Дарахвелидзе, Евгений   Марков Баспа:  BHV - Санкт - Петербург. 
   шығарудың жылы: 2003.-540 бет.
5. Атауы: Delphi в задачах и примерах Автор:  Никита Культин 
   Баспа: БХВ-Петербург,  шығарудың жылы: 2003.-450 бет.
6. Атауы: Delphi. Трюки и эффекты Автор: А. Чиртик, В. Борисок, Ю. Корвель  Баспа: Питер, шығарудың жылы: 2007.-345 бет.
7. Атауы: Графика   в проектах Delphi Автор:  Дмитрий Осипов, 
   шығарудың жылы: 2008.-456 бет.
8. Атауы: Delphi 7. Наиболее полное   руководство  
   Автор: Анатолий Хомоненко, Владимир Гофман, Евгений Мещеряков, Владимир Никифоров, шығардың жылы: 2008.-654 бет.
9. Атауы: Delphi 6/7. Базы данных и приложения. Лекции и упражнения 
   Автор: С. П. Кандзюба, В. Н. Громов, шығарудың жылы: 2002.-645 бет.
10. Атауы: Самоучитель Delphi .NET Автор: А. Хомоненко,шығарудың жылы: 2006.- 465 бет
11. Атауы: Лекции по программированию на delphi 7 Автор: Егоров Егор, шығарудың жылы: 2008.-321 бет.
12. Атауы: Работа с локальными базами данных в Delphi 5 
    Автор: А. Я. Архангельский, шығарудың жылы: 2000.-340 бет.
13. Атауы: Язык SQL в Delphi 5 Автор: А. Я. Архангельский 
    Баспа: Бином, жылы: 2000.-467 бет.
14. Атауы: Создание компонентов в среде Delphi. Руководство разработчика Автор: Голованов М., Веселов Е., жылы: 2004.-478 бет.
15. Атауы: Delphi 6. Наиболее полное руководство Автор: Владимир Гофман, Анатолий Хомоненко,шығарудың жылы: 2001.-487 бет.
16. Атауы: Delphi 7 на примерах Автор: Шпак Ю.А., шығарудың  жылы: 2003.-356 бет.
17. Атауы: Delphi на примераx  Автор: Артур Маслобоев, Виктор Пестриков, шығарудың жылы: 2005.-547 бет.
18. Атауы: DirectX и Delphi. Разработка графических и мультимедийных приложений (+CD-ROM)Автор: С. Есенин, шығарудың жылы: 2006.-378 бет.
19. Атауы:Delphi 2006. Справочное пособие, шығарудың жылы: 2006 
    Баспа: А. Я. Архангельский // БИНОМ 2006.-478 бет.
20. Атауы:   Delphi  2005.  Секреты  программирования 
    Автор: Фленов Михаил Баспа: Питер, шығарудың жылы: 2006.-890 бет.