БАҚ өкілдері

етпеу немесе сот әділдігінің беделін қамтамасыз ету ... ... ... мен ... яғни алғы ... және ... шаралармен үлестіріледі» делінген[26].

Бұл жерде бұқаралық ақпарат құралдарының қызметінің заңдылығы туралы,

ішкі ... ... ... және ... ... ... халықаралық қалыптар мен талаптарға сай келу ... ... ... ... ... ... ... құралдары туралы

заңында «бұқаралық ақпарат құралы-тұлғалардың шектеусіз топтарына арналған

баспа, ... өзге де ... мен ... ... ... ... ... ақпарат құралдары қызметі тек

әлеуметтік маңызды мәселелермен қоғамды ақпараттандыру ғана емес, сондай-ақ

бұқаралық сана үшін ... ... ... қатар бір мезетте

оның құралы ретінде саяси ... ... ... ... ... ... ... құралдары тек ... ... ... көзқарастарды насихатау үшін ғана орын алған

болатын.

Бүгінгі қоғам жағдайында насихаттау кең ... ... ... ... ... бір көзқарастарды қалыптастыру,

адамдар іс-әрекетіне әсер ету мақсатында білім, көркем ... ... де ... ... ... ... насихаттау ол пайда болған

аудитория ерекшелігін, ... ... ... ... ... ғылым, өнер түсіндіріліп таратылады және дамиды, молаяды.

Ал, тар мағынада -белгілі бір лидердің, ... және ... мен ... ... ... ... ... насихаттау рухани

қызметтің ерекше саласына айналып отыр және ... ... ету ... ... ... құрайды. Оның негізгі ... әсер ... ... ... ... ... - жаңа ... арақатынасы әрдайым әлеуметтік зерттеудің

әдеттегі обьектісі болған. Қазіргі жағдайдың ... ... ... үшін бір ... ... және теориялық деңгейдегі

зерделеу арқылы, оның негізінде қорытынды мен ... ... ... ... ... ... оның мақсаты мен міндетін

анықтау, халықаралық деңгейде барлық ... үшін ... ... және оны ... асыру қажет. Міне, оны жердегі қоғам жердегі

«ақпараттық ... ... ... ... ... емес, бүгінгі

күндегі шынайы объективті белгілер. Сондықтан, ақпараттық ... ... ... үшін ... ... ... ... қажет. Бірақ азаматтық қоғамның қалыптасуының жағымды жағымен қатар

қауіптілігі де бар. ... ... ... ... ... туралы өзекті мәселе туындайды.

Ақпарат индустрияның ... ... ... ... технологияның жаңа рөлі тиісті құықтық рәсімдеуді қажет

етеді. Прогресті ... ... ... ... үшін ... жетілдіруді талап етеді. Бүгінгі таңда технологиялық төңкеріс

кезеңі-ақпараттық қоғамның қалыптасуы ... ... ... ... ... ... қоғамдағы әлеуметтік құрылысты демократиялық

институттың дамуындағы өзгерістерге әсер етеді, нәтижесінде ... ... ... ... Бұл ... ... 60-70 жылдары

ғылыми зерттеу сипатына да ие болған.

«Ақпараттық қоғам» ... ... ... оның ... ... ... Әдебиетке көз жүгіртсек, жаңа ақпараттық

және телекоммуникациялық технологияны бұқаралық пайдалану кезеңі бұқаралық

ақпарат құралдарын иеленетін адамдар тобына ... ... ... және ... ... бақылауға мүмкіндік береді»-дейді, өз еңбегінде

А.Г.Рухтер[28].

Сондықтан ақпараттық қоғамға өтуде негативтік салдарды ... ... ... ... ... яғни мемлекеттік бағдарлама қажет.

Дегенмен ақпараттық қоғамға бағытталған қоғамдық қатынастарды реттейтін

нормативтік ... ... ... ... ... шоғырландырудың позициясын өзгертудің, ақпарат жеткізімі және

байланыс қызметін реттеумен, компьютерлік жүйе арқылы ... және ... ... ... ... ... шешу үшін ... танытып

ортыр деуге болады.

Себебі, бұл заңдардың көпшілігі жаңа бұқаралық ақпарат құралдары жаппай

таратудан ... ... ... олар ... қажеттілігін

дәлелдеді. Бірақ осы заңдардың жаңа электрондық айналымға қолдануы туралы

өзекті ... тұр және ... ... ... бейнелейді.

Осы мақсатта мемлекет құқықты қолдану тәжірибиесін қарастыратын жұмыс

тобын құрайды. Мұндай топ ... ... де ... ... ... «Бұқаралық ақпарат құралдары туралы» заңның жаңа

редакциясын ... ... ... ... ... туралы Қазақстан

Республикасы Ақпарат ... 2004 ... 10 ... №225 бұйрығы

дәлел болады[29].

Біздің еліміздегі жаңа әлемдегі әлеуметтік қайта құрумен қатар жүріп

келе жатқан ... ... ... ... қоғамға »

бағытталуда.

«Бұл жерде технологиялық жетістік, ұйымдық қосылу, заң ... ... жаңа ... демократияның жаңа нысанының

көрініс алуы, экономикалық дамудағы ақпараттың рөлі, ... ... ... сөз ... ... ... Е.Л.Вартанова[30].

Осы өзгеріс тарихи қысқа мерзімде, бір ұрпақтың көзалдында өтуде және

ақпараттық ... өту үшін алғы ... ... ... ... ... пайдаланудың қоғамдық рөлі туралы ... ... ... және теледидар басшысы А.Дзанакк: «Баспа, кино,

радио және ... ... ... құралдары деп атайды және

ақпарат пен коммуникацияны ажырата білу ... ... ... ... ... ғана емес, мекен тарапынан жауапты

редакцияның көрініс алу процесі. Ал насихаттау ... ... ... ... дейді: «қоғамның ой-пікірінше және әрекетіне әсер ... ... ... ... мен әрекеттер насихаттауды білдіреді.

Насихаттау мен қоғамның коммуникация ұғымдары ... мәні ... ... ... ... құқықта ақпаратты халыққа беру ... ... ... ... ... 1923 жылы ... ... күрес туралы Конвенция, 1936 жылы әлем мүддесі үшін

радиохабарды пайдалану туралы халықаралық ... 1948 жылы ... және ... сипаттағы визуальдық және дыбыстық ... ... ... туралы келісім, 1950 жылы ғылыми және мәдени

сипаттағы материлдарды шығару ... ... 1958 жылы ... ... ... 1958 жылы ... ... арнайы

басылымдар мен үкіметтік құжаттардың алмасуы туралы Конвенция, 1979 ... және ... ... ... Халықтық Одақтық Регламенті

(2002 жылғы өзгертулер мен ... ... ... ... ... адам ... жалпы декларациясымен (19-бап) және 1966 жылы азаматтық

және саяси құқықтары ... ... ... (19-20 ... ... ... ... 1950 жылы адам құқығы туралы Еуропалық және

1969 жылы Американдық конвенцияларымен реттелінеді[32].

Отарлау саясатымен ... ... ... ... ... ... да қабылданды. Олардың ішінде: 1969 жылы отар елдер мен

халықтарға тәуелсіздік беру туралы Декларация, 1969 жылы ... ... даму ... ... ... халықаралық құқықтың нормалары мен

қағидаларының жиынтығы бұқаралық ақпарат ... ... ... бір ... ... құрайды, және де ақпарат пен халықаралық алмасу

белсенділігін арттыруға ықпал етеді,-делінген[33].

Халықаралық құқықта белгілі бір ... ... ... ... ... ... қалыптар да орын алған. Оның ішінде соғыс пен милитаризмға

тыйым салу ... ... орын ... ... 1936 жылы әлем ... үшін

радиохабарларды пайдалану туралы халықаралық конвенцияда радиохабар әлем

мүддесі үшін пайдалану тиіс делінген.

Конвенцияда «өзге ... ... ішкі ... ... ... арандататын ақпараттарды беруге (1-бап), соғысты

насихаттауға ... ... ... ... өз ... осы

ережелерді орындау жауапкершілігі жүктеледі. Азаматтық және саяси ... ... ... 20-бабында: «соғысты кез келген ... ... ... ... тиіс»,-делінген[34].

Сондай-ақ, халықаралық құқық қағидасы туралы БҰҰ-ның Декларациясында

да соғысты насихаттауға тыйым салынатын нормалар көрініс алған. Мемлекеттер

арасындағы достық ... мен ... ... 1970 ... ... ... былай делінген: «БҰҰ-ның мақсаты мен қағидаларына сәйкес,

мемлекеттер ... ... ... бас ... ... ... Бас Ассамблеясы 10-шы арнайы сессиясының қорытынды құжатында да соғысты

насихаттауға тыйым салынды, осы тыйым салу ... ... ... ... ... мақсатында қарусыздандыру туралы ақпаратты

тарату міндетімен толықтырылған. Ал, 1982 ... ... 12-ші ... жалпы әлемдік компаниясы туралы құжатқа келісім беріліп,

компанияның мақсаты қарусыздану және қаруландыру ... ... ... ... ... Сонымен қатар, 1975 жылы

Еуропа қауіпсіздігі және ынтымақтастығы жөніндегі Кеңесінің ... де ... ... ... талқыланылды. Кеңеске қатысушы

елдер- ... ... ... және ... мақсатына сай

келмейтін кез келген күштен бас ... ... ... ... ... ... екінші қағида болып нәсілдік

және дискриминацияның өзге де түрлерін насихаттауға тыйым салынды. Олардың

қатарына 1948 ... ... ... алдын алу және ол үшін жазалау

туралы Конвенцияны, 1973 жылғы апартеидтік ... ... және ол ... туралы Конвенцияны, 1966 жылғы нәсілшілдік дискриминацияның барлық

түрін жою туралы халықаралық конвенцияны жатқызуға ... ... ... ... ... ... және ... қызметінің белсенділігінің өсуі, бейбітшілікті

қамтамасыз ету ісінде ақпарат рөлінің күшеюі ақпарат алмасу саласындағы

мемлекеттер ынтымақтастығын құқықтық ... ... ... ОҚО ... ... ... ... өзекті мәселелері

Бұқаралық ақпарат құралдары халықтың, әсіресе, жас ұрпақтың рухани

мәдениет құндылықтарынан білім алуына зор ... ... ... ішінде

ұрпақ тәрбиесіне тікелей ықпал ету ... ... ... ... ... газеттер қоғамдық пікірді қалыптастыруда ... ... ... ... Президенті Н.Ә.Назарбаев «Қазақстан-2030» даму

стратегиясы мен ... және ... ... 2004 ... ... ... атты Қазақстан халқына Жолдауында «Біздің бұқаралық ақпарат

құралдарының қоғамымызды демократияландыру барысындағы рөлі мен ... ... ... керек...ең демократияшыл бұқаралық ақпарат құралдары ұлттық

мүддені қрғауға келгенде айқын тұғырда тұрады» деп атап көрсетті.

Мерзімді ... ... ... ... тәлім-тәрбиеге

қатысты өзекті жайтарды қозғауда негізгі құрал болып табылады.

«Газеті жоқ жұрт, басқа газеті бар ... ... ... ... тілі жоқ ... көзі жоқ ... ... Дүниеде не болып жатқанын

көру жоқ, не сөйлеп жатқанын есту жоқ, өз ... айту жоқ» дей ... ... ... ... ... ... газет-халықтың көзі,

құлағы һәм тілі, екінші, газет-жұртқа қызмет ... ... олай ... ... ... ... көп көсемдері, оқығаны көп адамдары газет

арқылы халықтың алдына түсіп, жол көрсетіп, жөн сілтеп, басшылық ... ... ... ... таратушы, төртінші, газет-халықтың

даушысы» деген[37].

Басылым беттерінде жарияланған ... ... ... ... ... ... жан-жақты тәлім алуына, ой-өрісінің кеңеюіне

әсерін тигізеді. Ұлы педагог ... «Қай ... ... оның ... ... ... ... табуға болады, тек оны оқығанда сол

мақала бала ... үшін ... ... ... сезініп оқу керек»

дейді[38].

Бұқаралық ақпарат құралдарын оқу-тәрбие үрдісінде ... ... ... Мемлекеттік Педогогикалық Институтында) 2007

жылы біраз зерттеулер ... ... ... ... арқылы

студенттерге тәрбие беру» атты тақырыпта «дөңгелек үстел» өткізіліп,

мерзімді баспасөздердің студенттер тәрбиесіне ... ... мен ... ... сөз ... Бұқаралық ақпарат құралдары қоғамдық ... ... және ... ... ... анықталды. Осы

тұжырымды нақтылау үшін педагогика факультеті студенттерімен сауалнама

жүргізілді:

1. Қандай жергілікті ... ... ... Газетті не үшін оқисыз?

3. Газет мақалаларының біліміңізді толықтыруға көмегі ... ... ... ... мақала жаздыңыз ба?

5. Қандай тақырыптар қызықтырады?

6. Жергілікті бұқаралық ақпарат құралдарына ұсынысыңыз?

7. Оқыған ... ... ... ... өз ... көруге немесе жоюға ықпалы болды ма?

8. Жастар тәрбиесіне қатысты жазылған өзіңіз оқыған соңғы мақалаңыз?

Сауалнамалық ... ... ... ... жалпы көрінісі төмендегідей болды. Бірінші сұраққа ... 19-ы ... ... ... «Ақ жол» ... 41-і

облыстық «Ар-Ай» қоғамдық саяси және танымдық жастар газетін, ... ... ... 18% ... ... ... сұраққа жауап нәтижесі сызбада ұсынылып отыр.

Сұрақ |Тіл байлығымды кеңейту үшін ... ... үшін ... жатқан

жаңалықтар-дан хабардар болу үшін |Қарым-қатынасты жақсарту үшін |Үлгі-

өнеге алу үшін ... ... үшін | ... не үшін ... |16% |23% ... |7% |1% | ... ... 105 студенттің 87-сі газет ... ... ... ... ... ... айтқан.

Төртінші сұраққа байланысты 5 студент ... ... ... ... мен ... 2 ... институт қабырғасында жазған

мақалаларын атаған. Бесінші сұраққа 46-сы тарихи тақырыптар, 51-і ... ... ... ... 8-і ... ... жайлы жазған. Алтыншы сұраққа 39-ы ұлттық тәрбиеге баса назар

аударылмайтыны туралы, 43-і әлем ... ... 22-і ... ... аз ... ... 1-і газеттердің безендірілуіне көңілі

толмайтыны ... ... ... ... сұраққа орай, студенттер

газет мақалаларынан өз кемшіліктерін көруге, оны түзеуге ықпалының ... атап ... ал ... ... ... ... мақалаларын

атаған[39].

Қазақстан Республикасында жүзеге асырылып жатқан ... ... ... дер кезінде қолға алынған үрдістер екендігі

даусыз мәселе. Бұл ... ел ... өзін ... ... ... өзгерістердің өрістеуіне жол ашқаны белгілі. Осы кезеңде бұрын

КСРО-дағы бірлестірілген бұқаралық ... ... ... ... ... ... ... ақпарат құралдар саласындағы

мемлекеттік саясатты орнықтыру, ескірген техникалық құралдарды жаңалау, осы

салада ТМД және алыс ... ... ... жолға қою,

аймақтық агенттердің бөлімшелерін құру, сондай-ақ бұқаралық ақпарат

құралдарының жаңа ... ... ... және ... ... жасау

міндеттері тұрды. Осыған орай ең ... ... ... құралдарының

басқару жүйесіне құрылымдық-ұйымдастырушылық өзгерістер енгізілді. Басында

Министрлер Кабинетінің құрамында болған Баспасөз және ... ... ... 1995 жылы ... Республикасының жанындағы

Баспасөз және бұқаралық ақпарат ісінің ... ... ... ... ... жылы ... ... агенттіктің негізінде Ақпарат және ... ... ... ... ... 1999 жылы ... Республикасы Президентінің Жарлығымен Қазақстан Республикасының

Мәдениет, ақпарат және қоғамдық келісім министрлігі негізделді, бүгінде бұл

құрылым Қазақстан ... ... және ... ... өз ... ... Сонымен бірге 1991 жылы 28 маусымда

«Баспасөз және ... ... ... ... ... ... ... қабылдануы мемлекеттік құрылымның мүлдем жаңа

жүйесі орнығуы жағдайында бұқаралық ақпарат құралдарын демократияландырудың

алғышарты болып ... ... ... зайырлы, құқықтық және

әлеуметтік мемлекет құру ... ... ... ақпараттық

саясатты жүргізуде Қазақстан Республикасының Конституциясы мен ... ... ... ... ... ... мен ережелеріне

сүйенеді. 1995 жылы 30 ... ... ... Ата Заңы сөз ... ... ... ... кепілдік берді. Яғни, Қазақстан

Республикасының 20-бабы бойынша: «1. Сөз бен ... ... ... ... ... салынады. 2. Әркімнің заң жүзінде тыйым

салынбаған кез келген тәсілмен еркін ақпарат алуға және ... ... ... ... ... ... болып табылатын

мәліметтер тізбесі заңмен ... 3. ... ... ... ... оның ... ... мемлекеттік

қауіпсіздігіне нұқсан келтіруді, соғысты, әлеуметтік, нәсілдік, ұлттық,

діни, тектік-топтық және ... ... ... ... пен

зорлық-зомбылыққа бас ұруды насихаттауға немесе ... ... ... ... ... 18-бабының 3-тармағында:

«Мемлекеттік органдар, қоғамдық бірлестіктер, лауазымды адамдар және

бұқаралық ... ... ... ... өзінің құқықтары мен мүдделеріне

қатысты құжаттармен, шешімдермен және ақпарат көздерімен ... ... ... ... ... ... тәуелсіздікке қол жеткізуімен пайда

болған әртүрлі бағыт-бағдарды ұсынатын бұқаралық ақпарат құралдары біздің

күнделікті ... аса ... ... айналды. Яғни, бұқаралық

ақпарат құралдарының еліміздің тәуелсіздігін нығайту мақсатында мемлекеттік

құрылымның барлық мүшелерін бірлесу мен ... ... пен ... шақырудағы рөлі зор.Соған орай, бұқаралық ақпарат құралдары арқылы

республика халқын топтастыратын «Біздің күшіміз-бірлікте», «Қазақстанды

мекендейтін ұлт ... ... мен ... ... «Қазақстан

территориясының біртұтастығы мен мызғымастығы», «Қазақстандағы тілдер мен

мәдениеттердің еркін даму мүмкіндігі» бағытындағы ... ... ... ... келгенде, бұқаралық ақпарат құралдарының мемлекеттік мәні зор

мәселелерді жан-жақты көтеріп, ... ... ... ... жүзеге асыруға, қоғамдық-саяси пікірді қалыптастыруға

зор үлесін қосатын факторлардың бірі. Өз кезегінде ... ... ... ... ... ... мен демократиялық қалыптарды