Стиль Катхак в системе индийского классического танца

      

        Тарау 2. Катхак стилінің әйгілі бишілері

Үнді дәстүрі ұстазды  адамдар арасында құрметтің жоғары сатысына қояды.   Гуру, яғни ұстаз  – біздің кез-келгеніміздің өміріміздегі ең маңызды адам. Ана  - бұл ең алғашқы  ұстаз. Бала өсе бастағанда өзі өмір сүріп жатқан әлемді танып білуді үйренеді. Ол мектепке барып, онда оны өмір сүруге және қоршаған ортаны түсінуге үйрететін адамды кездестіреді. Үнді биіне үйретуде ұстаз мағынасы салттық қатынасқа ие. Үнді биін үйрету ерекшелігі ұстазбен тығыз байланыс дегенді білдіреді, оның мұқият көзқарасымен күніне бірнеше сағат бойы қимылдар үйретіледі, ұстаз қимыл немесе қалыптың ақырғы нысанға жеткенін өзі анықтайды. Үнді классикалық биі – бұл көп еңбекті қажет етеді. Бір қимылды дәл орындауға қол жеткізу үшін айлар бойы табанды жаттығу қажет.

2.1 Раджендра  Кумар Гангани 

Раджендра Кумар Гангани – атақты Гуру, орындаушы және хореограф, бүгінгі күнге дейін Джайпур гхарана стилі орындау техникасында және қойылымдарында теңдессіз болып есептеледі. Оның техникасы қимылдардың күрделі нұсқаларымен және аяқтардың әр түрлі комбинациялары мен приуэттерді орындаудың асқан шапшаңдығымен ерекшеленеді. 

Раджендра Гангани көрермендердің көзін өзіне гипноз секілді тартатын үлкен сүйкімділікке ие, көпшілік  ду қол шапалақтаумен және оны  Джайпур гхарана  стилінде ең үздік деп мойындаумен аяқталатын оның гунгуру  сылдырымен биіне таңырқай қарап, үнсіз қалады.

Раджендра Кумар Гангани  қойылымдары әрқашан күрделі  техникасымен, әдемі әр түрлі суреттерімен және авторлық жұмыс жаңалықтарымен өзгешеленетін.

2.2 Прерна Шримали – бүгінгі таңдағы Джайпур гхарана Катхак стилінің әйгілі бишілерінің бірі. Сиқырлы әсемдік, аяқтардың асқан шеберлігі, ерекше абхиная – бұлар Прераны-джи орындау стилін сипаттайтын бірнеше ерекшеліктер. Прерна Шримали қазіргі уақыттағы техникада да, лирикада да бірдей күшті, актер және  ойшыл, асқан шебер және ақын қасиеттеріне ие, Катхактың сирек бишілеріне жатады. 1995 жылы Прерна Шримали ол жерде өзі биші ретінде қатысқан«Бір біріне қол жеткізу» «Reaching For Each Other» би-көркемөнер-ақындық спектаклін қойды.

2.3 Пандит Бирджу  Махарадж Лакхнау гхарана  стилінде аты аңызға айналған биші және гуру. Абхиная (мимика) орындауда ең үздік, қайталанбас және асқан дарынды деп танылған. Оның тілазар кішкентай Кришна (индуизм құдайы), өз ғашығын күтіп отырған бойжеткен,  батыл және бекзат Рам (индуизм құдайы) секілді әр түрлі кейіпкерлерге айналу шеберлігі көрерменді болып жатқандардың шын екендігіне сенуге мәжбүр қылады. Аяқ техникасы арқылы ол заманауи тақырыпқа жаңа композициялар шығарады: мысалы: телефон, пойыз, аттар дыбысы, жігіт пен қыз арасындағы заманауи сұхбаттар және т.б.     

Оның шығармашылығында мұсылмандық әсер өте көп білінеді, ол араб билерінен алған ишарттардан  байқалады. Биде білезіктер қимылына,  гхунгру үніне, биші бет әлпетінің  кейпіне көбірек мән беріледі. Парсы әдебиетінің үлкен ықпалы нәтижесінде бидің барлық термонологиясы урду тіліне аударылған.  Нәзіктік және кербездік бұл мектептің ерекшелігі болып есептеледі, бұл әсіресе Бирджу Махарадж биін айрықша қылады.

2.4 Сасвати  Сен Лакнау гхарана Катхак стилінің атақты, дарынды бишісі болып табылады. Ол  Бирджу Махараджаның ешкім жете алмайтын оқушыларының бірі ретінде қарастырыла бастады.  Бүгінгі таңда ол Лакхнау-гхарананың ең әйгілі өкілдерінің бірі болып табылады.  Оның орындауының ең күшті жағы көрермендер мен сыншылардың өте жоғары бағасына ие болған  абхиная болып табылады. Сасвати Сен жеке композициялардың да, би драмаларының да хореографы болып табылады.

Осындай шебер орындаушылармен  және әйгілі ұстаздармен ежелгі дәстүрлер қайта жаңғырып, оқушылар мен көрермендер үнді классикалық биінің көп ғасырлық  өнерінің тәтті дәмін және ұлылылығын сезеді.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қорытынды

Осылайша, үнді классикалық  биі және нақты Катхак стилінің егжей-тегжейлі талдауын жүргізіп, бұл стильдің айтарлықтай  ерекшеліктеріне қарамастан үнді классикалық  биінің де, тұтас үнді мәдениетінің ажырамас бөлігі болып табылады деген  қорытындыға келдік. Катхак стилі тек қана осы мектеп және өзі өркендеп жатқан штаттың эстетикасын ғана көрсетіп қоймай, сонымен қатар Ұлы Моғолдардың басқару дәуірінің тарихи куәлігі болып табылады.

Бұл үнді классикалық  биінің онда индуизм және мұсылмандық  дәстүрлері өзара ықпалдасқан тек стилі болып табылады. 

Катхак биінің үстемдік етуші стилі – Нритта, ерекше белгісі аяқтардың жұмысы болып  табылатын таза би. Орындаушылардың  толарсағында басқа үнді би стиліне  қарағанда көбірек  қоңыраулар болады, биші аяғымен бірқатар ырғақтық суреттерді және түрлендірмелерді жасайды.  Катхак стилі аса күрделі би ырғақтарының дамуына және бұл ырғақтардың аяқтар арқылы көрсетілуіне жағдай жасады.  Көбінесе биші және музыкант әр түрлі ырғақтарды жеткізуде бәсекелесетін. Бұл шеберлік – стильдің негізге алынатын бөлігі.

Катхак дәстүрлік орындалуының құрылымы драматикалық кульминациямен аяқталатын баяу қарқынның шапшаңға ауысу прогрессиясына ие.  Катхакка жылдам бұрылыстардың көп болуы, қолдардың нәзік қимылдары және аяқтарына көптеген қоңыраулары бар аяқ білезіктері гунгру байлаған биші әйелдің аяқтарының ырғақты өрнектерді тықылдатып шығарудың екпін түсірілген элементі тән.   Катхак биінің әсемдігін қол бүгілулерінің үйлесімді және аяқтардың ырғақтық күйіне көзге көрінер мағына беретін дене иілімдерінің пластикалық кемелдігі  құрайды. Қарқын түрлендірмелері, тамаша ырғақтардағы такт айналымдарының  пермутациялары, шапшаң  айналу қимылдары және кенет қимылсыз қалыпта қалу– бұл Катхактың техникалық жағы. Ағымдық қимылдар, әсемдік және бір қалыптылық эстетикалық сипаттамалар болып табылады. Басқа үнді классикалық билеріне қарағанда биші бүгілген тізелерін алға немесе екі жаққа қоймайды және денесін қатты имейді.

 Орындау ерекшелігіне  Катхакты би костюмі сариді  еске салатын басқа стильдерден көрер көзге өзгеше етіп тұратын костюм де көмектеседі.  Катхак костюмдерінде бұрылыстардың қарқындылығын баса көрсететін ұзын күн тәрізді етек қолданылады.  Макияж әдетте көздерді айқын белгілей отырып, табиғи түрде жасалады. 

Катхак стилінің негізгі ерекшелігі орындаушының жекелігін көрсетудің жоғары әлеуеті, өз бетінше импровизация жасау үшін үлкен мүмкіндіктер болып табылады.

Зерттеу барысында Катхак стилінің өзіне тән ерекшеліктеріне, оның басқа қалған үнді классикалық  би стильдерінен ерекшелендіретін артықшылықтарына қатысты  қорытындылар жасалды.

Олар төмендегідей:

- бишінің негізгі тұрғысы  – аяқтары тік күйде табиғи;

- ырғақ – осы өнер  іргетасы, стильдің екпіні аяқтардың  жұмысында - таткар – бишінің  табанымен, өкшесімен, аяқтарының  ұшымен шығарылатын әр түрлі ырғақтық суреттер;

- импровизация – Катхак  орындаушысы міндетті түрде композицияға  бағынбайды, ол мұнда импровизация  жеке  «джугалбанди» нөмірі болатын музыкалық тақырыптың түсініктеме берушісі болып табылады.

- чаккар пируэттері  – катхакта әр жаққа көптеген бұрылыстар және жартылай бұрылыстар бар,  композицияларда ондаған пируэттерге дейін кездестіруге болады;

- буындардың декламациясы (бол) – орындаудан бұрын биші ырғақ суретін дауыстап айтады;

- қолдардың  аса  бірқалыпты қимылдары; 

- тұтас әңгіме мимикалық  би арқылы беріледі. Абхинаи өнерінің  екпіні бишінің бір тақырыпты  эмоциялардың шексіз нюанстарымен  әр түрлі құралдарымен бейнелеуі; 

- катхакта мұсылман  және индуизм мәдениеттері жеңіл  үйлескен. 

Осы зерттеу, болжам бойынша, Катхак үнді биі классикалық стилін зерттеуде анағұрлым терең,  байыпты тәсілдерді қолдануға жағдай жасайды.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Пайдаланылған әдебиет тізімі

 

1 Балвант Гарги. Театр и танец Индии. Москва, 1963 г.

2.Dr. Bharti Gupta. Kathak Sagar.

3.Enakshi Bhavnani. The dance in India. 1965.

4.Leela Vankataraman, Avinash Pasricha. Indian Classical Dance: Tradition in Transition. Lustre Press, Roli Books, 2005.

5.Regenald Messey “Indian’s Kathak dance Past, Present, Future” 1999.

6.Leela Venkataraman, Photographs: Avinash Pasricha. The dancing phenomenon Birju Maharaj. Lustre Press, Roli Books,  New Delhi 2001. 

7.Бирджу Махараджа, Официальный сайт: http://www.birjumaharaj-kalashram.com

8.Тарасова Елена. http://www.apsara.ru/ profile-elena_tarasova.html.

9.Ashish Khokhar. Shriram Bharatiya Kala Kendra A History. Lustre Press, Roli

     Books,  New Delhi. 

10.Ranjana Srivastana. Tantra Mantra Yantra. New Delhi 2004.

11 По материалам книги «Ритмы радости» Лилы Самсон

12.Sunila Kothari. Indian Classical Dance: Kathak. New Delhi.1988.

13.Sunila Kothari. Indian Classical Dance: Bharata Natiyam. New Delhi.

14.Sunila Kothari. Indian Classical Dance: Odissi. New Delhi.

15.Sunila Kothari. Indian Classical Dance: Kathakali. New Delhi .

16.Sunila Kothari. Indian Classical Dance: Manipuri. New Delhi.

17.Sunila Kothari. Indian Classical Dance: Kuchipudi. New Delhi.

18.Sunila Kothari. Indian Classical Dance: Mohini Attam. New Delhi.

19.Bharata Muni, Natya-Sastra, vo. I, Manamohan Ghosh, 2end edn., Granthalaya Pvt. Ltd. Calcutta , 1967

20.Bharata Muni, Natya-Sastra, vols I, 1971; II, 1975; III, 1981, with commentaries Abhinava-bharati, Madhusudai 7 Balakrida, Banaras Hindu University, Varanasi.

21.Г.Саитова и О.Шубладзе. Восточные танцы. Алматы, 2007.

22.Сайт: Индийские герои www.iloveindia.com

23. http://www.indiandance.ru/Ru/Kathak.htm

24. http://www.aum.su/news/indian_dance/2008/11/30/kathak.html

25.Галеркина О.И., Богданов Ф.Л. Искусство Индии в древности и средние века.

      М., 1963.

26.Гринцер П.А. Основные категории классической индийской поэтики. М., 1987

27.Кабир Хумайюн. Индийская культура. М., 1963

28.Короцкая А.А. Сокровища индийского искусства. М., 1966.

29.Косамби Д. Культура и цивилизация Древней Индии. М., 1972.

30.Котовская М.П. Синтез искусств. Зрелищные искусства Индии. М., 1982.

31.Ольденбург С.Ф. Культура Индии. М., 1991.

32.Прокофьев С.С. Искусство Индии. М., 1964.

33.Прокофьев С.С. Искусство Индии// Всеобщая история искусств. Т.2. М., 1961.

34.Пугаченкова Г.А. Искусство Гандхары. М., 1982.

35.Рангунвалла Ф. Кино Индии. М., 1987

36.Суворова А.А. У истоков новоиндийской драмы. М., 1985

 

37.Тюляев С.И. Искусство Индии. М., 1968.

38.Тюляев С.И. Искусство Индии. III тыс. до н.э. – VII в н.э. М., 1988.

39.Челышев Е.П. Сопричастность красоте и духу. Взаимодействие культур

      Востока  и Запада. М. ,1991

40.Котовская М.П. Синтез искусств. Москва, 1982.

41.Виноградова Н.А., Прокофьев О.С. Искусство Древней Индии// Всеобщая    

      история  искусств. Т.I. М., 1956.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                         Ministry of Education and Science of Kazakhstan

Kazakh National Academy of Arts named after T. Jurgenov

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Tokhtiyeva Shakhrizat Ablakhatovna

 

ABSTRACT

 

 

"Style in the Kathak Indian classical dance"

 

 

 

Graduate

6M040600

Speciality "Directing"

Specialization "Directed Choreography”

 

 

 

                                  

The dissertation on competition of the academic degree of the master arts                                                                      

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                                                 Scientific supervisor:

                                                                                 Ph.D. in History of Arts

                                                                                 Shankibaeva Alia Bakhitjanovna

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                       Almaty 2011

 

 

 

             Contents

Introduction

 

Chapter 1. The difference styles of Indian classical dance

             1.1 History of Indian classical dance

             1.1.1 Indian classical dance Bharatanatyam

             1.1.2 Indian Classical Dance: Kathakali

             1.1.3 Indian Classical Dance: Odissi

             1.1.4 Indian Classical Dance: Manipur

             1.1.5 Indian Classical Dance: Kuchipudi

             1.1.6  Indian classical dance: Mohiniattam

             1.2 History of Kathak: Gharanas (schools) in Indian classical Kathak style

             1.2.1 Jaipur Gharana

             1.2.3 Lucknow Gharana

             1.2.4 Benares gharana

             1.2.4 Three varieties Nritta, Nritya, Natya

             1.2.5 Basic emotions and Hastie (hand gestures)

Chapter 2. Famous Dancers Kathak style

             2.1 Rajendra  Gangan

             2.2 Prerna Shimali

             2.3 Birju Maharaj

             2.4 Saswati Seb

     Conclusion

     Bibliography

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Introduction

       Expanding cultural viewpoint of people of Kazakhstan is a necessary condition for the formation of a harmoniously developed personality and tolerance in a society in Kazakhstan's joining the 50^th most developed countries.

India is a friendly state. Kazakhstan and India, as emphasized by President Nursultan Nazarbayev, support the long-standing friendly ties in various areas, primarily in the sphere of culture.

Interest in a large part of Kazakhstan to the Indian culture in general and Indian dance in particular, due to the large difference between the expressive means and the desire to touch the mysteries of the art of India.

       Relevance of the research topic. Interest to  Indian culture emerged in the second half of the ХХ century by Indian cinema. As soviet researchers noted, the most attractive part was a dance culture - a dynamic, plastic, entertaining and unusually expressive (body language, gestures, posture and so on). But on the other hand, the art of dance in India is for Kazakh visitors nothing more than exotic, the language of Indian dance - movement, facial expressions, gestures, body posture, and many other means of expression are still unknown to a wide audience of Kazakhstan.  Inadequate knowledge of Indian language closes the door to the treasures of ancient Indian civilization. Modern dance community  is encouraging the study and performance of Indian classical dance. This is a positive motivation, but there are significant errors that should not be tolerated. For example, I have seen transmissions on television and at concerts, how dancers  were performing Indian dance, through dance movements and gestures showing the sky, flowers and eyes. They didn’t know lyrics of the song which were about wearing bracelets and bells to the legs. The second example: performers in dance, used Anjali gesture which is used to offer salutation to the God, Elders, Teachers and people. The Anjali gesture is kept above the head to offer salutations to the God. It is kept in front of the face to offer respects to the Teachers and Elders. It is kept in front of the chest to offer people. They are using these gestures when song lyrics indicate of her looking at the mirror and admiring herself.